(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)
Meteoryty (kopie)
Z Wiki.Meteoritica.pl
m (→Jak się nie ma co się lubi,...) |
m (→Galerie) |
||
(Nie pokazano 52 wersji pomiędzy niniejszymi.) | |||
Linia 2: | Linia 2: | ||
{{Strona w budowie}} | {{Strona w budowie}} | ||
== Jak się nie ma co się lubi,... == | == Jak się nie ma co się lubi,... == | ||
- | {{VerifyLevel|level= | + | {{VerifyLevel|level=1i}} |
[[Image:Morasko_MeMorSS_(Wroclaw_2014).jpg|thumb|right|240px|Kopia okazu [[Morasko/Galerie|„MeMorSS”]] meteorytu [[Morasko]] ([http://www.woreczko.pl/meteorites/events/2014-Wroclaw/Wroclaw.htm Konferencja Meteorytowa, Wrocław 2014]; fot. Jan Woreczko)]] | [[Image:Morasko_MeMorSS_(Wroclaw_2014).jpg|thumb|right|240px|Kopia okazu [[Morasko/Galerie|„MeMorSS”]] meteorytu [[Morasko]] ([http://www.woreczko.pl/meteorites/events/2014-Wroclaw/Wroclaw.htm Konferencja Meteorytowa, Wrocław 2014]; fot. Jan Woreczko)]] | ||
Już w XIX wieku, kiedy zaczęto tworzyć [[Meteoryty/Kolekcje|instytucjonalne kolekcje meteorytów]], pojawiła się potrzeba wykonywania wiernych kopii (modelu, ang. ''cast'', ros. ''модель'') okazów. Spowodowane to było przede wszystkim koniecznością utrwalenia wyglądu okazu(ów) przed ich pocięciem lub rozbiciem. Drugim nie mniej istotnym powodem było to, że wiele meteorytów jest reprezentowanych przez pojedyncze okazy, więc wykonywano kopie by mogły być one prezentowane w innych kolekcjach. Ponadto, wielu kolekcjonerów poza małymi fragmentami rzadkich meteorytów, może sobie pozwolić na zakup TYLKO ich kopii. Także wiele okazów zostało skopiowanych ze względu na ich wyjątkowe kształty, gdyż większość popularnych kopii to okazy silnie orientowane, ale nie tylko. | Już w XIX wieku, kiedy zaczęto tworzyć [[Meteoryty/Kolekcje|instytucjonalne kolekcje meteorytów]], pojawiła się potrzeba wykonywania wiernych kopii (modelu, ang. ''cast'', ros. ''модель'') okazów. Spowodowane to było przede wszystkim koniecznością utrwalenia wyglądu okazu(ów) przed ich pocięciem lub rozbiciem. Drugim nie mniej istotnym powodem było to, że wiele meteorytów jest reprezentowanych przez pojedyncze okazy, więc wykonywano kopie by mogły być one prezentowane w innych kolekcjach. Ponadto, wielu kolekcjonerów poza małymi fragmentami rzadkich meteorytów, może sobie pozwolić na zakup TYLKO ich kopii. Także wiele okazów zostało skopiowanych ze względu na ich wyjątkowe kształty, gdyż większość popularnych kopii to okazy silnie orientowane, ale nie tylko. | ||
Linia 10: | Linia 10: | ||
Wiele najbardziej znanych kolekcji i wielkich kolekcjonerów miało (ma) w swoich zbiorach kopie okazów meteorytów: | Wiele najbardziej znanych kolekcji i wielkich kolekcjonerów miało (ma) w swoich zbiorach kopie okazów meteorytów: | ||
- | * [[Bibliografia/Siemaszko Julian Iwanowicz|Julian Siemaszko]] (1891) miał w swojej kolekcji kopie wielu meteorytów, m.in.: [[Bielokrynitschie]] (3 formy), Goalpara{{MBD-record|name=Goalpara}}, [[Gross-Divina]], [[Jelica]], [[Misshof]], [[Mocs]] (10 typowych form) | + | |
- | * | + | * [[Bibliografia/Siemaszko Julian Iwanowicz|Julian Siemaszko]] (1891) miał w swojej kolekcji kopie wielu meteorytów, m.in.: [[Bielokrynitschie]] (3 formy), Goalpara{{MBD-record|name=Goalpara}}, [[Gross-Divina]], [[Jelica]], [[Misshof]], [[Mocs]] (10 typowych form). |
- | * | + | |
- | * | + | * Katalog kolekcji meteorytów [[:Szablon:LondonNHM|Muzeum Historii Naturalnej w Londynie]] (Prior 1923, 1953) wymienia kilkadziesiąt kopii meteorytów w zbiorze, są tam m.in. kopie: [[Braunau]], [[Buschhof]], Cabin Creek{{MBD-record|name=Cabin Creek}}, [[Dolgovoli]], Goalpara{{MBD-record|name=Goalpara}}, ''[[Tschermak (1872)|Gopalpur]]''{{MBD-record|name=Gopalpur}}, [[Gross-Divina]], Middlesbrough{{MBD-record|name=Middlesbrough}}, [[Nerft]], [[Pillistfer]], Sarepta{{MBD-record|name=Sarepta}}, [[Steinbach]] (okazy ''Breitenbach'' i ''Rittersgrün''), Wold Cottage{{MBD-record|name=Wold Cottage}}; wiele z tych kopii można było kupić w muzeum! |
+ | |||
+ | * Katalog kolekcji [[:Szablon:ChicagoFMNH|Field Museum w Chicago]] (Farrington 1916) wymienia blisko sto kopii meteorytów w swoich zbiorach: [[Braunau]] (kopie obu okazów), {{Txt2Img|Butsura_(Neumayr_1912-rys99).jpg|Butsura}}{{MBD-record|name=Butsura}}, Cabin Creek{{MBD-record|name=Cabin Creek}}, Goalpara{{MBD-record|name=Goalpara}}, [[Gross-Divina]], [[Jelica]], {{Txt2Img|Slobodka_main_mass_(Fersman_Moskwa).jpg|Karakol}}{{MBD-record|name=Karakol}}, {{Txt2Img|Krähenberg_(Haidinger_1870).jpg|Krähenberg}}{{MBD-record|name=Krähenberg}}, [[Misshof]], Sarepta{{MBD-record|name=Sarepta}} oraz wiele okazów meteorytów amerykańskich; wiele z nich pochodzi z kolekcji ''[[Ward's Natural Science|Ward-Coonley Collection]]''. | ||
+ | |||
+ | * Według katalogu zbiorów [[:Szablon:TartuUniv|Gabinetu Mineralogicznego Uniwersytetu w Tartu]] (Dorpat, [[Estonia]]) (Levinson-Lessing 1897) znajdowało się w niej wiele kopii (gipsowych odlewów, fr. „''Moulages en plâtre''”): [[Braunau]] (2 egz.), [[Buschhof]], {{Txt2Img|Slobodka_main_mass_(Fersman_Moskwa).jpg|Karakol}}{{MBD-record|name=Karakol}}, [[Kuleschovka]], [[Misshof]], [[Nerft]] (okazy ''Pohgel'' i ''Swajahn''), [[Pillistfer]] (okazy ''Aukona'' i ''Kurla''), [[Slobodka]]. | ||
+ | |||
+ | * [[Szablon:ViennaNHM|Muzeum Historii Naturalnej w Wiedniu]] posiada wiele kopii meteorytów z własnych zbiorów, m.in.: Cabin Creek{{MBD-record|name=Cabin Creek}}, [[Hraschina]], Lancé{{MBD-record|name=Lancé}}, Nakhla{{MBD-record|name=Nakhla}}, [[Stannern]], [[Tabor]], Youndegin{{MBD-record|name=Youndegin}}. | ||
+ | |||
+ | * W '''[[Szablon:StrasbourgMM|Muzeum Mineralogicznym w Strasburgu]]''' znajduje się interesująca kolekcja kopii, m.in. 10 modeli meteorytu [[Mocs]], kopie obu okazów meteorytu [[Braunau]] oraz model meteorytu Cachiyuyal (Chile). Za Leypold (2014): „''W skład kolekcji wchodzą dwa modele meteorytu Braunau, partia 12 modeli z Rumunii, 11 modeli pochodzących z Indii (Butsura{{MBD-record|name=Butsura}}, Pulsora), 3 z Niemiec (Ibbenbüren{{MBD-record|name=Ibbenbüren}}, Linum i [[Steinbach|Steinbach/Rittersgrün]]) 2 z Irlandii, 2 z Rosji, 2 z Łotwy, 2 z USA (Chulafinnee).''” Większość modeli (39 szt.) została zakupiona od [[Szablon:ViennaNHM|muzeum w Wiedniu]], a część (14 szt.) kupiono od handlarza Krantza z Bonn.{{!Krantz Bonn|}} Zakupów dokonał ówczesny kustosz '''[[Bibliografia/Cohen Emil Wilhelm|Emil Cohen]]'''.<ref>Emil Cohen po 1885 roku objął funkcję profesora mineralogi na [[Szablon:GreifswaldGDU|Uniwersytecie w Greifswaldzie]]</ref> Do dziś z kupionych 53 modeli zachowało się 44 (Leypold 2014). '''Bardzo ciekawym obiektem jest drewniana skrzynka (22×24 cm) zawierająca 10 modeli meteorytu [[Mocs]]! Była ona dołączona do publikacji [[Mocs/Galerie|Döll (1882)]]'''. | ||
+ | |||
+ | * {{Txt2Img|Braunau_(Braunau_kopia)_1.jpg|Kopia mniejszego okazu}} meteorytu [[Braunau]] znajduje się w zbiorach Muzeum Ziemi Broumovskiej. | ||
+ | |||
+ | * Planetarium i Obserwatorium Astronomicznego w Ostravie ma w swoich zbiorach {{Txt2Img|Moravka_nr4_(Ostrava)_3.jpg|kopie okazów}} meteorytu [[Morávka]]. | ||
+ | |||
+ | * {{Txt2Img|Elbogen_(Šreinová_2012)_cast.jpg|Kopia kompletnego okazu}} meteorytu [[Elbogen]] znajduje się w zbiorach Muzeum Historii Naturalnej w Pradze. | ||
+ | |||
+ | * W miejscowości Rittersgrün w Saksońskim Muzeum Kolei Wąskotorowej (''Sächsische Schmalspurbahn-Museum Rittersgrün e.V.'') znajduje się mała ekspozycja poświęcona meteorytowi [[Steinbach]] oraz kopia okazu ''Rittersgrün''! | ||
+ | |||
+ | * Oraz popularne na rynku kolekcjonerskim meteoryty: Adamana<ref name="Adamana">silnie orientowany okaz meteorytu znaleziony przez kolekcjonera [[Haag (2003)|Roberta Haaga z USA]] na śmietniku(!); chondryt zwyczajny, nie zgłoszony do klasyfikacji</ref>, Middlesbrough{{MBD-record|name=Middlesbrough}}<ref name="waga"></ref>. | ||
+ | |||
+ | * Znana bońska firma handlująca minerałami i meteorytami A. i F. Krantz{{!Krantz Bonn|}} miała w swojej ofercie 20 rożnych kopii. Były to m.in. oba okazy meteorytu [[Braunau]], rosyjskie Sarepta{{MBD-record|name=Sarepta}} i Karakol{{MBD-record|name=Karakol}}, piękny Cabin Creek{{MBD-record|name=Cabin Creek}}, indyjskie Butsura{{MBD-record|name=Butsura}}, Gopalpur{{MBD-record|name=Gopalpur}} i Goalpara{{MBD-record|name=Goalpara}}, węgierski [[Gross-Divina]] i wiele innych. | ||
+ | |||
+ | * Słynna firma '''[[Ward's Natural Science]]''' z Rochester w USA{{!Ward Rochester|}} prowadziła na przełomie XIX i XX wieku zakrojoną na szeroką skalę sprzedaż meteorytów i ich kopii. W ofercie znajdowało się kilkadziesiąt kopii najsłynniejszych meteorytów. Większość z nich oferowano po kilka dolarów za sztukę. Przykładowo, {{Txt2Img|Ward_(Casts_of_Meteorites)-1.jpg|zestaw 66 sztuk (!) kosztował 150 dolarów}}! | ||
+ | |||
* {{Wielokropek}}. | * {{Wielokropek}}. | ||
+ | <gallery caption="" widths="200px" heights="200px" perrow="3"> | ||
+ | File:Krantz_(1908)_(Jarkko_Kettunen_collection)-meteoritenmodelle-catalog-1.jpg|Fragment katalogu firmy [[Krantz Rheinisches Mineralien-Contor|Krantz]]{{!Krantz Bonn|}} z 1908 roku z ofertą kopii meteorytów (''Gypsmodelle'') | ||
+ | File:Ward_(Casts_of_Meteorites)-1.jpg|Fragment listy kopii meteorytów z oferty [[Ward's Natural Science]]{{!Ward Rochester|}} z końca XIX wieku | ||
+ | File:Chicago_(meteorite_casts)_Farrington_1895.jpg|Lista kopii meteorytów w kolekcji [[Szablon:ChicagoFMNH|muzeum w Chicago]] (źródło: [[Bibliografia/Farrington Oliver Cummings|Farrington 1895]]) | ||
+ | File:Chicago_(meteorite_casts)_Farrington.jpg|Lista kopii meteorytów w kolekcji [[Szablon:ChicagoFMNH|muzeum w Chicago]] (źródło: [[Bibliografia/Farrington Oliver Cummings|Farrington 1903, 1916]]) | ||
+ | File:London_(meteorite_casts).jpg|Lista kopii meteorytów w kolekcji [[Szablon:LondonNHM|Muzeum Historii Naturalnej w Londynie]] (od lewej/góra: Fletcher 1894, [[Szablon:Fletcher (1896)|1896]], 1914; [[Szablon:Prior (1953)|Prior 1923]]); kopie z katalogu Priora oznaczone gwiazdką (*) można było kupić! | ||
+ | </gallery> | ||
+ | |||
+ | <br clear="all"/> | ||
+ | |||
+ | === Popularne kopie w Polsce === | ||
+ | |||
+ | * Orientowany okaz meteorytu '''[[Baszkówka]]''' – kopia tego meteorytu jest prezentowana na wystawie w [[Państwowy Instytut Geologiczny w Warszawie|Państwowym Instytucie Geologicznym w Warszawie]]. | ||
+ | |||
+ | * Również świetnej jakości kopie Baszkówki<ref name="waga">co ważne, wierna kopia powinna mieć tę samą wagę co oryginał!</ref> zrobił Piotr Górski z Zielonej Góry we współpracy z Marianem Madejem z Nowej Soli. Wykonali oni także wierne kopie innych meteorytów, m.in.: '''[[Grüneberg (Wilkanówko)]]''' (kopia okazu znajdującego się w [[Szablon:BerlinMNHU|Berlinie]]) i '''[[Sołtmany]]''' (kopia [[Sołtmany/Galerie|cyfrowo zrekonstruowanej]] masy głównej), które znajdują się teraz w prywatnych kolekcjach.<br />Ich autorstwa są też perfekcyjne<ref name="waga"></ref> kopie okazów meteorytów '''[[Leoncin]]''' i '''[[Tartak]]'''.<br />W 2020 roku Piotr i Marian zrobili wierną kopię<ref name="waga"></ref>, [[Pułtusk/Największe okazy|największego w polskich zbiorach]], okazu meteorytu '''[[Pultusk (Pułtusk)|Pułtusk]]''' ('''{{Txt2Img|Pultusk_(8100g_PAN_Muzeum_Ziemi).jpg|8100 g}}''') – chluby {{Txt2Img|Pultusk_(Pułtusk)_(PAN_Muzeum_Ziemi)_I-10-56.jpg|Muzeum Ziemi w Warszawie}}. | ||
+ | |||
+ | * W prywatnych zbiorach znajdują się kopie [[Morasko/Galerie|największych okazów]] meteorytu '''[[Morasko]]''': 261-kilogramowego okazu {{Txt2Img|Morasko_MeMorSS_(Wroclaw_2014).jpg|„MeMorSS”}} oraz 164 kg okazu {{Txt2Img|Morasko_Rudy_(Warszawa_MT_2010).jpg|„Rudy”}}. | ||
+ | |||
+ | * Kopie okazów meteorytów Imilac{{MBD-record|name=Imilac}} i Vaca Muerta{{MBD-record|name=Vaca Muerta}} wystawione są na wystawie w [[Muzeum Geologiczne PAN w Krakowie|Muzeum Geologicznym PAN w Krakowie]]. | ||
+ | |||
+ | * Znajdująca się w zbiorach [[Muzeum Geologiczne Uniwersytetu Łódzkiego|Muzeum Geologicznego Uniwersytetu Łódzkiego]] kopia meteorytu [[Sazovice]]. | ||
+ | |||
+ | * Kopia okazu meteorytu '''[[Kuźnica]]''' (Kuźnica nad Kocinką) w zbiorach [[Muzeum Wydziału Nauk o Ziemi UŚl|Muzeum Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego]]. | ||
+ | |||
+ | ==== Zaginione? ==== | ||
- | + | Jerzy Pokrzywnicki w swoim katalogu meteorytów (Pokrzywnicki 1964, s. 157) wymienia kopię niezidentyfikowanego meteorytu w zbiorach nieistniejącego już Zakładu Nauk Geologicznych PAN w Warszawie (którego zbiory przeniesiono do [[Muzeum Geologiczne PAN w Krakowie|Muzeum Geologicznego PAN w Krakowie]]): | |
- | + | :{| {{Old sources |max-width=640px}} | |
- | + | |+ A. INSTITUTE OF GEOLOGY OF THE POLISH ACADEMY OF SCIENCES (Zakład Nauk Geologicznych PAN, Warszawa, al. Żwirki i Wigury 6) | |
- | + | |- | |
- | + | | colspan="2" | {{Sparse-b}}Models{{Sparse-e}} | |
- | + | |- | |
- | + | | 54 || | A model of stony meteorite, few kilograms in weight. As follows from the shape and size, it could be either [[Zabrodje|Zabrodzie]] — (3.15 kg) or [[Kuleschovka|Kuleszówka]] Meteorite. There were the models of these meteorites in Dorpat.<ref>chodzi prawdopodobnie o zbiorów [[:Szablon:TartuUniv|Gabinetu Mineralogicznego Uniwersytetu w Tartu]] (Dorpat, [[Estonia]])?</ref> This model resembles very much that of the [[Zabrodzie]] Meteorite | |
- | + | |} | |
- | + | Zapewne był to model {{Txt2Img|Zabrodje_(Fersman_Moskwa).jpg|silnie orientowanego okazu}} meteorytu [[Zabrodje]]? Nie wiadomo, co stało się z tą kopią?! (patrz → [[Pytania]]) | |
<br clear="all"/> | <br clear="all"/> | ||
Linia 31: | Linia 79: | ||
== Galerie == | == Galerie == | ||
- | <gallery caption="" widths="200px" heights=" | + | <gallery caption="" widths="200px" heights="180px" perrow="3"> |
File:Adamana_(Warszawa_MT_2010).jpg|Kopia meteorytu Adamana<ref name="Adamana"></ref> ([http://www.woreczko.pl/meteorites/exhibitions/WarsawMT_2010/WarsawMT_2010.htm Wystawa meteorytów w Muzeum Techniki w Warszawie (''Exhibition of meteorites in the Museum of Technology in Warsaw''), 2010]; fot. Jan Woreczko) | File:Adamana_(Warszawa_MT_2010).jpg|Kopia meteorytu Adamana<ref name="Adamana"></ref> ([http://www.woreczko.pl/meteorites/exhibitions/WarsawMT_2010/WarsawMT_2010.htm Wystawa meteorytów w Muzeum Techniki w Warszawie (''Exhibition of meteorites in the Museum of Technology in Warsaw''), 2010]; fot. Jan Woreczko) | ||
+ | File:Adamana_(mosaic).jpg|Kopia okazu meteorytu Adamana<ref name="Adamana"></ref> w kolekcji [[W&W]] | ||
File:Middlesbrough_(Warszawa_MT_2010).jpg|Kopia meteorytu Middlesbrough{{MBD-record|name=Middlesbrough}} ([http://www.woreczko.pl/meteorites/exhibitions/WarsawMT_2010/WarsawMT_2010.htm Wystawa meteorytów w Muzeum Techniki w Warszawie (''Exhibition of meteorites in the Museum of Technology in Warsaw''), 2010]; fot. Jan Woreczko) | File:Middlesbrough_(Warszawa_MT_2010).jpg|Kopia meteorytu Middlesbrough{{MBD-record|name=Middlesbrough}} ([http://www.woreczko.pl/meteorites/exhibitions/WarsawMT_2010/WarsawMT_2010.htm Wystawa meteorytów w Muzeum Techniki w Warszawie (''Exhibition of meteorites in the Museum of Technology in Warsaw''), 2010]; fot. Jan Woreczko) | ||
- | File:Moravka_nr4_(Ostrava)_3.jpg|Kopie okazów meteorytu [[Morávka]] w zbiorach Planetarium i Obserwatorium Astronomicznego w Ostravie (fot. {{Txt2Img|Moravka_(Woreczko).jpg|Woreczko}}) | + | File:Middlesbrough_(mosaic).jpg|Kopia okazu meteorytu Middlesbrough{{MBD-record|name=Middlesbrough}} w kolekcji [[W&W]] |
+ | File:Moravka_nr4_(Ostrava)_3.jpg|Kopie okazów meteorytu [[Morávka]] w zbiorach Planetarium i Obserwatorium Astronomicznego w Ostravie (fot. {{Txt2Img|Moravka_(Woreczko).jpg|Jan Woreczko}}) | ||
+ | File:Zabrodje_(Fersman_Moskwa).jpg|Kopia meteorytu [[Zabrodje]] w zbiorach [[:Szablon:MoscowAcadSci|Muzeum Fersmana w Moskwie]] (fot. {{Txt2Img|Wadi_(Fersman_Moskwa)-1.jpg|Wadi}} & {{Txt2Img|Woreczko_(Fersman_Moskwa)-2.jpg|Jan Woreczko}}) | ||
File:Sołtmany_(cast_PG).jpg|Kopia okazu meteorytu [[Sołtmany]] (fot. Piotr Górski) | File:Sołtmany_(cast_PG).jpg|Kopia okazu meteorytu [[Sołtmany]] (fot. Piotr Górski) | ||
File:Wilkanówko_(cast_PG).jpg|Kopia okazu meteorytu [[Grüneberg (Wilkanówko)]] (fot. Piotr Górski) | File:Wilkanówko_(cast_PG).jpg|Kopia okazu meteorytu [[Grüneberg (Wilkanówko)]] (fot. Piotr Górski) | ||
+ | File:Baszkówka_(MG_PIG-PIB).jpg|Kopia okazu meteorytu [[Baszkówka]] w zbiorach [[Państwowy Instytut Geologiczny w Warszawie|Muzeum Geologicznego Państwowego Instytutu Geologicznego w Warszawie]] (fot. Jan Woreczko) | ||
+ | File:Baszkowka_(cast_W&W).jpg|Kopia okazu meteorytu [[Baszkówka]] w kolekcji [[W&W]] | ||
+ | File:Kuźnica_(Muzeum_NoZ)-1.jpg|Kopia kompletnego okazu meteorytu [[Kuźnica]] w zbiorach [[Muzeum Wydziału Nauk o Ziemi UŚl|Muzeum Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego]] (fot. Łukasz Karwowski) | ||
+ | File:Elbogen_(Loket)-2.jpg|Kopia masy głównej meteorytu [[Elbogen]] w muzeum zamku Loket (fot. Tomasz Jakubowski) | ||
+ | File:Braunau_(Braunau_kopia)_1.jpg|Kopia mniejszego okazu meteorytu [[Braunau]] (fot. Jan Woreczko) | ||
+ | File:Morasko_cast_(Cobliner_specimen)_(Woreczko_Collection)-2.jpg|Kopia okazu Coblinera meteorytu [[Morasko]] w kolekcji [[W&W]] | ||
+ | File:Hraschina_cast_(Woreczko_Collection).jpg|Kopia okazu meteorytu [[Hraschina]] w kolekcji [[W&W]] | ||
+ | File:Hraschina_(monument)-1.jpg|Pomnik (kopia) meteorytu [[Hraschina]] w miejscu spadku ([[Chorwacja]], 2022 r.; fot. {{Txt2Img|Hraschina_(Woreczko)-1.jpg|Jan Woreczko}}) | ||
+ | File:Cabin_Creek_cast_(Allegro).jpg|Kopia okazu meteorytu Cabin Creek{{MBD-record|name=Cabin Creek}} w kolekcji [[W&W]] | ||
+ | File:Morasko_Rudy_(Warszawa_MT_2010).jpg|Kopia [[Morasko/Galerie#164_kg_.E2.80.93_.E2.80.9ERudy.E2.80.9D|okazu „Rudy”]] meteorytu [[Morasko]] (w głębi po lewej) ([http://www.woreczko.pl/meteorites/exhibitions/WarsawMT_2010/WarsawMT_2010.htm wystawa meteorytów w Muzeum Techniki w Warszawie, 2010]; fot. [[Jan Woreczko]]) | ||
+ | File:Bjurböle_(cast).jpg|Kopia fragmentu meteorytu [[Bjurböle]] w zbiorach muzeum w Helsinkach | ||
+ | File:Stubenberg_(M5-cast_Dieter_Heinlein).jpg|Kopia okazu M5 meteorytu [[Stubenberg]] w ofercie Dietera Heinlein (w kolekcji jeszcze kopie: okazów meteorytu [[Morávka]], {{Txt2Img|Renchen_(M2-cast_Dieter_Heinlein).jpg|okazu M2}} meteorytu [[Renchen]] oraz okazu nr 2 meteorytu [[Jesenice]]) (fot. Dieter Heinlein) | ||
+ | File:Renchen_(M2-cast_Dieter_Heinlein).jpg|Kopia okazu M2 meteorytu [[Renchen]] w ofercie Dietera Heinlein (fot. Dieter Heinlein) | ||
+ | </gallery> | ||
+ | |||
+ | |||
+ | <gallery caption="" widths="200px" heights="140px" perrow="3"> | ||
+ | File:Grüneberg_(NHM_Berlin)_TJ5.jpg|Proces skanowania 3D masy głównej meteorytu [[Grüneberg (Wilkanówko)]] w celu sporządzenia jej kopii | ||
</gallery> | </gallery> | ||
Linia 46: | Linia 115: | ||
* Górski Piotr, (2016), '''Dlaczego kopie?''', ''Meteoryt'', 4, 2016, s. 12-14. Plik {{Link-Meteoryt|r=16|n=4}}. | * Górski Piotr, (2016), '''Dlaczego kopie?''', ''Meteoryt'', 4, 2016, s. 12-14. Plik {{Link-Meteoryt|r=16|n=4}}. | ||
+ | |||
+ | * {{Krantz (Verzeichnis)}} | ||
* {{Levinson-Lessing (1897)|page=8}} | * {{Levinson-Lessing (1897)|page=8}} | ||
+ | |||
+ | * Leypold Denis, (2014), '''Die Meteoritenmodelle des [[Szablon:StrasbourgMM|Mineralogischen Museums der Universität Straßburg]]''', w: ''Das materielle Modell. Objektgeschichten aus der wissenschaftlichen Praxis'', Brill|Fink, 2014, s. 145–150. Plik {{!doi|10.30965/9783846756966_016}}. | ||
+ | |||
+ | * Papp Gábor, (2014), '''„[[Gross-Divina]], rendelésre” – a nagydivényi meteorit másolatának elkészítése 3D-nyomtatással (a meteorithullás és a példány rövid történetével) (''“Gross-Divina on demand” – making of a meteorite replica by 3D printing (with a brief history of the meteorite fall and the specimen)'')''', ''Annales historico-naturales Musei nationalis hungarici'', 106, 2014, s. 53-70. Plik [http://real.mtak.hu/24190/ PDF]. | ||
* {{Prior (1953)}} | * {{Prior (1953)}} | ||
Linia 59: | Linia 134: | ||
== Zobacz również == | == Zobacz również == | ||
- | * meteoryty: [[Baszkówka]], [[Braunau]], [[Buschhof]], [[Gross-Divina]], [[Elbogen]], [[Misshof]], [[Morasko]], [[Morávka]], [[Sołtmany]], [[Steinbach]] | + | * meteoryty: [[Baszkówka]], [[Braunau]], [[Buschhof]], [[Gross-Divina]], [[Elbogen]], [[Kuleschovka]], [[Kuźnica]], [[Leoncin]], [[Misshof]], [[Morasko]], [[Morávka]], [[Sołtmany]], [[Steinbach]], [[Zabrodje]] |
+ | |||
+ | * [[Camp del Cielo (Katie Paterson)]] | ||
+ | |||
+ | * kopie meteorytów w ofercie [[Ward's Natural Science]] | ||
+ | |||
+ | == Linki zewnętrzne == | ||
+ | |||
+ | * woreczko.pl – [http://www.woreczko.pl/meteorites/collection-c.htm Kolekcja kopii meteorytów (''My casts meteorites collection'')] {{SeparatorBull}} [http://www.woreczko.pl/meteorites/sale/c_Sale.htm Oferta sprzedaży kopii meteorytu Hraschina] {{SeparatorBull}} [http://www.woreczko.pl/meteorites/sale/castMorasko/Morasko-cast.htm Oferta sprzedaży kopii okazu Coblinera meteorytu Morasko] {{SeparatorBull}} [http://www.woreczko.pl/meteorites/exhibitions/WarsawMT_2010/WarsawMT_2010.htm Wystawa meteorytów w Muzeum Techniki w Warszawie (''Exhibition of meteorites in the Museum of Technology in Warsaw'')] | ||
+ | |||
+ | * Musée de minéralogie de Strasbourg – [http://musee-mineralogie.unistra.fr/article10.html?lang=fr Les modèles de météorites] | ||
+ | |||
+ | * Dieter Heinlein – [https://www.meteorites.de Bavarian Meteorite Laboratory] | ||
[[Category:Sztuka]] | [[Category:Sztuka]] |
Wersja z 13:37, 14 kwi 2024
Strona w budowie (Site under construction) Jeszcze to chwilę potrwa (It will take a while) |
Jak się nie ma co się lubi,...
Już w XIX wieku, kiedy zaczęto tworzyć instytucjonalne kolekcje meteorytów, pojawiła się potrzeba wykonywania wiernych kopii (modelu, ang. cast, ros. модель) okazów. Spowodowane to było przede wszystkim koniecznością utrwalenia wyglądu okazu(ów) przed ich pocięciem lub rozbiciem. Drugim nie mniej istotnym powodem było to, że wiele meteorytów jest reprezentowanych przez pojedyncze okazy, więc wykonywano kopie by mogły być one prezentowane w innych kolekcjach. Ponadto, wielu kolekcjonerów poza małymi fragmentami rzadkich meteorytów, może sobie pozwolić na zakup TYLKO ich kopii. Także wiele okazów zostało skopiowanych ze względu na ich wyjątkowe kształty, gdyż większość popularnych kopii to okazy silnie orientowane, ale nie tylko.
Wykonanie ładnej kopii nie jest zadaniem łatwym i trzeba nie lada sztuki by wiarygodnie „podrobić” naturę. Najwyżej oceniane są kopie, które wiernie oddają nie tylko wygląd okazu, ale mają również identyczną wagę co oryginały.
Wiele najbardziej znanych kolekcji i wielkich kolekcjonerów miało (ma) w swoich zbiorach kopie okazów meteorytów:
- Julian Siemaszko (1891) miał w swojej kolekcji kopie wielu meteorytów, m.in.: Bielokrynitschie (3 formy), Goalpara[1], Gross-Divina, Jelica, Misshof, Mocs (10 typowych form).
- Katalog kolekcji meteorytów Muzeum Historii Naturalnej w Londynie (Prior 1923, 1953) wymienia kilkadziesiąt kopii meteorytów w zbiorze, są tam m.in. kopie: Braunau, Buschhof, Cabin Creek[2], Dolgovoli, Goalpara[1], Gopalpur[3], Gross-Divina, Middlesbrough[4], Nerft, Pillistfer, Sarepta[5], Steinbach (okazy Breitenbach i Rittersgrün), Wold Cottage[6]; wiele z tych kopii można było kupić w muzeum!
- Katalog kolekcji Field Museum w Chicago (Farrington 1916) wymienia blisko sto kopii meteorytów w swoich zbiorach: Braunau (kopie obu okazów), Butsura[7], Cabin Creek[2], Goalpara[1], Gross-Divina, Jelica, Karakol[8], Krähenberg[9], Misshof, Sarepta[5] oraz wiele okazów meteorytów amerykańskich; wiele z nich pochodzi z kolekcji Ward-Coonley Collection.
- Według katalogu zbiorów Gabinetu Mineralogicznego Uniwersytetu w Tartu (Dorpat, Estonia) (Levinson-Lessing 1897) znajdowało się w niej wiele kopii (gipsowych odlewów, fr. „Moulages en plâtre”): Braunau (2 egz.), Buschhof, Karakol[8], Kuleschovka, Misshof, Nerft (okazy Pohgel i Swajahn), Pillistfer (okazy Aukona i Kurla), Slobodka.
- Muzeum Historii Naturalnej w Wiedniu posiada wiele kopii meteorytów z własnych zbiorów, m.in.: Cabin Creek[2], Hraschina, Lancé[10], Nakhla[11], Stannern, Tabor, Youndegin[12].
- W Muzeum Mineralogicznym w Strasburgu znajduje się interesująca kolekcja kopii, m.in. 10 modeli meteorytu Mocs, kopie obu okazów meteorytu Braunau oraz model meteorytu Cachiyuyal (Chile). Za Leypold (2014): „W skład kolekcji wchodzą dwa modele meteorytu Braunau, partia 12 modeli z Rumunii, 11 modeli pochodzących z Indii (Butsura[7], Pulsora), 3 z Niemiec (Ibbenbüren[13], Linum i Steinbach/Rittersgrün) 2 z Irlandii, 2 z Rosji, 2 z Łotwy, 2 z USA (Chulafinnee).” Większość modeli (39 szt.) została zakupiona od muzeum w Wiedniu, a część (14 szt.) kupiono od handlarza Krantza z Bonn.[14] Zakupów dokonał ówczesny kustosz Emil Cohen.[15] Do dziś z kupionych 53 modeli zachowało się 44 (Leypold 2014). Bardzo ciekawym obiektem jest drewniana skrzynka (22×24 cm) zawierająca 10 modeli meteorytu Mocs! Była ona dołączona do publikacji Döll (1882).
- Kopia mniejszego okazu meteorytu Braunau znajduje się w zbiorach Muzeum Ziemi Broumovskiej.
- Planetarium i Obserwatorium Astronomicznego w Ostravie ma w swoich zbiorach kopie okazów meteorytu Morávka.
- Kopia kompletnego okazu meteorytu Elbogen znajduje się w zbiorach Muzeum Historii Naturalnej w Pradze.
- W miejscowości Rittersgrün w Saksońskim Muzeum Kolei Wąskotorowej (Sächsische Schmalspurbahn-Museum Rittersgrün e.V.) znajduje się mała ekspozycja poświęcona meteorytowi Steinbach oraz kopia okazu Rittersgrün!
- Znana bońska firma handlująca minerałami i meteorytami A. i F. Krantz[14] miała w swojej ofercie 20 rożnych kopii. Były to m.in. oba okazy meteorytu Braunau, rosyjskie Sarepta[5] i Karakol[8], piękny Cabin Creek[2], indyjskie Butsura[7], Gopalpur[3] i Goalpara[1], węgierski Gross-Divina i wiele innych.
- Słynna firma Ward's Natural Science z Rochester w USA[18] prowadziła na przełomie XIX i XX wieku zakrojoną na szeroką skalę sprzedaż meteorytów i ich kopii. W ofercie znajdowało się kilkadziesiąt kopii najsłynniejszych meteorytów. Większość z nich oferowano po kilka dolarów za sztukę. Przykładowo, zestaw 66 sztuk (!) kosztował 150 dolarów!
- (…).
Fragment listy kopii meteorytów z oferty Ward's Natural Science[18] z końca XIX wieku |
Lista kopii meteorytów w kolekcji muzeum w Chicago (źródło: Farrington 1895) |
|
Lista kopii meteorytów w kolekcji muzeum w Chicago (źródło: Farrington 1903, 1916) |
Lista kopii meteorytów w kolekcji Muzeum Historii Naturalnej w Londynie (od lewej/góra: Fletcher 1894, 1896, 1914; Prior 1923); kopie z katalogu Priora oznaczone gwiazdką (*) można było kupić! |
Popularne kopie w Polsce
- Orientowany okaz meteorytu Baszkówka – kopia tego meteorytu jest prezentowana na wystawie w Państwowym Instytucie Geologicznym w Warszawie.
- Również świetnej jakości kopie Baszkówki[17] zrobił Piotr Górski z Zielonej Góry we współpracy z Marianem Madejem z Nowej Soli. Wykonali oni także wierne kopie innych meteorytów, m.in.: Grüneberg (Wilkanówko) (kopia okazu znajdującego się w Berlinie) i Sołtmany (kopia cyfrowo zrekonstruowanej masy głównej), które znajdują się teraz w prywatnych kolekcjach.
Ich autorstwa są też perfekcyjne[17] kopie okazów meteorytów Leoncin i Tartak.
W 2020 roku Piotr i Marian zrobili wierną kopię[17], największego w polskich zbiorach, okazu meteorytu Pułtusk (8100 g) – chluby Muzeum Ziemi w Warszawie.
- W prywatnych zbiorach znajdują się kopie największych okazów meteorytu Morasko: 261-kilogramowego okazu „MeMorSS” oraz 164 kg okazu „Rudy”.
- Kopie okazów meteorytów Imilac[19] i Vaca Muerta[20] wystawione są na wystawie w Muzeum Geologicznym PAN w Krakowie.
- Znajdująca się w zbiorach Muzeum Geologicznego Uniwersytetu Łódzkiego kopia meteorytu Sazovice.
- Kopia okazu meteorytu Kuźnica (Kuźnica nad Kocinką) w zbiorach Muzeum Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego.
Zaginione?
Jerzy Pokrzywnicki w swoim katalogu meteorytów (Pokrzywnicki 1964, s. 157) wymienia kopię niezidentyfikowanego meteorytu w zbiorach nieistniejącego już Zakładu Nauk Geologicznych PAN w Warszawie (którego zbiory przeniesiono do Muzeum Geologicznego PAN w Krakowie):
A. INSTITUTE OF GEOLOGY OF THE POLISH ACADEMY OF SCIENCES (Zakład Nauk Geologicznych PAN, Warszawa, al. Żwirki i Wigury 6) Models 54 A model of stony meteorite, few kilograms in weight. As follows from the shape and size, it could be either Zabrodzie — (3.15 kg) or Kuleszówka Meteorite. There were the models of these meteorites in Dorpat.[21] This model resembles very much that of the Zabrodzie Meteorite
Zapewne był to model silnie orientowanego okazu meteorytu Zabrodje? Nie wiadomo, co stało się z tą kopią?! (patrz → Pytania)
Galerie
Kopia meteorytu Adamana[16] (Wystawa meteorytów w Muzeum Techniki w Warszawie (Exhibition of meteorites in the Museum of Technology in Warsaw), 2010; fot. Jan Woreczko) |
Kopia meteorytu Middlesbrough[4] (Wystawa meteorytów w Muzeum Techniki w Warszawie (Exhibition of meteorites in the Museum of Technology in Warsaw), 2010; fot. Jan Woreczko) |
|
Kopie okazów meteorytu Morávka w zbiorach Planetarium i Obserwatorium Astronomicznego w Ostravie (fot. Jan Woreczko) |
Kopia meteorytu Zabrodje w zbiorach Muzeum Fersmana w Moskwie (fot. Wadi & Jan Woreczko) |
|
Kopia okazu meteorytu Sołtmany (fot. Piotr Górski) |
Kopia okazu meteorytu Grüneberg (Wilkanówko) (fot. Piotr Górski) |
Kopia okazu meteorytu Baszkówka w zbiorach Muzeum Geologicznego Państwowego Instytutu Geologicznego w Warszawie (fot. Jan Woreczko) |
Kopia kompletnego okazu meteorytu Kuźnica w zbiorach Muzeum Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego (fot. Łukasz Karwowski) |
Kopia masy głównej meteorytu Elbogen w muzeum zamku Loket (fot. Tomasz Jakubowski) |
|
Kopia mniejszego okazu meteorytu Braunau (fot. Jan Woreczko) |
||
Pomnik (kopia) meteorytu Hraschina w miejscu spadku (Chorwacja, 2022 r.; fot. Jan Woreczko) |
Kopia okazu „Rudy” meteorytu Morasko (w głębi po lewej) (wystawa meteorytów w Muzeum Techniki w Warszawie, 2010; fot. Jan Woreczko) |
|
Kopia fragmentu meteorytu Bjurböle w zbiorach muzeum w Helsinkach |
Kopia okazu M5 meteorytu Stubenberg w ofercie Dietera Heinlein (w kolekcji jeszcze kopie: okazów meteorytu Morávka, okazu M2 meteorytu Renchen oraz okazu nr 2 meteorytu Jesenice) (fot. Dieter Heinlein) |
Kopia okazu M2 meteorytu Renchen w ofercie Dietera Heinlein (fot. Dieter Heinlein) |
Proces skanowania 3D masy głównej meteorytu Grüneberg (Wilkanówko) w celu sporządzenia jej kopii |
Bibliografia
- Farrington Oliver Cummings, (1916), Catalogue of the Collection of Meteorites, Field Museum of Natural History, Geological Series, Publication 188, vol. III, no. 10, Chicago, March 15, 1916, s. 231-315 (5 plansz), (s. 311-312).[22] Plik DjVu; plik doi.
- Górski Piotr, (2016), Dlaczego kopie?, Meteoryt, 4, 2016, s. 12-14. Plik PDF.
- Krantz, Meteoriten-Verzeichnis:
- Krantz, (~1897), DR F. Krantz Rheinisches Mineralien-Contor Verlag mineralogischer und geologischer Lehrmittel in BONN A. Rh. Katalog Nr 1ª (Siebente Auflage), Bonn ~1897, s. 60-67. [JK][23]
- Krantz, (1908, Sept.), Rheinisches Mineralien-Kontor, Meteoriten-Verzeichnis Nr. 3, Bonn 1908, s. 2-6, 101.[24] [JK]
- Krantz, (po 1919), Rheinisches Mineralien-Kontor Dr. F. Krantz :: Bonn, Meteoriten-Verzeichnis, Bonn po 1919, s. 1-8. [TJ]
- Krantz, (1925, Apr.), Meteoritenverzeichnis, maszynopis, s. 1-6. [UM-K]
- Krantz, Aufzeichnung, manuskrypty/rękopisy (Handschriften), maszynopisy (Schreibmaschinenschriften). [UM-K]
- (…).
- Levinson-Lessing Franz (Feodor) Yulievich (Левинсон-Лессинг Франц Юльевич), (1897), Catalogue de la collection de Météorites de l'Université Impériale de Iourieff (Dorpat) (Musée Minéralogique), Acta et Commentationes Imp. Universitatis Jurievensis (olim Dorpatensis) (Ученые записки Императорского Юрьевского университета), 2, 1897, ss. 8 [307-314], (s. 8).[25] Plik hPDF.
- Leypold Denis, (2014), Die Meteoritenmodelle des Mineralogischen Museums der Universität Straßburg, w: Das materielle Modell. Objektgeschichten aus der wissenschaftlichen Praxis, Brill|Fink, 2014, s. 145–150. Plik doi.
- Papp Gábor, (2014), „Gross-Divina, rendelésre” – a nagydivényi meteorit másolatának elkészítése 3D-nyomtatással (a meteorithullás és a példány rövid történetével) (“Gross-Divina on demand” – making of a meteorite replica by 3D printing (with a brief history of the meteorite fall and the specimen)), Annales historico-naturales Musei nationalis hungarici, 106, 2014, s. 53-70. Plik PDF.
- Prior George T., Hey Max H., (1953), Catalogue of Meteorites. With special reference to those represented in the collection of the British Museum (Natural History), Printed British Museum, 1953, (zbiory własne W&W) (wydanie z 1923 roku – plik iDjVu).
- Siemaszko Julian Iwanowicz (Симашко Юлиан Иванович), (1891), Каталогъ коллекции метеоритов'ь (Catalogue de la Collection de Météorites de Julion de Siemaschko (Saint Petersbourg, Russie), S.Petersburg 1891 (С. ПЕТЕРБУРГЪ (по июль 1891 г.)), ss. 64.[26][27][28] Plik DjVuŹródło: Wiki.Meteoritica.pl, (str. tytułowa).
- Ward Henry Augustus[18], A.M., LL.D., (1904), Catalogue of the Ward-Coonley Collection of Meteorites, Chicago 1904, ss. 124 (plansze).[29] Plik iDjVu; plik DjVu.
Przypisy
Zobacz również
- meteoryty: Baszkówka, Braunau, Buschhof, Gross-Divina, Elbogen, Kuleschovka, Kuźnica, Leoncin, Misshof, Morasko, Morávka, Sołtmany, Steinbach, Zabrodje
- kopie meteorytów w ofercie Ward's Natural Science
Linki zewnętrzne
- woreczko.pl – Kolekcja kopii meteorytów (My casts meteorites collection) ● Oferta sprzedaży kopii meteorytu Hraschina ● Oferta sprzedaży kopii okazu Coblinera meteorytu Morasko ● Wystawa meteorytów w Muzeum Techniki w Warszawie (Exhibition of meteorites in the Museum of Technology in Warsaw)
- Musée de minéralogie de Strasbourg – Les modèles de météorites
- Dieter Heinlein – Bavarian Meteorite Laboratory