(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)
Kuleschovka
Z Wiki.Meteoritica.pl
m (→Bibliografia) |
m (→Niespodzianki w starych kolekcjach) |
||
(Nie pokazano 30 wersji pomiędzy niniejszymi.) | |||
Linia 1: | Linia 1: | ||
__NOTOC__ | __NOTOC__ | ||
- | {{VerifyLevel |level= | + | {{VerifyLevel|level=1i}} |
== Tajemnica drugiego okazu == | == Tajemnica drugiego okazu == | ||
{{InfoboxMeteorite | {{InfoboxMeteorite | ||
| nazwa = Kuleschovka | | nazwa = Kuleschovka | ||
| grafika = Kuleschovka_(main_mass)_1.jpg | | grafika = Kuleschovka_(main_mass)_1.jpg | ||
- | | opis = Masa główna meteorytu Kuleschovka (reprodukcja z | + | | opis = Masa główna meteorytu Kuleschovka (reprodukcja z Заварицкий (1952)) |
| klasa = Spadek | | klasa = Spadek | ||
| mbclass = fall | | mbclass = fall | ||
Linia 14: | Linia 14: | ||
| typ = chondryt zwyczajny L6 | | typ = chondryt zwyczajny L6 | ||
| masa = 5,29 kg | | masa = 5,29 kg | ||
- | | liczba = jeden okaz | + | | liczba = jeden okaz<ref name="Greg 1861">wg Grega (1861) spadły dwa okazy!</ref> |
| synonimy = w NHM Cat: '''Kuleschewka''', '''Kuleshovka''', '''[[Poltava]]''' (Полтава, wg G. von Blöde); Koulechowka (Levinson-Lessing 1897); po ukraińsku: Кулішівка; po rosyjsku: Кулешовка | | synonimy = w NHM Cat: '''Kuleschewka''', '''Kuleshovka''', '''[[Poltava]]''' (Полтава, wg G. von Blöde); Koulechowka (Levinson-Lessing 1897); po ukraińsku: Кулішівка; po rosyjsku: Кулешовка | ||
}} | }} | ||
- | Spadek pojedynczego, dużego okazu meteorytu 12 marca 1811 roku<ref name="data"></ref> | + | Spadek pojedynczego, dużego okazu meteorytu 12 marca 1811 roku<ref name="data"></ref> w [[Ukraina|Ukrainie]] (patrz → synonim [[Poltava]]). |
- | 12 marca 1811 roku (28 lutego wg kalendarza juliańskiego ''starego stylu'') około godz. 11 przed południem, na teren chłopskiego ogrodu we wsi ''Кулешовка'' (w obwodzie Połtawa) spadł 15 funtowy<ref>prawdopodobnie chodzi o funt rosyjski ~0,409 kg; patrz → [[Dawne jednostki miar i wag]]</ref> okaz meteorytu kamiennego (Krinov 1948). Spadek poprzedziły trzy grzmoty („''три удара''”), a następnie obserwowano niezwykle zróżnicowany szum, iskry i światło („''необыкновенно разнообразным шумом, искрами и светом''”). Meteoryt przebił zamarzniętą glebę i zarył się w niej na głębokość arszyna (czyli ok. 75 cm) („''Метеорит сквозь снег и лед углубился в мерзлую почву "на аршин"''”). W momencie, gdy go wyciągano był jeszcze wyczuwalnie ciepły („''в момент вырывания его еще чувствительную степень теплоты''”). Jego masę określono na 5,29 kg (obecnie | + | 12 marca 1811 roku (28 lutego wg kalendarza juliańskiego ''starego stylu'') około godz. 11 przed południem, na teren chłopskiego ogrodu we wsi ''Кулешовка'' (w obwodzie Połtawa) spadł 15 funtowy<ref>prawdopodobnie chodzi o funt rosyjski ~0,409 kg; patrz → [[Dawne jednostki miar i wag]]</ref> okaz meteorytu kamiennego (Krinov 1948). Spadek poprzedziły trzy grzmoty („''три удара''”), a następnie obserwowano niezwykle zróżnicowany szum, iskry i światło („''необыкновенно разнообразным шумом, искрами и светом''”). Meteoryt przebił zamarzniętą glebę i zarył się w niej na głębokość arszyna (czyli ok. 75 cm) („''Метеорит сквозь снег и лед углубился в мерзлую почву "на аршин"''”). W momencie, gdy go wyciągano był jeszcze wyczuwalnie ciepły („''в момент вырывания его еще чувствительную степень теплоты''”). Jego masę określono na 5,29 kg (obecnie {{Txt2Img|Kuleschovka_(main_mass)_1.jpg|fragment masy głównej}} waży ok. 4,196 kg<ref name="mas mm">wg Явнель (1986) masa główna waży 4,212 kg</ref> i znajduje się w [[:Szablon:MoscowAcadSci|muzeum w Moskwie]]). |
Za portalem '''meteorite.narod.ru''' (Krinov 1948): | Za portalem '''meteorite.narod.ru''' (Krinov 1948): | ||
- | {{BQuote-begin |max-width=800px}} | + | {{BQuote-begin|max-width=800px}} |
'''Кулешовкий''' | '''Кулешовкий''' | ||
- | О падении метеорита Кулешовкий, происшедшем 12 марта 1811 г., около 11 часов утра в б. Полтавской губернии, имеются лишь указания на то, что он упал в саду крестьянина деревни Кулешовки. Падению метеорита предшествовали три удара, сопровождавшиеся затем "необыкновенно разнообразным шумом, искрами и светом". Метеорит сквозь снег и лед углубился в мерзлую почву "на аршин" и имел "в момент вырывания его еще чувствительную степень теплоты" (Гебель 1868). Первоначальный вес метеорита определялся в 5,29 кг (в настоящею время он весит 4,196 кг). Он хранится в метеоритной коллекции Академии Наук СССР. | + | О падении метеорита Кулешовкий, происшедшем 12 марта 1811 г., около 11 часов утра в б. Полтавской губернии, имеются лишь указания на то, что он упал в саду крестьянина деревни Кулешовки. Падению метеорита предшествовали три удара, сопровождавшиеся затем "необыкновенно разнообразным шумом, искрами и светом". Метеорит сквозь снег и лед углубился в мерзлую почву "на аршин" и имел "в момент вырывания его еще чувствительную степень теплоты" (Гебель 1868). Первоначальный вес метеорита определялся в 5,29 кг (в настоящею время он весит 4,196 кг).<ref name="mas mm"></ref> Он хранится в метеоритной коллекции Академии Наук СССР. |
{{BQuote-end}} | {{BQuote-end}} | ||
Linia 31: | Linia 31: | ||
=== Niespodzianki w starych kolekcjach === | === Niespodzianki w starych kolekcjach === | ||
- | Na początku 2017 roku znany kolekcjoner Tomasz Jakubowski, kupił część starej kolekcji meteorytów. W jej skład | + | Na początku 2017 roku znany kolekcjoner Tomasz Jakubowski, kupił część starej kolekcji meteorytów. W jej skład wchodziło wiele historycznych i rzadkich meteorytów, którym towarzyszyły cenione przez kolekcjonerów ręcznie wypisywane etykietki do okazów. Na kupiony przez niego zbiór składają się meteoryty: żelazne Gibeon{{MBD-record|name=Gibeon}} (IVA, płytka), [[Bohumilitz]] (IAB, fragmenty we fiolce), [[Magura]] (IAB, fragmenty we fiolce), żelazno-kamienny Vaca Muerta{{MBD-record|name=Vaca Muerta}} (MES, fragmenty we fiolce), eukryt [[Stannern]] (EUC, fragmenty we fiolce) oraz chondryty zwyczajne [[Tieschitz]] (H/L3.6, fragmenty we fiolce), [[Pultusk]] (H5, okaz całkowity 10 g z etykietą ze zbioru F.Krantza{{!Krantz Bonn|}}) i [[Kuleschovka]] (L6, {{Txt2Img|Kuleschovka_(22g_Tomasz_Jakubowski).jpg|okaz całkowity o wadze 22 gramów}}). |
[[Image:Kuleschovka_(old_collection_Tomasz_Jakubowski).jpg|thumb|left|240px|„''Some months ago I purchase small set of old historic meteorites with hand written labels.{{Wielokropek}}''” (Tomasz Jakubowski; Facebook)]] | [[Image:Kuleschovka_(old_collection_Tomasz_Jakubowski).jpg|thumb|left|240px|„''Some months ago I purchase small set of old historic meteorites with hand written labels.{{Wielokropek}}''” (Tomasz Jakubowski; Facebook)]] | ||
- | 19 maja Tomasz Jakubowski zamieścił na Facebooku | + | 19 maja Tomasz Jakubowski zamieścił na Facebooku {{Txt2Img|Kuleschovka_(old_collection_Tomasz_Jakubowski).jpg|zdjęcie fragmentów nabytego zbioru}}. Post wzbudził pewne kontrowersje. Amerykański kolekcjoner Jason Utas zwrócił uwagę, że '''meteoryt Kuleschovka to spadek pojedynczego okazu''', więc w kolekcjach nie może znajdować się mały okaz całkowity ({{Txt2Img|Kuleschovka_(main_mass)_1.jpg|masa główna}} znajduje się w muzeum w Moskwie, a w pozostałych kolekcjach są tylko jej fragmenty)! Tomasz zwrócił się do [[Redakcja|nas]] z prośbą o poszukanie w historycznych źródłach informacji o okolicznościach spadku meteorytu Kuleschovka. Niestety nie udało nam się znaleźć potwierdzenia, że kiedykolwiek znaleziono jeszcze jakieś dodatkowe okazy. |
Ale w wykazie Grega (1861) znajduje się zapis mówiący o dwóch spadkach – „''two fell''”?! | Ale w wykazie Grega (1861) znajduje się zapis mówiący o dwóch spadkach – „''two fell''”?! | ||
Linia 39: | Linia 39: | ||
Etykieta towarzysząca okazowi meteorytu Kuleschovka zawiera poprawne dane o tym spadku – „''Meteorstein (Oligosiderit) 22g Kuleschowka 12/3 1811''”, a na okazie znajduje się muzealna naklejka „''9,7''”. '''Czym jest zatem ten okaz?''' | Etykieta towarzysząca okazowi meteorytu Kuleschovka zawiera poprawne dane o tym spadku – „''Meteorstein (Oligosiderit) 22g Kuleschowka 12/3 1811''”, a na okazie znajduje się muzealna naklejka „''9,7''”. '''Czym jest zatem ten okaz?''' | ||
- | + | Również w kolekcji [[Szablon:BolognaMMU|muzeum w Bolonii]] znajduje się kompletny okaz ({{Txt2Img|Kuleschovka_(Luigi_Bombicci_Museum).jpg|88 g}}) meteorytu Kuleschovka! '''Chyba nie wszystko wiemy o tym spadku?''' | |
+ | |||
+ | Meteoryt Kuleschovka występuje w literaturze również pod nazwą '''[[Poltava]]''' (Scherer 1813, 1815). A taki synonim ma również meteoryt [[Slobodka]], który spadł 10 sierpnia 1818 roku na terenie [[Rosja|Rosji]]. Jest to również chondryt zwyczajny (ale L4), więc może dawno temu ktoś pomylił okazy? Chyba jest to jednak mało prawdopodobne, meteoryt [[Slobodka]] to również spadek pojedynczego okazu. | ||
== Kolekcje == | == Kolekcje == | ||
Linia 48: | Linia 50: | ||
! zbiór !! waga fragmentów<br />(Koblitz MetBase) !! | ! zbiór !! waga fragmentów<br />(Koblitz MetBase) !! | ||
|- | |- | ||
- | | Moscow, Acad. Sci. || 4161 g || ''' | + | | [[Moscow, Acad. Sci.]] || 4161 g || '''{{Txt2Img|Kuleschovka_(main_mass)_1.jpg|main mass}}'''; wg Явнель (1986) 4121, 21,2 i 19,0 g (инд. экз., обл. инд. экз. и обл. кр.)<ref>znaczenie skrótów: '''обл. инд. экз.''' – обломок индивидуального экземпляра; '''кр.''' – крошки; '''оск.''' – осколки</ref> |
|- | |- | ||
- | | Vienna, Naturhist. Mus. || 196 g || fragment ze skorupą (fot. w Koblitz MetBase) | + | | [[Vienna, Naturhist. Mus.]] || 196 g || fragment ze skorupą (fot. w Koblitz MetBase) |
|- | |- | ||
| Tempe, Arizona State Univ. || 131 g || | | Tempe, Arizona State Univ. || 131 g || | ||
|- | |- | ||
- | | London, Nat. Hist. Mus. || 121 g || | + | | [[London, Nat. Hist. Mus.]] || 121 g || |
|- | |- | ||
- | | Tallinn, Geol. Inst. Acad. Sci. || 103 g<ref>wg katalogu Levinson-Lessing (1897) 139 g (fragment ze skorupą)</ref> || | + | | [[Tallinn, Geol. Inst. Acad. Sci.|Tallinn, Geol. Inst. Acad. Sci.]] || 103 g<ref>wg katalogu Levinson-Lessing (1897) 139 g (fragment ze skorupą)</ref> || {{Txt2Img|Kuleschovka_(University_of_Tartu).jpg|103,3 g}} fragment ze skorupą (Tiirmaa 1996) (Geoscience collections of Estonia: [http://geokogud.info/specimen/256043 record]); wg Явнель (1986) 139 g (обл. инд. экз.) |
|- | |- | ||
| Dresden, Min. Geol. Mus. || 98,2 g || | | Dresden, Min. Geol. Mus. || 98,2 g || | ||
+ | |- | ||
+ | | [[Bologna, Min. Mus. Univ.]] || 88 g || {{Txt2Img|Kuleschovka_(Luigi_Bombicci_Museum).jpg|okaz całkowity!}} | ||
|- | |- | ||
| {{Wielokropek}} | | {{Wielokropek}} | ||
+ | |- | ||
+ | | [[Calcutta, Mus. Geol. Surv. India]] || 82 g || {{Txt2Img|Kuleschovka_(GSI_Calcutta).jpg|82,10 g}} (Sen Gupta et al. 1982) | ||
+ | |- | ||
+ | | [[Kiev, Geol. Mus. Ukraine]] || 74 g || wg Явнель (1986) 74 g (2 экз.) | ||
|} | |} | ||
Brak w zbiorach polskich. | Brak w zbiorach polskich. | ||
Linia 69: | Linia 77: | ||
'''Scherer (1813)''' | '''Scherer (1813)''' | ||
- | {{AQuote-begin |max-width=800px}} | + | {{AQuote-begin|max-width=800px}} |
7. S. E. Mgr. le Ministre transmit à la Conférence un aërolithe pesant au - de - là de 15 livres, tombé de l'atmosphère le 28 Février passé, à 11 heures du matin, dans le jardin d'un païsan du village Koulechovka, dans le district de Romen du Gouvernement de Poltawa. D'après un rapport du Gouverneur civil au Ministre de Police, la chute a été précédée de trois coups de tonnerre, et accompagnée d'un bruit étrange, d'étincelles et d'une espèce de sifflement. La pierre s'est enfoncée dans la terre gelée, à travers la neige et la glace, à la profondeur d'un archine et elle avoit encore conservé un degré très sensible de chaleur au moment du déterrement. | 7. S. E. Mgr. le Ministre transmit à la Conférence un aërolithe pesant au - de - là de 15 livres, tombé de l'atmosphère le 28 Février passé, à 11 heures du matin, dans le jardin d'un païsan du village Koulechovka, dans le district de Romen du Gouvernement de Poltawa. D'après un rapport du Gouverneur civil au Ministre de Police, la chute a été précédée de trois coups de tonnerre, et accompagnée d'un bruit étrange, d'étincelles et d'une espèce de sifflement. La pierre s'est enfoncée dans la terre gelée, à travers la neige et la glace, à la profondeur d'un archine et elle avoit encore conservé un degré très sensible de chaleur au moment du déterrement. | ||
+ | {{AQuote-end}} | ||
+ | |||
+ | |||
+ | '''Eichwald (1847)''' (s. 177-178) | ||
+ | {{AQuote-begin|max-width=800px}} | ||
+ | 1811 am 10. März fiel ein 15 Pfd. schwerer Stein in dem Dorfe {{Sparse-b}}Kuleschewka{{Sparse-e}} im Romener Kreise des Gouvernement [[Poltava|Poltawa]]. Seine Hauptmasse ist hellaschgrau mit äusserst feinen braunen Punkten. Auf angeschliffenen Flächen desselben sieht man undeutlich kugliche Absonderungen, fein eingesprengtes gediegenes Eisen und ziemlich viel äufserst feine Magnetkieskörner. Das Ganze ist in verschiedenen Richtungen von dünnen schwarzen Adern durchzogen. Er wird in der Akademie der Wissenschaften aufbewahrt. | ||
{{AQuote-end}} | {{AQuote-end}} | ||
'''Greg (1861)''' | '''Greg (1861)''' | ||
- | :{| {{Old sources |max-width=1000px}} | + | :{| {{Old sources|max-width=1000px}} |
! Year. !! Day of month. !! Locality. !! Size or weight. !! Direction. !! Duration; rate; hour; !! Remarks, &c. | ! Year. !! Day of month. !! Locality. !! Size or weight. !! Direction. !! Duration; rate; hour; !! Remarks, &c. | ||
|- | |- | ||
Linia 87: | Linia 101: | ||
{{GEFrame-begin}} | {{GEFrame-begin}} | ||
{{GEMap | {{GEMap | ||
- | | | + | | htmlFileMap = wiki-Kuleschovka.htm |
- | | | + | | kml1 = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Ukraine-MM.kml |
| kmlfit = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Kuleschovka-fit.kml | | kmlfit = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Kuleschovka-fit.kml | ||
| lat = 50.75 | | lat = 50.75 | ||
| lon = 33.5 | | lon = 33.5 | ||
| zoom = 9 | | zoom = 9 | ||
- | | type = | + | | type = terrain |
}} | }} | ||
{{GEIcon-PointRed}} | {{GEIcon-PointRed}} | ||
(K) Kuleschovka, (P) Poltava | (K) Kuleschovka, (P) Poltava | ||
- | [L] współrzędne (0335,508) wg | + | [L] współrzędne (0335,508) wg Заварицкий (1952) |
{{GEFrame-end}} | {{GEFrame-end}} | ||
Linia 108: | Linia 122: | ||
Meteoryt Kuleschovka | Meteoryt Kuleschovka | ||
+ | <gallery caption="" widths="200px" heights="200px" perrow="2"> | ||
+ | File:Kuleschovka_(main_mass)_2.jpg|Masa główna ze zbiorów muzeum w Moskwie (źródło: Заварицкий 1952) | ||
+ | File:Kuleschovka_(structure).jpg|Budowa wewnętrzna (źródło: Заварицкий 1952) | ||
+ | </gallery> | ||
+ | |||
<gallery caption="" widths="200px" heights="200px" perrow="3"> | <gallery caption="" widths="200px" heights="200px" perrow="3"> | ||
- | File: | + | File:Kuleschovka (NHM Vienna)-TJ21-1.jpg|Meteoryty [[Kuleschovka]], [[Knyahinya]], L'Aigle{{MBD-record|name=L'Aigle}} ze zbiorów [[Szablon:ViennaNHM|Muzeum Historii Naturalnej w Wiedniu]] (fot. Tomasz Jakubowski) |
- | File: | + | File:Kuleschovka (NHM Vienna)-TJ21-2.jpg|Fragment meteorytu [[Kuleschovka]] (41,81 g) ze zbiorów [[Szablon:ViennaNHM|Muzeum Historii Naturalnej w Wiedniu]] (fot. Tomasz Jakubowski) |
- | File:Kuleschovka_(University_of_Tartu).jpg|Fragment 103,3 g ze skorupą ze zbiorów Uniwersytetu w Tartu (źródło: Geoscience collections of Estonia) | + | File:Kuleschovka_(University_of_Tartu).jpg|Fragment 103,3 g ze skorupą ze zbiorów [[Szablon:TartuUniv|Uniwersytetu w Tartu]] (źródło: Geoscience collections of Estonia) |
+ | File:Kuleschovka_(GSI_Calcutta).jpg|Fragment meteorytu Kuleschovka (82,10 g, najdłuższy rozmiar 4,1 cm) z kolekcji [[Szablon:CalcuttaGSI|Geological Survey of India, Calcutta]] | ||
+ | File:Kuleschovka_(Luigi_Bombicci_Museum).jpg|Kompletny(!) okaz (88 g) w kolekcji [[Szablon:BolognaMMU|Mineralogical Collection "Luigi Bombicci Museum" w Bolonii]] | ||
</gallery> | </gallery> | ||
<gallery caption="" widths="200px" heights="150px" perrow="3"> | <gallery caption="" widths="200px" heights="150px" perrow="3"> | ||
- | File:Kuleschovka_(old_collection_Tomasz_Jakubowski).jpg|Tomasz Jakubowski (Facebook): „''Some months ago I purchase small set of old historic meteorites with hand written labels. On photo: Farm Goamus IVA (Gibeon), Vaca Muerta MES (in vial), [[Bohumilitz]] IAB (in vial), [[Tieschitz]] H/L3.6 (in vial), [[Magura]] IAB (in vial), [[Stannern]] EUC (in vial), [[Pultusk]] H5 10g Dr.F.Krantz | + | File:Kuleschovka_(old_collection_Tomasz_Jakubowski).jpg|Tomasz Jakubowski (Facebook): „''Some months ago I purchase small set of old historic meteorites with hand written labels. On photo: Farm Goamus IVA (Gibeon{{MBD-record|name=Gibeon}}), Vaca Muerta{{MBD-record|name=Vaca Muerta}} MES (in vial), [[Bohumilitz]] IAB (in vial), [[Tieschitz]] H/L3.6 (in vial), [[Magura]] IAB (in vial), [[Stannern]] EUC (in vial), [[Pultusk]] H5 10g Dr.F.Krantz{{!Krantz Bonn|}} and [[Kuleschovka]] L6 22g. Meteorites in vials was newer opened. Sounds Kuleschovka is rarest one, no idea do anyone have pieces in private hand.''” |
File:Kuleschovka_(22g_Tomasz_Jakubowski).jpg|„Wątpliwy” okaz meteorytu Kuleschovka ze starej kolekcji (fot. Tomasz Jakubowski; źródło: Facebook: „''Forgotten fall Kuleschovka L6, feld exactly 206 years ago (1811) in Ukraine. Individual specimen 22g. TKW 6kg, main mass in Moscow. Not much material in private hands.''”) | File:Kuleschovka_(22g_Tomasz_Jakubowski).jpg|„Wątpliwy” okaz meteorytu Kuleschovka ze starej kolekcji (fot. Tomasz Jakubowski; źródło: Facebook: „''Forgotten fall Kuleschovka L6, feld exactly 206 years ago (1811) in Ukraine. Individual specimen 22g. TKW 6kg, main mass in Moscow. Not much material in private hands.''”) | ||
</gallery> | </gallery> | ||
Linia 124: | Linia 145: | ||
== [[Bibliografia]] == | == [[Bibliografia]] == | ||
- | * {{Bloede (1848) |page=3-4}} | + | * {{Bloede (1848)|page=3-4}} |
+ | |||
+ | * {{Buchner (1863)|page=29}} | ||
+ | |||
+ | * {{Eichwald (1847)|page=177-178}} | ||
* Gilbert Ludwig Wilhelm, (1811), '''Ein neuer in Russland am 13. März 1811 herabgefallener [[Kuleschovka|Meteorstein]]''', ''{{!AnP}}'', 8, Bd. 38, 1811, s. 120. Plik {{Djvu|Gilbert_1811_(AnP_8_38).djvu|DjVu}}. | * Gilbert Ludwig Wilhelm, (1811), '''Ein neuer in Russland am 13. März 1811 herabgefallener [[Kuleschovka|Meteorstein]]''', ''{{!AnP}}'', 8, Bd. 38, 1811, s. 120. Plik {{Djvu|Gilbert_1811_(AnP_8_38).djvu|DjVu}}. | ||
- | * {{Goebel (1867) |page=225-226, 242-245}} | + | * {{Goebel (1867)|page=225-226, 242-245}} |
- | * {{Гебель (1868) |page=27-29}} | + | * {{Гебель (1868)|page=27-29}} |
* {{Greg (1861)}} | * {{Greg (1861)}} | ||
Linia 136: | Linia 161: | ||
* {{Koblitz MetBase}} | * {{Koblitz MetBase}} | ||
- | * {{Krinov (1948) |page=216, 223}} | + | * {{Krinov (1948)|page=216, 223}} |
- | * {{Levinson-Lessing (1897) |page=3}} | + | * {{Levinson-Lessing (1897)|page=3}} |
- | * {{Мухин (1819) |page=131-132}} | + | * {{Мухин (1819)|page=131-132}} |
* Scherer Alexander Nicolaus<ref>wg Allgemeine Literatur-Zeitung (1819): ''Dr. Scherer Alexander Nicolaus Russ. Kais. Staatsrath und wirkl. Akademiker''</ref>, (1813), '''Darbringung eines [[Kuleschovka|Aerolithen von über 15 Pfund]]''', ''Mémoires de l'académie impériale des sciences, avec l'historie de la académie, St. Pétersbourg'', 4, 1813, s. 26. Plik {{Link-BHL|item=43298}}. | * Scherer Alexander Nicolaus<ref>wg Allgemeine Literatur-Zeitung (1819): ''Dr. Scherer Alexander Nicolaus Russ. Kais. Staatsrath und wirkl. Akademiker''</ref>, (1813), '''Darbringung eines [[Kuleschovka|Aerolithen von über 15 Pfund]]''', ''Mémoires de l'académie impériale des sciences, avec l'historie de la académie, St. Pétersbourg'', 4, 1813, s. 26. Plik {{Link-BHL|item=43298}}. | ||
Linia 146: | Linia 171: | ||
* Scherer Alexander Nicolaus, (1815), '''L'analyse chimique de la pierre météorique de [[Kuleschovka|Poltava]]''', ''Mémoires de l'académie impériale des sciences, avec l'historie de la académie, St. Pétersbourg'', 5, 1815, s. 22-23. Plik {{Link-BHL|item=43300}}. | * Scherer Alexander Nicolaus, (1815), '''L'analyse chimique de la pierre météorique de [[Kuleschovka|Poltava]]''', ''Mémoires de l'académie impériale des sciences, avec l'historie de la académie, St. Pétersbourg'', 5, 1815, s. 22-23. Plik {{Link-BHL|item=43300}}. | ||
- | * + | + | * +Севергин Василий Михайлович, (1821), '''Краткая опись Минеральному кабинету Императорской Академии наук, по новому онаго расположению в 1820 г. (''Brief survey of the Mineralogical Department of the Imperial Academy of Science'')''', VIII, Тип. ИАН, СПб. 1821, ss. 24.<ref>za Goebel (1867) opis zawartości zbioru akademii nauk, s. 7 i 24; Goebel (1867) podaje błędną datę wydania</ref> |
- | * Севергин Василий Михайлович (łac. Sewergin Basilio, ang. Severgin V.), (1811), '''Извѣстіе о воздушныхъ камняхъ или Аэролитахъ, хранящихся въ музеѣ Императорской Академїи Наукъ (''Известие о воздушных камнях или аэролитах хранящихся в музее Импер. Акад. Наук''; ''Information on aerolites which are in the museum of the Imperial Academy of Sciences'')''', ''Технологический журнал'', 8(2), 1811, s. 129-132.<ref>oraz: Борноволоков Тертий Степанович, (1811), '''О камняхъ, падающихъ изъ атмосферы (''О камнях, падающих из атмосферы'')''', ''Технологический журнал'', 8(4), 1811, s. 101-145. Plik | + | * Севергин Василий Михайлович (łac. Sewergin Basilio, ang. Severgin V., niem. Sewergin Wassili Michailowitsch), (1811), '''Извѣстіе о воздушныхъ камняхъ или Аэролитахъ, хранящихся въ музеѣ Императорской Академїи Наукъ (''Известие о воздушных камнях или аэролитах хранящихся в музее Импер. Акад. Наук''; ''Information on aerolites which are in the museum of the Imperial Academy of Sciences'')''', ''Технологический журнал'', 8(2), 1811, s. 129-132.<ref>oraz: Борноволоков Тертий Степанович, (1811), '''О камняхъ, падающихъ изъ атмосферы (''О камнях, падающих из атмосферы'')''', ''Технологический журнал'', 8(4), 1811, s. 101-145. Plik {{Link-GB|id=3LViAAAAcAAJ}}</ref> Plik {{Link-GB|id=1LViAAAAcAAJ}}. |
* {{Tiirmaa (1983)}} | * {{Tiirmaa (1983)}} | ||
- | * {{ | + | * {{Явнель (1986)|page=40}} |
+ | |||
+ | * {{Заварицкий (1952)|page=166-168}} | ||
{{Koblitz References |1=A stone of over 6kg fell after detonations, Ann. Phys., 1811, 38, p.120, A.Göbel, Bull. Acad. Sci. St.-Pétersbourg, 1867, 11, p.242, M.H.Hey, Cat. Met., 1966, p.252. Analysis, 22.83% total Fe, V.Y.Kharitonova and L.D.Barsukova, Meteoritika, 1982, 40, p.41. Olivine Fa25, B.Mason, GCA, 1963, 27, p.1011. Xe isotopic composition, D.V.Minh et al., LPSC, 1983, 14, p.810 (abs.). Determination of bulk density, S.L.Wilkison and M.S.Robinson, MAPS, 2000, 35, p.1203.}} | {{Koblitz References |1=A stone of over 6kg fell after detonations, Ann. Phys., 1811, 38, p.120, A.Göbel, Bull. Acad. Sci. St.-Pétersbourg, 1867, 11, p.242, M.H.Hey, Cat. Met., 1966, p.252. Analysis, 22.83% total Fe, V.Y.Kharitonova and L.D.Barsukova, Meteoritika, 1982, 40, p.41. Olivine Fa25, B.Mason, GCA, 1963, 27, p.1011. Xe isotopic composition, D.V.Minh et al., LPSC, 1983, 14, p.810 (abs.). Determination of bulk density, S.L.Wilkison and M.S.Robinson, MAPS, 2000, 35, p.1203.}} | ||
Linia 159: | Linia 186: | ||
== Zobacz również == | == Zobacz również == | ||
- | * meteoryty: [[Slobodka]], [[Timochin]] | + | * meteoryty: [[Kikino]], [[Slobodka]], [[Timochin]] |
+ | * synonim [[Poltava]] | ||
* [[Dawne jednostki miar i wag]] | * [[Dawne jednostki miar i wag]] | ||
Linia 168: | Linia 196: | ||
* '''Encyclopedia of Meteorites ([http://www.encyclopedia-of-meteorites.com/ EoM])''' – meteoryt [http://www.encyclopedia-of-meteorites.com/meteorite.aspx?id=12370 Kuleschovka] | * '''Encyclopedia of Meteorites ([http://www.encyclopedia-of-meteorites.com/ EoM])''' – meteoryt [http://www.encyclopedia-of-meteorites.com/meteorite.aspx?id=12370 Kuleschovka] | ||
- | * {{MoscowVernadskyIG |id=10753 |name=Кулешовка}} | + | * {{MoscowVernadskyIG|id=10753|name=Кулешовка}} |
* meteorite.narodu.ru – [http://www.meteorite.narod.ru/proba/katalogi/katalog1.htm Каталог метеоритов России и стран бывшего СССР] {{SeparatorBull}} [http://www.meteorite.narod.ru/proba/stati/stati74.htm#Kuleshovka Кулешовка] | * meteorite.narodu.ru – [http://www.meteorite.narod.ru/proba/katalogi/katalog1.htm Каталог метеоритов России и стран бывшего СССР] {{SeparatorBull}} [http://www.meteorite.narod.ru/proba/stati/stati74.htm#Kuleshovka Кулешовка] | ||
* {{ViennaNHM}} | * {{ViennaNHM}} |
Aktualna wersja na dzień 00:02, 8 wrz 2024
Tajemnica drugiego okazu
Kuleschovka → | |
Masa główna meteorytu Kuleschovka (reprodukcja z Заварицкий (1952))
| |
Spadek | |
Lokalizacja | Ukraina |
Położenie[1] | 50°45'N, 33°30'E |
Data | 12 marca 1811 r.[2], 11:00 |
Charakterystyka | |
Typ | chondryt zwyczajny L6 |
Masa | 5,29 kg |
Liczba okazów | jeden okaz[3] |
Meteoritical Bulletin Database | |
Synonimy → | |
w NHM Cat: Kuleschewka, Kuleshovka, Poltava (Полтава, wg G. von Blöde); Koulechowka (Levinson-Lessing 1897); po ukraińsku: Кулішівка; po rosyjsku: Кулешовка |
Spadek pojedynczego, dużego okazu meteorytu 12 marca 1811 roku[2] w Ukrainie (patrz → synonim Poltava).
12 marca 1811 roku (28 lutego wg kalendarza juliańskiego starego stylu) około godz. 11 przed południem, na teren chłopskiego ogrodu we wsi Кулешовка (w obwodzie Połtawa) spadł 15 funtowy[4] okaz meteorytu kamiennego (Krinov 1948). Spadek poprzedziły trzy grzmoty („три удара”), a następnie obserwowano niezwykle zróżnicowany szum, iskry i światło („необыкновенно разнообразным шумом, искрами и светом”). Meteoryt przebił zamarzniętą glebę i zarył się w niej na głębokość arszyna (czyli ok. 75 cm) („Метеорит сквозь снег и лед углубился в мерзлую почву "на аршин"”). W momencie, gdy go wyciągano był jeszcze wyczuwalnie ciepły („в момент вырывания его еще чувствительную степень теплоты”). Jego masę określono na 5,29 kg (obecnie fragment masy głównej waży ok. 4,196 kg[5] i znajduje się w muzeum w Moskwie).
Za portalem meteorite.narod.ru (Krinov 1948):
Кулешовкий
О падении метеорита Кулешовкий, происшедшем 12 марта 1811 г., около 11 часов утра в б. Полтавской губернии, имеются лишь указания на то, что он упал в саду крестьянина деревни Кулешовки. Падению метеорита предшествовали три удара, сопровождавшиеся затем "необыкновенно разнообразным шумом, искрами и светом". Метеорит сквозь снег и лед углубился в мерзлую почву "на аршин" и имел "в момент вырывания его еще чувствительную степень теплоты" (Гебель 1868). Первоначальный вес метеорита определялся в 5,29 кг (в настоящею время он весит 4,196 кг).[5] Он хранится в метеоритной коллекции Академии Наук СССР.
Niespodzianki w starych kolekcjach
Na początku 2017 roku znany kolekcjoner Tomasz Jakubowski, kupił część starej kolekcji meteorytów. W jej skład wchodziło wiele historycznych i rzadkich meteorytów, którym towarzyszyły cenione przez kolekcjonerów ręcznie wypisywane etykietki do okazów. Na kupiony przez niego zbiór składają się meteoryty: żelazne Gibeon[6] (IVA, płytka), Bohumilitz (IAB, fragmenty we fiolce), Magura (IAB, fragmenty we fiolce), żelazno-kamienny Vaca Muerta[7] (MES, fragmenty we fiolce), eukryt Stannern (EUC, fragmenty we fiolce) oraz chondryty zwyczajne Tieschitz (H/L3.6, fragmenty we fiolce), Pultusk (H5, okaz całkowity 10 g z etykietą ze zbioru F.Krantza[8]) i Kuleschovka (L6, okaz całkowity o wadze 22 gramów).
19 maja Tomasz Jakubowski zamieścił na Facebooku zdjęcie fragmentów nabytego zbioru. Post wzbudził pewne kontrowersje. Amerykański kolekcjoner Jason Utas zwrócił uwagę, że meteoryt Kuleschovka to spadek pojedynczego okazu, więc w kolekcjach nie może znajdować się mały okaz całkowity (masa główna znajduje się w muzeum w Moskwie, a w pozostałych kolekcjach są tylko jej fragmenty)! Tomasz zwrócił się do nas z prośbą o poszukanie w historycznych źródłach informacji o okolicznościach spadku meteorytu Kuleschovka. Niestety nie udało nam się znaleźć potwierdzenia, że kiedykolwiek znaleziono jeszcze jakieś dodatkowe okazy.
Ale w wykazie Grega (1861) znajduje się zapis mówiący o dwóch spadkach – „two fell”?!
Etykieta towarzysząca okazowi meteorytu Kuleschovka zawiera poprawne dane o tym spadku – „Meteorstein (Oligosiderit) 22g Kuleschowka 12/3 1811”, a na okazie znajduje się muzealna naklejka „9,7”. Czym jest zatem ten okaz?
Również w kolekcji muzeum w Bolonii znajduje się kompletny okaz (88 g) meteorytu Kuleschovka! Chyba nie wszystko wiemy o tym spadku?
Meteoryt Kuleschovka występuje w literaturze również pod nazwą Poltava (Scherer 1813, 1815). A taki synonim ma również meteoryt Slobodka, który spadł 10 sierpnia 1818 roku na terenie Rosji. Jest to również chondryt zwyczajny (ale L4), więc może dawno temu ktoś pomylił okazy? Chyba jest to jednak mało prawdopodobne, meteoryt Slobodka to również spadek pojedynczego okazu.
Kolekcje
Fragmenty meteorytu Kuleschovka w największych kolekcjach:
zbiór waga fragmentów
(Koblitz MetBase)Moscow, Acad. Sci. 4161 g main mass; wg Явнель (1986) 4121, 21,2 i 19,0 g (инд. экз., обл. инд. экз. и обл. кр.)[9] Vienna, Naturhist. Mus. 196 g fragment ze skorupą (fot. w Koblitz MetBase) Tempe, Arizona State Univ. 131 g London, Nat. Hist. Mus. 121 g Tallinn, Geol. Inst. Acad. Sci. 103 g[10] 103,3 g fragment ze skorupą (Tiirmaa 1996) (Geoscience collections of Estonia: record); wg Явнель (1986) 139 g (обл. инд. экз.) Dresden, Min. Geol. Mus. 98,2 g Bologna, Min. Mus. Univ. 88 g okaz całkowity! (…) Calcutta, Mus. Geol. Surv. India 82 g 82,10 g (Sen Gupta et al. 1982) Kiev, Geol. Mus. Ukraine 74 g wg Явнель (1986) 74 g (2 экз.)
Brak w zbiorach polskich.
Źródła
Scherer (1813)
7. S. E. Mgr. le Ministre transmit à la Conférence un aërolithe pesant au - de - là de 15 livres, tombé de l'atmosphère le 28 Février passé, à 11 heures du matin, dans le jardin d'un païsan du village Koulechovka, dans le district de Romen du Gouvernement de Poltawa. D'après un rapport du Gouverneur civil au Ministre de Police, la chute a été précédée de trois coups de tonnerre, et accompagnée d'un bruit étrange, d'étincelles et d'une espèce de sifflement. La pierre s'est enfoncée dans la terre gelée, à travers la neige et la glace, à la profondeur d'un archine et elle avoit encore conservé un degré très sensible de chaleur au moment du déterrement.
Eichwald (1847) (s. 177-178)
1811 am 10. März fiel ein 15 Pfd. schwerer Stein in dem Dorfe Kuleschewka im Romener Kreise des Gouvernement Poltawa. Seine Hauptmasse ist hellaschgrau mit äusserst feinen braunen Punkten. Auf angeschliffenen Flächen desselben sieht man undeutlich kugliche Absonderungen, fein eingesprengtes gediegenes Eisen und ziemlich viel äufserst feine Magnetkieskörner. Das Ganze ist in verschiedenen Richtungen von dünnen schwarzen Adern durchzogen. Er wird in der Akademie der Wissenschaften aufbewahrt.
Greg (1861)
Year. Day of month. Locality. Size or weight. Direction. Duration; rate; hour; Remarks, &c. 1811*. Mar. 12 Poltawa, Russia 13 lbs.+ … night Stone-fall; two fell; sp. gr. 3·49 Kuleschofka..
Lokalizacja
(K) Kuleschovka, (P) Poltava
[L] współrzędne (0335,508) wg Заварицкий (1952)
* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki
Wieś Kuleschovka (ukr. Кулішівка, ros. Кулешовка, ang. Kulishivka). Poltava (ros. Полтава).
Galerie
Meteoryt Kuleschovka
Meteoryty Kuleschovka, Knyahinya, L'Aigle[11] ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Wiedniu (fot. Tomasz Jakubowski) |
Fragment meteorytu Kuleschovka (41,81 g) ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Wiedniu (fot. Tomasz Jakubowski) |
Fragment 103,3 g ze skorupą ze zbiorów Uniwersytetu w Tartu (źródło: Geoscience collections of Estonia) |
Fragment meteorytu Kuleschovka (82,10 g, najdłuższy rozmiar 4,1 cm) z kolekcji Geological Survey of India, Calcutta |
Kompletny(!) okaz (88 g) w kolekcji Mineralogical Collection "Luigi Bombicci Museum" w Bolonii |
Tomasz Jakubowski (Facebook): „Some months ago I purchase small set of old historic meteorites with hand written labels. On photo: Farm Goamus IVA (Gibeon[6]), Vaca Muerta[7] MES (in vial), Bohumilitz IAB (in vial), Tieschitz H/L3.6 (in vial), Magura IAB (in vial), Stannern EUC (in vial), Pultusk H5 10g Dr.F.Krantz[8] and Kuleschovka L6 22g. Meteorites in vials was newer opened. Sounds Kuleschovka is rarest one, no idea do anyone have pieces in private hand.” |
Bibliografia
- Bloede G. von (Blöde G. von), (1848), Tabelle über die in dem öffentlichen Museum zu St. Petersburg befindlichen Aerolithen und kurze Charakteristik derselben, so wie Angabe der hierüber vorhandenen Nachrichten, Bulletin de la Classe physico-mathématique de l'Académie impériale des sciences de Saint-Pétersbourg, VI(1), 1848, s. 1-16, (s. 3-4).[12] Plik PDF.
- Buchner Otto, (1863), Die Meteoriten in Sammlungen, ihre Geschichte, mineralogische und chemische Beschaffenheit, Leipzig 1863, ss. 202, (s. 29).[13][14][15] Plik hPDF; plik DjVu.
- Eichwald Carl Eduard von, (1847), Ein Verzeichniss von Meteorsteinfällen in Russland, Archiv für wissenschaftliche Kunde von Russland (red. von A. Erman), vol. 5, 1847, s. 176-184, (s. 177-178).[16] Plik hPDF.
- Gilbert Ludwig Wilhelm, (1811), Ein neuer in Russland am 13. März 1811 herabgefallener Meteorstein, Annalen der Physik, 8, Bd. 38, 1811, s. 120. Plik DjVuŹródło: Wiki.Meteoritica.pl.
- Goebel Adolph F. (Göbel Adolph Friedemann), (1867), 1. Kritische Übersicht der im Besitze der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften befindlichen Aërolithen. 2. Übersicht der in den Museen und Sammlungen von St. Petersburg vorhandenen Aërolithen. 3. Über Aërolithenfälle in Russland aus früheren Jahrhunderten, Bulletin de l'Académie impériale des sciences de St.-Pétersbourg, vol. 11, 1867, s. 222-282, 282-292, 527-555, (s. 225-226, 242-245).[17][18] Plik DjVu.
- Гебель Адольф Фридеманович (Goebel Adolph Friedemann), (1868), Объ аэролитахъ въ Россіи. Четыре статьи (On aerolites in Russia), Записки Императорской Академии Наук, tom 12, nr 6, Санктпетербургъ 1868, s. 1-136, (s. 27-29).[19] Plik PDF; plik iDjVu.
- Greg R. Philips, Esq., F.G.S., (1861), A Catalogue of Meteorites and Fireballs, from A.D. 2 to A.D. 1860[20], Report of the British Association for the Advancement of Science (B.A.A.S.), 30th Meeting (1860), London 1861, s. 48-120.[21] Źródło: MeteoriteHistory.info; plik DjVu; plik PDF; wersja full-HTML (h) (str. tytułowa).
- Koblitz Jörn, MetBase. Meteorite Data Retrieval Software, Version 7.3 (CD-ROM), Ritterhude, Germany 1994-2012. MetBase.
- Кринов Евгений Л. (Krinov Yevgeny L.), (1948), Метеориты, Академиа Наук СССР, Научно-популярная сериа, Издательство Академии Наук СССР, 1948, ss. 336, (s. 216, 223).
- Levinson-Lessing Franz (Feodor) Yulievich (Левинсон-Лессинг Франц Юльевич), (1897), Catalogue de la collection de Météorites de l'Université Impériale de Iourieff (Dorpat) (Musée Minéralogique), Acta et Commentationes Imp. Universitatis Jurievensis (olim Dorpatensis) (Ученые записки Императорского Юрьевского университета), 2, 1897, ss. 8 [307-314], (s. 3).[22] Plik hPDF.
- Мухин Иван Иванович, (1819), О чудесныхъ дождяхъ (или необыкновенныхъ) и о низпадающихъ изъ воздуха камняхъ (аэролитахъ) (О чудесных дождях (или необыкновенных) и о ниспадаемых из воздуха камнях (аэролитах)), S.Petersburg (СПб, С. ПЕТЕРБУРЂ) 1819, ss. 218, (s. 131-132).[23] Plik PDF.
- Scherer Alexander Nicolaus[24], (1813), Darbringung eines Aerolithen von über 15 Pfund, Mémoires de l'académie impériale des sciences, avec l'historie de la académie, St. Pétersbourg, 4, 1813, s. 26. Plik DjVu.
- Scherer Alexander Nicolaus, (1815), L'analyse chimique de la pierre météorique de Poltava, Mémoires de l'académie impériale des sciences, avec l'historie de la académie, St. Pétersbourg, 5, 1815, s. 22-23. Plik DjVu.
- +Севергин Василий Михайлович, (1821), Краткая опись Минеральному кабинету Императорской Академии наук, по новому онаго расположению в 1820 г. (Brief survey of the Mineralogical Department of the Imperial Academy of Science), VIII, Тип. ИАН, СПб. 1821, ss. 24.[25]
- Севергин Василий Михайлович (łac. Sewergin Basilio, ang. Severgin V., niem. Sewergin Wassili Michailowitsch), (1811), Извѣстіе о воздушныхъ камняхъ или Аэролитахъ, хранящихся въ музеѣ Императорской Академїи Наукъ (Известие о воздушных камнях или аэролитах хранящихся в музее Импер. Акад. Наук; Information on aerolites which are in the museum of the Imperial Academy of Sciences), Технологический журнал, 8(2), 1811, s. 129-132.[26] Plik PDF.
- Tiirmaa Reet (Тийрмаа Р.Т.), (1983), Каталог метеоритов коллекции Института геологии АН ЭССР на октября 1981 г. (The catalog of meteorites from the collection of the Geological Institute of the Estonian Academy of Sciences on October 1, 1981), Метеоритика (Meteoritika), vol. 42, 1983, s. 170-182.[27]
- Явнель Александр Александрович, Иванов Андрей Валерьевич, Заславская Н.И. (Yavnel' A.A., Ivanov A.V., Zaslavskaya N.I.) (1986), Каталог метеоритов коллекций Советского Союза (Catalogue of meteorites of collections of the USSR), Ротапринт ГЕОХИ АН СССР, 1986, ss. 221, (s. 40).[28][29] Zbiory własne W&W.[30]
- Заварицкий Александр Н., Кваша Лидия Г. (Zavaritskiy A.N., Kvasha L.G.)[31], (1952), Метеориты СССР. Коллекциа Академии Наук СССР (Meteority SSSR), Академия Наук СССР, Комитет по метеоритам (USSR Academy of Sciences), Izdatelstvo Akademii Nauk SSSR, Moscow 1952, ss. 248, (s. 166-168).
Przypisy
Zobacz również
Linki zewnętrzne
- Meteoritical Bulletin Database (MBD) – meteoryt Kuleschovka
- Encyclopedia of Meteorites (EoM) – meteoryt Kuleschovka
- Vernadsky Institute of Geochemistry and Analytical Chemistry of Russian Academу of Sciences (The Laboratory of Meteoritics; Moscow, Vernadsky Inst. Geochem.) – Институт геохимии и аналитической химии им. В.И. Вернадского Российской академии наук (Лаборатория метеоритики), ГЕОХИ РАН ● Кулешовка ● [katalog → Явнель (1986)]
- meteorite.narodu.ru – Каталог метеоритов России и стран бывшего СССР ● Кулешовка
- Muzeum Historii Naturalnej w Wiedniu (Natural History Museum Vienna; Vienna, Naturhist. Mus.) – Naturhistorisches Museum Wien ● Die Meteoritensammlung ● Mineralogy & Petrography ● [katalogi → Partsch (1843); Brezina (1885); Brezina (1895); Brezina (1896); Berwerth (1903)]
- Uniwersytet w Tartu, Estonia (University of Tartu, Estonia; Tallinn, Geol. Inst. Acad. Sci.) – Tartu Ülikool, Eesti ● Tartu Ülikooli loodusmuuseum ja botaanikaaed – Natural History Museum and Botanical Garden ● Geoscience collections of Estonia (search meteorite) ● [katalogi → Levinson-Lessing (1897); Tiirmaa (1983); Tiirmaa (1994)]
- Wikipedia (RU) – Кулешовка (метеорит)
- Wikipedia (UK) – Кулішівка (Недригайлівський район) ● Полтава
- Facebook (Tomasz Jakubowski) – 12 marca 2017 ● 19 maja 2017
Co jeszcze na stronę? (What else to supplement?) (poszukać, uzupełnić …) |
- Ssewergin
- źródłao Grega (1861)
- Buchler, Kesselmeyer