O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

---

Z Wiki.Meteoritica.pl

Historyczny spadek do kupienia

Zemaitkiemis →
Okaz nr 3 (o wadze 5,383 kg) ze zbiorów Andreja Jerochova (fot. Andrej Jerochov, za zgodą)
Spadek
Lokalizacja	Litwa
Położenie[1]	55°18'N, 25°0'E
Data	2 lutego 1933 r.,[2] 20:33 UT (czwartek)
Charakterystyka
Typ	chondryt zwyczajny L6
Masa	44,1 kg
Liczba okazów	22 okazy (Явнель 1986)[3]
Meteoritical Bulletin Database
Synonimy →
w NHM Cat: Dzemajtkemis, Zhemaitkiems; po litewsku: Žemaitkiemis, po rosyjsku: Жемайткиемис; po polsku: Żmujdki. Nazwa meteorytu po litewsku Žemaitkiemio meteoritas, po rosyjsku Жемайткиемис метеорит.

Spadek deszczu meteorytów 2 lutego 1933 roku^[2] (czwartek) wieczorem o godz. 20:33 UT w pobliżu wsi Žemaitkiemis (pol. Żmujdki) i Kliepšiai w Litwie (chondryt zwyczajny L6).

Według Явнель (1986) znaleziono 22 okazy^[3] o całkowitej wadze 44,1 kg (największy z nich ważył 7258 g), a znaleziono je na obszarze 2,5×2,5 km (Koblitz MetBase). Natomiast według Kaveckis (1935) zaraz po spadku znaleziono 20 okazów o łącznej wadze 42,194 kg (nie udało się wiarygodnie ustalić kiedy znaleziono dodatkowe dwa okazy). Pierwsza prasowa relacja o spadku ukazała się już 7 lutego w litewskim dzienniku Lietuvos aidas (pol. Echo Litwy).

Pewne światło na okoliczności i liczbę znalezionych okazów rzuca informacja zawarta na portalu Graži tu mano (oraz w artykułach we współczesnej prasie), gdzie znajdujemy, że:

• według oficjalnych danych znaleziono po spadku 20 okazów meteorytu o wadze ponad 42 kg; spadły one na terenie gminy Rundžių (Rundžių kaimus): we wsi Kliepšiai, na pola majątku Žemaitkiemio i okolice rzeki Siesartis (Siesartis upė); na obszarze o rozmiarach 7,5×3 km;
• część z nich spadła na podwórka zabudowań gospodarskich;
• prawdopodobnie największy okaz znalazł rolnik K. Šliko ze wsi Klepšių;
• pięć (lub dziesięć?) lat później na polach okolicznego majątku (dworu) znaleziono jeszcze 10 kg w licznych fragmentach („Po 10 metų dvaro laukuose surastas 10 kg meteoritas”);
• znaczną liczbę okazów ich znalazcy ukryli („by pokazać dzieciom, jak wyglądają kamienie z nieba”), a później sprzedawali po 3-5 litów(!)^[4];
• w 1964 roku litewska komisja meteorytowa (Lietuvos meteoritų komisija) zidentyfikowała jeszcze cztery okazy o łącznej wadze ponad 4 kg; oraz interesujące doniesienie z 1970 roku (Васильев et al. 1970).

Fragment relacji świadka spadku (za Wikipedią, Kaveckis 1935):

Pełen opis spadku, znalezionych okazów i wyniki analiz znajdują się w publikacji Kaveckis (1935) (po litewsku, z obszernym streszczeniem po niemiecku). Współczesne ustalenia w Rudnickaitė (2006).

Ciekawostka: W 2017 roku miasto Žemaitkiemis zmieniło swój herb, przestawia on siedem stylizowanych bolidów na niebieskim tle i nawiązuje do spadku deszczu meteorytów w 1933 roku.

Aukcja na eBay'u

W październiku 2014 roku na portalu aukcyjnym eBay.com oferowano do sprzedaży kompletny okaz meteorytu Zemaitkiemis ze zbiorów Uniwersytetu w Wilnie o wadze 883 g (okaz nr 14 wg wykazu Kaveckis (1935)). Sprzedawca o nicku michail1010 (Vilnius, Lithuania) tak opisywał oferowany okaz (pisownia oryginalna):

Sugerowana cena Buy It Now wynosiła 88300 dolarów, ale sprzedawca było gotów go sprzedać za 85000$!

Natomiast na portalu aukcyjnym skelbiu.lt wystawiany był na sprzedaż okaz nr 3 (o wadze 5,383 kg); patrz → Zemaitkiemis/Galerie.

Kolekcje

Fragmenty meteorytu Zemaitkiemis w największych kolekcjach:

Zbiór	waga fragmentów (Koblitz MetBase)	uwagi
Vilnius, Min. Mus. Univ.	10,1 kg	wg Явнель (1986) okazy: 7080 g (nr 2) i 3123 g (nr 4); wg Явнель (1986) w muzeum znajduje się masa główna, więc co stało się i gdzie znajduje się największy okaz nr 1?!
Andrej Jerochov	–	okaz 5383 g (okaz nr 3, Kaveckis 1935); okaz wystawiany na sprzedaż na portalu aukcyjnym skelbiu.lt
Prague, Nat. Mus.	2185 g	okaz 2185 g (72×147×104 mm) (Tuček 1968); prawdopodobnie okaz nr 6?
Vilnius, Mus. Geol. Inst.	1840 g	wg Явнель (1986) okaz 1840 g (инд. экз.)[5] (okaz nr ?)
Moscow, Acad. Sci.	1158 g	wg Явнель (1986) okaz 1157,7 g (инд. экз.) (okaz nr ?)
„michail1010”	–	okaz 883 g (nr 14); okaz wystawiany na sprzedaż na portalu eBay, wg sprzedawcy pochodzi on z kolekcji uniwersytetu w Wilnie, ale katalog Явнель (1986) nie wymienia takiego okazu!
London, Nat. Hist. Mus.	636 g	wg Grady (2000) okaz 636 g (prawdopodobnie okaz nr 15 lub 16?)
Paris, Mus. d'Hist. Nat.	69 g	(prawdopodobnie okaz nr 20?)
(…)
Sergey Vasiliev	–	okaz 137,6 g (okaz nr 19, Kaveckis 1935)
Marcin Cimała	–	2463 g okaz meteorytu Siewierz

Brak w zbiorach polskich. Ale wszystko wskazuje na to, że meteoryt Siewierz jest jednym z okazów meteorytu Zemaitkiemis, który nie znalazł się w wykazie znalezisk Kaveckis (1935)!

W kolekcjach prywatnych znajdują się trzy okazy tego meteorytu z wykazu Kaveckisa (1935): 5260, 883 i 137,6 g (oraz okaz meteorytu Siewierz ☺).

Meteoryt ten znalazł się w przygotowywanej przez Jerzego Pokrzywnickiego monografii polskich meteorytów o roboczym tytule Kosmolityka (Kosiński 2012).

Źródła

Pierwsza relacja prasowa

Lietuvos aidas, 31 (7 lutego 1933), s. 4

Lokalizacja

Żmujdki (lit. Žemaitkiemis), Kliepšiai (dawn. Kliepšių).

Meteoryty spadły w okolicach wsi Žemaitkiemis i Kliepšiai na obszar o rozmiarach 2,5×2,25 km (powierzchni 5,6 km²) (Kaveckis 1935) (teren gminy Rundžių (Rundžių kaimus): we wsi Kliepšiai, na pola majątku Žemaitkiemio i okolice rzeki Siesartis (Siesartis upė)).

Kierunek spadku meteorytów – z południa na północ (SSE-NNW, strzałka na rysunku, od okazu nr 2 do okazu nr 1). Meteoryty spadły zimą na śnieg.

Wagi znalezionych okazów (Kaveckis 1935):

Okaz Nr	waga [g]	uwagi
1	7258	?
2	7080	kol. Wilno
3	5260	kol. A.Jerochov, okaz, galeria
4	3123	kol. Wilno
5	2555
		patrz → Siewierz, kol. M.Cimała
6	2193	kol. Praga (72×147×104 mm, okaz
7	2072
8	2050
9	2049
10	1637
11	1535
12	1197	kol. Moskwa?
13	924
14	882	kol. „michail1010” (Wilno), okaz
15	683
16	621
17	377
18	376
19	137	kol. S.Vasiliev, okaz
20	65
suma	42194 g[6]

Zemaitkiemis/Galerie

Okaz nr 3 (o wadze 5,383 kg) ze zbiorów Andreja Jerochova (fot. Andrej Jerochov, za zgodą)

Okaz nr 3!	Regmaglipty	Przełam (widoczna oryginalna etykieta z nrem 3)
Skorupa obtopieniowa

Więcej → patrz Zemaitkiemis/Galerie

Okaz nr 6 (o wadze 2193 g) (fot. Tomasz Jakubowski)

Okaz nr 14 (o wadze 883 g) oferowany na portalu eBay (fot. michail1010)

Okaz nr 14!

Skorupa obtopieniowa (widoczna oryginalna etykieta z nrem 14)

Okaz nr 19 (o wadze 137,6 g) ze zbiorów Sergeya Vasilieva (portal IMCA Encyclopedia of Meteorites)

Okaz nr 19!

Niezidentyfikowany okaz, prawdopodobnie jest to nr 14? (źródło: Poškienė 2011)

Niezidentyfikowany okaz (55×70 mm), prawdopodobnie jest to okaz nr 12? (źródło: internet)

Okazy meteorytu (źródło: Kaveckis 1935)

Okaz nr 1 – masa główna	Okazy nr 2 i 4	Okazy nr 3 i 5-7
Okazy nr 8-10, 13 i 14	Okaz nr 11	Okazy nr 12 i 15-20 (19)

Miejsca znalezienie okazów (źródło: Kaveckis 1935)

Miejsce znalezienia okazu nr 3

Miejsce znalezienia okazu nr 7

---

Meteorite ZEMAITKIEMIS from 1933 fall in Lithuana 2328 grams

Bibliografia

• Kaveckis Mykolas, (1935), Žemaitkiemio meteoritas, kritęs 1933 m. vasario mén. 2 d. (Der Meteorit von Žemaitkiemis), Vytauto Didžiojo universiteto Matematikos-gamtos fakulteto darbai, t. IX (3 sąsiuvinys), Kaunas 1935, s. 308-339 (plansze).^[7] Plik DjVu.

• Kaveckis Mykolas, (1936), Meteoritų sąstatas, klasifikacija ir jų reikšmė Kosmo struktūrai pažinti, Kosmos, nr 7-12, Kaunas 1936, s. 309-319.^[8] Plik DjVu.

• Koblitz Jörn, MetBase. Meteorite Data Retrieval Software, Version 7.3 (CD-ROM), Ritterhude, Germany 1994-2012. MetBase.

• Kosiński Janusz W., (2012), Program działań na rzecz polskiej meteorytyki i „Kosmolityka” Jerzego Pokrzywnickiego^[9] (The programme of workings on the thing of the Polish meteoritics and monograph „Kosmolityka” by Jerzy Pokrzywnicki), Acta Soc. Metheor. Polon., 3, 2012, s. 39-47.^[10] Plik ASMP.

• Кринов Евгений Л., (1940b), Дополнение к списку метеоритов СССР, Природа, 12, 1940, s. 55-56, (s. 56).^[11] Plik DjVu
  Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
  .

• Lietuvos aidas, (1933), Ukmergės apskrity nukrito meteoras, nr 31, 7 lutego (vasario 7 dienos) 1933, s. 4. Plik PDF.

• +Mikutienė Rita, Mikutis Giedrius, (2008), Žemaitkiemis – mūsų tėvų ir protėvių žemė, Ukmergė 2008, ss. 76. ISBN 978-9955-712-30-5.^[12]

• +Poškienė Birutė, (2011), Geologijos ir geografijos instituto mineralų muziejus, Geologijos akiračiai, 3-4, 2011, s. 54-57. Plik PDF.

• Pokrzywnicki Jerzy, (1961), Meteoryty na Litwie, Urania, 6, 1961, s. 184.^[13] Plik DjvU.

• Rudnickaitė Eugenija (Рудницкайте Евгения), (2006), Vilniaus universiteto geologijos ir mineralogijos muziejaus meteoritų kolekcija, Geologijos akiračiai, 3, 2006, s. 51-60, (s. 56-58) (po litewsku).^[14] Plik PDF; plik PDF.

• Sleževičius Kazys, (1933), Lietuvoje vėl nukrito meteoritų, Kosmos, nr 1, Kaunas 1933, s. 23-25.^[15] Plik DjVu.

• +Vaitkevičius Vykintas, Baltrūnas Valentinas, (2008), Lietuva. 101 įdomiausia vieta, Alma littera, Vilnius 2008, (Žemaitkiemio meteoritas: reto gamtos reiškinio vieta, s. 102-103). Plik JPG.

• Васильев В.А., Сухоцкис И.В., (1970), Новый индивидуальный экземпляр метеорита Жемайткиемис (A new individual specimen of the Zemaitkiemis meteorite), Метеоритика (Meteoritica), vol. 30, 1970, s. 118-119. Plik aDs.

• Явнель Александр Александрович, Иванов Андрей Валерьевич, Заславская Н.И. (Yavnel' A.A., Ivanov A.V., Zaslavskaya N.I.) (1986), Каталог метеоритов коллекций Советского Союза (Catalogue of meteorites of collections of the USSR), Ротапринт ГЕОХИ АН СССР, 1986, ss. 221, (s. 27).^[16][17] Zbiory własne W&W.^[18]

Przypisy

Zobacz również

• Zemaitkiemis/Galerie
• herb miasta Žemaitkiemis

• meteoryt Siewierz
• meteoryt Padvarninkai

Linki zewnętrzne

• Meteoritical Bulletin Database (MBD) – meteoryt Zemaitkiemis
• Encyclopedia of Meteorites (EoM) – meteoryt Zemaitkiemis

• Museum of Geology of Vilnius University (Vilnius, Min. Mus. Univ.) – Geologijos ir Mineralogijos Katedra, Geologijos muziejus  ●  Vilniaus universiteto Geologijos muziejus  ●  [katalog → Явнель (1986)]
• Muzeum Historii Naturalnej w Pradze (Prague Natural History Museum; Prague, Nat. Mus.) – Národí Muzeum Praha  ●  Sbírka meteoritů a Sbírka přírodních skel - tektitů  ●  Muzeum 3000: Rok od pádu čeljabinského meteoritu. Spadlo něco u nás?  ●  CES on-line: Sbírka meteoritů  ●  [katalog → Tuček (1981)]
• Institute of Geology & Geography, Vilnius (Vilnius, Mus. Geol. Inst.) – Geologijos ir geografijos instituto, Vilnius  ●  [katalog → Явнель (1986)]
• Vernadsky Institute of Geochemistry and Analytical Chemistry of Russian Academу of Sciences (The Laboratory of Meteoritics; Moscow, Vernadsky Inst. Geochem.) – Институт геохимии и аналитической химии им. В.И. Вернадского Российской академии наук (Лаборатория метеоритики), ГЕОХИ РАН  ●  Жемайткиемис  ●  [katalog → Явнель (1986)]
• Andrej Jerochov – Meteoritų Kolekcija
• Sergey Vasiliev – SV-meteorites  ●  EoM

• Portal Graži tu mano (pol. Piękna jesteś moja) – Įsimintinos vietos Žemaitkiemyje

• Wikipedia – Żmujdki
• Wikipedia (LT) – Žemaitkiemio meteoritas
• Wikipedia (LT) – Kliepšiai  ●  Žemaitkiemis
• Wikiwand – Žemaitkiemis meteorite

• Portal Meteorite Picture of the Day – Zemaitkiemis

• Portal eBay.com – aukcja #261634015047: Unique, museum, historic Lithuanian meteorite Zhemaytkemis (Žemajtkemis 1933) 883 gr
• Portal Skelbiu.lt – Skelbimai: lankomiausias Lietuvoje pardavimo, nuomos ir kitų skelbimų portalas
• Portal lrt.lt – Dangaus kūnai Lietuvos žemėje – „trys po penkiasdešimt“ minėjimą papuošė meteoritų kolekcija

Co jeszcze na stronę? (What else to supplement?) (poszukać, uzupełnić …)

• kiedy znaleziono dodatkowe dwa okazy?
• Vaitkevičius et al. (2008)