PayPal-donate (Wiki).png
O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

Buschhof

Z Wiki.Meteoritica.pl

Buschhof →
Buschhof (main mass Grewingk 1864).jpg
Masa główna meteorytu Buschhof (źródło: Grewingk et al. 1864)
Spadek
Lokalizacja Łotwa
Położenie[2] 56°27'N, 25°47'E[1]
Data 2 czerwca 1863 r., 07:30 (wtorek)
Charakterystyka
Typ chondryt zwyczajny L6
Masa ~5 kg
Liczba okazów 1 okaz
Meteoritical Bulletin Database
Synonimy →
w NHM Cat: Bushhof, Scheikaher-Statten, Scheikahr Stattan; w MetBase: Scheikahr Statten, Scheikahr-Stattan; po rosyjsku: Бушхоф, po łotewsku: ?

Spadek pojedynczego okazu meteorytu rano 2 czerwca 1863 roku (wtorek) na Łotwie (chondryt zwyczajny L6, TKW 5 kg).


Według Rose (1863) i Grewingk (1864) około 7:30 rano z bolidu lecącego w kierunku z W na S (nad głowami, über die Köpfe) spadł kamień o wadze 12½ funta[3], który zarył się 1½ stopy w ziemi.

Fragment relacji z pracy Grewingka (1864):

«

(…) Nach dem Berichte des Unterförsters E. Seitz war am bezeichneten Tage, Morgens 7 Uhr, Seitz vor die Hofpforte der Unterforstei Buschhof gegangen. Der Himmel fuhrte hohes Gewölk (Schäschen) und einige wenige niedrige Wolken, bei mässigem NO-Winde. Um 7½ Uhr hörte er, sowie seine Tochter, ein Knecht und eine Hüterin am SO-lichen Himmel in etwa 40° über dem Horizont, zuerst einen ungewohnlichen Ton "Bum", ahnlich dem Schlag auf eine türkische Trommel und dann ein 30 Secunden anhaltendes, vom Rollen des Donners verschiedenes Geräusch, wie "rererererere, rororo, ruuuuuu". Dem Bericht eines Ungenannten, in der Rigaischen Zeitung 1863, Nr. 127, entnehmen wir, dass man auf dem Gute Buschhof, bei völlig wolkenlosem Himmel und Windstille ein mehrere Secunden lang anhaltendes schrillendes Brausen in den obern Luftregionen, auf mehrere Meilen im Umfang hörte, welchem ein explodirender. Knall und diesem ein nachhallendes Echo folgte. In einem dritten Berichte, von Dr. Bursy (Monatssitzung der kurl. Ges. f. Lit. u. Kunst zu Mitau, nach der Wochenschrift Inland, 1863, Nr. 49) wird angegeben, dass das Sausen von N. her kam und zwar mehr aus der Tiefe des Horizonts als aus der Wolkenhöhe. Oberlehrer G. Schweder in Riga theilt endlich in Heis' Wochenschrift für Astronomie etc. 1863, Nr. 29 mit, wie das Geräusch aus lichtem Gewölk gekommen sei. — Detonationen wurden bis auf 2½ und. 3¼ Meilen N-lich und NO-lich (zur Düna hin) und 3—3½ Meilen SW-lich vom weiter unten angegebenen Fallpunkte des Meteoriten vernommen. Einer beobachteten Licht- oder Feuererscheinung wird in keinem Bericht erwähnt.

Zu derselben Zeit als Förster Seitz die Detonationen vernahm, war der elfjährige Hüterjunge Martin Gehring Zeuge eines Meteoritenfalls, und zwar 1 Meile SO-lich von der Forstei und 1 Warst SW-lich vom Leimankrnge (an der Strasse nach Illuxt), d. i. beim Scheikahr-Stattan Gesinde, in 43° 33' O. L. v. F. und 56° 18' Br.[4] 150—200 Schritt von M. G. entfernt fuhr unter Brausen und Knall ein Gegenstand in die Erde. In der Meinung es habe Jemand nach ihm geschossen, lief M. G. stracks nach Hause, d. i. in das Scheikahr-Gesinde und erzählte unter Anderm‚ wie er genau die Stelle bezeichnen könne, wo die Kugel in den Boden gedrungen sei und die Erde herausgeschleudert habe. Eine Stunde später machte sich ein verabschiedeter Soldat mit dem Knaben daran die vermeintliche Kugel herauszuholen. Es wurde dabei vorsichtig zu Werke gegangen, da der Soldat eine noch nicht explodirte Bombe befürchtete. Statt derselben grub man einen kalten, schwarzen, nicht abfärbenden, 12½ ℔[5] schweren Stein heraus, von dem soviel als möglich abgeschlagen wurde, weil nach der Ansicht der Letten dergleichen Himmelssteine besonders heilkräftig sind. Der Fallpunkt besand sich 400 Schritt SO-lich vom Gesinde, auf einem vom vorigen Herbst her aufgeackerten und geeggten Felde (Buschland), dessen Ackerkrume von graulicher Farbe und mit etwas Grus oder Grant untermengt war. Das Loch verlief nicht senkrecht sondern in schräger, W—O-Richtung, 1½ Fuss tief.

(…)

»


Wielu świadków relacjonowało efekty dźwiękowe towarzyszące spadkowi.[6] Bardzo obrazowo zostało to zacytowane w pracy Grewingka: spadkowi towarzyszył dźwięk podobny do tureckiego bębna (türkische Trommel), a później przez 30 sekund grzmot brzmiący jak "rererererere, rororo, ruuuuuu". Pogoda była bezwietrzna, a na niebie nieliczne chmury. Żaden ze świadków nie zaobserwował efektów świetlnych – nikt nie widział bolidu, tylko go słyszano.

Meteoryt spadł w miejscu o nazwie Scheikahr-Stattan (w punkcie o współrzędnych 43°33' O.L.v.F. und 56°18' Br[4]). Bezpośredni świadkowie spadku, E. Seitz i Martin Gehring, przestraszyli się spadającego obiektu, myśleli, że ktoś do nich strzela ("In der Meinung es habe Jemand nach ihm geschossen"). Dopiero po godzinie, w towarzystwie emerytowanego żołnierza, udali się na miejsce wskazane przez Martina Gehring i delikatnie wykopali kamień. Meteoryt o wadze 12½ funta (czyli około 5,12 kg[3]) zarył się w ziemi na głębokość 1,5 stopy, a ukośny otworu wskazywał na spadek z zachodu na wschód. Od kamienia został odłupany (odcięty) kawałek, gdyż tubylcy uważali, że kamienie z nieba mają własności lecznicze ("…weil nach der Ansicht der Letten dergleichen Himmelssteine besonders heilkräftig sind."). Pozostała masa główna i jeden mały kawałek ważyły odpowiednio 4365,4 i 59,75 g (w sumie 4425,1 g = 10,8 funta[3]).

Pełen opis okoliczności spadku i wyniki badań meteorytu znajdują się w pracy Grewingka (Grewingk et al. 1864, s. 36-41, 57-65). Tam też znajduje się schematyczna mapa rejonu spadku. W publikacji Grewingka opisano również inne meteoryty: Nerft, Pillistfer (chondryt enstatytowy EL6) oraz jedyny w historii przypadek spadku tektytu Igast, sklasyfikowanego później jako pseudometeoryt!


Fragmenty meteorytu Buschhof w największych kolekcjach:

Zbiór waga fragmentów
(Koblitz MetBase) 		uwagi
Tallinn, Geol. Inst. Acad. Sci. 1018 g 2767 g (Grewingk 1864)[7]
Vienna, Naturhist. Mus. 837 g
Sarajevo, Bosnian Nat. Mus. 449 g
Moscow, Acad. Sci. 289 g
London, Nat. Hist. Mus. 171 g
New York, Amer. Mus. Nat. Hist. 156 g
Prague, Nat. Mus. 99 g
(…)
Warsaw, Geol. Inst., Polish Acad. Sci.[8] 75 g 76,20 fc (Pilski 2001)

W polskich kolekcjach prywatnych znajdują się tylko małe fragmenty tego meteorytu.

Meteoryt ten znalazł się w przygotowywanej przez Jerzego Pokrzywnickiego monografii polskich meteorytów o roboczym tytule Kosmolityka (Kosiński 2012).

Lokalizacja

Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
© Jan Woreczko & Wadi

(L) Leimaņi, (P) Pilskalni, (S) Skrīveri, (*) Siliņu stacija

współrzędne wg innych autorów[1]

punkt podany przez Grewingka (1864)

punkt Scheikahr wyznaczony na podstawie mapy Grewingka (1864)

jeziora Bancānu ezers i Wārzgūnes ezers

* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki

Współcześnie nie ma już na mapach wsi Buschhof. Kiedyś nazwę Buschhof nosiła stacja Siliņu stacija (ros. Станция Силини) leżąca w okolicy osad Birži, Biķernieki i Pumpi?


Plik:Buschhof maps (Grewingk 1864).jpg
Mapa okolic spadku meteorytu Buschhof (źródło: Grewingk 1864)

Według Grewingka (1864) meteoryt spadł w miejscu o nazwie Scheikahr Statten – na mapie oznaczone jako Scheikahr. Bolid leciał z kierunku W na E.

Na reprodukcji mapy z artykułu Grewingka (1864) podano nazwy wsi i miejscowości z okolic spadku meteorytu. Italikiem oznaczono m.in. nazwy z mapy Chrzanowskiego (1859), boldem współczesne nazwy kilku miejscowości. Współrzędne na mapie są w starym układzie odniesienia Ferro[4].

Współczesne nazwy wybranych miejscowości z okolic spadku: Leimaņi (dawn. Leiman), Skrīveri (dawn. Skriser), Vagulāni (dawn. Wagelan).


Mapy

Buszof i okolice Skrīveri (dawn. Skriser) w pobliżu którego spadł meteoryt. Mapa Polski z 1859 roku (fragment; zmodyfikowane) (źródło: Chrzanowski 1859)


Galeria

Meteoryt Buschhof (źródło: Grewingk 1864)

Na planszy wygląd meteorytu Buschhof (4α) i przekrój fragmentu (4β). Również kilka rysunków okazów meteorytu Pillistfer

Bibliografia

  • Buchner Otto, (1864), Die Meteoriten in Sammlungen, Annalen der Physik, 122, Bd. 198, 1864, s. 317-331, (s. 323).[9] Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    ; plik DjVu.
  • Chrzanowski Wojciech, (1859), Karta dawnéj Polski z przyległémi okolicami krajów sąsiednich według nowszych materyałów na 1:300000, Paryż 1859. Plik dLib; plik eUWr.
  • Grewingk Constantin C.A. von, Schmidt Carl E.H., (1864), Ueber die Meteoriten-Fälle von Pillistfer, Buschhof und Igast in Liv- und Kurland (Mit zwei Tafeln und einer Karte.[10]), Archiv für die Naturkunde Liv-, Ehst- und Kurlands, Erste Serie, Dritter Band, Dorpat 1864, s. 421-556.[11][12] Plik PDF; plik DjVu.
  • Koblitz Jörn, MetBase. Meteorite Data Retrieval Software, Version 7.3 (CD-ROM), Ritterhude, Germany 1994-2012. MetBase.
  • Pilski Andrzej S., (2001), Meteoryty w zbiorach polskich, Olsztyn 2001.[13]
  • Rose Gustav, (1863), Ueber zwei neue Meteoritenfälle, Annalen der Physik, 120, Bd. 196, 1863, s. 619-623[14]. Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    .


Przypisy

  1. ^ a b w katalogu MetBull są podane błędne współrzędne 46°27'N, 25°47'E (literówka?)
  2. ^ jeśli nie zaznaczono inaczej, podano współrzędne przyjęte w oficjalnej bazie meteorytów Meteoritical Bulletin Database
  3. ^ a b c w swojej publikacji Grewingk (1864) posługuje się funtem rosyjskim; 1 funt = 0,4095124 kg; Wikipedia – Funt (masa)
  4. ^ a b c O.L.v.F., Ferro Meridian (östliche Länge v. Ferro) – historyczny układ współrzędnych geograficznych, w którym południk zero było liczony od najdalej wysuniętego punktu (najdalszy punkt znanego świata) na wyspie El Hierro (Ferro) w archipelagu Wysp Kanaryjskich. Aby otrzymać współrzędne we współczesnym układzie należy od wartości długości geograficznej odjąć wartość 17°40', szerokość geograficzna pozostaje bez zmian. Wikipedia (EN) – Ferro Meridian
  5. ^ ℔ = lb = pfund = funt wagi; Loth = Lot = łut; 1 funt = 32 łuty
  6. ^ relacje świadków w (Grewingk 1864): Rigaischen Zeitung 1863, Nr. 127, Wochenschrift Inland, 1863, Nr. 49 i Wochenschrift für Astronomie etc. 1863, Nr. 29
  7. ^ wg Grewingk (1864) w kwietniu 1864 roku w kolekcji Gabinetu Mineralogicznego Uniwersytetu w Tartu (Dorpat) znajdowało się 2767 g fragmentów tego meteorytu
  8. ^ fragment ten znajduje się w zbiorach Muzeum Geologicznego PAN w Krakowie (Łaptaś 1998, Pilski 2001)
  9. ^ m.in. meteoryty Buschhof i Pillistfer
  10. ^ (dwie plansze i jedna mapa) mapy lokalizacji znalezisk okazów meteorytów Pillistfer i Buschhof; na planszach rysunki okazów meteorytów Pillistfer, Buschhof i Igast
  11. ^ artykuł ukazał się również w 1864 roku w formie osobnej publikacji: Grewingk Constantin von, Schmidt Carl, (1864), Ueber die Meteoritenfälle von Pillistfer, Buschhof und Igast in Liv- und Kurland (Mit zwei Tafeln und einer Karte.), Dorpat 1864, ss. 140. Plik hPDF; zbiory własne W&W
  12. ^ publikacja zawiera również krótką notatkę opisującą spadek meteorytu Nerft; Meteorsteinfall von Nerft in Kurland. 1864 April 12. (März 31.) bei Sonnenauigang (4 U. 45 M.), s. 554
  13. ^ bardziej aktualna internetowa wersja katalogu znajduje się na stronach Polskiego Towarzystwa Meteorytowego – katalog PTMet; tam objaśnienie stosowanych skrótów (cs – complete specimen, hs – half specimen, ep – end piece, fc – fragment with crust, f – fragment, sc – slice with crust, s – slice, …); więcej → woreczko.pl – Oznaczenia okazów – skróty
  14. ^ zawiera opis spadku meteorytów Buschhof i Pillistfer
  15. ^ Tiirmaa Reet, Catalogue of the meteoritic collection of the Institute of Geology Acad. Sci. of the Estonian S.S.R.; główna część kolekcji znajduje się w Instytucie Geologii w Tallinnie, a kilkadziesiąt najbardziej interesujących okazów jest wystawionych w Muzeum Geologicznym w Tartu (Tiirmaa 1983)

Zobacz również

Linki zewnętrzne

  • Meteoritical Bulletin Database (MBD) – meteoryt Buschhof
  • Encyclopedia of Meteorites (EoM) – meteoryt Buschhof
  • Meteoritical Bulletin Database (MBD) – meteoryt Igast


Ambox question orange.svg
 Co jeszcze na stronę? (What else to supplement?)
(poszukać, uzupełnić …)
  • gazety z relacjami świadków
Źródło „http://meteoritica.pl/index.php5/Buschhof”
Osobiste