PayPal-donate (Wiki).png
O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

Igast

Z Wiki.Meteoritica.pl

(Różnice między wersjami)
m (→Spadek tektytu?)
 
(Nie pokazano 13 wersji pomiędzy niniejszymi.)
Linia 16: Linia 16:
  | liczba = 1 okaz
  | liczba = 1 okaz
  | uwagi =
  | uwagi =
-
  | cechy =  
+
  | cechy =
  | synonimy = w NHM Cat: '''Ingast'''; po estońsku: Iigaste
  | synonimy = w NHM Cat: '''Ingast'''; po estońsku: Iigaste
}}
}}
-
Jeden jedyny raz w historii zaobserwowano spadek meteorytu (?!) przypominającego [[Tektyty|tektyt]], był to spadek meteorytu '''Igast''' 17 maja 1855&nbsp;roku<ref name="data"></ref> (czwartek) w&nbsp;[[Estonia|Estonii]]<ref name="Estonia/Łotwa">w&nbsp;katalogu meteorytów '''Meteoritical Bulletin Database''' błędnie podano, że (pseudo)meteoryt Igast spadł na [[Łotwa|Łotwie]]</ref>. Obecnie jest on uznawany za pseudometeoryt.
+
Jeden jedyny raz w historii zaobserwowano spadek meteorytu przypominającego [[Tektyty|tektyt]] (okazuje się, że podobny przypadek miał miejsce w&nbsp;1868 roku w&nbsp;Belgii w&nbsp;okolicy miejscowości Namur! patrz [[#Spadek w Namur|dalej]]), był to spadek meteorytu '''Igast''' 17 maja 1855&nbsp;roku<ref name="data"></ref> (czwartek) w&nbsp;[[Estonia|Estonii]]<ref name="Estonia/Łotwa">w&nbsp;katalogu meteorytów {{!MBD}} błędnie podano, że (pseudo)meteoryt Igast spadł w&nbsp;[[Łotwa|Łotwie]]</ref>. Obecnie jest on uznawany za [[:Category:Pseudometeoryty|pseudometeoryt]].
Linia 29: Linia 29:
! Kolekcja !! waga fragmentów<br />[g]
! Kolekcja !! waga fragmentów<br />[g]
|-
|-
-
| Dorpat || 21
+
| [[:Szablon:TartuUniv|Dorpat]] || 21
|-
|-
-
| Helsingfors || 20
+
| [[:Szablon:HelsinkiGMU|Helsingfors]]<ref>Helsinki (szw. ''Helsingfors'')</ref> || 20
|-
|-
-
| Paris, M. || 46
+
| [[:Szablon:ParisMNHN|Paris, M.]] || 46
|-
|-
-
| v.&nbsp;Siemaszko || 120
+
| [[Bibliografia/Siemaszko Julian Iwanowicz|v.&nbsp;Siemaszko]] || 120
|-
|-
-
| Stockholm || 56
+
| [[:Szablon:StockholmNRM|Stockholm]] || 56
|}
|}
-
Oryginalny materiał jest pęcherzykowatym szkliwem z&nbsp;ziarnami kwarcu, podobnym do ''scorii'' – fragmentu gąbczastej lawy wielkości orzecha, wyrzucanego przez wulkany i&nbsp;krzepnącego w&nbsp;powietrzu<ref>za Wikipedią: '''Scoria''' – skorupa na powierzchni lawy cechująca się dużą porowatością dającą w&nbsp;efekcie gąbczastą strukturę</ref> (materiał piroklastyczny).
+
Oryginalny materiał jest pęcherzykowatym szkliwem z&nbsp;ziarnami kwarcu, podobnym do ''scorii'' – fragmentu gąbczastej lawy wielkości orzecha, wyrzucanego przez wulkany i&nbsp;krzepnącego w&nbsp;powietrzu<ref name="scoria">za Wikipedią: '''Scoria''' – skorupa na powierzchni lawy cechująca się dużą porowatością dającą w&nbsp;efekcie gąbczastą strukturę; tu fr. ''scoriacé'' oznacza ''ma wygląd żużla''</ref> (materiał piroklastyczny).
W&nbsp;1960 profesor J.A.&nbsp;O'Keefe (O'Keefe 1961) zidentyfikował Igast jako [[Tektyty|tektyt]].
W&nbsp;1960 profesor J.A.&nbsp;O'Keefe (O'Keefe 1961) zidentyfikował Igast jako [[Tektyty|tektyt]].
-
Fragmenty oryginalnego materiału (pierwsze znalezisko) znajdują się tylko w&nbsp;kolekcji w&nbsp;Tartu w&nbsp;Estonii, pozostałe to prawdopodobnie fragmenty drugiego, sztucznego okazu. Obecnie kolekcja Instytutu Geologicznego Estońskiej Akademii Nauk zawiera tylko dwa małe fragmenty substancji z&nbsp;Igast: 0,35 i&nbsp;0,21&nbsp;g (Tiirmaa 1994, 1996; Geoscience collections of Estonia: [http://geokogud.info/specimen/256530 record], brak fotografii).<ref>wg Grewingk (1864) w&nbsp;kwietniu 1864 roku w&nbsp;kolekcji Gabinetu Mineralogicznego Uniwersytetu w&nbsp;Tartu (Dorpat) znajdowały się trzy fragmentu o&nbsp;łącznej wadze 20,7&nbsp;g</ref>
+
Fragmenty oryginalnego materiału (pierwsze znalezisko) znajdują się tylko w&nbsp;kolekcji w&nbsp;Tartu w&nbsp;Estonii, pozostałe to prawdopodobnie fragmenty drugiego, sztucznego okazu. Obecnie kolekcja Instytutu Geologicznego Estońskiej Akademii Nauk zawiera tylko dwa małe fragmenty substancji z&nbsp;Igast: 0,35 i&nbsp;0,21&nbsp;g (Tiirmaa 1994, 1996; Geoscience collections of Estonia: [http://geokogud.info/specimen/256530 record], brak fotografii).<ref>wg Grewingk (1864) w&nbsp;kwietniu 1864 roku w&nbsp;kolekcji Gabinetu Mineralogicznego Uniwersytetu w&nbsp;Tartu (Dorpat) znajdowały się trzy fragmentu o&nbsp;łącznej wadze 20,7&nbsp;g</ref> W&nbsp;katalogu Levinson-Lessing (1897) podano, że w&nbsp;kolekcji Gabinetu Mineralogicznego Uniwersytetu w&nbsp;Tartu (Dorpat) znajdują się 2&nbsp;fragmenty Igast o&nbsp;łącznej wadze 15&nbsp;g i&nbsp;są tam zaklasyfikowane jako pseudometeoryty!
Opis pseudometeorytu Igast w katalogach Siemaszki.
Opis pseudometeorytu Igast w katalogach Siemaszki.
-
Siemaszko (1886, {{Txt2Img|Igast_(Siemaszko_1886).jpg|s. 8}}): (''pisownia oryginalna''){{OCR-mistake|}}
+
Siemaszko (1886, {{Txt2Img|Igast_(Siemaszko_1886).jpg|s. 8}}) (''pisownia oryginalna''):{{OCR-mistake|}}
{{AQuote-begin |width=640px}}
{{AQuote-begin |width=640px}}
N° 206. — ''Igast''. Je considère cette pierre comme ayant une origine météorique, partageant d'ailleurs cette opinion avec M.&nbsp;Nordenskjold.<ref name="Nordenskiöld">'''Adolf Erik Nordenskiöld''' (1832-1901) – fiński geolog, mineralog i&nbsp;podróżnik; publikował m.in. o&nbsp;meteorycie Hessle</ref> Dans l'état actuel de la science sur les météorites, bien qu'il n'existe pas encore de critérium certain pour les reconnaitre, je pense que la ressemblance avec telle ou telle roche terrestre n'est pas une raison suffisante pour faire douter de leur origine, alors que des témoins ont pu constater authentiquement la chute; autrement, il faudrait distraire de la liste des météorites toute la catégorie de celles dites «Charbonneuses»,<ref name="charbonneuse">chodzi o chondryty węgliste (ang. ''carbonaceous chondrites''); fr. ''charbonneuse'' w&nbsp;znaczeniu ''czarne jak węgiel''; dalej Siemaszko wymienia jeszcze eukryty i&nbsp;meteoryty marsjańskie chassignity</ref> et tant d'autres comme les Eukrits, la Chassignite, etc., ayant des ressemblances avec nos roches terrestres.
N° 206. — ''Igast''. Je considère cette pierre comme ayant une origine météorique, partageant d'ailleurs cette opinion avec M.&nbsp;Nordenskjold.<ref name="Nordenskiöld">'''Adolf Erik Nordenskiöld''' (1832-1901) – fiński geolog, mineralog i&nbsp;podróżnik; publikował m.in. o&nbsp;meteorycie Hessle</ref> Dans l'état actuel de la science sur les météorites, bien qu'il n'existe pas encore de critérium certain pour les reconnaitre, je pense que la ressemblance avec telle ou telle roche terrestre n'est pas une raison suffisante pour faire douter de leur origine, alors que des témoins ont pu constater authentiquement la chute; autrement, il faudrait distraire de la liste des météorites toute la catégorie de celles dites «Charbonneuses»,<ref name="charbonneuse">chodzi o chondryty węgliste (ang. ''carbonaceous chondrites''); fr. ''charbonneuse'' w&nbsp;znaczeniu ''czarne jak węgiel''; dalej Siemaszko wymienia jeszcze eukryty i&nbsp;meteoryty marsjańskie chassignity</ref> et tant d'autres comme les Eukrits, la Chassignite, etc., ayant des ressemblances avec nos roches terrestres.
-
La résolution de provenance météorique de la pierre d'Igast présente donc un intérêt d'autant plus grand qu'il existe d'autres types scoriacés, prétendus tombés, par exemple: Namur&nbsp;—&nbsp;1868.<br />
+
La résolution de provenance météorique de la pierre d'Igast présente donc un intérêt d'autant plus grand qu'il existe d'autres types scoriacés<ref name="scoria"></ref>, prétendus tombés, par exemple: Namur&nbsp;—&nbsp;1868.<ref name="Nemur">doniesienie o spadku meteorytu w&nbsp;belgijskim Namur (Bellynck 1868)</ref><br />
{{Wielokropek}}
{{Wielokropek}}
{{AQuote-end}}
{{AQuote-end}}
:W wolnym tłumaczeniu:
:W wolnym tłumaczeniu:
{{BQuote-begin |width=640px}}
{{BQuote-begin |width=640px}}
-
Nr 206. - ''Igast''. Uważam ten kamień za meteoryt, dzieląc tę opinię z&nbsp;panem Nordenskiöld.<ref name="Nordenskiöld"></ref> W&nbsp;obecnym stanie wiedzy na temat meteorytów, chociaż nie ma jeszcze pewnego kryterium rozpoznania ich, myślę, że podobieństwo do tej skały nie jest wystarczającym powodem do wątpienia w&nbsp;ich pochodzenie, podczas gdy świadkowie widzieli autentycznie upadek; w&nbsp;przeciwnym razie konieczne byłoby usunięcie z&nbsp;listy meteorytów całej kategorii zwanej "Charbonneuses",<ref name="charbonneuse"></ref> a&nbsp;także wielu innych, takich jak eukryty, chassignity itp., mających podobieństwo do naszych ziemskich skał.<br />
+
Nr 206. - ''Igast''. Uważam ten kamień za meteoryt, dzieląc tę opinię z&nbsp;panem Nordenskiöld.<ref name="Nordenskiöld"></ref> W&nbsp;obecnym stanie wiedzy na temat meteorytów, chociaż nie ma jeszcze pewnego kryterium rozpoznania ich, myślę, że podobieństwo do tej skały nie jest wystarczającym powodem do wątpienia w&nbsp;ich pochodzenie, podczas gdy świadkowie widzieli autentycznie upadek; w&nbsp;przeciwnym razie konieczne byłoby usunięcie z&nbsp;listy meteorytów całej kategorii zwanej «Charbonneuses»,<ref name="charbonneuse"></ref> a&nbsp;także wielu innych, takich jak eukryty, chassignity itp., mających podobieństwo do naszych ziemskich skał.<br />
-
Pochodzenie źródła meteorytowego kamienia Igast jest w&nbsp;związku z&nbsp;tym bardzo interesująca, ponieważ istnieją inne typy scorii, tzw. spadków , na przykład: Namur&nbsp;-&nbsp;1868.
+
Pochodzenie źródła meteorytowego kamienia Igast jest w&nbsp;związku z&nbsp;tym bardzo interesująca, ponieważ istnieją inne typy scorii<ref name="scoria"></ref>, tzw. spadków, na przykład: Namur&nbsp;-&nbsp;1868.<ref name="Nemur"></ref>
{{BQuote-end}}
{{BQuote-end}}
Linia 71: Linia 71:
Игастъ, имѣніе въ 2 миляхъ на СВ отъ Валька въ Лифляндіи.
Игастъ, имѣніе въ 2 миляхъ на СВ отъ Валька въ Лифляндіи.
-
Совершенно особенный видъ этого метеорита, похожаго на вулканическій шлакъ, пузыристый, иногда пемзеобразный, ровно и&nbsp;содержаніе кварца, оликоклаза и&nbsp;ортоклаза побуждаютъ иѣкоторыхъ метеоритиковъ (Викъ<ref>zapewne '''Fredrik Johan Wiik''' (1839-1909) – fiński geolog; Wikipedia (EN) – [http://en.wikipedia.org/wiki/Fredrik_Johan_Wiik Fredrik Johan Wiik]</ref>, Когенъ<ref>zapewne '''Emil Wilhelm Cohen''' (1842-1905) – niemiecki mineralog, który opublikował wiele artykułów o&nbsp;meteorytach m.in. w&nbsp;''[[Annalen des K.K. Naturhistorischen Hofmuseum/Artykuły|Annalen des K.K. Naturhistorischen Hofmuseum]]''; Wikipedia (EN) – [http://en.wikipedia.org/wiki/Emil_Cohen Emil Wilhelm Cohen]</ref>) считать зтотъ азролитъ псевдометеоритомъ.&nbsp;{{Wielokropek}}
+
Совершенно особенный видъ этого метеорита, похожаго на вулканическій шлакъ, пузыристый, иногда пемзеобразный, ровно и&nbsp;содержаніе кварца, оликоклаза и&nbsp;ортоклаза побуждаютъ иѣкоторыхъ метеоритиковъ (Викъ<ref>zapewne '''Fredrik Johan Wiik''' (1839-1909) – fiński geolog; Wikipedia (EN) – [http://en.wikipedia.org/wiki/Fredrik_Johan_Wiik Fredrik Johan Wiik]</ref>, Когенъ<ref>zapewne '''[[Bibliografia/Cohen Emil Wilhelm|Emil Wilhelm Cohen]]''' (1842-1905) – niemiecki mineralog, który publikował bardzo dużo o&nbsp;meteorytach m.in. w&nbsp;''[[Annalen des K.K. Naturhistorischen Hofmuseum/Artykuły|Annalen des K.K. Naturhistorischen Hofmuseum]]''; Wikipedia (EN) – [http://en.wikipedia.org/wiki/Emil_Cohen Emil Wilhelm Cohen]</ref>) считать зтотъ азролитъ псевдометеоритомъ.&nbsp;{{Wielokropek}}
{{AQuote-end}}
{{AQuote-end}}
Opis okoliczności spadku i&nbsp;wyniki badań tego meteorytu&nbsp;(?) znajdują się w&nbsp;pracy Grewingk et&nbsp;al.&nbsp;(1864) (s.&nbsp;41-45, 66-69).
Opis okoliczności spadku i&nbsp;wyniki badań tego meteorytu&nbsp;(?) znajdują się w&nbsp;pracy Grewingk et&nbsp;al.&nbsp;(1864) (s.&nbsp;41-45, 66-69).
 +
 +
<br clear="all"/>
 +
 +
== Spadek w Namur ==
 +
 +
Jest w literaturze (Bellynck 1868) jeszcze jedno doniesienie o spadku podobnym do Igast. W&nbsp;nocy 5/6 lipca 1868 roku w&nbsp;belgijskim mieście ''Namur'' spadł mały okaz aerolitu, który swym wyglądem nie przypominał znanych meteorytów. Ze względu na wątpliwości co do okoliczności spadku i&nbsp;wyglądu okazu, nie został on zarejestrowany w&nbsp;{{!MBD}}. O&nbsp;tym spadku jest tylko jedno doniesienie Bellynck (1868):{{OCR-mistake|}}
 +
{{AQuote-begin |max-width=800px}}
 +
Pendant la nuit du 5 au 6&nbsp;juillet un violent orage éclata sur Namur, et, vers 11&nbsp;heures 45&nbsp;minutes, un globe de feu tomba sur le toit d'une maison (n°&nbsp;8) de la rue Saint-Loup. Ce corps enflammé, qui paraît être un aérolithe, brisa une tuile et la calcina en partie; sa chute coïncida avec un coup de tonnerre, et en même temps, une forte odeur de poudre se répandit et faillit suffoquer la domestique qui fut témoin du phénomène.
 +
 +
Ce météorite se brisa en tombant, mais on n'en retrouva qu'un fragment pesant neuf grammes: c'est ce fragment que j'ai l'honneur de mettre sous les yeux de l'Académie.<br />{{Wielokropek}}
 +
 +
{{Wielokropek}} Ce petit aérolithe affecte la forme d'un rognon assez irrégulier, mesurant 28, 25 et 15&nbsp;millimètres de diamètre, et il pouvait peser 10&nbsp;grammes au moment de sa chute{{Kropek}}. Sa surface inégale, fendillée, d'une couleur olivâtre, est parsemée de points jaunes brillants, mais non cristallin. En supposant qu'il ne soit qu'un fragment détaché d'une masse plus grande, la petite crôute qui le recouvre en entier indique qu'il a&nbsp;été isolément à&nbsp;l'état d'incandescence. La substance assez friable présente à&nbsp;l'intérieur la texture d'un agglomérat de cendres volcaniques, d'un gris très foncé, où l'on découvre des parcelles cristallines, les unes jaunes, les autres noires, mais sans éclat métallique. Sa densité, prise dans l'eau à&nbsp;16°&nbsp;c., est 3,0004,&nbsp;c'est-à-dire peu inférieure à&nbsp;la densité moyenne des aérolithes les mieux connus. Il est très magnétique, et présente des pôles contraires aux extrémités de son plus grand diamètre. {{Wielokropek}} Sa solution dans l'eau régale, séparée d'un résidu composé de ''soufre'' et d'une matière noire qui est probablement du graphite, accuse, aux réactifs ordinaires, la présence du ''fer'', du ''nickel'' et du ''chrome''.
 +
{{AQuote-end}}
 +
 +
Mały aerolit spadł na dachu domu (nr&nbsp;8) na rue Saint-Loup rozbijając dachówki (czyli ''[[:Category:Hammer|hammer]]'') w belgijskim Namur. Znaleziono tylko mały fragment w&nbsp;kształcie nerki o&nbsp;wadze 9-10&nbsp;gramów. Jego nierówna, popękana, oliwkowa powierzchnia, była usiany jasnymi, ale nie krystalicznymi, żółtymi kropkami. Składał się z&nbsp;kruchej substancji o&nbsp;strukturze aglomeratu popiołu wulkanicznego w&nbsp;kolorze bardzo ciemnej szarości. W&nbsp;środku widoczne były krystaliczne ziarna, niektóre żółte, inne czarne, ale bez metalicznego połysku. Jego gęstość wynosiła 3,0004&nbsp;g/cm³. Okaz był magnetyczny! Testy chemiczne wykazały obecność niklu, żelaza, chromu i&nbsp;siarki! Co stało się ze znalezionym fragmentem? Nie wiadomo.
 +
 +
Mimo silnych poszlak, że był to rzeczywiście meteoryt, spadek nie został oficjalnie sklasyfikowany z&nbsp;braku pełniejszej informacji. '''Może jednak spadają małe „tektyty”?'''
<br clear="all"/>
<br clear="all"/>
Linia 88: Linia 105:
:''Synonym(s):'' Ingast
:''Synonym(s):'' Ingast
:''Approx. recovered weight:'' 35 g
:''Approx. recovered weight:'' 35 g
-
:A pumaceous glassy object of 35g was reported to have fallen at Igast, accompanied by detonations. Description, analysis (chemically similar to the moldavites from Radomilice), C.&nbsp;Grewingk & C.&nbsp;Schmidt (1864)<ref name="Grewingk 1864"></ref>. A&nbsp;500g object was reported later, A.&nbsp;Gobel (1867)<ref>Goebel (1867)</ref>. This material is artificial and many Igast specimens have come from it, H.&nbsp;Michel (1913). The original material is a&nbsp;vesicular glass with quartz grains likened to a&nbsp;pseudoscoria, 1864 analysis quoted, P.D. Lowman Jr. & J.A. O'Keefe (1966).
+
:A pumaceous glassy object of 35g was reported to have fallen at Igast, accompanied by detonations. Description, analysis (chemically similar to the [[Mołdawity|moldavites]] from Radomilice), C.&nbsp;Grewingk & C.&nbsp;Schmidt (1864)<ref name="Grewingk 1864"></ref>. A&nbsp;500g object was reported later, A.&nbsp;Gobel (1867)<ref>Goebel (1867)</ref>. This material is artificial and many Igast specimens have come from it, H.&nbsp;Michel (1913). The original material is a&nbsp;vesicular glass with quartz grains likened to a&nbsp;pseudoscoria<ref name="scoria"></ref>, 1864 analysis quoted, P.D. Lowman Jr. & J.A. O'Keefe (1966).
:''Distribution:'' 15g, Univ., Dorpat (Tartu), in 1897, genuine material; Specimen, MHN, Paris.
:''Distribution:'' 15g, Univ., Dorpat (Tartu), in 1897, genuine material; Specimen, MHN, Paris.
:''Specimen(s):'' [36271], 1.5g.
:''Specimen(s):'' [36271], 1.5g.
Linia 97: Linia 114:
{{GEFrame-begin}}
{{GEFrame-begin}}
{{GEMap
{{GEMap
-
| kml--1 = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Poland_newIcons.kml
+
| htmlFileMap = wiki-Igast.htm
-
| kml2 = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Estonia-MM.kml
+
| kml1 = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Estonia-MM.kml
| kmlfit = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Igast-fit.kml
| kmlfit = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Igast-fit.kml
| lat = 57.8333
| lat = 57.8333
| lon = 26.259
| lon = 26.259
| zoom = 11
| zoom = 11
-
| type = map
+
| type = terrain
}}
}}
{{GEIcon-PointRed}}
{{GEIcon-PointRed}}
Linia 115: Linia 132:
== Galerie ==
== Galerie ==
-
<gallery caption="" widths="200px" heights="180px" perrow="4">
+
<gallery caption="" widths="200px" heights="180px" perrow="3">
File:Igast_(OKeefe_1961).jpg|Fragment [[Tektyty|tektytu]] Igast (źródło:&nbsp;O'Keefe&nbsp;1961)
File:Igast_(OKeefe_1961).jpg|Fragment [[Tektyty|tektytu]] Igast (źródło:&nbsp;O'Keefe&nbsp;1961)
 +
</gallery>
 +
 +
 +
<gallery caption="" widths="200px" heights="90px" perrow="3">
 +
File:Igast_(Siemaszko_1886).jpg|Siemaszko (1886)
</gallery>
</gallery>
Linia 122: Linia 144:
== [[Bibliografia]] ==
== [[Bibliografia]] ==
 +
 +
* Bellynck R.P., (1868), '''Sur un fragment d'aérolithe recueilli, á Namur, pendant l'orage du 5 au 6 juillet 1868/Sur un aérolithe tombé á Namur, dans la nuit du 5 au 6 juillet 1868''', ''Bulletins de l'Académie royale des sciences, des lettres et des beaux-arts de Belgique'', ser. 2, 26, 1868, s. 195, 288-289. Plik {{Link-BHL|item=27796}}.
* {{Buchner (1865) |page=583-585}}
* {{Buchner (1865) |page=583-585}}
Linia 134: Linia 158:
* +O'Keefe John Aloysius, Lowman Paul D. Jr, (1961), '''New Investigations of the Alleged Meteorite from [[Igast]], [[Estonia]]''', NASA TN D-1151, NASA Washington 1961. Plik {{Link-HDL |hdl=2027/uiug.30112106592204}}.
* +O'Keefe John Aloysius, Lowman Paul D. Jr, (1961), '''New Investigations of the Alleged Meteorite from [[Igast]], [[Estonia]]''', NASA TN D-1151, NASA Washington 1961. Plik {{Link-HDL |hdl=2027/uiug.30112106592204}}.
 +
 +
* {{Levinson-Lessing (1897) |page=8}}
* {{Siemaszko (1891) |page=37-38}}
* {{Siemaszko (1891) |page=37-38}}
Linia 149: Linia 175:
* [[Tektyty]]
* [[Tektyty]]
* meteoryty: [[Buschhof]], [[Pillistfer]]
* meteoryty: [[Buschhof]], [[Pillistfer]]
 +
* pseudometeoryt [[Dylewo]]
== Linki zewnętrzne ==
== Linki zewnętrzne ==
Linia 155: Linia 182:
* {{TartuUniv}}
* {{TartuUniv}}
 +
* {{HelsinkiGMU}}
* Wikipedia – [http://pl.wikipedia.org/wiki/Iigaste Iigaste] {{SeparatorBull}} [http://pl.wikipedia.org/wiki/Liwonia Liwonia]
* Wikipedia – [http://pl.wikipedia.org/wiki/Iigaste Iigaste] {{SeparatorBull}} [http://pl.wikipedia.org/wiki/Liwonia Liwonia]

Aktualna wersja na dzień 19:57, 3 lip 2022

0i

Spadek tektytu?

Igast →
Igast (Grewingk 1864).jpg
Meteoryt Igast; okaz ważył 35,5 g (źródło: Grewingk et al. 1864)
Pseudometeoryt (pseudometeorite)
Lokalizacja Estonia (Łotwa[1])
Położenie[2] 57°50'N, 26°16'E
Data 17 maja 1855 r.[3], 18:00 (czwartek)
Charakterystyka
Typ pseudometeoryt (tektyt[4])
Masa 35,534 g[5][6]
Liczba okazów 1 okaz
Meteoritical Bulletin Database
Synonimy →
w NHM Cat: Ingast; po estońsku: Iigaste

Jeden jedyny raz w historii zaobserwowano spadek meteorytu przypominającego tektyt (okazuje się, że podobny przypadek miał miejsce w 1868 roku w Belgii w okolicy miejscowości Namur! patrz dalej), był to spadek meteorytu Igast 17 maja 1855 roku[3] (czwartek) w Estonii[1]. Obecnie jest on uznawany za pseudometeoryt.


Według źródeł, w 1855 roku na południu Estonii[1] przy wtórze detonacji, zaobserwowano spadek meteorytu. W rejonie spadku znaleziono podejrzany obiekt o wadze około 35 gram. Jego szklisty, żużlowy wygląd odróżniał go od zwykłych kamiennych i meteorytów. Po jego dokładnym zbadaniu, mineralog C. Grewingk i chemik C. Schmidt (Grewingk et al. 1864) zasugerowali, iż jest on ziemskiego pochodzenia oraz przypomina składem mołdawity z czeskich Radomilic (jednej z lokalizacji występowania mołdawitów na południu Czech). Później zgłoszono (znaleziono?) jeszcze dodatkowy fragment o wadze ok. 500 g, ale wg badaczy był on sztuczny (Goebel 1867). Główna część znaleziska trafiła do kolekcji J. Siemaszki z St. Petersburga. Według katalogu Siemaszki (1891) w jego kolekcji znajdowały się fragmenty o łącznej wadze 120 gram („Экземпляры Гебеля отъ И. А. Кочубея”).

Fragmenty pseudometeorytu Igast w kolekcjach końca XIX wieku (Wülfing 1897):

Kolekcja waga fragmentów
[g]
Dorpat 21
Helsingfors[7] 20
Paris, M. 46
v. Siemaszko 120
Stockholm 56


Oryginalny materiał jest pęcherzykowatym szkliwem z ziarnami kwarcu, podobnym do scorii – fragmentu gąbczastej lawy wielkości orzecha, wyrzucanego przez wulkany i krzepnącego w powietrzu[8] (materiał piroklastyczny).

W 1960 profesor J.A. O'Keefe (O'Keefe 1961) zidentyfikował Igast jako tektyt.

Fragmenty oryginalnego materiału (pierwsze znalezisko) znajdują się tylko w kolekcji w Tartu w Estonii, pozostałe to prawdopodobnie fragmenty drugiego, sztucznego okazu. Obecnie kolekcja Instytutu Geologicznego Estońskiej Akademii Nauk zawiera tylko dwa małe fragmenty substancji z Igast: 0,35 i 0,21 g (Tiirmaa 1994, 1996; Geoscience collections of Estonia: record, brak fotografii).[9] W katalogu Levinson-Lessing (1897) podano, że w kolekcji Gabinetu Mineralogicznego Uniwersytetu w Tartu (Dorpat) znajdują się 2 fragmenty Igast o łącznej wadze 15 g i są tam zaklasyfikowane jako pseudometeoryty!


Opis pseudometeorytu Igast w katalogach Siemaszki.

Siemaszko (1886, s. 8) (pisownia oryginalna):[10]

«

N° 206. — Igast. Je considère cette pierre comme ayant une origine météorique, partageant d'ailleurs cette opinion avec M. Nordenskjold.[11] Dans l'état actuel de la science sur les météorites, bien qu'il n'existe pas encore de critérium certain pour les reconnaitre, je pense que la ressemblance avec telle ou telle roche terrestre n'est pas une raison suffisante pour faire douter de leur origine, alors que des témoins ont pu constater authentiquement la chute; autrement, il faudrait distraire de la liste des météorites toute la catégorie de celles dites «Charbonneuses»,[12] et tant d'autres comme les Eukrits, la Chassignite, etc., ayant des ressemblances avec nos roches terrestres.

La résolution de provenance météorique de la pierre d'Igast présente donc un intérêt d'autant plus grand qu'il existe d'autres types scoriacés[8], prétendus tombés, par exemple: Namur — 1868.[13]
(…)

»
W wolnym tłumaczeniu:
«

Nr 206. - Igast. Uważam ten kamień za meteoryt, dzieląc tę opinię z panem Nordenskiöld.[11] W obecnym stanie wiedzy na temat meteorytów, chociaż nie ma jeszcze pewnego kryterium rozpoznania ich, myślę, że podobieństwo do tej skały nie jest wystarczającym powodem do wątpienia w ich pochodzenie, podczas gdy świadkowie widzieli autentycznie upadek; w przeciwnym razie konieczne byłoby usunięcie z listy meteorytów całej kategorii zwanej «Charbonneuses»,[12] a także wielu innych, takich jak eukryty, chassignity itp., mających podobieństwo do naszych ziemskich skał.
Pochodzenie źródła meteorytowego kamienia Igast jest w związku z tym bardzo interesująca, ponieważ istnieją inne typy scorii[8], tzw. spadków, na przykład: Namur - 1868.[13]

»


Siemaszko (1891, s. 37-38):[10]

(nr w katalogu: 254; data spadku 17 maja 1855; w kolekcji 120 g)
«

Igast, Walck, Livonie, Russie.[14]

Игастъ, имѣніе въ 2 миляхъ на СВ отъ Валька въ Лифляндіи.

Совершенно особенный видъ этого метеорита, похожаго на вулканическій шлакъ, пузыристый, иногда пемзеобразный, ровно и содержаніе кварца, оликоклаза и ортоклаза побуждаютъ иѣкоторыхъ метеоритиковъ (Викъ[15], Когенъ[16]) считать зтотъ азролитъ псевдометеоритомъ. (…)

»


Opis okoliczności spadku i wyniki badań tego meteorytu (?) znajdują się w pracy Grewingk et al. (1864) (s. 41-45, 66-69).


Spadek w Namur

Jest w literaturze (Bellynck 1868) jeszcze jedno doniesienie o spadku podobnym do Igast. W nocy 5/6 lipca 1868 roku w belgijskim mieście Namur spadł mały okaz aerolitu, który swym wyglądem nie przypominał znanych meteorytów. Ze względu na wątpliwości co do okoliczności spadku i wyglądu okazu, nie został on zarejestrowany w Meteoritical Bulletin Database. O tym spadku jest tylko jedno doniesienie Bellynck (1868):[10]

«

Pendant la nuit du 5 au 6 juillet un violent orage éclata sur Namur, et, vers 11 heures 45 minutes, un globe de feu tomba sur le toit d'une maison (n° 8) de la rue Saint-Loup. Ce corps enflammé, qui paraît être un aérolithe, brisa une tuile et la calcina en partie; sa chute coïncida avec un coup de tonnerre, et en même temps, une forte odeur de poudre se répandit et faillit suffoquer la domestique qui fut témoin du phénomène.

Ce météorite se brisa en tombant, mais on n'en retrouva qu'un fragment pesant neuf grammes: c'est ce fragment que j'ai l'honneur de mettre sous les yeux de l'Académie.
(…)

(…) Ce petit aérolithe affecte la forme d'un rognon assez irrégulier, mesurant 28, 25 et 15 millimètres de diamètre, et il pouvait peser 10 grammes au moment de sa chute…. Sa surface inégale, fendillée, d'une couleur olivâtre, est parsemée de points jaunes brillants, mais non cristallin. En supposant qu'il ne soit qu'un fragment détaché d'une masse plus grande, la petite crôute qui le recouvre en entier indique qu'il a été isolément à l'état d'incandescence. La substance assez friable présente à l'intérieur la texture d'un agglomérat de cendres volcaniques, d'un gris très foncé, où l'on découvre des parcelles cristallines, les unes jaunes, les autres noires, mais sans éclat métallique. Sa densité, prise dans l'eau à 16° c., est 3,0004, c'est-à-dire peu inférieure à la densité moyenne des aérolithes les mieux connus. Il est très magnétique, et présente des pôles contraires aux extrémités de son plus grand diamètre. (…) Sa solution dans l'eau régale, séparée d'un résidu composé de soufre et d'une matière noire qui est probablement du graphite, accuse, aux réactifs ordinaires, la présence du fer, du nickel et du chrome.

»


Mały aerolit spadł na dachu domu (nr 8) na rue Saint-Loup rozbijając dachówki (czyli hammer) w belgijskim Namur. Znaleziono tylko mały fragment w kształcie nerki o wadze 9-10 gramów. Jego nierówna, popękana, oliwkowa powierzchnia, była usiany jasnymi, ale nie krystalicznymi, żółtymi kropkami. Składał się z kruchej substancji o strukturze aglomeratu popiołu wulkanicznego w kolorze bardzo ciemnej szarości. W środku widoczne były krystaliczne ziarna, niektóre żółte, inne czarne, ale bez metalicznego połysku. Jego gęstość wynosiła 3,0004 g/cm³. Okaz był magnetyczny! Testy chemiczne wykazały obecność niklu, żelaza, chromu i siarki! Co stało się ze znalezionym fragmentem? Nie wiadomo.

Mimo silnych poszlak, że był to rzeczywiście meteoryt, spadek nie został oficjalnie sklasyfikowany z braku pełniejszej informacji. Może jednak spadają małe „tektyty”?


Źródła

Grady (2000)

Igast   57°50'N, 26°16'E
Igast, Estonia[1]
Fall 1855, May 17, 18:00 hrs
Stone. Pseudometeorite.
Synonym(s): Ingast
Approx. recovered weight: 35 g
A pumaceous glassy object of 35g was reported to have fallen at Igast, accompanied by detonations. Description, analysis (chemically similar to the moldavites from Radomilice), C. Grewingk & C. Schmidt (1864)[5]. A 500g object was reported later, A. Gobel (1867)[17]. This material is artificial and many Igast specimens have come from it, H. Michel (1913). The original material is a vesicular glass with quartz grains likened to a pseudoscoria[8], 1864 analysis quoted, P.D. Lowman Jr. & J.A. O'Keefe (1966).
Distribution: 15g, Univ., Dorpat (Tartu), in 1897, genuine material; Specimen, MHN, Paris.
Specimen(s): [36271], 1.5g.

Lokalizacja

Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
© Jan Woreczko & Wadi

(I) Iigaste

* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki

Iigaste (dwie litery ii na początku nazwy).


Galerie

Fragment tektytu Igast (źródło: O'Keefe 1961)


Siemaszko (1886)


Bibliografia

  • Bellynck R.P., (1868), Sur un fragment d'aérolithe recueilli, á Namur, pendant l'orage du 5 au 6 juillet 1868/Sur un aérolithe tombé á Namur, dans la nuit du 5 au 6 juillet 1868, Bulletins de l'Académie royale des sciences, des lettres et des beaux-arts de Belgique, ser. 2, 26, 1868, s. 195, 288-289. Plik DjVu.
  • Buchner Otto, (1865), Die Meteoriten in Sammlungen (Zweiter Nachtrag), Annalen der Physik, 124, Bd. 200, 1865, s. 569-602, (s. 583-585). Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    .
  • Goebel Adolph F. (Göbel Adolph Friedemann), (1867), 1. Kritische Übersicht der im Besitze der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften befindlichen Aërolithen. 2. Übersicht der in den Museen und Sammlungen von St. Petersburg vorhandenen Aërolithen. 3. Über Aërolithenfälle in Russland aus früheren Jahrhunderten, Bulletin de l'Académie impériale des sciences de St.-Pétersbourg, vol. 11, 1867, s. 222-282, 282-292, 527-555.[18][19] Plik DjVu.
  • Grewingk Constantin C.A. von, (1863), Baltische Meteorite, Dorpater Tagesblatt, 189, s. [4-6], August 1863.[20][21] Plik hPDF.
  • Grewingk Constantin C.A. von, Schmidt Carl E.H., (1864), Ueber die Meteoriten-Fälle von Pillistfer, Buschhof und Igast in Liv- und Kurland (Mit zwei Tafeln und einer Karte.[22]), Archiv für die Naturkunde Liv-, Ehst- und Kurlands, Erste Serie, Dritter Band, Dorpat 1864, s. 421-556.[23][24] Plik PDF; plik DjVu.
  • +O'Keefe John Aloysius, Lowman Paul D. Jr, (1961), New Investigations of the Alleged Meteorite from Igast, Estonia, NASA TN D-1151, NASA Washington 1961. Plik hPDF.
  • Siemaszko Julian Iwanowicz (Симашко Юлиан Иванович), (1891), Каталогъ коллекции метеоритов'ь (Catalogue de la Collection de Météorites de Julion de Siemaschko (Saint Petersbourg, Russie), S.Petersburg 1891 (С. ПЕТЕРБУРГЪ (по июль 1891 г.)), ss. 64, (s. 37-38).[26][27][28] Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    , (str. tytułowa).
  • Wülfing Ernst Anton von, (1897), Die Meteoriten in Sammlungen und ihre Literatur. Nebst einem versuch den tauschwert der meteoriten zu bestimmen (Meteorites in Collections and Their Literature. Including An Attempt To Determine The Exchange Value Of Meteorites), Verlag der H. Laupp'schen Buchhandlung, Tübingen 1897, (s. 400).[31][32][33] Plik GIF; plik Internet Archive; plik GoogleBooks.

Przypisy

  1. ^ a b c d w katalogu meteorytów Meteoritical Bulletin Database błędnie podano, że (pseudo)meteoryt Igast spadł w Łotwie
  2. ^ jeśli nie zaznaczono inaczej, podano współrzędne przyjęte w oficjalnej bazie meteorytów Meteoritical Bulletin Database
  3. ^ a b tj. 5 maja 1855 roku wg kalendarza juliańskiego (starego stylu)
  4. ^ O'Keefe (1961)
  5. ^ a b Grewingk et al. (1864)
  6. ^ Siemaszko (1891) miał w swoim zbiorze 120 g fragmentów!
  7. ^ Helsinki (szw. Helsingfors)
  8. ^ a b c d za Wikipedią: Scoria – skorupa na powierzchni lawy cechująca się dużą porowatością dającą w efekcie gąbczastą strukturę; tu fr. scoriacé oznacza ma wygląd żużla
  9. ^ wg Grewingk (1864) w kwietniu 1864 roku w kolekcji Gabinetu Mineralogicznego Uniwersytetu w Tartu (Dorpat) znajdowały się trzy fragmentu o łącznej wadze 20,7 g
  10. ^ a b c tekst odczytany techniką OCR, może zawierać błędy
  11. ^ a b Adolf Erik Nordenskiöld (1832-1901) – fiński geolog, mineralog i podróżnik; publikował m.in. o meteorycie Hessle
  12. ^ a b chodzi o chondryty węgliste (ang. carbonaceous chondrites); fr. charbonneuse w znaczeniu czarne jak węgiel; dalej Siemaszko wymienia jeszcze eukryty i meteoryty marsjańskie chassignity
  13. ^ a b doniesienie o spadku meteorytu w belgijskim Namur (Bellynck 1868)
  14. ^ Walck – chodzi o miasto Valga (niem. Walk, ros. Валга) leżące na granicy z Łotwą, w historycznej krainie Liwonia (też Liwlandia) (ros. Лифляндия)
  15. ^ zapewne Fredrik Johan Wiik (1839-1909) – fiński geolog; Wikipedia (EN) – Fredrik Johan Wiik
  16. ^ zapewne Emil Wilhelm Cohen (1842-1905) – niemiecki mineralog, który publikował bardzo dużo o meteorytach m.in. w Annalen des K.K. Naturhistorischen Hofmuseum; Wikipedia (EN) – Emil Wilhelm Cohen
  17. ^ Goebel (1867)
  18. ^ m.in. o meteorytach: Białystok, Iwan (niezidentyfikowany), Kuleschovka, Lixna, Poltava, Slobodka, Timochin; doniesienie Wilno 1815; plansza z rysunkami meteorytów Slobodka i Karakol
  19. ^ publikacja ta, w nieco zmienionej formie, ukazała się również po rosyjsku w 1868 roku; patrz → Гебель (1868)
  20. ^ meteoryty Buschhof i Igast oraz szczegółowy opis spadku meteorytu Pillistfer
  21. ^ w Koblitz MetBase nie ma tej publikacji!
  22. ^ (dwie plansze i jedna mapa) mapy lokalizacji znalezisk okazów meteorytów Pillistfer i Buschhof; na planszach rysunki okazów meteorytów Pillistfer, Buschhof i Igast
  23. ^ artykuł ukazał się również w 1864 roku w formie osobnej publikacji: Grewingk Constantin von, Schmidt Carl, (1864), Ueber die Meteoritenfälle von Pillistfer, Buschhof und Igast in Liv- und Kurland (Mit zwei Tafeln und einer Karte.), Dorpat 1864, ss. 140. Plik hPDF; zbiory własne W&W
  24. ^ publikacja zawiera również krótką notatkę opisującą spadek meteorytu Nerft; Meteorsteinfall von Nerft in Kurland. 1864 April 12. (März 31.) bei Sonnenauigang (4 U. 45 M.), s. 554
  25. ^ katalog zbiorów Gabinetu Mineralogicznego Uniwersytetu w Tartu (Dorpat), Estonia; m.in. meteoryty: Bialystok (Białystok), Bielokrynitschie, Brahin, Braunau, Buschhof, Grüneberg (Wilkanówko), Knyahinya, Kuleschovka, Lenarto, Mezö-Madaras, Okniny, Pillistfer, Pultusk (Pułtusk), Schwetz (Świecie), Seeläsgen (Przełazy), Soko-Banja, Stannern, Steinbach, Tabor, Zaborzika; oraz wiele gipsowych kopii okazów meteorytów
  26. ^ kopię katalogu dla portalu Wiki.Meteoritica.pl udostępniła dr Jadwiga Biała
  27. ^ katalog kolekcji Siemaszki miał kilka wcześniejszych wydań: 1881 (ss. 3), 1882 i 1885 (ss. 7), 1886 (ss. 16, po francusku; Siemachko Julien, Catalogue de la Collection de Météorites de Julien de Siemachko (Saint-Petersbourg, Russie), Paris Janvier 1886 (oraz suppl. wydany po 1889 r.), str. tytułowa); katalog z 1891 roku jest najobszerniejszy (ss. 64)
  28. ^ kolekcję Siemaszki kupił amerykański kolekcjoner H.A. Ward do zbiorów Ward-Coonley Collection, trafiła ona później do Field Museum w Chicago
  29. ^ oraz późniejsze wydania; najnowsze: Tiirmaa Reet, (1996), Catalogue of meteorites in the Estonian collection, Eesti TA Geoloogia Instituut, Tallinn 1996, ss. 32
  30. ^ Tiirmaa Reet, Catalogue of the meteoritic collection of the Institute of Geology Acad. Sci. of the Estonian S.S.R.; główna część kolekcji znajduje się w Instytucie Geologii w Tallinnie, a kilkadziesiąt najbardziej interesujących okazów jest wystawionych w Muzeum Geologicznym w Tartu (Tiirmaa 1983)
  31. ^ katalog Wülfinga jest najbardziej kompletnym katalogiem zbiorów światowych z końca XIX wieku (patrz również → Wülfing (1894)); autor podaje również jaka część wybranych meteorytów (ich main mass) znajduje się w danej kolekcji; z wymienionych u niego kolekcji (s. 408-429) tylko jedna kolekcja – Breslau (Mineralogisches Museum der K. Universität) – znajduje się dziś w Polsce; wymienia on jeszcze wiele kolekcji prywatnych, np. kolekcję Juliana Siemaszko, von Bredow, F. Krantz, H. A. Ward.
    Jest u Wülfinga jeszcze kolekcja – Danzig (Westpreussisches Provinzial-Museum; mitgeteilt durch Herrn Direktor Professor Dr. H. Conwentz) – znajdowały się w niej 3 meteoryty: Pultusk 99 g, Krasnojarsk 287 g oraz 63 g fragment meteorytu Schwetz (Świecie)
  32. ^ meteoryty polskie w kolekcjach wg Wülfinga (1897)
  33. ^ jeszcze wcześniejszy katalog kolekcji meteorytów wydał w 1863 roku Buchner (1863); patrz również → Światowe kolekcje meteorytów

Zobacz również

Linki zewnętrzne

  • Meteoritical Bulletin Database (MBD) – pseudometeoryt (Pseudometeorite) Igast


Ambox question orange.svg
 Co jeszcze na stronę? (What else to supplement?)
(poszukać, uzupełnić …)
  • Siemaszko – Siemaschko J., Meteoriten-Sammlung, St. Petersburg, 1881, 1882, 1885, 1886
Źródło „http://meteoritica.pl/index.php5/Igast”
Osobiste