PayPal-donate (Wiki).png
O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

Bibliografia/Siemaszko Julian Iwanowicz

Z Wiki.Meteoritica.pl

< Bibliografia(Różnice między wersjami)
m (→Zobacz również)
 
(Nie pokazano 65 wersji pomiędzy niniejszymi.)
Linia 1: Linia 1:
-
{{VerifyLevel |level=1i}}
 
__NOTOC__
__NOTOC__
 +
{{VerifyLevel |level=1i}}
== Największa prywatna kolekcja meteorytów w XIX-wiecznej Europie ==
== Największa prywatna kolekcja meteorytów w XIX-wiecznej Europie ==
-
[[Grafika:Siemaszko_Cat-1891.jpg|200px|thumb|Strona tytułowa katalogu Siemaszki (1891)]]
+
[[Image:Siemaszko_(Vsemirnaya_Illyustratsiya_1888).jpg|200px|thumb|right|Юліанъ Ивановичъ Симашко]]
'''Julian Iwanowicz Siemaszko''' (Юлиан Иванович Симашко; Julian Ivanovich Simashko, Julien de Siemaschko) (1821–1893) – właściciel największej w&nbsp;Europie w&nbsp;XIX wieku prywatnej kolekcji meteorytów (Coll. de&nbsp;Météorites de Jul. de&nbsp;Siemaszko). Autor katalogów popularyzujących wiedzę o&nbsp;meteorytach. Jest uważany za Rosjanina ponieważ mieszkał w&nbsp;St.&nbsp;Petersburgu, gdzie był wysokim rangą urzędnikiem w&nbsp;ministerstwie oświaty, a&nbsp;większość swoich publikacji z&nbsp;zoologii i&nbsp;entomologii pisał po rosyjsku (jednak na etykietkach dołączonych do okazów ze swojej kolekcji, nazwisko Siemaszko pisał po polsku!).
'''Julian Iwanowicz Siemaszko''' (Юлиан Иванович Симашко; Julian Ivanovich Simashko, Julien de Siemaschko) (1821–1893) – właściciel największej w&nbsp;Europie w&nbsp;XIX wieku prywatnej kolekcji meteorytów (Coll. de&nbsp;Météorites de Jul. de&nbsp;Siemaszko). Autor katalogów popularyzujących wiedzę o&nbsp;meteorytach. Jest uważany za Rosjanina ponieważ mieszkał w&nbsp;St.&nbsp;Petersburgu, gdzie był wysokim rangą urzędnikiem w&nbsp;ministerstwie oświaty, a&nbsp;większość swoich publikacji z&nbsp;zoologii i&nbsp;entomologii pisał po rosyjsku (jednak na etykietkach dołączonych do okazów ze swojej kolekcji, nazwisko Siemaszko pisał po polsku!).
 +
 +
{{TOC My |float=left |max-width=240px}}
 +
<br clear="all"/>
 +
 +
Według Pokrzywnickiego (1964) Siemaszko w 1885 roku odwiedził Warszawę:
 +
{{PJQuote-begin |align=left |max-width=800px|source=Pokrzywnicki (1964)}}
 +
{{Wielokropek}} Należy wreszcie wspomnieć, że J.&nbsp;Siemaszko w&nbsp;czasie swych podróży w&nbsp;sprawie zakupu i&nbsp;wymiany meteorytów dla swej kolekcji, odwiedził w&nbsp;1885&nbsp;r. Warszawę (prawdopodobnie także w&nbsp;tym samym roku odwiedził on i&nbsp;Kraków) i&nbsp;badał spadek w&nbsp;[[Ratyn (Ratyń)|Ratyniu]]. {{Wielokropek}}&nbsp;Nadmienić należy, że dostarczono Siemaszce jakiś odłam, który dzięki swej czarnej otoczce i&nbsp;cząstkom metalicznym wykazywał duże podobieństwo do meteorytów. Okaz ten został przez Siemaszkę uznany za pseudometeoryt – odłamek skały diabazowej o&nbsp;budowie ofitowej, który musiał leżeć przez czas dłuższy w&nbsp;wilgotnej ziemi.&nbsp;{{Wielokropek}}
 +
{{PJQuote-end}}
To właśnie Julianowi Siemaszko przypisuje się wprowadzenie terminu „meteorytyka” (ang. ''meteoritics'', ros. ''метеоритика'') (Pilski 1993).
To właśnie Julianowi Siemaszko przypisuje się wprowadzenie terminu „meteorytyka” (ang. ''meteoritics'', ros. ''метеоритика'') (Pilski 1993).
Linia 10: Linia 18:
Według zestawienia Wülfinga (1897) kolekcja Siemaszki zawierała meteoryty z&nbsp;347 różnych lokalizacji o&nbsp;sumarycznej masie 57&nbsp;kg!
Według zestawienia Wülfinga (1897) kolekcja Siemaszki zawierała meteoryty z&nbsp;347 różnych lokalizacji o&nbsp;sumarycznej masie 57&nbsp;kg!
-
W sierpniu 1903 roku kolekcję Juliana Siemaszko nabył amerykański kolekcjoner Henry&nbsp;A. Ward z&nbsp;Chicago do zbiorów ''Ward-Coonley Collection of Meteorites''. Kolekcja Siemaszko wyceniana na 30000 rubli, liczyła wówczas 402 różne meteoryty (''American Journal of Science'', 1903; Ward 1904).
+
W sierpniu 1903 roku kolekcję Juliana Siemaszko nabył amerykański kolekcjoner Henry&nbsp;A. Ward, z&nbsp;Rochester w&nbsp;stanie Nowy Jork, do zbiorów ''[[Ward's Natural Science|Ward-Coonley Collection of Meteorites]]''.{{!Ward Rochester|}} Kolekcja Siemaszko wyceniana na 30000 rubli<ref>patrz → [[Dawne jednostki miar i wag]]</ref>, zawierała wówczas 402 różne meteoryty (''American Journal of Science'', 1903; Ward 1904).
{{AQuote-begin |max-width=640px}}
{{AQuote-begin |max-width=640px}}
-
{{Wielokropek}} Finally, I was last year enabled to purchase in St. Petersburg  the entire collection of the late Excellenz Julien de Siemaschko. This collection of 402 falls was famous through the Continent of Europe for its comprehensiveness—particularly in  the rare Russian and Siberian meteorites. The collection, which at the time of its owner's  death (1896) was held at the price of 30,000 rubles, was last August purchased by me and  added to my collection. In these ways, with conditions and antecedents particularly favorable, has the collection noted in this catalogue—The Ward-Coonley Collection—been made.
+
{{Wielokropek}} Finally, I was last year enabled to purchase in St. Petersburg  the entire collection of the late Excellenz Julien de Siemaschko. This collection of 402 falls was famous through the Continent of Europe for its comprehensiveness—particularly in  the rare Russian and Siberian meteorites. The collection, which at the time of its owner's  death (1896)<ref>wg Wikipedii Siemaszko zmarł w&nbsp;1893 roku</ref> was held at the price of 30,000 rubles, was last August purchased by me and  added to my collection. In these ways, with conditions and antecedents particularly favorable, has the collection noted in this catalogue—The Ward-Coonley Collection—been made.
{{AQuote-end |source=Ward (1904, s. IV)}}
{{AQuote-end |source=Ward (1904, s. IV)}}
Linia 39: Linia 47:
{{AQuote-end}}
{{AQuote-end}}
-
;Więcej o katalogu Siemaszki (1891) w opisie doniesienia [[Stary Bychów]].
 
 +
Dużo fragmentów meteorytów do swojej kolekcji pozyskał Siemaszko na drodze wymiany z&nbsp;muzeum w&nbsp;[[Szablon:ClujM|Cluj-Napoca]] (Koch 1885).
-
We wstępie do swojego katalogu zamieszcza Siemaszko (1891) spis „specjalistów od meteorytyki” i profesorów zajmujących się zbiorami minerałów (meteorytów?) na różnych uczelniach. Wśród nich znajduje się kilka osób z Polski:
+
<br clear="all"/>
-
* Alth, Prof. (Krakow)
+
 
-
* Baraniecki, Prof. (Krakow)
+
== Meteoryty polskie w kolekcji Siemaszko ==
-
* Голковскііі, Г. (Варшава)
+
 
-
* Яшевскііі, М. П. (Варшава)
+
[[:Category:Meteoryty polskie|Meteoryty polskie]] w&nbsp;kolekcji Juliana Siemaszko (Pokrzywnicki 1964; Siemaszko 1891; Horback et&nbsp;al. 1965):
-
* Körber, Prof. (Breslau)
+
:{| {{Koblitz Repository |max-width=1000px}}
-
* Ossowsky (Krakow)
+
! Meteoryt !! waga fragmentów (w&nbsp;gramach) !! uwagi
-
* Roemer, Prof. (Breslau)
+
|-
-
* Szeinocha, Prof. (Krakow)
+
| [[Bialystok (Białystok)]] || 3 || u Siemaszko pod nazwą '''Jaski''' (w&nbsp;[[Szablon:ChicagoFMNH|Field Museum w&nbsp;Chicago]] znajduje się fragment 4,5&nbsp;g; ME&nbsp;1563)
 +
|-
 +
| [[Gnadenfrei (Piława Górna)|Gnadenfrei (Piława&nbsp;Górna)]] || 18 || fragment znajduje się obecnie w&nbsp;Field Museum w&nbsp;Chicago (wg katalogu kolekcji w&nbsp;Chicago, fragmenty 6 i&nbsp;18&nbsp;g ze skorupą; ME&nbsp;1549, ME&nbsp;1550)
 +
|-
 +
| [[Grüneberg (Wilkanówko)]] || 12 || u Siemaszko pod nazwą '''Grünberg'''; fragment znajduje się obecnie w&nbsp;Field Museum w&nbsp;Chicago; wypolerowana dwustronnie płytka ze skorupą (wg katalogu kolekcji w&nbsp;Chicago; ME&nbsp;1479; w&nbsp;kolekcji jeszcze dwa fragmenty o&nbsp;sumarycznej wadze 3,8&nbsp;g i&nbsp;fragment ze skorupą 98,5&nbsp;g)
 +
|-
 +
| [[Pultusk (Pułtusk)]] || 7850, 570, 110 (25&nbsp;okazów) || największy okaz znajduje się obecnie w&nbsp;Field Museum w&nbsp;Chicago; obecnie okaz waży {{Txt2Img|Pultusk_(FMNH_Chicago).jpg|7893,59&nbsp;g}} (wg katalogu kolekcji w&nbsp;Chicago; ME&nbsp;1581; oraz kilka okazów z&nbsp;numerami inwentarzowymi wskazującymi na pochodzenia z&nbsp;kolekcji Siemaszko)
 +
|-
 +
| [[Ratyn (Ratyń)]] || – || u Siemaszko zamieszczony w&nbsp;spisie [[:Category:Pseudometeoryty|pseudometeorytów]]
 +
|-
 +
| [[Schwetz (Świecie)]] || 23 || fragment znajduje się obecnie w&nbsp;Field Museum w&nbsp;Chicago (brak takiego fragmentu w&nbsp;katalogu kolekcji w&nbsp;Chicago!)
 +
|-
 +
| [[Seeläsgen (Przełazy)]] || 302 || (brak takiego fragmentu w&nbsp;katalogu kolekcji w&nbsp;Chicago!)
 +
|}
 +
 
 +
Oraz wiele meteorytów, które [[Bibliografia/Pokrzywnicki Jerzy|Jerzy Pokrzywnicki]] uważał za „polskie”, a&nbsp;które znalazły się w&nbsp;przygotowywanej przez niego monografii polskich meteorytów o&nbsp;roboczym tytule ''Kosmolityka'' (Kosiński 2012) – [[Bielokrynitschie]], [[Bjelaja Zerkov]], [[Borkut]], [[Brahin]], [[Buschhof]], [[Dolgovoli]], [[Jodzie]], [[Knyahinya]], [[Lenarto]], [[Lixna]], [[Magura]], [[Misshof]], [[Nagy-Borové]], [[Nerft]], [[Novy-Projekt]], [[Oczeretna]], [[Okniny]], [[Owrucz]], [[Padvarninkai]], [[Ruschany]], [[Zaborzika]], [[Zemaitkiemis]] i [[Zmenj]].
 +
 
 +
<br clear="all"/>
 +
 
 +
=== Polskie akcenty w katalogu Siemaszko (1891) ===
 +
 
 +
We wstępie do swoich katalogów zamieszcza Siemaszko (1886; 1891, s. 5-7) listę „specjalistów od meteorytyki” i&nbsp;profesorów zajmujących się zbiorami minerałów (meteorytów?) na różnych uczelniach. Wśród nich znajduje się kilka osób z&nbsp;Polski:
 +
* Alth (de Cracovie); Alth, Prof. (Krakow) – <nowiki>[</nowiki>[[Indeks nazwisk#A|Alth Alojzy]]<nowiki>]</nowiki>
 +
* Baraniecky (de Cracovie); Baraniecki, Prof. (Krakow) – [?]
 +
* Golkowsky (de Varsovie); Голковскііі, Г. (Варшава) – <nowiki>[</nowiki>[[Indeks nazwisk#G|Gołkowski]]<nowiki>]</nowiki>
 +
* Jaschewsky, ingénieur des mines (Varsovie); Яшевскііі, М. П. (Варшава) – [?]
 +
* –; Körber, Prof. (Breslau) – <nowiki>[</nowiki>prawdopodobnie [[Indeks nazwisk#K|Körber Felix]]<nowiki>]</nowiki><ref>Felix Koerber badał meteoryt '''Madrid''', który spadł 10 lutego 1896 roku. Siemaszko zmarł w&nbsp;1893 roku. Mały fragment meteorytu Madrid (0,4&nbsp;g; Koblitz MetBase) znajdujący się obecnie w&nbsp;zbiorach w&nbsp;Chicago trafił tam z&nbsp;kolekcji Warda, który kupił kolekcję Siemaszko dopiero w&nbsp;1903 roku. Nie mógł ten fragment pochodzić z&nbsp;kolekcji Siemaszko, gdyż był on w&nbsp;kolekcji Warda już w&nbsp;1901 roku (Ward 1901)</ref>{{MBD-record|name=Madrid}}
 +
* Stanislas Meunier (de Paris); – – <nowiki>[</nowiki>[[:Szablon:Meunier (1868)|Meunier Stanislas Étienne]]<nowiki>]</nowiki>
 +
* Ossowsky (de Cracovie); Ossowsky (Krakow) – <nowiki>[</nowiki>[[Indeks nazwisk#O|Ossowski Gotfryd]]<nowiki>]</nowiki>
 +
* Rœmer (de Breslau); Roemer, Prof. (Breslau) – <nowiki>[</nowiki>[[Indeks nazwisk#R|Römer Ferdinand]]<nowiki>]</nowiki>
 +
* Szeinocha (de Cracovie); Szeinocha, Prof. (Krakow) – <nowiki>[</nowiki>[[Indeks nazwisk#S|Szajnocha Władysław]]<nowiki>]</nowiki>
 +
* oraz oczywiście – Domeyko.
 +
 
 +
Część osób rzeczywiście była związana z meteorytami, ale o&nbsp;kilku z&nbsp;nich wiemy niewiele! Jaka była ich rola? {{Wielokropek}} (patrz → [[Indeks nazwisk]]).
 +
 
 +
Siemaszko (1886) wymienia również największe znane mu światowe kolekcje meteorytów, wśród nich pisze o&nbsp;kolekcji w&nbsp;Krakowie posiadającej 19 meteorytów („''à&nbsp;Cracovie&nbsp;19''”) oraz we Wrocławiu posiadającej ich 31 („''à&nbsp;l'université de Breslau,&nbsp;31''”).
 +
 
 +
<br clear="all"/>
 +
 
 +
=== Daty spadków w katalogu Siemaszko (1891) ===
 +
 
 +
'''W swoim katalogu {{Djvu|Siemaszko_(1891)-eBook.djvu|Siemaszko (1891)}} posługuje się kalendarzem gregoriańskim (''nowy styl'').''' Daty w&nbsp;jego zestawieniu podawane są według współczesnego kalendarza, tak dla meteorytów zagranicznych, jak i&nbsp;dla meteorytów spadłych na terenie Rosji, np. (daty poprawne):
 +
* [[Białystok]] 5 października 1827,
 +
* [[Bielokrynitschie]] – 1 stycznia 1887,
 +
* [[Buschhof]] 2 czerwca 1863
 +
* [[Grüneberg (Wilkanówko)]] – 22 marca 1841,
 +
* Esterville – 10 maja 1879,Estherville{{MBD-record|name=Estherville}}
 +
* [[Igast]] – 17 maja 1855,
 +
* L'Aigle – 26 kwietnia 1803,{{MBD-record|name=L'Aigle}}
 +
* [[Lissa]] – 3 września 1808,
 +
* Lodran – 1 października 1868,{{MBD-record|name=Lodran}}
 +
* Lucé – 13 września 1768,{{MBD-record|name=Lucé}}
 +
* [[Misshof]] – 10 kwietnia 1890,
 +
* [[Okniny]] – 8 stycznia 1834,
 +
* [[Pillistfer]] 8 sierpnia 1863,
 +
* [[Slobodka]] – 10 sierpnia 1818,
 +
* [[Stannern]] – 22 maja 1808,
 +
* [[Timochin]] – 25 marca 1807,
 +
i dalej również poprawnie (tzn. wg ''nowego stylu'') dla meteorytów: [[Dolgovoli]], [[Knyahinya]], [[Pultusk (Pułtusk)]], [[Mocs]], [[Nerft]], [[Wessely]],{{Kropek}} (patrz → [[Kalendarium]]).
-
Część osób była rzeczywiście związana z meteorytami, ale o kilku z nich niewiele wiemy! Jaka była ich rola? {{Wielokropek}} patrz → [[Indeks nazwisk]]
+
Ale część dat w&nbsp;katalogu jest podana błędnie. Według współczesnych ustaleń nie są one datami ani w&nbsp;''starym'', ani w&nbsp;''nowym stylu'':
 +
* [[Bjelaja Zerkov]] – 16 stycznia 1796 (podawane są różne daty),
 +
* [[Braunau]] – podaje 24 lipca 1847 (prawidłowa data to 14 lipca),
 +
* [[Lixna]] – podaje błędną datę 24 lipca 1820 (prawidłowa data to 12 lipca),
 +
* dla spadku [[Zaborzika]] też błędnie – 11 kwietnia 1818 (prawidłowa data to 10 kwietnia) (zobacz również [[Czartoria]]).
<br clear="all"/>
<br clear="all"/>
Linia 58: Linia 128:
== Meteoryty z kolekcji Siemaszko w zbiorach polskich ==
== Meteoryty z kolekcji Siemaszko w zbiorach polskich ==
-
Po śmierci Siemaszko, jego zbiór kupił amerykański kolekcjoner Henry&nbsp;A. Ward z&nbsp;Chicago. Wcześniej część meteorytów z&nbsp;jego kolekcji trafiła do innych kolekcji m.in. do zbiorów polskich.
+
Po śmierci Siemaszko, jego zbiór kupił amerykański kolekcjoner Henry&nbsp;A. Ward z&nbsp;Rochester w&nbsp;stanie Nowy Jork.{{!Ward Rochester|}} Wcześniej część meteorytów z&nbsp;jego kolekcji trafiła do innych kolekcji m.in. do zbiorów polskich.
:{| {{Koblitz Repository |max-width=800px}}
:{| {{Koblitz Repository |max-width=800px}}
! Meteoryt<br />(waga w gramach (Pilski&nbsp;2001)) !! kolekcja polska !! waga w&nbsp;katalogu Siemaszko&nbsp;(1891)<br />[g]
! Meteoryt<br />(waga w gramach (Pilski&nbsp;2001)) !! kolekcja polska !! waga w&nbsp;katalogu Siemaszko&nbsp;(1891)<br />[g]
|-
|-
-
| '''Château-Renard'''<ref name="Château-Renard">spadek meteorytu '''[http://www.lpi.usra.edu/meteor/index.php?code=5332 Château-Renard]''' 12 czerwca 1841 roku we Francji; chondryt zwyczajny L6, TKW 30&nbsp;kg</ref><br />(30,8&nbsp;(fc+f)) || [[Muzeum Mineralogiczne Uniwersytetu Wrocławskiego]] || 194
+
| '''Château-Renard'''{{MBD-record|name=Château-Renard}}<br />(30,8&nbsp;(fc+f)) || [[Muzeum Mineralogiczne Uniwersytetu Wrocławskiego]] || 194
|-
|-
-
| '''Pavlodar (Pallasite)'''<br />(17,5&nbsp;(s)) || [[Muzeum Wydziału Geologii UW]] || 2198
+
| '''Pavlodar (Pallasite)'''{{MBD-record|name=Pavlodar (Pallasite)}}<br />(17,5&nbsp;(s)) || [[Muzeum Wydziału Geologii UW]] || 2198
|-
|-
-
| '''Augustinovka'''<ref>meteoryt żelazny '''[http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php?code=4898 Augustinovka]''', znalezisko z&nbsp;1890 roku na [[Ukraina|Ukrainie]]; typ IIIAB, TKW 400&nbsp;kg</ref>, '''Estherville'''<ref name="Estherville">spadek meteorytu '''[http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php?code=10059 Estherville]''' 10 maja 1879 roku w&nbsp;USA; mezosyderyt MES-A3/4, TKW 320&nbsp;kg</ref>, '''Mighei'''<ref name="Mighei"></ref><br />(odpowiednio: 116,67&nbsp;(f), 6,32&nbsp;(f); 25,44&nbsp;(cs); 39,87&nbsp;(fc)) (patrz → strona [[Muzeum Geologiczne PAN w Krakowie|muzeum]]) || [[Muzeum Geologiczne PAN w Krakowie]] || odpowiednio: brak; 37+25+10; 4065+46
+
| '''Estherville'''{{MBD-record|name=Estherville}}, '''Mighei'''{{MBD-record|name=Mighei}}<br />(odpowiednio: 25,44&nbsp;(cs); 39,87&nbsp;(fc)) (patrz → strona [[Muzeum Geologiczne PAN w Krakowie|muzeum]]) || [[Muzeum Geologiczne PAN w Krakowie]] || odpowiednio: 37+25+10; 4065+46
 +
|-
 +
! colspan="3"| ''współczesne nabytki''
 +
|-
 +
| '''[[Tennasilm]]''' || {{Txt2Img|Tennasilm_(Siemaszko-Jakubowski_Coll).jpg|kolekcja Tomasza Jakubowskiego}} || 21 (fc)
|}
|}
 +
 +
Pilski (1993) podaje, że również fragmenty meteorytu '''Augustinovka'''{{MBD-record |name=Augustinovka}} (116,67&nbsp;g, 6,32&nbsp;g) w&nbsp;kolekcji [[Muzeum Geologiczne PAN w Krakowie|Muzeum Geologicznego PAN w&nbsp;Krakowie]] pochodzą od Siemaszko (więcej patrz → [[Muzeum Geologiczne PAN w Krakowie]]).
<br clear="all"/>
<br clear="all"/>
Linia 74: Linia 150:
Etykiety z kolekcji Juliana Siemaszko dołączone do okazów meteorytów z kolekcji polskich
Etykiety z kolekcji Juliana Siemaszko dołączone do okazów meteorytów z kolekcji polskich
-
<gallery caption="" widths="200px" heights="140px" perrow="3">
+
<gallery caption="" widths="200px" heights="200px" perrow="2">
-
File:Estherville_(ING_PAN_Kraków)_Siemaszko.jpg|Etykiety dołączone do okazu meteorytu Estherville<ref name="Estherville"></ref> z&nbsp;kolekcji [[Muzeum Geologiczne PAN w Krakowie|Muzeum Geologicznego PAN w&nbsp;Krakowie]]
+
File:Estherville_(ING_PAN_Kraków)_Siemaszko.jpg|Etykiety dołączone do okazu meteorytu Estherville{{MBD-record|name=Estherville}} z&nbsp;kolekcji [[Muzeum Geologiczne PAN w Krakowie|Muzeum Geologicznego PAN w&nbsp;Krakowie]]
-
File:Mighei_(ING_PAN_Kraków)_Siemaszko.jpg|Etykiety dołączone do okazu meteorytu Mighei<ref name="Mighei"></ref> z&nbsp;kolekcji [[Muzeum Geologiczne PAN w Krakowie|Muzeum Geologicznego PAN w&nbsp;Krakowie]]
+
File:Estherville_(ING_PAN_Kraków-Siemaszko)_SzK-8083.jpg|Okaz meteorytu Estherville{{MBD-record|name=Estherville}} (cs 25,4&nbsp;g) z&nbsp;kolekcji [[Muzeum Geologiczne PAN w Krakowie|Muzeum Geologicznego PAN w&nbsp;Krakowie]] (fot. Szymon Kozłowski)
-
File:Chateau-Renard_(Muz_Min_Wrocław)_Siemaszko.jpg|Etykieta dołączona do okazu meteorytu Château-Renard<ref name="Château-Renard"></ref> z&nbsp;kolekcji [[Muzeum Mineralogiczne Uniwersytetu Wrocławskiego|Muzeum Mineralogicznego Uniwersytetu Wrocławskiego]]
+
File:Mighei_(ING_PAN_Kraków)_Siemaszko.jpg|Etykiety dołączone do okazu meteorytu Mighei{{MBD-record|name=Mighei}} z&nbsp;kolekcji [[Muzeum Geologiczne PAN w Krakowie|Muzeum Geologicznego PAN w&nbsp;Krakowie]]
 +
File:Mighei_(ING_PAN_Kraków-Siemaszko)_SzK-8092.jpg|Fragment meteorytu Mighei{{MBD-record|name=Mighei}} (fc 39,87&nbsp;g<ref>obecnie 32,32&nbsp;g (06.2011 – odcięty do badań; A.&nbsp;Krzesińska, ING&nbsp;PAN; zwrócono 6.06.2013</ref>) z&nbsp;kolekcji [[Muzeum Geologiczne PAN w Krakowie|Muzeum Geologicznego PAN w&nbsp;Krakowie]] (fot. Szymon Kozłowski)
 +
File:Chateau-Renard_(Muz_Min_Wrocław)_Siemaszko.jpg|[[Muzeum Mineralogiczne Uniwersytetu Wrocławskiego im. Kazimierza Maślankiewicza/Stara kolekcja|Etykieta]] dołączona do okazu meteorytu Château-Renard{{MBD-record|name=Château-Renard}} z&nbsp;kolekcji [[Muzeum Mineralogiczne Uniwersytetu Wrocławskiego|Muzeum Mineralogicznego Uniwersytetu Wrocławskiego]]
 +
File:Tennasilm_(Siemaszko_label-Jakubowski_Coll).jpg|Etykieta fragmentu meteorytu [[Tennasilm]] z&nbsp;kolekcji Tomasza Jakubowskiego
</gallery>
</gallery>
<br clear="all"/>
<br clear="all"/>
-
=== [[Bibliografia]]: Siemaszko Julian Iwanowicz ===
+
== [[Bibliografia]] ==
-
* Симашко Юлиан Иванович, (1883), '''Аэролит упавший 21. июля в селе Павловке, Балашовского уезда, Саратовской губ. (''Aerolite which fell on July 21, in the Pavlovka village, Saratov province'')''', ''Записки Всесоюзного минералогического общества'', vol. 18, ser. 2, 1883, s. 281.<ref>spadek meteorytu '''[http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php?code=18177 Pavlovka]''' 2&nbsp;sierpnia 1882 roku w&nbsp;[[Rosja|Rosji]]; achondryt, howardyt HOW, TKW 2&nbsp;kg</ref>
+
* ''American Journal of Science'', (1903), '''Purchase of the [[Bibliografia/Siemaszko Julian Iwanowicz|Siemaschko Collection of Meteorites]]''', vol. 16, ser. 4, 1903, s. 335.<ref>zakup kolekcji [[Bibliografia/Siemaszko Julian Iwanowicz|Juliana Siemaszko]] przez amerykańskiego kolekcjonera H.A. Warda do zbiorów ''Ward-Coonley Collection''</ref> Plik {{Link-BHL|item=126198}}.
-
* Симашко Юлиан Иванович, (1887), '''Метеориты, выпавшие и найденные в Россий за последние 13 лет (''Meteorites that fell and have been found in Russia for the past 13 years'')''', ''Пермские Губернские Ведомости'', nr 94, 1887.
+
* {{Biała, Manecki (2011)}}
-
* Симашко Юлиан Иванович, (1888), '''Об Оханском метеорите (''On the Okhansk meteorite'')''', ''Записки Всесоюзного минералогического общества'', vol. 24, ser. 2, 1888, s. 443-445.<ref name="Ochansk"></ref>
+
* Biała Jadwiga, (2023), '''[[Bibliografia/Siemaszko Julian Iwanowicz|Julian Siemaszko]] o meteorytach (''Julian Siemaszko about meteorites'')''', ''Acta Soc. Metheor. Polon.'', 14, 2023, s. 18-30. Plik {{Link-ASMP|BN=1|2195001}}.
-
* Симашко Юлиан Иванович, (1889),  '''Падение камней с неба в Оханском уезде Пермской губернии 18/30 августа 1887 (''Fall of stones from the sky in the Okhansk district, Perm province, on August 18 (30), 1887'')''', ''Нива: иллюстрированный журнал литературы, политики и современной жизни'', nr 3 (s. 81-86), nr 7 (s. 190-195), nr 12 (s. 314-317), 1889.<ref name="Ochansk"></ref><ref>[[Siemaszko_(Нива)|plansze]] z ilustracjami bolidu i&nbsp;mapą rejonu spadku meteorytu Ochansk</ref> Pliki [http://www.runivers.ru/lib/book9158/480397/ DjVu].
+
* {{Horback (1965)}}
-
* Симашко Юлиан Иванович, (1889),  '''Камни падающие с неба (''Stones that fall from the sky'')''', ''Нива: иллюстрированный журнал литературы, политики и современной жизни'', nr 26, 1889, s. 668. Plik [http://www.runivers.ru/lib/book9158/480400/ DjVu].
+
* {{Koblitz MetBase}}
-
* Siemaszko Julian Iwanowicz (Siemaschko Julian v.), (1890), '''Einige Beobachtungen an dem Meteorsteine von Ochansk''', ''Tschermaks Mineralogische und Petrographische Mitteilungen'', 11, 1890, s. 87-90.<ref name="Ochansk">spadek meteorytu '''[http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php?code=17979 Ochansk]''' 30 sierpnia 1887 roku w&nbsp;[[Rosja|Rosji]]; chondryt zwyczajny H4, TKW 500&nbsp;kg</ref> Plik [http://archive.org/details/tmpmvolumes01servgoog {{!IA}}].
+
* {{Koch (1885)}}
-
* Симашко Юлиан Иванович, (1890), '''Метеорит Мигеи 6/18 июня 1889 г. История падения и предварительные исследования. Отдельная брошюра (''The Mighei meteorite of June 6/18, 1889. Story of the fall and preliminary studies'')''', St. Petersburg 1890.<ref name="Mighei">spadek meteorytu '''[http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php?code=16634 Mighei]''' 18 czerwca 1889 roku na [[Ukraina|Ukrainie]]; chondryt węglisty CM2, TKW 8&nbsp;kg</ref>
+
* {{Kosiński (2012, Kosmolityka)}}
-
* Симашко Юлиан Иванович, (1890), '''Метеорит 6-го июня 1889 г., упавший в селе Мигеи, блиц Ольвиопола, Елизаветского уезда, Херсонской губ (''Meteorite which fell in the village of Mighei, near Olviopola, Elizavetskii district, Kherson province, on June 6, 1889'')''', ''Нива: иллюстрированный журнал литературы, политики и современной жизни'', nr 21, 1890, s. 550-552, 556.<ref name="Mighei"></ref><ref>[[Siemaszko_(Нива)|plansza]] z ilustracjami bolidu, okazów i&nbsp;budowy meteorytu Mighei</ref> Plik [http://www.runivers.ru/lib/book9158/481149/ DjVu].
+
* {{Pilski (1993 katalog)}}
-
* Симашко Юлиан Иванович, (1890), '''О падении метеорита близъ с. Мигеи (''On the fall of a meteorite near village Mighei'')''', ''Записки Всесоюзного минералогического общества'', vol. 26, part 44, 1890, s. 428-429.<ref name="Mighei"></ref>
+
* {{Pilski (2001)}}
-
* Симашко Юлиан Иванович, (1890), '''О падении аэролита в Землянском уезде, Воронежской губернии, в селе Нижняя Ведуга, авг. 1890 (''About the fall of an aerolite in the village Nizhniaya Veduga, Zemlanskii district, Voronezh province, in August 1890'')''', ''Записки Всесоюзного минералогического общества'', vol. 27, part 92, 1890, s. 468-471.
+
* {{Pokrzywnicki (1964)|page=104-107}}
-
* Симашко Юлиан Иванович, (1890), '''Об Оханском метеорите (''On the Okhansk meteorite'')''', ''Вестник естествознания'', vol. 1, Ст. Петербург 1890, s. 244.<ref name="Ochansk"></ref>
+
* {{Pritzker (2012)}}
-
* {{Siemaszko (1891)}}
+
* {{Ward (1904)|page=IV}}
-
* Симашко Юлиан Иванович, (1892), '''Паденіе историческихъ метеоритовъ: 1704 г. близь Дерпта и 1812 г. с. Бородино''', Ст. Петербург 1892.<ref>wątpliwy spadek (''Doubtful meteorite'') '''[http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php?code=7719 Dorpat]''' z&nbsp;1704 roku w&nbsp;okolicach Tartu w&nbsp;[[Estonia|Estonii]]</ref><ref>spadek meteorytu '''[http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php?code=5114 Borodino]''' 5&nbsp;września 1812 roku w&nbsp;[[Rosja|Rosji]]; chondryt zwyczajny H5, TKW 500&nbsp;g</ref> Plik [http://www.meteorite.narod.ru/proba/stati/stati69.htm GIF (Падение двух метеоритов в исторические эпохи 1704 г. близ Дерпта и 1812 г. с. Бородино)].
+
* {{Wülfing (1897)|page=425}}
-
== [[Bibliografia]] ==
 
-
* ''American Journal of Science'', (1903), '''Purchase of the [[Bibliografia/Siemaszko Julian Iwanowicz|Siemaschko Collection of Meteorites]]''', vol. 16, ser. 4, 1903, s. 335.<ref>zakup kolekcji [[Bibliografia/Siemaszko Julian Iwanowicz|Juliana Siemaszko]] przez amerykańskiego kolekcjonera H.A. Warda do zbiorów ''Ward-Coonley Collection''</ref> Plik [http://www.biodiversitylibrary.org/item/126198 DjVu].
+
----
-
* {{Biała, Manecki (2011)}}
+
=== [[Bibliografia]]: Siemaszko Julian Iwanowicz ===
 +
[[Grafika:Siemaszko_Cat-1891.jpg|200px|thumb|Strona tytułowa katalogu Siemaszki (1891)]]
 +
* Симашко Юлиан Иванович, (1883), '''Аэролит упавший 21. июля в селе Павловке, Балашовского уезда, Саратовской губ. (''Aerolite which fell on July 21, in the Pavlovka village, Saratov province'')''', ''Записки Всесоюзного минералогического общества'', vol. 18, ser. 2, 1883, s. 281.{{MBD-record |name=Pavlovka}}
-
* {{Koblitz MetBase}}
+
* Симашко Юлиан Иванович, (1887), '''Метеориты, выпавшие и найденные в Россий за последние 13 лет (''Meteorites that fell and have been found in Russia for the past 13 years'')''', ''Пермские Губернские Ведомости'', nr 94, 1887.
-
* {{Pilski (1993 katalog)}}
+
* Симашко Юлиан Иванович, (1888), '''Об Оханском метеорите (''On the Okhansk meteorite'')''', ''Записки Всесоюзного минералогического общества'', vol. 24, ser. 2, 1888, s. 443-445.{{MBD-record|name=Ochansk}}
-
* {{Pilski (2001)}}
+
* Симашко Юлиан Иванович, (1889),  '''Падение камней с неба в Оханском уезде Пермской губернии 18/30 августа 1887 (''Fall of stones from the sky in the Okhansk district, Perm province, on August 18 (30), 1887'')''', ''Нива: иллюстрированный журнал литературы, политики и современной жизни'', nr 3 (s. 81-86), nr 7 (s. 190-195), nr 12 (s. 314-317), 1889.{{MBD-record|name=Ochansk}}[[Siemaszko_(Нива)|plansze]] z ilustracjami bolidu i&nbsp;mapą rejonu spadku meteorytu Ochansk</ref> Pliki [http://www.runivers.ru/lib/book9158/480397/ DjVu].
-
* {{Ward (1904) |page=IV}}
+
* Симашко Юлиан Иванович, (1889),  '''Камни падающие с неба (''Stones that fall from the sky'')''', ''Нива: иллюстрированный журнал литературы, политики и современной жизни'', nr 26, 1889, s. 668. Plik [http://www.runivers.ru/lib/book9158/480400/ DjVu].
-
* {{Wülfing (1897) |page=425}}
+
* Siemaszko Julian Iwanowicz (Siemaschko Julian v.), (1890), '''Einige Beobachtungen an dem Meteorsteine von Ochansk''', ''Tschermaks Mineralogische und Petrographische Mitteilungen'', 11, 1890, s. 87-90.{{MBD-record|name=Ochansk}} Plik {{Link-IA|tmpmvolumes01servgoog}}.
 +
 
 +
* Симашко Юлиан Иванович, (1890), '''Метеорит Мигеи 6/18 июня 1889 г. История падения и предварительные исследования. Отдельная брошюра (''The Mighei meteorite of June 6/18, 1889. Story of the fall and preliminary studies'')''', St. Petersburg 1890.{{MBD-record |name=Mighei}}
 +
 
 +
* Симашко Юлиан Иванович, (1890), '''Метеорит 6-го июня 1889 г., упавший в селе Мигеи, блиц Ольвиопола, Елизаветского уезда, Херсонской губ (''Meteorite which fell in the village of Mighei, near Olviopola, Elizavetskii district, Kherson province, on June 6, 1889'')''', ''Нива: иллюстрированный журнал литературы, политики и современной жизни'', nr 21, 1890, s. 550-552, 556.{{MBD-record|name=Mighei}}<ref>[[Siemaszko_(Нива)|plansza]] z ilustracjami bolidu, okazów i&nbsp;budowy meteorytu Mighei</ref> Plik [http://www.runivers.ru/lib/book9158/481149/ DjVu].
 +
 
 +
* Симашко Юлиан Иванович, (1890), '''О падении метеорита близъ с. Мигеи (''On the fall of a meteorite near village Mighei'')''', ''Записки Всесоюзного минералогического общества'', vol. 26, part 44, 1890, s. 428-429.{{MBD-record|name=Mighei}}
 +
 
 +
* Симашко Юлиан Иванович, (1890), '''О падении аэролита в Землянском уезде, Воронежской губернии, в селе Нижняя Ведуга, авг. 1890 (''About the fall of an aerolite in the village Nizhniaya Veduga, Zemlanskii district, Voronezh province, in August 1890'')''', ''Записки Всесоюзного минералогического общества'', vol. 27, part 92, 1890, s. 468-471.
 +
 
 +
* Симашко Юлиан Иванович, (1890), '''Об Оханском метеорите (''On the Okhansk meteorite'')''', ''Вестник естествознания'', vol. 1, Ст. Петербург 1890, s. 244.{{MBD-record|name=Ochansk}}
 +
 
 +
* {{Siemaszko (1891)}}
 +
 
 +
* Симашко Юлиан Иванович, (1892), '''Паденіе историческихъ метеоритовъ: 1704 г. близь Дерпта и 1812 г. с. Бородино''', Ст. Петербург 1892.{{MBD-record |name=Dorpat}}{{MBD-record |name=Borodino}} Plik [http://www.meteorite.narod.ru/proba/stati/stati69.htm GIF (Падение двух метеоритов в исторические эпохи 1704 г. близ Дерпта и 1812 г. с. Бородино)].
{{Przypisy}}
{{Przypisy}}
Linia 133: Linia 227:
* meteoryty: [[Białystok]], [[Jodzie]], [[Ratyń]], [[Stary Bychów]]
* meteoryty: [[Białystok]], [[Jodzie]], [[Ratyń]], [[Stary Bychów]]
 +
 +
* {{ChicagoFMNH}}
 +
 +
* [[Muzeum Geologiczne PAN w Krakowie]] {{SeparatorBull}} [[Muzeum Mineralogiczne Uniwersytetu Wrocławskiego]] {{SeparatorBull}} [[Muzeum Wydziału Geologii UW]]
 +
 +
* [[Krantz Rheinisches Mineralien-Contor]]
 +
* [[Ward's Natural Science]]
 +
 +
* kategoria: '''[[:Category:Etykiety|kolekcja starych etykiet]]'''
== Linki zewnętrzne ==
== Linki zewnętrzne ==
Linia 138: Linia 241:
* Wikipedia (EN) – [http://en.wikipedia.org/wiki/Julian_Ivanovitsch_Siemaschko Julian Ivanovitsch Siemaschko]
* Wikipedia (EN) – [http://en.wikipedia.org/wiki/Julian_Ivanovitsch_Siemaschko Julian Ivanovitsch Siemaschko]
* Академик – [http://dic.academic.ru/dic.nsf/biograf2/11688 Симашко Юлиан Иванович]
* Академик – [http://dic.academic.ru/dic.nsf/biograf2/11688 Симашко Юлиан Иванович]
 +
* Meteorite Labels and Biographies Archive – [http://labels.sv-meteorites.com/PersonMuseum?mode=person&id=11 Simashko, Julian I.]
* Wikipedia (RU) – [http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%82%D0%BD%D0%B8%D0%BA_%28%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B0_%D0%B8%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F%29 Золотник (единица измерения)]
* Wikipedia (RU) – [http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%82%D0%BD%D0%B8%D0%BA_%28%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B0_%D0%B8%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F%29 Золотник (единица измерения)]
Linia 144: Linia 248:
[[Category:Bibliografia|Siemaszko Julian Iwanowicz]]
[[Category:Bibliografia|Siemaszko Julian Iwanowicz]]
 +
[[Category:Kolekcje|Siemaschko Collection de Météorites]]

Aktualna wersja na dzień 20:38, 8 wrz 2024

1i

Największa prywatna kolekcja meteorytów w XIX-wiecznej Europie

Юліанъ Ивановичъ Симашко

Julian Iwanowicz Siemaszko (Юлиан Иванович Симашко; Julian Ivanovich Simashko, Julien de Siemaschko) (1821–1893) – właściciel największej w Europie w XIX wieku prywatnej kolekcji meteorytów (Coll. de Météorites de Jul. de Siemaszko). Autor katalogów popularyzujących wiedzę o meteorytach. Jest uważany za Rosjanina ponieważ mieszkał w St. Petersburgu, gdzie był wysokim rangą urzędnikiem w ministerstwie oświaty, a większość swoich publikacji z zoologii i entomologii pisał po rosyjsku (jednak na etykietkach dołączonych do okazów ze swojej kolekcji, nazwisko Siemaszko pisał po polsku!).

Spis treści


Według Pokrzywnickiego (1964) Siemaszko w 1885 roku odwiedził Warszawę:

«
Pokrzywnicki (1964)

(…) Należy wreszcie wspomnieć, że J. Siemaszko w czasie swych podróży w sprawie zakupu i wymiany meteorytów dla swej kolekcji, odwiedził w 1885 r. Warszawę (prawdopodobnie także w tym samym roku odwiedził on i Kraków) i badał spadek w Ratyniu. (…) Nadmienić należy, że dostarczono Siemaszce jakiś odłam, który dzięki swej czarnej otoczce i cząstkom metalicznym wykazywał duże podobieństwo do meteorytów. Okaz ten został przez Siemaszkę uznany za pseudometeoryt – odłamek skały diabazowej o budowie ofitowej, który musiał leżeć przez czas dłuższy w wilgotnej ziemi. (…)

»


To właśnie Julianowi Siemaszko przypisuje się wprowadzenie terminu „meteorytyka” (ang. meteoritics, ros. метеоритика) (Pilski 1993).

Według zestawienia Wülfinga (1897) kolekcja Siemaszki zawierała meteoryty z 347 różnych lokalizacji o sumarycznej masie 57 kg!

W sierpniu 1903 roku kolekcję Juliana Siemaszko nabył amerykański kolekcjoner Henry A. Ward, z Rochester w stanie Nowy Jork, do zbiorów Ward-Coonley Collection of Meteorites.[1] Kolekcja Siemaszko wyceniana na 30000 rubli[2], zawierała wówczas 402 różne meteoryty (American Journal of Science, 1903; Ward 1904).

«

(…) Finally, I was last year enabled to purchase in St. Petersburg the entire collection of the late Excellenz Julien de Siemaschko. This collection of 402 falls was famous through the Continent of Europe for its comprehensiveness—particularly in the rare Russian and Siberian meteorites. The collection, which at the time of its owner's death (1896)[3] was held at the price of 30,000 rubles, was last August purchased by me and added to my collection. In these ways, with conditions and antecedents particularly favorable, has the collection noted in this catalogue—The Ward-Coonley Collection—been made.

źródło: Ward (1904, s. IV)

»


Ciekawostka: Strona autorska katalogu Siemaszki (1891) z ofertą kupna meteorytów (pisownia oryginalna)[4]:

«

Каждый метеоритъ, имя котораго не приведено въ настоящемъ каталог'ѣ, будетъ весьма охотно пріобрѣтенъ мною путемъ мѣны или покупкою.

Точно также пріобрѣтаются и названные въ этомъ каталог'ѣ метеориты, если каменные (аэролиты) имѣютъ болѣе 2—3 золотниковъ[5], а желѣзные болѣе 8—10 золотниковъ.

Постоянный мой адресъ:
С.-Петербургъ.

Юліану Ивановичу Симашко.

Вас. остр., 13-я лниія, д. № 2.


Je serais fort désireux d'obtenir, soit par achat, soit per échange, toutes les météorites, de provenance authentique, qui ne sont pas représentées au présent Catalogue.

J'accepterais également, aux mêmes conditions, parmi ceux que je possède déjà, les échantillons en pierre à partir de 10 grammes et ceux en fer à partir de 25 grammes.

Mon adresse permanente est la suivante:
Saint-Pétersbourg, Russie.

Excellence Julien de Siemaschko.

Was. Ostr., 13 Ligne, 2.

»


Dużo fragmentów meteorytów do swojej kolekcji pozyskał Siemaszko na drodze wymiany z muzeum w Cluj-Napoca (Koch 1885).


Meteoryty polskie w kolekcji Siemaszko

Meteoryty polskie w kolekcji Juliana Siemaszko (Pokrzywnicki 1964; Siemaszko 1891; Horback et al. 1965):

Meteoryt waga fragmentów (w gramach) uwagi
Bialystok (Białystok) 3 u Siemaszko pod nazwą Jaski (w Field Museum w Chicago znajduje się fragment 4,5 g; ME 1563)
Gnadenfrei (Piława Górna) 18 fragment znajduje się obecnie w Field Museum w Chicago (wg katalogu kolekcji w Chicago, fragmenty 6 i 18 g ze skorupą; ME 1549, ME 1550)
Grüneberg (Wilkanówko) 12 u Siemaszko pod nazwą Grünberg; fragment znajduje się obecnie w Field Museum w Chicago; wypolerowana dwustronnie płytka ze skorupą (wg katalogu kolekcji w Chicago; ME 1479; w kolekcji jeszcze dwa fragmenty o sumarycznej wadze 3,8 g i fragment ze skorupą 98,5 g)
Pultusk (Pułtusk) 7850, 570, 110 (25 okazów) największy okaz znajduje się obecnie w Field Museum w Chicago; obecnie okaz waży 7893,59 g (wg katalogu kolekcji w Chicago; ME 1581; oraz kilka okazów z numerami inwentarzowymi wskazującymi na pochodzenia z kolekcji Siemaszko)
Ratyn (Ratyń) – u Siemaszko zamieszczony w spisie pseudometeorytów
Schwetz (Świecie) 23 fragment znajduje się obecnie w Field Museum w Chicago (brak takiego fragmentu w katalogu kolekcji w Chicago!)
Seeläsgen (Przełazy) 302 (brak takiego fragmentu w katalogu kolekcji w Chicago!)

Oraz wiele meteorytów, które Jerzy Pokrzywnicki uważał za „polskie”, a które znalazły się w przygotowywanej przez niego monografii polskich meteorytów o roboczym tytule Kosmolityka (Kosiński 2012) – Bielokrynitschie, Bjelaja Zerkov, Borkut, Brahin, Buschhof, Dolgovoli, Jodzie, Knyahinya, Lenarto, Lixna, Magura, Misshof, Nagy-Borové, Nerft, Novy-Projekt, Oczeretna, Okniny, Owrucz, Padvarninkai, Ruschany, Zaborzika, Zemaitkiemis i Zmenj.


Polskie akcenty w katalogu Siemaszko (1891)

We wstępie do swoich katalogów zamieszcza Siemaszko (1886; 1891, s. 5-7) listę „specjalistów od meteorytyki” i profesorów zajmujących się zbiorami minerałów (meteorytów?) na różnych uczelniach. Wśród nich znajduje się kilka osób z Polski:

  • Alth (de Cracovie); Alth, Prof. (Krakow) – [Alth Alojzy]
  • Baraniecky (de Cracovie); Baraniecki, Prof. (Krakow) – [?]
  • Golkowsky (de Varsovie); Голковскііі, Г. (Варшава) – [Gołkowski]
  • Jaschewsky, ingénieur des mines (Varsovie); Яшевскііі, М. П. (Варшава) – [?]
  • –; Körber, Prof. (Breslau) – [prawdopodobnie Körber Felix][6][7]
  • Stanislas Meunier (de Paris); – – [Meunier Stanislas Étienne]
  • Ossowsky (de Cracovie); Ossowsky (Krakow) – [Ossowski Gotfryd]
  • Rœmer (de Breslau); Roemer, Prof. (Breslau) – [Römer Ferdinand]
  • Szeinocha (de Cracovie); Szeinocha, Prof. (Krakow) – [Szajnocha Władysław]
  • oraz oczywiście – Domeyko.

Część osób rzeczywiście była związana z meteorytami, ale o kilku z nich wiemy niewiele! Jaka była ich rola? (…) (patrz → Indeks nazwisk).

Siemaszko (1886) wymienia również największe znane mu światowe kolekcje meteorytów, wśród nich pisze o kolekcji w Krakowie posiadającej 19 meteorytów („à Cracovie 19”) oraz we Wrocławiu posiadającej ich 31 („à l'université de Breslau, 31”).


Daty spadków w katalogu Siemaszko (1891)

W swoim katalogu Siemaszko (1891)
Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
 posługuje się kalendarzem gregoriańskim (nowy styl). Daty w jego zestawieniu podawane są według współczesnego kalendarza, tak dla meteorytów zagranicznych, jak i dla meteorytów spadłych na terenie Rosji, np. (daty poprawne):

i dalej również poprawnie (tzn. wg nowego stylu) dla meteorytów: Dolgovoli, Knyahinya, Pultusk (Pułtusk), Mocs, Nerft, Wessely,… (patrz → Kalendarium).

Ale część dat w katalogu jest podana błędnie. Według współczesnych ustaleń nie są one datami ani w starym, ani w nowym stylu:

  • Bjelaja Zerkov – 16 stycznia 1796 (podawane są różne daty),
  • Braunau – podaje 24 lipca 1847 (prawidłowa data to 14 lipca),
  • Lixna – podaje błędną datę 24 lipca 1820 (prawidłowa data to 12 lipca),
  • dla spadku Zaborzika też błędnie – 11 kwietnia 1818 (prawidłowa data to 10 kwietnia) (zobacz również Czartoria).


Meteoryty z kolekcji Siemaszko w zbiorach polskich

Po śmierci Siemaszko, jego zbiór kupił amerykański kolekcjoner Henry A. Ward z Rochester w stanie Nowy Jork.[1] Wcześniej część meteorytów z jego kolekcji trafiła do innych kolekcji m.in. do zbiorów polskich.

Meteoryt
(waga w gramach (Pilski 2001)) 		kolekcja polska waga w katalogu Siemaszko (1891)
[g]
Château-Renard[12]
(30,8 (fc+f)) 		Muzeum Mineralogiczne Uniwersytetu Wrocławskiego 194
Pavlodar (Pallasite)[13]
(17,5 (s)) 		Muzeum Wydziału Geologii UW 2198
Estherville[8], Mighei[14]
(odpowiednio: 25,44 (cs); 39,87 (fc)) (patrz → strona muzeum) 		Muzeum Geologiczne PAN w Krakowie odpowiednio: 37+25+10; 4065+46
współczesne nabytki
Tennasilm kolekcja Tomasza Jakubowskiego 21 (fc)

Pilski (1993) podaje, że również fragmenty meteorytu Augustinovka[15] (116,67 g, 6,32 g) w kolekcji Muzeum Geologicznego PAN w Krakowie pochodzą od Siemaszko (więcej patrz → Muzeum Geologiczne PAN w Krakowie).


Galerie

Etykiety z kolekcji Juliana Siemaszko dołączone do okazów meteorytów z kolekcji polskich

Etykiety dołączone do okazu meteorytu Estherville[8] z kolekcji Muzeum Geologicznego PAN w Krakowie

Okaz meteorytu Estherville[8] (cs 25,4 g) z kolekcji Muzeum Geologicznego PAN w Krakowie (fot. Szymon Kozłowski)

Etykiety dołączone do okazu meteorytu Mighei[14] z kolekcji Muzeum Geologicznego PAN w Krakowie

Fragment meteorytu Mighei[14] (fc 39,87 g[16]) z kolekcji Muzeum Geologicznego PAN w Krakowie (fot. Szymon Kozłowski)

Etykieta dołączona do okazu meteorytu Château-Renard[12] z kolekcji Muzeum Mineralogicznego Uniwersytetu Wrocławskiego

Etykieta fragmentu meteorytu Tennasilm z kolekcji Tomasza Jakubowskiego


Bibliografia

  • American Journal of Science, (1903), Purchase of the Siemaschko Collection of Meteorites, vol. 16, ser. 4, 1903, s. 335.[17] Plik DjVu.
  • Biała Jadwiga, (2023), Julian Siemaszko o meteorytach (Julian Siemaszko about meteorites), Acta Soc. Metheor. Polon., 14, 2023, s. 18-30. Plik ASMP.
  • Koblitz Jörn, MetBase. Meteorite Data Retrieval Software, Version 7.3 (CD-ROM), Ritterhude, Germany 1994-2012. MetBase.
  • Koch Antal, (1885), Az erdélyi országos múzeum meteoritgyűjteményének jegyzéke, Orvos-Természettudományi Értesítő az Erdélyi Múzeum-Egylet Orvos-Természettudományi Szakosztályának szaküléseiről és népszerű természettudományi estélyeiről. II. Természettudományi Szak, VII. kötet, I. füzet, 1885, s. 70-75.[18] Plik PDF.
  • Kosiński Janusz W., (2012), Program działań na rzecz polskiej meteorytyki i „Kosmolityka” Jerzego Pokrzywnickiego[19] (The programme of workings on the thing of the Polish meteoritics and monograph „Kosmolityka” by Jerzy Pokrzywnicki), Acta Soc. Metheor. Polon., 3, 2012, s. 39-47.[20] Plik ASMP.
  • Pilski Andrzej S., (1993), Meteoryty w polskich kolekcjach – grudzień 1993, Meteoryt, 4, 1993, s. 20-24. Plik PDF.
  • Pilski Andrzej S., (2001), Meteoryty w zbiorach polskich, Olsztyn 2001.[21]
  • Pritzker Robert A., (2012), The 6th edition of the Field Museum's Meteorite Catalog, Field Museum of Natural History, Chicago 2012.[24][25] Katalog online.
  • Ward Henry Augustus[1], A.M., LL.D., (1904), Catalogue of the Ward-Coonley Collection of Meteorites, Chicago 1904, ss. 124, (s. IV) (plansze).[26] Plik iDjVu; plik DjVu.
  • Wülfing Ernst Anton von, (1897), Die Meteoriten in Sammlungen und ihre Literatur. Nebst einem versuch den tauschwert der meteoriten zu bestimmen (Meteorites in Collections and Their Literature. Including An Attempt To Determine The Exchange Value Of Meteorites), Verlag der H. Laupp'schen Buchhandlung, Tübingen 1897, (s. 425).[27][28][29] Plik GIF; plik Internet Archive; plik GoogleBooks.


Bibliografia: Siemaszko Julian Iwanowicz

Strona tytułowa katalogu Siemaszki (1891)
  • Симашко Юлиан Иванович, (1883), Аэролит упавший 21. июля в селе Павловке, Балашовского уезда, Саратовской губ. (Aerolite which fell on July 21, in the Pavlovka village, Saratov province), Записки Всесоюзного минералогического общества, vol. 18, ser. 2, 1883, s. 281.[30]
  • Симашко Юлиан Иванович, (1887), Метеориты, выпавшие и найденные в Россий за последние 13 лет (Meteorites that fell and have been found in Russia for the past 13 years), Пермские Губернские Ведомости, nr 94, 1887.
  • Симашко Юлиан Иванович, (1888), Об Оханском метеорите (On the Okhansk meteorite), Записки Всесоюзного минералогического общества, vol. 24, ser. 2, 1888, s. 443-445.[31]
  • Симашко Юлиан Иванович, (1889), Падение камней с неба в Оханском уезде Пермской губернии 18/30 августа 1887 (Fall of stones from the sky in the Okhansk district, Perm province, on August 18 (30), 1887), Нива: иллюстрированный журнал литературы, политики и современной жизни, nr 3 (s. 81-86), nr 7 (s. 190-195), nr 12 (s. 314-317), 1889.[31]plansze z ilustracjami bolidu i mapą rejonu spadku meteorytu Ochansk</ref> Pliki DjVu.
  • Симашко Юлиан Иванович, (1889), Камни падающие с неба (Stones that fall from the sky), Нива: иллюстрированный журнал литературы, политики и современной жизни, nr 26, 1889, s. 668. Plik DjVu.
  • Siemaszko Julian Iwanowicz (Siemaschko Julian v.), (1890), Einige Beobachtungen an dem Meteorsteine von Ochansk, Tschermaks Mineralogische und Petrographische Mitteilungen, 11, 1890, s. 87-90.[31] Plik iDjVu.
  • Симашко Юлиан Иванович, (1890), Метеорит Мигеи 6/18 июня 1889 г. История падения и предварительные исследования. Отдельная брошюра (The Mighei meteorite of June 6/18, 1889. Story of the fall and preliminary studies), St. Petersburg 1890.[14]
  • Симашко Юлиан Иванович, (1890), Метеорит 6-го июня 1889 г., упавший в селе Мигеи, блиц Ольвиопола, Елизаветского уезда, Херсонской губ (Meteorite which fell in the village of Mighei, near Olviopola, Elizavetskii district, Kherson province, on June 6, 1889), Нива: иллюстрированный журнал литературы, политики и современной жизни, nr 21, 1890, s. 550-552, 556.[14][32] Plik DjVu.
  • Симашко Юлиан Иванович, (1890), О падении метеорита близъ с. Мигеи (On the fall of a meteorite near village Mighei), Записки Всесоюзного минералогического общества, vol. 26, part 44, 1890, s. 428-429.[14]
  • Симашко Юлиан Иванович, (1890), О падении аэролита в Землянском уезде, Воронежской губернии, в селе Нижняя Ведуга, авг. 1890 (About the fall of an aerolite in the village Nizhniaya Veduga, Zemlanskii district, Voronezh province, in August 1890), Записки Всесоюзного минералогического общества, vol. 27, part 92, 1890, s. 468-471.
  • Симашко Юлиан Иванович, (1890), Об Оханском метеорите (On the Okhansk meteorite), Вестник естествознания, vol. 1, Ст. Петербург 1890, s. 244.[31]
  • Siemaszko Julian Iwanowicz (Симашко Юлиан Иванович), (1891), Каталогъ коллекции метеоритов'ь (Catalogue de la Collection de Météorites de Julion de Siemaschko (Saint Petersbourg, Russie), S.Petersburg 1891 (С. ПЕТЕРБУРГЪ (по июль 1891 г.)), ss. 64.[33][34][35] Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    , (str. tytułowa).

Przypisy

  1. ^ a b c Ward Henry Augustus (1834-1906) – amerykański przyrodnik i geolog. Założyciel przedsiębiorstwa Ward's Natural Science zajmującego się pozyskiwaniem i handlem okazami przyrodniczymi (minerały, meteoryty, skamieniałości, okazy flory i fauny)
  2. ^ patrz → Dawne jednostki miar i wag
  3. ^ wg Wikipedii Siemaszko zmarł w 1893 roku
  4. ^ tekst odczytany OCR może zawierać błędy
  5. ^ Золотник (pol. zołotnik) – dawna rosyjska jednostka masy równa 1/96 funta, czyli ok. 4,2658 grama
  6. ^ Felix Koerber badał meteoryt Madrid, który spadł 10 lutego 1896 roku. Siemaszko zmarł w 1893 roku. Mały fragment meteorytu Madrid (0,4 g; Koblitz MetBase) znajdujący się obecnie w zbiorach w Chicago trafił tam z kolekcji Warda, który kupił kolekcję Siemaszko dopiero w 1903 roku. Nie mógł ten fragment pochodzić z kolekcji Siemaszko, gdyż był on w kolekcji Warda już w 1901 roku (Ward 1901)
  7. ^ spadek meteorytu Madrid 10 lutego 1896 roku w Hiszpanii; chondryt zwyczajny L6, TKW 400 g
  8. ^ a b c d spadek meteorytu Estherville 10 maja 1879 roku w USA; mezosyderyt MES-A3/4, TKW 320 kg
  9. ^ spadek meteorytu L'Aigle 26 kwietnia 1803 roku we Francji; chondryt zwyczajny L6, TKW 37 kg; patrz → Biot (1803) oraz mapa spadku
  10. ^ spadek meteorytu Lodran 1 października 1868 roku w Pakistanie; achondryt, lodranit LOD, TKW 1000 g
  11. ^ spadek meteorytu Lucé 13 września 1768 roku w Pays de la Loire we Francji; chondryt zwyczajny L6, TKW 3,5 kg
  12. ^ a b spadek meteorytu Château-Renard 12 czerwca 1841 roku we Francji; chondryt zwyczajny L6, TKW 30 kg
  13. ^ meteoryt żelazno-kamienny Pavlodar (Pallasite) (Ямышева (Павлодар)), znalezisko z 1885 roku w Kazachstanie; pallasyt PMG-an, TKW 4,5 kg
  14. ^ a b c d e f spadek meteorytu Mighei (Мигеи) 18 czerwca 1889 roku w Ukrainie; chondryt węglisty CM2, TKW 8 kg; patrz → Siemaszko (Нива)
  15. ^ meteoryt żelazny Augustinovka (Верхнеднепровск, syn. Verkhne Dnieprovsk), znalezisko z 1890 roku w Ukrainie; typ IIIAB, TKW 400 kg; patrz → Kupffer (1911)
  16. ^ obecnie 32,32 g (06.2011 – odcięty do badań; A. Krzesińska, ING PAN; zwrócono 6.06.2013
  17. ^ zakup kolekcji Juliana Siemaszko przez amerykańskiego kolekcjonera H.A. Warda do zbiorów Ward-Coonley Collection
  18. ^ katalog kolekcji w Cluj-Napoca
  19. ^ publikacja te nigdy się nie ukazała, część jej rękopisu znajduje się w archiwum PAN
  20. ^ w przygotowywanej Kosmolityce Pokrzywnicki do meteorytów polskich zaliczał m.in.: Bielokrynitschie, Bjelaja Zerkov, Borkut, Brahin, Buschhof, Dolgovoli, Jodzie, Knyahinya, Lenarto, Lixna, Magura, Misshof, Nagy-Borové, Nerft, Novy-Projekt, Oczeretna, Okniny, Owrucz, Padvarninkai, Ruschany, Zaborzika, Zemaitkiemis i Zmenj oraz kilka niezidentyfikowanych doniesień
  21. ^ bardziej aktualna internetowa wersja katalogu znajduje się na stronach Polskiego Towarzystwa Meteorytowego – katalog PTMet; tam objaśnienie stosowanych skrótów (cs – complete specimen, hs – half specimen, ep – end piece, fc – fragment with crust, f – fragment, sc – slice with crust, s – slice, …); więcej → woreczko.pl – Oznaczenia okazów – skróty
  22. ^ pierwsze i jak na razie jedyne, tak kompleksowe opracowanie na temat polskich meteorytów; warto jednak zaznaczyć, że Jerzy Pokrzywnicki niewątpliwie obficie korzystał z wcześniejszego bibliograficznego opracowania autorstwa Zofii Gąsiorowskiej (1966, maszynopis jej pracy powstał przed 1964 rokiem), ale nigdzie w jego publikacjach nie pojawia się jej nazwisko!? (Kosiński 2014)
  23. ^ patrz → Pokrzywnicki (1964)/Kolekcje
  24. ^ kolekcja meteorytów powstała na bazie kolekcji Ward-Coonley Collection kupionej w 1912 roku
  25. ^ poprzednie wydanie: Nuñez Clarita, Diamond Irving L., (1995), Catalog of Field Museum Meteorites, Field Museum of Natural History, Chicago 1995, wersja elektroniczna PDF; kontynuacja wcześniejszych katalogów Field Museum: Farrington (1895), (1909), (1916); Horback et al. (1965)
  26. ^ kolekcja zawierała meteoryty z 603 różnych lokalizacji; katalog miał wiele wcześniejszych wydań, np.: katalog z 1900 wymienia 424 różne meteoryty, natomiast z 1901 – 511 różnych meteorytów; wg katalogu Wülfinga z 1897 kolekcja liczyła wówczas 179 różnych meteorytów; ilustrowany katalog z 1892 roku; więcej patrz → Ward's Natural Science
  27. ^ katalog Wülfinga jest najbardziej kompletnym katalogiem zbiorów światowych z końca XIX wieku (patrz również → Wülfing (1894)); autor podaje również jaka część wybranych meteorytów (ich main mass) znajduje się w danej kolekcji; z wymienionych u niego kolekcji (s. 408-429) tylko jedna kolekcja – Breslau (Mineralogisches Museum der K. Universität) – znajduje się dziś w Polsce; wymienia on jeszcze wiele kolekcji prywatnych, np. kolekcję Juliana Siemaszko, von Bredow, F. Krantz, H. A. Ward.
    Jest u Wülfinga jeszcze kolekcja – Danzig (Westpreussisches Provinzial-Museum; mitgeteilt durch Herrn Direktor Professor Dr. H. Conwentz) – znajdowały się w niej 3 meteoryty: Pultusk 99 g, Krasnojarsk 287 g oraz 63 g fragment meteorytu Schwetz (Świecie)
  28. ^ meteoryty polskie w kolekcjach wg Wülfinga (1897)
  29. ^ jeszcze wcześniejszy katalog kolekcji meteorytów wydał w 1863 roku Buchner (1863); patrz również → Światowe kolekcje meteorytów
  30. ^ spadek meteorytu Pavlovka (Павловка) 2 sierpnia 1882 roku w Rosji; achondryt, howardyt HOW, TKW 2 kg
  31. ^ a b c d spadek meteorytu Ochansk (Оханск) 30 sierpnia 1887 roku w Rosji; chondryt zwyczajny H4, TKW 500 kg; patrz → Siemaszko (Нива)
  32. ^ plansza z ilustracjami bolidu, okazów i budowy meteorytu Mighei
  33. ^ kopię katalogu dla portalu Wiki.Meteoritica.pl udostępniła dr Jadwiga Biała
  34. ^ katalog kolekcji Siemaszki miał kilka wcześniejszych wydań: 1881 (ss. 3), 1882 i 1885 (ss. 7), 1886 (ss. 16, po francusku; Siemachko Julien, Catalogue de la Collection de Météorites de Julien de Siemachko (Saint-Petersbourg, Russie), Paris Janvier 1886 (oraz suppl. wydany po 1889 r.), str. tytułowa); katalog z 1891 roku jest najobszerniejszy (ss. 64)
  35. ^ kolekcję Siemaszki kupił amerykański kolekcjoner H.A. Ward do zbiorów Ward-Coonley Collection, trafiła ona później do Field Museum w Chicago
  36. ^ wątpliwy spadek (Doubtful meteorite) Dorpat z 1704 roku w okolicach Tartu w Estonii
  37. ^ spadek meteorytu Borodino (Бородино) 5 września 1812 roku w Rosji; chondryt zwyczajny H5, TKW 500 g

Zobacz również

Linki zewnętrzne

Źródło „http://meteoritica.pl/index.php5/Bibliografia/Siemaszko_Julian_Iwanowicz”
Osobiste