PayPal-donate (Wiki).png
O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

Padvarninkai

Z Wiki.Meteoritica.pl

1i
Padvarninkai →
Padvarninkai (Kulik 1941 Fig 9).jpg
Okaz meteorytu Padvarninkai o wadze 48 g (fragment okazu nr 9) (źródło: Kulik 1941)
Spadek
Lokalizacja Litwa
Położenie[1] 55°40'N, 25°0'E
Data 9 lutego 1929 r.,[2] 00:45[3] (sobota)
Charakterystyka
Typ achondryt, eukryt,
EUC-mmict
Masa 3858 g (5343 g)[4], największy 2128 g
Liczba okazów 11 okazów (12)[4]
Meteoritical Bulletin Database
Synonimy →
w NHM Cat: Andrioniskis (Andrioniškis), Andronishkis, Andronishkyai, Litau, Padvarninkaj; po rosyjsku: Андронишкис, Падварнинкай. Nazwa meteorytu po litewsku Andrioniškio meteoritas, po rosyjsku Андренишкис метеорит

Spadek meteorytów o 00:45 po północy w nocy z 8 na 9 lutego 1929 roku[2] (sobota) na Litwie (achondryt, eukryt EUC-mmict). Według katalogu meteorytów znaleziono 11 okazów o wadze 3858 g, z których największy ważył 2,128 kg (wg Kulika (1941) znaleziono 12 okazów o łącznej wadze 5343 g).

W 1969 roku znaleziono jeszcze jeden okaz ważący ponad 1 kg!

Spadek klasyfikowany jako deszcz meteorytów (метеоритный дождь).[3]


Opis meteorytu Padvarninkai wg Kulik (1941)[5]
«

2. Падварнинкай (№№ 787-788)
[Синоним: Андронишкяй (3)[6]]

Выпал дождем в 0 ч. 45 м. по среднему европейскому времени 9.II.1929 г. в приходе Андронишкяй в Литве (55°40' с. ш., 25° в. д.). На площади в 10 км² через несколько месяцев после падения было собрано 12 экземпляров, покрытых характерной смоляно-черной блестящей мелкоморщинистой корой, весом от 27.81 г, а всего 5343 г. Из них проф. Кавецкис, в порядке обмена, передал АН СССР 63 г., в том числе один образец (№ 9) весом в 48 г (табл. 1, фиг. 9). Длительность полета болида исчисляется для этого случая в 4—5 секунд. Длину пути в воздухе П. Н. Чирвинский определяет в 269 км, высоту кажущегося радианта — в 86 км, высоту точки остановки — в 20 км и узел — в 805.1. [przypis: При счете от 0 ч. 1.1.1801 г. по 8.II.1929 г]

По петрографическому составу Падварнинкай определен как пироксен-маскелинитовый, богатый кальцием (10—12%) ахондрит-шерготит (группа эвкритов), — всего лишь второе из известных до сих пор случаев падение этого типа (первое имело место 25.VIII.1805 г. у Шерготи). Никелистого железа этот метеорит содержит мало (0.32—1.56%). П. Н. Чирвинский (3) отметил в нем наличие моно- и полисоматических хондр. [przypis: Если это так, то в таком случае этот метеорит не укладывается в принятую классификацию метеоритов, так как получается nonsens: «хондритовый ахондрит» (шариковый бесшариковый каменный метеорит)]

Метеорит исследовали и описали: на литовском языке проф. К. Слежевичиус, проф. М. Кавецкис (4) и доц. В. Кодатис; на немецком - Р. Браунс (5 и 6) и на русском — П. Н. Чирвинский (3).

(…)

ЛИТЕРАТУРА [fragment]

3. П. H. Чирвинский. Эвкрит 8/9 февраля 1929 г. из Падварнинкай в Литве. Зап. Р. мин. о-ва 1935, LXIV, 328—346.[7]

4. Prof. K. Slezovicius, prof. M. Kaveckis, doc. B. Kodatis. Meteoritas, kritęs Lietuvoje 1929 metų vasario mėn. 9 dieną. Atspausdinta is Matemat.-Gamtos Fakulteto Darbų V tomo. Kaunas. 1930. V. D. m.[8]

5. R. Brauns. Einige Bemerkungen zu dem in Litauen niederfallenden Meteoriten. Centralblatt fur Mineralogie, Geologie und Palaeontologie. 1930, № 10, SS. 401—407.[9]

6. R. Brauns. Die chemische Zusammensetzung und der Mineralbestand der Eukrite. Zentralblatt fur Mineralogie, Geologie und Palaeontologie. Abt. A, 1931. SS. 18—23.[10]

(…)

»


W ciągu kilku miesięcy po spadku znaleziono na obszarze 10 km² 12 sztuk (fragmentów) meteorytów o łącznej wadze 5,343 kg (najmniejszy miał 27,81 g) pokrytych charakterystyczną czarną, błyszczącą, drobno pomarszczoną skorupą (Kulik 1941). W 1969 roku znaleziono jeszcze jeden okaz meteorytu o wadze 1073,5 g (Васильев 1970). Według klasyfikacji Rose-Tschermak-Brezina[11] był on początkowo zaliczany do shergottytów (Holba et al.). Wiek meteorytu oszacowano na 4,548±0,010 mld lat.

Okoliczności spadku i późniejsze doniesienia zostały obszernie opisane w Ilustrowanym Kuryerze Codziennym oraz w innych ukazujących się wówczas w Polsce gazetach; patrz → relacje prasowe o doniesieniu Wobolniki.

Kolekcje

Meteoryt Padvarninkai w największych kolekcjach:

Zbiór waga fragmentów[12]
(Koblitz MetBase) 		uwagi
Vilnius, Min. Mus. Univ. 2100 g main mass; wg Явнель (1986) okaz 2100 g (обл. инд. экз.)
Vilnius, Mus. Geol. Inst. 1168 g wg Явнель (1986) dwa okazy 1073,5 i 94,6 g (2 инд. экз.); 1168 g (Rudnickaitė 2006)
Moscow, Acad. Sci. 126 g wg Явнель (1986) trzy fragmenty
Prague, Nat. Mus. 87 g 87 g, „one stone slightly broken with crust, (33×36×49 mm)” (Tuček 1968)
London, Nat. Hist. Mus. 50 g
Gifhorn, Bartoschewitz Colln. 29,8 g
(…)

W polskich kolekcjach prywatnych znajdują się tylko małe fragmenty tego meteorytu.

W katalogu online zbiorów muzeum w Waszyngtonie (NMNH) znajdują się zdjęcia płytki cienkiej (thin section) tego rzadkiego meteorytu.


Meteoryt ten znalazł się w przygotowywanej przez Jerzego Pokrzywnickiego monografii polskich meteorytów o roboczym tytule Kosmolityka (Kosiński 2012).

Lokalizacja

Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
© Jan Woreczko & Wadi

(A) Androniszki, (P) Padvarninkai

* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki

Wsie Androniszki (lit. Andrioniškis), Padvarninkai (ros. Падварнинкай).


Według Wikipedii (LT) (za Васильев 1970, 1977) w 1969 roku znaleziono jeszcze jeden okaz meteorytu o wadze 1073,5 g! Znalazł go 14 maja 1969 roku w odległości 6-7 km od wsi Padvarninkai, mieszkaniec miejscowości Onikszty (ros. Аникщяй, lit. Anykščiai) Вингрисом Повилась. W liście przesłanym do komisji meteorytowej litewskiej AN, oprócz okazu, załączona była mapa z zaznaczonym miejscem znaleziska (Васильев 1970). Prawdopodobnie elipsa spadku jest większa niż początkowo zakładano?

Okaz w dobrym stanie przeleżał w ziemi 40 lat, zachowane fragmenty skorupy były czarne, matowe. Na świeżym przełamie wnętrze było szare i niebieskawo szare, a jego struktura drobnoziarnista (Васильев 1970). Więc może i okazy ze spadku meteorytu Bialystok (Białystok) są jeszcze do znalezienia?


Prawdopodobne miejsce spadku meteorytów (źródło: Kodatis 1930)

Próba wyznaczenia rejonu spadku na podstawie relacji świadków znajduje się w pracy Sleževičius et al. (1930). Tam też wyliczenia orbity heliocentrycznej meteoroidu.

Wagi znalezionych okazów (Kaveckis 1930):

Okaz
Nr 		waga
[g]
1 2128
2 589
3 292
4 128,6
5 104
6 98
7 87,3
8 87,5
9 61,8
10 27,8
11 184
suma 3858 g[13]


Galeria

Okazy meteorytu Padvarninkai (Andrioniškio) (szczegółowe opisy okazów w publikacji) (źródło: Sleževičius et al. 1930)

Fot. 3. Wszystkie okazy meteorytu Padvarninkai opisane przez Kaveckisa (1930) (bez okazu nr 11)

Fot. 4. Największy okaz nr 1 (skala 1:1)

Fot. 5. Okaz nr 1

Fot. 6. Okaz nr 1

Fot. 7-8. Okaz nr 4 (przełam?) (naturalna wielkość); oraz orientowana struktura okazu nr 3 (naturalna wielkość)

Fot. 9-10. Miejsce spadku – okolice wsi Padvarninkai; poszukiwania okazów


Znaleziony w 1969 roku okaz o wadze 1073,5 g (źródło: Васильев 1970)


Bibliografia

  • Brauns Reinhard, (1930), Einige Bemerkungen zu dem in Litauen niedergefallenen Meteoriten (Mit 3 Abbildungen im Text), Zentralblatt für Mineralogie, Geologie und Paläontologie, Abt. A, 1930, s. 401-407.
  • Brauns Reinhard, (1931), Die chemische Zusammensetzung und der Mineralbestand der Eucrite, Zentralblatt für Mineralogie, Geologie und Paläontologie, Abt. A, 1931, s. 18-23.
  • Чирвинский Пётр Николаевич (Chirvinsky Petr Nikolaevich), (1935), Эвкрит 8/9 февраля 1929 г. из Падварнинкай в Литве (Eucrite which fell in Padvarninkai, Lithunania, on Feb. 8/9 1929), Записки Российского минералогического общества, vol. 64(2), 1935, s. 328-346.
  • +Holba Ágnes, Lukács Bela[14], Padvarninkai, the ex-shergottite (a study on bulk compositions), Sphaerula, 2, 25 (1998-2001). Plik TXT.
  • Ilustrowany Kuryer Codzienny, (1929), Meteor runął do jeziora na Wileńszczyźnie, nr 44 (14 lutego 1929), s. 12. Plik mLib.
  • Ilustrowany Kuryer Codzienny, (1929), A więc meteor spadł na Litwie pod Ucianami, nr 46 (16 lutego 1929), s. 10. Plik mLib.
  • Ilustrowany Kuryer Codzienny, (1929), W poszukiwaniu meteoru, nr 48 (18 lutego 1929), s. 8. Plik mLib.
  • Ilustrowany Kuryer Codzienny, (1929), Meteor kowieński „kulą ognistą”, nr 49 (19 lutego 1929), s. 5. Plik mLib.
  • Ilustrowany Kuryer Codzienny, (1929), Odnalezienie miejsca upadku meteoru, nr 50 (20 lutego 1929), s. 5. Plik mLib.
  • Ilustrowany Kuryer Codzienny, (1929), Niedbalstwo uniwersytetu kowieńskiego, nr 255 (18 września 1929), s. 7. Plik mLib.
  • Koblitz Jörn, MetBase. Meteorite Data Retrieval Software, Version 7.3 (CD-ROM), Ritterhude, Germany 1994-2012. MetBase.
  • Kosiński Janusz W., (2012), Program działań na rzecz polskiej meteorytyki i „Kosmolityka” Jerzego Pokrzywnickiego[15] (The programme of workings on the thing of the Polish meteoritics and monograph „Kosmolityka” by Jerzy Pokrzywnicki), Acta Soc. Metheor. Polon., 3, 2012, s. 39-47.[16] Plik ASMP.
  • Кринов Евгений Л., (1940b), Дополнение к списку метеоритов СССР, Природа, 12, 1940, s. 55-56, (s. 56).[17] Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    .
  • Кулик Леонид А. (Kulik Leonid A.), (1941), Прирост коллекции метеоритов Академии Наук СССР в Москве с 1934 по 1939 г. (Meteorite collection of the Academy of Sciences of USSR. Augmentation between the years 1934 and 1939 in Moscow), Метеоритика (Meteoritika), vol. I, 1941, s. 73-123, (s. 76).[18] Plik TXT.
  • Pokrzywnicki Jerzy, (1961), Meteoryty na Litwie, Urania, 6, 1961, s. 184.[19] Plik DjvU.
  • Rudnickaitė Eugenija (Рудницкайте Евгения), (2006), Vilniaus universiteto geologijos ir mineralogijos muziejaus meteoritų kolekcija, Geologijos akiračiai, 3, 2006, s. 51-60, (s. 54-56) (po litewsku).[20] Plik PDF; plik PDF.
  • Slezevicius Kazys (Sleževičius Kazys), Kodatis Bernardas, Kaveckis Mykolas, (1930), Meteoritas, kritęs Lietuvoje 1929 metų vasario mėn. 9 dieną, Lietuvos universiteto Matematikos-gamtos fakulteto darbai, t. V (1 sąsiuvinys), Kaunas 1930, s. 131-176.[21] Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    .
    • Sleževičius Kazys, Meteoritas, kritęs Lietuvoje 1929 metų vasario mėn. 9 dieną (Die Aufsuchung der im Jahre 1929 niedergefallenen Meteoriten), s. 131-140.
    • Kodatis Bernardas, Rastųjų meteoritų identifikacija ir orbitos susekimas (Bahnbestimmung und Identifikationsbeweis der gefundenen Meteoriten), s. 141-150.
    • Kaveckis Mykolas, Meteoritų sąstatas ir jų apibūdinimas (Kurze Zusammenfassung der Erforschung des in Litauen niedergefallenen Meteoritis), s. 151-176.
  • Васильев В.А., (1969), Каталог метеоритов коллекций Литовской ССР, Метеоритика (Meteoritica), vol. XXIX, 1969, s. 177-179.
  • Васильев В.А., (1970), Новый экземпляр метеорита Андренишкис, Природа, 11, 1970, s. 67-69.[22] Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    .
  • Васильев В.А., (1977), Дополнение к Каталогу метеоритов коллекции Литовской ССР (Addendum to the catalogue of meteorite collections in the Lithuanian SSR), Метеоритика (Meteoritica), vol. 36, 1977, s. 159-161.
  • Явнель Александр Александрович, Иванов Андрей Валерьевич, Заславская Н.И. (Yavnel' A.A., Ivanov A.V., Zaslavskaya N.I.) (1986), Каталог метеоритов коллекций Советского Союза (Catalogue of meteorites of collections of the USSR), Ротапринт ГЕОХИ АН СССР, 1986, ss. 221, (s. 11).[23][24] Zbiory własne W&W.[25]


Przypisy

  1. ^ jeśli nie zaznaczono inaczej, podano współrzędne przyjęte w oficjalnej bazie meteorytów Meteoritical Bulletin Database
  2. ^ a b tj. 27 stycznia 1929 roku wg kalendarza juliańskiego (starego stylu)
  3. ^ a b wg portalu Каталог метеоритов России и стран бывшего СССР
  4. ^ a b wg Koblitz MetBase; wg Kulik (1941) znaleziono 12 okazów o łącznej wadze 5343 g; wg Rudnickaitė (2006) – 11 okazów ważyło 3644 g; wg Васильев (1969) i Явнель (1986) było to 11 okazów ważących w sumie 3738 g
  5. ^ tekst odczytany OCR, więc może zawierać błędy
  6. ^ powołania na literaturę na końcu cytatu
  7. ^ Чирвинский (1935)
  8. ^ Slezevicius et al. (1930); po litewsku
  9. ^ Brauns (1930)
  10. ^ Brauns (1931)
  11. ^ patrz → Oznaczenia typów meteorytów u Pokrzywnickiego
  12. ^ łączna waga fragmentów wymienionych w katalogu Koblitz MetBase wynosi 3692,9 g
  13. ^ suma mas w tabeli wynosi 3788 g; część okazów miała małe ubytki, ale Kaveckis (1930) uwzględnił w swym zestawieniu orientacyjne (oszacowane) masy kompletnych okazów
  14. ^ CRIP, RMKI, Department of Theoretical Physics, Budapest 114, PO Box 49, H-1525, Hungary
  15. ^ publikacja te nigdy się nie ukazała, część jej rękopisu znajduje się w archiwum PAN
  16. ^ w przygotowywanej Kosmolityce Pokrzywnicki do meteorytów polskich zaliczał m.in.: Bielokrynitschie, Bjelaja Zerkov, Borkut, Brahin, Buschhof, Dolgovoli, Jodzie, Knyahinya, Lenarto, Lixna, Magura, Misshof, Nagy-Borové, Nerft, Novy-Projekt, Oczeretna, Okniny, Owrucz, Padvarninkai, Ruschany, Zaborzika, Zemaitkiemis i Zmenj oraz kilka niezidentyfikowanych doniesień
  17. ^ krótkie informacje o meteorytach: Bialystok (Białystok), Buschhof, Dolgovoli, Jodzie, Lixna, Misshof, Nerft, Okniny, Padvarninkai, Pillistfer, Ruschany, Tennasilm, Zabrodje, Zemaitkiemis, Zmenj
  18. ^ szczegółowy opis części rosyjskich meteorytów: Alexandrovsky (Александровский Хутор), Berdyansk (Бердянск), Brahin (Брагин), Brient (Бриент), Grossliebenthal (Гроселибенталь), Erofeevka (Ерофеевка), Glasatovo (Кашин), Ichkala (Ичкала), Kainsaz (Каинсаз), Kaptal-Aryk (Каптал-Арык), Karagai (Карагай), Khmelevka (Хмелевка), Lavrentievka (Лаврентьевка), Mighei (Мигеи), Nikolaevka (Николаевка), Novorybinskoe (Новорыбинское), Padvarninkai (Падварнинкай), Pavlodar (stone) (Павлодар), Pavlograd (Мордвиновка), Pavlovka (Павловка), Pervomaisky (Первомайский Поселок), Pesyanoe (Старое Песьяное), Savtschenskoje (Савченское), Sungach (Сунгач), Vavilovka (Вавиловка), Veliko-Nikolaevsky Priisk (Велико-Николаевский Прииск), Yurtuk (Юртук), Zhovtnevyi (Жовтневый Хутор), Zmenj (Жмени); publikacja zawiera plansze (I-XVIII) z fotografiami meteorytów; patrz również tego autora → dodatkowa bibliografia meteorytu Brahin (po rosyjsku)
  19. ^ krótkie notki o meteorytach: Padvarninkai, Zabrodje i Zemaitkiemis
  20. ^ opis kolekcji meteorytów w zbiorach: Uniwersytetu Wileńskiego i Instytutu Geologicznego (w Koblitz MetBase: Mineralogicheskii muzei Vilnyusskogo gosudarstvennogo universiteta (Mineralogical Museum, Vilnius State University) i Geol. muzei Litovskogo naukno-issledovatelskogo geologo-razvenochnogo instituta (Geol. Mus., Lithuanian Sci. Res. Inst. of Geol. and Prospecting)); meteoryty Padvarninkai, Zabrodje i Zemaitkiemis;
    zobacz również: Rudnickaitė Eugenija, (2006), Vilniaus universiteto geologijos muziejaus prie geologijos ir mineralogijos katedros meteoritų kolekcija (iš dangaus nukritęs paveldas), Lietuvos muziejų rinkiniai, 5, 2006, s. 70-75 (po litewsku); plik PDF
  21. ^ spadek meteorytu Padvarninkai; trzy części oraz streszczenia po niemiecku; zawiera 6 plansz i 5 rysunków w tekście(!)
  22. ^ w numerze 1 z 1971 roku Природы zamieszczono sprostowanie, że znalazcą był Вингрисом Повилась
  23. ^ katalog zawiera informację o 630 meteorytach (166 własnych i 464 zagranicznych) znajdujących się w 73 kolekcjach wszystkich republik ówczesnego ZSRR; stan na 1 stycznia 1985 roku, nakład 300 egz.; ostatni opublikowany przed rozpadem Związku Radzieckiego katalog meteorytów „radzieckich”, obecnie te dane są bardzo trudno dostępne! (również → Метеоритика (1955, catalogs))
  24. ^ meteoryty polskie w zbiorach byłego ZSRR: Bialystok (Białystok), Grüneberg (Wilkanówko), Morasko, Pultusk (Pułtusk), Schwetz (Świecie), Seeläsgen (Przełazy) (brak w radzieckich zbiorach okazów meteorytu Łowicz!) (patrz → meteoryty polskie w zbiorach byłego ZSRR)
  25. ^ udało się Redakcji zdobyć to wyjątkowo trudno dostępne wydawnictwo (nakład 300 egz.!); kupiliśmy skan katalogu w oddziale Electronic Document Delivery Service Biblioteki Narodowej w Petersburgu

Zobacz również

Linki zewnętrzne


Ambox question orange.svg
 Co jeszcze na stronę? (What else to supplement?)
(poszukać, uzupełnić …)
  • publikacja Slezevicius (1930) - z mapami?
Źródło „http://meteoritica.pl/index.php5/Padvarninkai”
Osobiste