Kategoria:Bolidy historyczne

Z Wiki.Meteoritica.pl

(Różnice między wersjami)

Wersja z 15:24, 13 lip 2014

Spis treści

1 Bolidy historyczne
2 Lokalizacja
3 Bibliografia
4 Przypisy
5 Zobacz również
6 Linki zewnętrzne

Doniesienia historyczne o obserwowanych do 1905 roku "wydarzeniach" (sprzed 1905 roku, tzn. daty ukazania się opracowania Kleina (1904)): bolidach, jasnych meteorach, spadkach.

Większość zamieszczonych tu informacji oparta jest na katalogach Chladniego, Klein'a (1904), Greg'a (1861) i Boguslawskiego (1854, 1854a). Również kilka doniesień zaczerpnięto z artykułów Pokrzywnickiego dotyczących bolidów.

Warto odnotować takie wydarzenia, nawet jeśli nie można ich obecnie interpretować jako spadki meteorytów. Być może w przyszłości uda się część zamieszczonych tu dat i miejsc powiązać z innymi wydarzeniami natury meteorytowej. Jednym z kryteriów wyboru doniesień z wymienionych katalogów była nie tylko ich lokalizacja, ale także skala zjawiska. Pominięto tu na Wiki.Meteoritica.pl doniesienia o meteorach/bolidach małej jasności, zakładając, że nie spadły w ich wyniku meteoryty^[1].

Bolidy historyczne

Poza znanymi i identyfikowalnymi zdarzeniami są u Greg'a (1861) jeszcze następujące doniesienia o bolidach (ang. fireball, niem. Feuerkugel) (część z nich została również wcześniej opisana u Boguslawskiego (1854, 1854a)):

Greg (1861)^[2]

Catalogue of aërolites and Bolides, from A.D. 2 to A.D. 1860
Year.	Day of month.	Locality.	Size or weight.	Direction.	Duration; rate; hour;	Remarks, &c.
1729.	Oct. 16	Warsaw	…	…	…	ditto. [fireball.] (→ patrz Warszawa 1729)
1821.	Feb. 12	Breslau	…	…	…	ditto. [fireball.]
1821.	Dec. 4	Görlitz	…	…	…	ditto. [fireball.]
1822.	Aug. 23	Posen	…	…	…	ditto. [fireball.]
1823.	Oct. 3	Königsberg^[3]	…	…	…	ditto. [fireball.]
1824.	Feb. 3	Görlitz	…	…	…	fireball; aërolitic?.
1825.	Jan. 24	Königsberg^[3]	…	…	…	ditto. [fireball.]
1830.	Dec. 14	Warsaw	…	…	…	ditto. [fireball.]
1831.	Jan. 12	Breslau	…	…	…	fireball. (→ patrz Wrocław 1831)
1834.	Feb. 4	Upper Silesia	= moon	…	…	high up in the sky. At Cracow chiefly. (→ patrz Śląsk 1834)
1834.	Mar. 10	Hirschberg^[4], Silesia	…	…	3½ A.M.	a brilliant meteor; exploded like thunder. (→ patrz Hirschberg 1834)
1835.	Jan. 12	Breslau	…	…	…	fireball.
1835.	June 13	Königsberg^[3]	…	W. to E.	…	a reddish fireball. (→ patrz Königsberg 1835)
1836.	Oct. 18	Breslau	large	…	…	short tail; no noise. (→ patrz Wrocław 1836)
1836.?	Nov. 22	Silesia	…	…	…	atmospheric explosion. (→ patrz Śląsk 1836)
1837.	Aug. 29	Upper Silesia	…	…	slow	with reddish tail. (→ patrz Śląsk 1837)
1838.	Jan. 2	Breslau	large	N.E to S.W	streak 2'	cast shadows; blue, red. (→ patrz Wrocław 1838)
1841.*	Dec. 5	Goldberg^[5], Silesia	= full moon	S.W. to N.E.	1'	lighted up all the sky; bluish; detonation?. 6.45 P.M. Silesia, Hirschberg, Breslau, Oderberg, Lukenwald, and other places. In bursting, fell into many stars equal 1st mag. in size. Intense light; some heard a report. (→ patrz Śląsk 1841)
1842.	Aug. 5	Silesia?	large	N.W. to S.E.	8.20 P.M.	moved parallel to horizon about 4° high; tailed. Seen by Boguslawski, probably at Breslau; had a smoke-like tail; twilight; burst in 10", leaving a black smoke which slowly ascended, broke up and vanished. Baumhauer, in his Catalogue, refers to the stone-fall same day at Harrowgate. (→ patrz Śląsk 1842 Aug)
1842.*	Oct. 23	Silesia, &c.	large	S. to E.	90° in 3"	brightest at first; sparks; detonation; 8½ P.M. All over Silesia; long rumbling sounds in the air afterwards. (→ patrz Śląsk 1842 Oct)
1844.	Sept. 5	Overall, Silesia	very large	E. to W.	8", slow	nearly horizontal; reddish streak; conical. At Hirschberg; horizontal; slow; E. to W.; like a wine-decanter; greenish-yellow tail; of 4' or 6' in width; brilliant. Also seen at Posen; must have been very high up; detailed accounts sent in from 35 places; burst into several bright stars, which vanished, leaving only a reddish streak; at Breslau, like a large bright lamp; moved in a curved arc of 50° in length; tail 1½° long. (→ patrz Śląsk 1844)
1846.	Mar. 31	Upper Silesia	…	…	quick	bright silvery; short tail. (→ patrz Śląsk 1846 Mar)
1846.	Oct. 24	Silesia; many places	ditto	…	6.45 P.M.	burst into small sparks; no noise; left a small dark cloud for 2'. (→ patrz Śląsk 1846 Oct)
1846.	Nov. 18	Breslau, and other places	…	…	…	like a fiery serpent; no noise. Silesia. Left a bright cloud for 10", composed of three parts. Many places in Silesia. (→ patrz Wrocław 1846)
1847.	Nov. 7	Trebnitz^[6], Silesia	…	…	slow	bright fireball. (→ patrz Śląsk 1847)
1847.	Dec. 13	Breslau	…	…	streak 6 or 7"	tail 4° long; rapid; serpentine movement. (→ patrz Wrocław 1847)
1848.	Mar. 8	Breslau	…	…	…	straight down. 1847?.
1848.	May 19	Silesia	…	…	…	large bolide; or 20th May.. (→ patrz Śląsk 1848)
1850.	Apr. 21	Breslau	…	…	25" or 30"	bright meteoric light, increasing and decreasing; burst as it sank below the horizon. (→ patrz Wrocław 1850)
1852.	Jan. 3	Cracow	…	…	…	ditto. [bolide.]
1852.	Sept. 28	Silesia; Breslau	large	┴ down	8¾ A.M.	seen over all Silesia; tailed; during sunshine; no noise. (→ patrz Śląsk 1852 Sep)
1852.	Dec. 9	Cracow	…	…	…	ditto. [fireball.]
1852.	Dec. 11	Germany	…	…	…	detonating meteor. See Supplement. (→ patrz Niezidentyfikowane 1852 i 1861)
1853.	Feb. 14	Cracow	…	…	…	ditto. [fireball.]
1853.	Oct. 26	Pomerania	large	…	…	left a spiral trail.
1858.?	Aug. 4	Berlin, Stettin^[7], &c.	…	…	6"	fireball; detonation?. Seen also at Münster and Oderberg. See Buchner's work, pp. 171 and 181. This meteor is said to have twice changed its direction each time of its apparent bursting, and sending out reddish-coloured sparks. (→ patrz Bolid 1858)

Lokalizacja

* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki

</div>

Bibliografia

Historyczne doniesienia o bolidach i prawdopodobnych spadkach meteorytów

Baumhauer Eduard Hendrik von, (1845), Ueber den muthmasslichen Ursprung der Meteorsteine, nebst einer Analyse des Meteorstein, welcher am 2. Juni 1843 in der Provinz Utrecht gefallen ist, Annalen der Physik, 66, Bd. 142, 1845, s. 465-503.^[8] Plik DjVu
Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
.

Boguslawski Georg von, (1854), Zehnter Nachtrag zu Chladni's Verzeichnisse der Feuermeteore und herabgefallenen Massen (Wien 1819), Annalen der Physik, IV, 90 uzupeł. (ergänzungsband), 1854, s. 1-155. Plik DjVu
Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
.

Boguslawski Georg von, (1854a), Zehnter Nachtrag zu Chladni's Verzeichnisse der Feuermeteore und herabgefallenen Massen (Wien 1819) (Schluss von S. 155.), Annalen der Physik, IV, 90 uzupeł. (ergänzungsband), 1854, s. 353-456. Plik DjVu
Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
.

Buszczyński Bolesław, (1887), O niektórych zjawiskach jasnych meteorów czyli kul ognistych lub bolidów. Napisał Bolesław Buszczyński, asystent obserwatorium astronomicznego w Krakowie, Kosmos, 12, Lwów 1887, s. 85-87, 103-106. Plik DjVu.

Chladni Ernst F.F. → patrz podstrona Bibliografia: Chladni Ernst F.F.

Czajka Wiesław, (2011), Weryfikowanie XIX-wiecznych katalogów spadków z terytorium Polski (Verification of the Catalogues of Meteorites and Fireballs from XIX Century in the Territory of Poland), Acta Soc. Metheor. Polon., 2, 2011, s. 16-24. Plik PDF; plik ASMP.

Greg R. Philips, Esq., F.G.S., (1861), A Catalogue of Meteorites and Fireballs, from A.D. 2 to A.D. 1860^[9], Report of the British Association for the Advancement of Science (B.A.A.S.), 30th Meeting (1860), London 1861, s. 48-120.^[10] Źródło: MeteoriteHistory.info; plik DjVu; plik PDF; wersja full-HTML (h) (str. tytułowa).

Kämtz Ludwig Friedrich, (1836), Lehrbuch der Meteorologie. Dritter Band, Halle, 1836. O bolidach. Plik PDF.

Klein Hermann Joseph, (1904), Jahrbuch der Astronomie und Geophysik. Enthaltend die wichtigsten Fortschritte auf den Gebieten der Astrophysik, Meteorologie und physikalischen Erdkunde, XIV. Jahrgang 1903, Eduard Heinrich Mayer, Leipzig 1904. Plik DjVu (str. tytułowa).

Łaszkiewicz Antoni, (1936), Meteoryty, rozdz. w: Mineralogia, Bibl. „Wiadomości Farmaceutycznych”, tom 28, Warszawa 1936, s. 193-195. Tam lista polskich meteorytów z uwzględnieniem granic przedrozbiorowych. Plik DjVu
Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
.

Morozewicz Józef, (1931), Części składowe meteorytów i Wykaz meteorytów spadłych na historycznych ziemiach polskich, w: Tschermak G., Becke F., Podręcznik mineralogji, wydanie polskie, Warszawa 1931, s. 806-816. Tam lista polskich meteorytów z uwzględnieniem granic przedrozbiorowych. Plik DjVu
Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
.

Pokrzywnicki Jerzy, (1963), Meteoryty, meteory i bolidy w starożytności, Z Otchłani Wieków, r. XXIX, z. 1, 1963, s. 18-23.

Pokrzywnicki Jerzy, (1960), O bolidach obserwowanych nad Polską, Acta Geophys. Polon., vol. VIII, nr 3, 1960, s. 224-257.^[11] Plik DjVu
Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
.

Pokrzywnicki Jerzy, (1965), O bolidach obserwowanych nad Polską – II, Acta Geophys. Polon., vol. XIII, nr 3, 1965, s. 207-215.^[11] Plik DjVu
Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
.

Pokrzywnicki Jerzy, (1969), O bolidach obserwowanych nad Polską – część IV, Acta Geophys. Polon., vol. XVII, nr 2, 1969, s. 203-209.^[11] Plik DjVu
Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
.

Przypisy

^ dotyczy to szczególnie wielu zjawisk bolidów i jasnych meteorów opisanych w artykułach Pokrzywnickiego
^ boldem wyróżniono wydarzenia opisane na osobnych stronach
^ ^a ^b ^c nazwę Königsberg nosiły miasta: Chojna w woj. pomorskim, Klimkovice (Klimkowice) obecnie w Czechach i Królewiec obecnie Kaliningrad w Rosji oraz wieś Zagórze Śląskie w województwie dolnośląskim
^ chodzi o Jelenią Górę (niem. Hirschberg)
^ chodzi o Złotoryję (niem. Goldberg) na Śląsku
^ chodzi o miejscowość Trzebnica (niem. Trebnitz) na Dolnym Śląsku
^ Szczecin (niem. Stettin)
^ spadek meteorytu Utrecht (syn. Blaauw-Kapel) 2 czerwca 1843 roku w Utrechcie w Holandii; chondryt zwyczajny L6, TKW 9,7 kg
^ patrz → kategoria Bolidy historyczne
^ oraz suplementy: Supplement No. II., (B.A.A.S.), 37th Meeting (1867), s. 414-430, źródło: MeteoriteHistory.info; plik DjVu; Supplement No. III., (B.A.A.S.), 39th Meeting (1869), s. 282-284, źródło: MeteoriteHistory.info; plik DjVu
^ wszystkie części: cz. 1 – Pokrzywnicki (1960, Acta Geophys. Polon.)
Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
, cz. 2 – Pokrzywnicki (1965, Acta Geophys. Polon.)
Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
, cz. 3 – Pokrzywnicki (1965, Bull. soc. amis sci. et lettres Poznan, B)
Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
, cz. 4 – Pokrzywnicki (1969, Acta Geophys. Polon.)
Źródło: Wiki.Meteoritica.pl

Zobacz również

typy bolidów
Bolidy

Linki zewnętrzne

Wikipedia – Niemieckie nazwy polskich miejscowości

Strony w kategorii „Bolidy historyczne”

Poniżej wyświetlono 76 spośród wszystkich 76 stron tej kategorii.

B

F

Friedland 1304

G

H

Hirschberg 1834

K

K cd.

L

M

O

P

Q

Quedlinburg

R

Ruschany

S

S cd.

T

W

Z

Zielona Góra 1845

Pliki w kategorii „Bolidy historyczne”

W tej kategorii są 32 pliki z ogólnej liczby 32 plików.

Baldung (1508 Conver... 1268973 bajty	Benzenberg 1839 (Taf... 388938 bajtów	Blood rain (Schillin... 1598867 bajtów	Braunau (Beinert 184... 607313 bajtów
Ensisheim (Brant 149... 6136604 bajty	Ensisheim (Schedel 1... 2957589 bajtów	Ensisheim (Schilling... 1586564 bajty	Hraschina (Haidinger... 401070 bajtów
Keller (1838).jpg 1577488 bajtów	Knyahinya (Haidinger... 221270 bajtów	Knyahinya (Haidinger... 237730 bajtów	Knyahinya (Johnstrup... 558254 bajty
Knyahinya (Torok 188... 1291405 bajtów	Knyahinya (Torok 188... 2918579 bajtów	Le Roy (1771 Pl1).jpg 1266199 bajtów	Le Roy (1771 Pl2).jpg 2336389 bajtów
Lixna (Kuhlberg 1867... 2124332 bajty	Makowsky (1879) Fig-... 349580 bajtów	Mauerkirchen (1769).jpg 616192 bajty	Mennel (1503) Folio-... 1053730 bajtów
Mennel (1503) Folio-... 1178913 bajtów	Mennel (1503) Folio-... 1052597 bajtów	Mighei (Siemaszko 18... 877919 bajtów	Ochansk (Siemaszko 1... 953429 bajtów
Ochansk (Siemaszko 1... 1109446 bajtów	Ochansk (Siemaszko 1... 959596 bajtów	Odranec (Želechovsk... 850001 bajtów	Odranec (Želechovsk... 1332351 bajtów
Orgueil (Daubrée 18... 1053075 bajtów	Quenggouk (Haidinger... 1090690 bajtów	Silberschlag (1764).jpg 1810626 bajtów	Sternschnuppen (Schm... 295539 bajtów

[0] tyczy to szczególnie wielu zjawisk bolidów i jasnych meteorów opisanych w artykułach Pokrzywnickiego

[1] boldem wyróżniono wydarzenia opisane na osobnych stronach

[K.C3.B6nigsberg-2] zwę Königsberg nosiły miasta: Chojna w woj. pomorskim, Klimkovice (Klimkowice) obecnie w Czechach i Królewiec obecnie Kaliningrad w Rosji oraz wieś Zagórze Śląskie w województwie dolnośląskim

[3] zi o Jelenią Górę (niem. Hirschberg)

[4] zi o Złotoryję (niem. Goldberg) na Śląsku

[5] zi o miejscowość Trzebnica (niem. Trebnitz) na Dolnym Śląsku

[6] Szczecin (niem. Stettin)

[Utrecht-7] spadek meteorytu Utrecht (syn. Blaauw-Kapel) 2 czerwca 1843 roku w Utrechcie w Holandii; chondryt zwyczajny L6, TKW 9,7 kg

[8] trz → kategoria Bolidy historyczne

[9] raz suplementy: Supplement No. II., (B.A.A.S.), 37th Meeting (1867), s. 414-430, źródło: MeteoriteHistory.info; plik DjVu; Supplement No. III., (B.A.A.S.), 39th Meeting (1869), s. 282-284, źródło: MeteoriteHistory.info; plik DjVu

[Pokrzywnicki_.28bolidy.29-10] wszystkie części: cz. 1 – Pokrzywnicki (1960, Acta Geophys. Polon.)
Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
, cz. 2 – Pokrzywnicki (1965, Acta Geophys. Polon.)
Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
, cz. 3 – Pokrzywnicki (1965, Bull. soc. amis sci. et lettres Poznan, B)
Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
, cz. 4 – Pokrzywnicki (1969, Acta Geophys. Polon.)
Źródło: Wiki.Meteoritica.pl

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

@@ Linia 117: / Linia 117: @@
 * {{Boguslawski (1854a)}}
-* Buszczyński Bolesław, (1887), '''O niektórych zjawiskach jasnych meteorów czyli kul ognistych lub [[:Category:Bolidy historyczne|bolidów]]. Napisał Bolesław Buszczyński, asystent obserwatorium astronomicznego w Krakowie.''' ''Kosmos'', 12, Lwów 1887, s. 85-87, (Sect. Rozpr. Nauk), s. 103-106. Plik [http://www.sbc.org.pl/dlibra/docmetadata?id=20729&from=publication DjVu]
+* Buszczyński Bolesław, (1887), '''O niektórych zjawiskach jasnych meteorów czyli kul ognistych lub [[:Category:Bolidy historyczne|bolidów]]. Napisał Bolesław Buszczyński, asystent obserwatorium astronomicznego w Krakowie''', ''Kosmos'', 12, Lwów 1887, s. 85-87, 103-106. Plik [http://www.sbc.org.pl/dlibra/docmetadata?id=20729 DjVu].
 * '''Chladni Ernst F.F.''' → patrz podstrona ''Bibliografia: [[Bibliografia/Chladni Ernst F.F.|Chladni Ernst F.F.]]''