PayPal-donate (Wiki).png
O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)


Zemaitkiemis

Z Wiki.Meteoritica.pl

(Przekierowano z Жемайткиемис)
2i

Historyczny spadek do kupienia

Zemaitkiemis
Zemaitkiemis nr3 5383g (Andrej Jerochov).jpg
Okaz nr 3 (o wadze 5,383 kg) ze zbiorów Andreja Jerochova (fot. Andrej Jerochov, za zgodą)
Spadek
Lokalizacja Litwa
Położenie[1] 55°18'N, 25°0'E
Data 2 lutego 1933 r.,[2] 20:33 UT (czwartek)
Charakterystyka
Typ chondryt zwyczajny L6
Masa 44,1 kg
Liczba okazów 22 okazy (Явнель 1986)[3]
Meteoritical Bulletin Database
Synonimy
w NHM Cat: Dzemajtkemis, Zhemaitkiems; po litewsku: Žemaitkiemis, po rosyjsku: Жемайткиемис; po polsku: Żmujdki. Nazwa meteorytu po litewsku Žemaitkiemio meteoritas, po rosyjsku Жемайткиемис метеорит.

Spadek deszczu meteorytów 2 lutego 1933 roku[2] (czwartek) wieczorem o godz. 20:33 UT w pobliżu wsi Žemaitkiemis (pol. Żmujdki) i KliepšiaiLitwie (chondryt zwyczajny L6).

Według Явнель (1986) znaleziono 22 okazy[3] o całkowitej wadze 44,1 kg (największy z nich ważył 7258 g), a znaleziono je na obszarze 2,5×2,5 km (Koblitz MetBase). Natomiast według Kaveckis (1935) zaraz po spadku znaleziono 20 okazów o łącznej wadze 42,194 kg (nie udało się wiarygodnie ustalić kiedy znaleziono dodatkowe dwa okazy). Pierwsza prasowa relacja o spadku ukazała się już 7 lutego w litewskim dzienniku Lietuvos aidas (pol. Echo Litwy).


Pewne światło na okoliczności i liczbę znalezionych okazów rzuca informacja zawarta na portalu Graži tu mano (oraz w artykułach we współczesnej prasie), gdzie znajdujemy, że:

  • według oficjalnych danych znaleziono po spadku 20 okazów meteorytu o wadze ponad 42 kg; spadły one na terenie gminy Rundžių (Rundžių kaimus): we wsi Kliepšiai, na pola majątku Žemaitkiemio i okolice rzeki Siesartis (Siesartis upė); na obszarze o rozmiarach 7,5×3 km;
  • część z nich spadła na podwórka zabudowań gospodarskich;
  • prawdopodobnie największy okaz znalazł rolnik K. Šliko ze wsi Klepšių;
  • pięć (lub dziesięć?) lat później na polach okolicznego majątku (dworu) znaleziono jeszcze 10 kg w licznych fragmentach („Po 10 metų dvaro laukuose surastas 10 kg meteoritas”);
  • znaczną liczbę okazów ich znalazcy ukryli („by pokazać dzieciom, jak wyglądają kamienie z nieba”), a później sprzedawali po 3-5 litów(!)[4];
  • w 1964 roku litewska komisja meteorytowa (Lietuvos meteoritų komisija) zidentyfikowała jeszcze cztery okazy o łącznej wadze ponad 4 kg; oraz interesujące doniesienie z 1970 roku (Васильев et al. 1970).


Fragment relacji świadka spadku (za Wikipedią, Kaveckis 1935):

«

(…) [świadek] Степонас Моркунас из дер. Клепшю [lit. Kliepšiai]: «2 февраля сего года в 20 часов 30 минут, когда жители ещё не спали, стало очень светло и послышался сильный шум, словно гром. Жители были перепуганы необычайным явлением, мгновенно послышался грохот падения и всё успокоилось; через пару минут снова послышался необыкновенный шум в темноте»

»


Pełen opis spadku, znalezionych okazów i wyniki analiz znajdują się w publikacji Kaveckis (1935) (po litewsku, z obszernym streszczeniem po niemiecku). Współczesne ustalenia w Rudnickaitė (2006).


Herb miasta Žemaitkiemis (źródło: Wikipedia)

Ciekawostka: W 2017 roku miasto Žemaitkiemis zmieniło swój herb, przestawia on siedem stylizowanych bolidów na niebieskim tle i nawiązuje do spadku deszczu meteorytów w 1933 roku.


Aukcja na eBay'u

Strona aukcji na portalu eBay

W październiku 2014 roku na portalu aukcyjnym eBay.com oferowano do sprzedaży kompletny okaz meteorytu Zemaitkiemis ze zbiorów Uniwersytetu w Wilnie o wadze 883 g (okaz nr 14 wg wykazu Kaveckis (1935)). Sprzedawca o nicku michail1010 (Vilnius, Lithuania) tak opisywał oferowany okaz (pisownia oryginalna):

«

Lithuanian meteorite Zhemaytkemis (Žemajtkemis)
Sample beautiful form-oriented individual with black fusion crust (weight 883 grams)
This museum specimens from the collection of the University of Vilnius.
It was found in the first expedition in 1933 Professor Kavyatskas.
in private hands is only three samples. As I wrote before the meteorite was found immediately after the fall, so the sample in an ideal cope with. decline occurred in 1933 February 2, type L6. sample passes the catalog number 14. in my last letter I sent a copy of the brochure in 1933 of professor M. Kaveckis. It is present description in German. Set-up, description and photos of the finds as well as map the fall. meteorite has a beautiful shape, oriented. as I wrote earlier, the sample consists of a museum exhibit and will be worthy of any collection. given that the sample is historical and scientific value, I am willing to sell it for 85,000 dollars. if you are prompted to, I am ready to discuss
If you are interested in my offer, let me know. make suggestions, I am willing to consider them

»

Sugerowana cena Buy It Now wynosiła 88300 dolarów, ale sprzedawca było gotów go sprzedać za 85000$!


Natomiast na portalu aukcyjnym skelbiu.lt wystawiany był na sprzedaż okaz nr 3 (o wadze 5,383 kg); patrz → Zemaitkiemis/Galerie.


Kolekcje

Fragmenty meteorytu Zemaitkiemis w największych kolekcjach:

Zbiór waga fragmentów
(Koblitz MetBase)
uwagi
Vilnius, Min. Mus. Univ. 10,1 kg wg Явнель (1986) okazy: 7080 g (nr 2) i 3123 g (nr 4); wg Явнель (1986) w muzeum znajduje się masa główna, więc co stało się i gdzie znajduje się największy okaz nr 1?!
Andrej Jerochov okaz 5383 g (okaz nr 3, Kaveckis 1935); okaz wystawiany na sprzedaż na portalu aukcyjnym skelbiu.lt
Prague, Nat. Mus. 2185 g okaz 2185 g (72×147×104 mm) (Tuček 1968); prawdopodobnie okaz nr 6?
Vilnius, Mus. Geol. Inst. 1840 g wg Явнель (1986) okaz 1840 g (инд. экз.)[5] (okaz nr ?)
Moscow, Acad. Sci. 1158 g wg Явнель (1986) okaz 1157,7 g (инд. экз.) (okaz nr ?)
michail1010 okaz 883 g (nr 14); okaz wystawiany na sprzedaż na portalu eBay, wg sprzedawcy pochodzi on z kolekcji uniwersytetu w Wilnie, ale katalog Явнель (1986) nie wymienia takiego okazu!
London, Nat. Hist. Mus. 636 g wg Grady (2000) okaz 636 g (prawdopodobnie okaz nr 15 lub 16?)
Paris, Mus. d'Hist. Nat. 69 g (prawdopodobnie okaz nr 20?)
(…)
Sergey Vasiliev okaz 137,6 g (okaz nr 19, Kaveckis 1935)
Marcin Cimała 2463 g okaz meteorytu Siewierz

Brak w zbiorach polskich. Ale wszystko wskazuje na to, że meteoryt Siewierz jest jednym z okazów meteorytu Zemaitkiemis, który nie znalazł się w wykazie znalezisk Kaveckis (1935)!

W kolekcjach prywatnych znajdują się trzy okazy tego meteorytu z wykazu Kaveckisa (1935): 5260, 883 i 137,6 g (oraz okaz meteorytu Siewierz ).


Meteoryt ten znalazł się w przygotowywanej przez Jerzego Pokrzywnickiego monografii polskich meteorytów o roboczym tytule Kosmolityka (Kosiński 2012).

Źródła

Pierwsza relacja prasowa


Lokalizacja

Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
© Jan Woreczko & Wadi

(K) Kliepšiai, (Z) Żmujdki

Schematyczny rejon spadku (zaznaczony romb ma rozmiary ok. 2,67×2,4 km)

* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki

Żmujdki (lit. Žemaitkiemis), Kliepšiai (dawn. Kliepšių).

Meteoryty spadły w okolicach wsi ŽemaitkiemisKliepšiai na obszar o rozmiarach 2,5×2,25 km (powierzchni 5,6 km²) (Kaveckis 1935) (teren gminy Rundžių (Rundžių kaimus): we wsi Kliepšiai, na pola majątku Žemaitkiemio i okolice rzeki Siesartis (Siesartis upė)).


Schematyczna mapa rejonu spadku meteorytu Zemaitkiemis (źródło: Kaveckis 1935)

Kierunek spadku meteorytów – z południa na północ (SSE-NNW, strzałka na rysunku, od okazu nr 2 do okazu nr 1). Meteoryty spadły zimą na śnieg.

Wagi znalezionych okazów (Kaveckis 1935):

Okaz
Nr
waga
[g]
uwagi
1 7258  ?
2 7080 kol. Wilno
3 5260 kol. A.Jerochov, okaz, galeria
4 3123 kol. Wilno
5 2555
patrz → Siewierz, kol. M.Cimała
6 2193 kol. Praga (72×147×104 mm, okaz
7 2072
8 2050
9 2049
10 1637
11 1535
12 1197 kol. Moskwa?
13 924
14 882 kol. „michail1010” (Wilno), okaz
15 683
16 621
17 377
18 376
19 137 kol. S.Vasiliev, okaz
20 65
suma 42194 g[6]


Zemaitkiemis/Galerie

Okaz nr 3 (o wadze 5,383 kg) ze zbiorów Andreja Jerochova (fot. Andrej Jerochov, za zgodą)


Więcej → patrz Zemaitkiemis/Galerie


Okaz nr 6 (o wadze 2193 g) (fot. Tomasz Jakubowski)


Okaz nr 14 (o wadze 883 g) oferowany na portalu eBay (fot. michail1010)


Okaz nr 19 (o wadze 137,6 g) ze zbiorów Sergeya Vasilieva (portal IMCA Encyclopedia of Meteorites)



Okazy meteorytu (źródło: Kaveckis 1935)


Miejsca znalezienie okazów (źródło: Kaveckis 1935)



YouTube – Meteorite ZEMAITKIEMIS from 1933 fall in Lithuana 2328 grams


Bibliografia

  • Kaveckis Mykolas, (1935), Žemaitkiemio meteoritas, kritęs 1933 m. vasario mén. 2 d. (Der Meteorit von Žemaitkiemis), Vytauto Didžiojo universiteto Matematikos-gamtos fakulteto darbai, t. IX (3 sąsiuvinys), Kaunas 1935, s. 308-339 (plansze).[7] Plik DjVu.
  • Kaveckis Mykolas, (1936), Meteoritų sąstatas, klasifikacija ir jų reikšmė Kosmo struktūrai pažinti, Kosmos, nr 7-12, Kaunas 1936, s. 309-319.[8] Plik DjVu.
  • Koblitz Jörn, MetBase. Meteorite Data Retrieval Software, Version 7.3 (CD-ROM), Ritterhude, Germany 1994-2012. MetBase.
  • Kosiński Janusz W., (2012), Program działań na rzecz polskiej meteorytyki i „Kosmolityka” Jerzego Pokrzywnickiego[9] (The programme of workings on the thing of the Polish meteoritics and monograph „Kosmolityka” by Jerzy Pokrzywnicki), Acta Soc. Metheor. Polon., 3, 2012, s. 39-47.[10] Plik ASMP.
  • Кринов Евгений Л., (1940b), Дополнение к списку метеоритов СССР, Природа, 12, 1940, s. 55-56, (s. 56).[11] Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    .
  • Lietuvos aidas, (1933), Ukmergės apskrity nukrito meteoras, nr 31, 7 lutego (vasario 7 dienos) 1933, s. 4. Plik PDF.
  • +Mikutienė Rita, Mikutis Giedrius, (2008), Žemaitkiemis – mūsų tėvų ir protėvių žemė, Ukmergė 2008, ss. 76. ISBN 978-9955-712-30-5.[12]
  • +Poškienė Birutė, (2011), Geologijos ir geografijos instituto mineralų muziejus, Geologijos akiračiai, 3-4, 2011, s. 54-57. Plik PDF.
  • Pokrzywnicki Jerzy, (1961), Meteoryty na Litwie, Urania, 6, 1961, s. 184.[13] Plik DjvU.
  • Rudnickaitė Eugenija (Рудницкайте Евгения), (2006), Vilniaus universiteto geologijos ir mineralogijos muziejaus meteoritų kolekcija, Geologijos akiračiai, 3, 2006, s. 51-60, (s. 56-58) (po litewsku).[14] Plik PDF; plik PDF.
  • Sleževičius Kazys, (1933), Lietuvoje vėl nukrito meteoritų, Kosmos, nr 1, Kaunas 1933, s. 23-25.[15] Plik DjVu.
  • +Vaitkevičius Vykintas, Baltrūnas Valentinas, (2008), Lietuva. 101 įdomiausia vieta, Alma littera, Vilnius 2008, (Žemaitkiemio meteoritas: reto gamtos reiškinio vieta, s. 102-103). Plik JPG.
  • Васильев В.А., Сухоцкис И.В., (1970), Новый индивидуальный экземпляр метеорита Жемайткиемис (A new individual specimen of the Zemaitkiemis meteorite), Метеоритика (Meteoritica), vol. 30, 1970, s. 118-119. Plik aDs.
  • Явнель Александр Александрович, Иванов Андрей Валерьевич, Заславская Н.И. (Yavnel' A.A., Ivanov A.V., Zaslavskaya N.I.) (1986), Каталог метеоритов коллекций Советского Союза (Catalogue of meteorites of collections of the USSR), Ротапринт ГЕОХИ АН СССР, 1986, ss. 221, (s. 27).[16][17] Zbiory własne W&W.[18]


Przypisy

  1. ^ jeśli nie zaznaczono inaczej, podano współrzędne przyjęte w oficjalnej bazie meteorytów Meteoritical Bulletin Database
  2. ^ a b tj. 20 stycznia 1933 roku wg kalendarza juliańskiego (starego stylu)
  3. ^ a b wg Kaveckisa (1935) znaleziono 20 okazów o łącznej wadze 42,194 kg; patrz → meteoryt Siewierz
  4. ^ lit – ówczesna i współczesna waluta obowiązująca w Litwie
  5. ^ znaczenie skrótu: инд. экз. – индивидуальный экземпляр
  6. ^ suma mas w tabeli wynosi 42074 g; część okazów miała małe ubytki, ale Kaveckis (1935) uwzględnił w swym zestawieniu orientacyjne (oszacowane) masy kompletnych okazów
  7. ^ zawiera 9 plansz z fotografiami okazów, miejsc spadku i mapą rejonu spadku meteorytu Zemaitkiemis; artykuł ten ukazał się również w formie osobnej publikacji: Kaveckis Mykolas, (1935), Žemaitkiemio meteoritas, kritęs 1933 m. vasario mén. 2 d. (Der Meteorit von Žemaitkiemis), 1935, ss. 33. Plik PDF
  8. ^ tam m.in. fotografia okazu meteorytu Zemaitkiemis i wagi jego 20 znalezionych okazów
  9. ^ publikacja te nigdy się nie ukazała, część jej rękopisu znajduje się w archiwum PAN
  10. ^ w przygotowywanej Kosmolityce Pokrzywnicki do meteorytów polskich zaliczał m.in.: Bielokrynitschie, Bjelaja Zerkov, Borkut, Brahin, Buschhof, Dolgovoli, Jodzie, Knyahinya, Lenarto, Lixna, Magura, Misshof, Nagy-Borové, Nerft, Novy-Projekt, Oczeretna, Okniny, Owrucz, Padvarninkai, Ruschany, Zaborzika, ZemaitkiemisZmenj oraz kilka niezidentyfikowanych doniesień
  11. ^ krótkie informacje o meteorytach: Bialystok (Białystok), Buschhof, Dolgovoli, Jodzie, Lixna, Misshof, Nerft, Okniny, Padvarninkai, Pillistfer, Ruschany, Tennasilm, Zabrodje, Zemaitkiemis, Zmenj
  12. ^ część poświęcona meteorytowi: Rudnickaitė Eugenija, Žemaitkiemio meteoritas, s. 61–65 (ilustr.)
  13. ^ krótkie notki o meteorytach: Padvarninkai, ZabrodjeZemaitkiemis
  14. ^ opis kolekcji meteorytów w zbiorach: Uniwersytetu WileńskiegoInstytutu Geologicznego (w Koblitz MetBase: Mineralogicheskii muzei Vilnyusskogo gosudarstvennogo universiteta (Mineralogical Museum, Vilnius State University)Geol. muzei Litovskogo naukno-issledovatelskogo geologo-razvenochnogo instituta (Geol. Mus., Lithuanian Sci. Res. Inst. of Geol. and Prospecting)); meteoryty Padvarninkai, ZabrodjeZemaitkiemis;
    zobacz również: Rudnickaitė Eugenija, (2006), Vilniaus universiteto geologijos muziejaus prie geologijos ir mineralogijos katedros meteoritų kolekcija (iš dangaus nukritęs paveldas), Lietuvos muziejų rinkiniai, 5, 2006, s. 70-75 (po litewsku); plik PDF
  15. ^ tam schematyczna mapa lokalizacji znanych wówczas (czterech) meteorytów litewskich
  16. ^ katalog zawiera informację o 630 meteorytach (166 własnych i 464 zagranicznych) znajdujących się w 73 kolekcjach wszystkich republik ówczesnego ZSRR; stan na 1 stycznia 1985 roku, nakład 300 egz.; ostatni opublikowany przed rozpadem Związku Radzieckiego katalog meteorytów „radzieckich”, obecnie te dane są bardzo trudno dostępne! (również → Метеоритика (1955, catalogs))
  17. ^ meteoryty polskie w zbiorach byłego ZSRR: Bialystok (Białystok), Grüneberg (Wilkanówko), Morasko, Pultusk (Pułtusk), Schwetz (Świecie), Seeläsgen (Przełazy) (brak w radzieckich zbiorach okazów meteorytu Łowicz!) (patrz → meteoryty polskie w zbiorach byłego ZSRR)
  18. ^ udało się Redakcji zdobyć to wyjątkowo trudno dostępne wydawnictwo (nakład 300 egz.!); kupiliśmy skan katalogu w oddziale Electronic Document Delivery Service Biblioteki Narodowej w Petersburgu

Zobacz również

Linki zewnętrzne


  • kiedy znaleziono dodatkowe dwa okazy?
  • Vaitkevičius et al. (2008)
Osobiste