PayPal-donate (Wiki).png
O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)


Nerft

Z Wiki.Meteoritica.pl

Nerft
Nerft (Kuhlberg 1865).jpg
Okazy meteorytu Nerft: I. Pohgel, II. Swajahn (litografie; źródło: Kuhlberg 1865)
Spadek
Lokalizacja Łotwa
Położenie[2] 56°30'N, 21°30'E[1]
Data 12 kwietnia 1864 r., 04:45 (wtorek)
Charakterystyka
Typ chondryt zwyczajny, L6
Masa 10,92 kg
Liczba okazów 2 okazy
Meteoritical Bulletin Database
Synonimy
w NHM Cat: Poghel, Pohgel, Swajahn; po rosyjsku: Нерфт, po łotewsku: ?

Spadek meteorytów 12 kwietnia 1864 roku (wtorek) na Łotwie (chondryt zwyczajny, L6, TKW 10,92 kg).


Pierwsze doniesienie o spadku zamieścił Grewingk (1864)[3] w swoim opracowaniu poświęconym meteorytom BuschhofPillistfer. Pełną relację ze spadku i wyniki analiz opublikował Kuhlberg w 1865 i 1867 roku w publikacjach poświęconych wynikom badań meteorytów Nerft, Lixna i Honolulu[4].

Okoliczności spadku

Okoliczności spadku dwóch okazów meteorytu według Kuhlberga (1865, 1867).

Tuż przed wschodem słońca, przy bezchmurnym niebie, pracujący chłopi usłyszeli dziwne detonacje podobne do wystrzałów armatnich. W pobliżu Nerft na farmie Pohgel, gospodarz Jahn Kasak i jego trzej pomocnicy Jehkab Wilister, Dahn Leepin i Peter Grünwald, którzy budowali stodołę, zauważyli w odległości 375 kroków (Schritt), jak dziwny obiekt spadł na ziemię rozrzucając w powietrze glebę i trawę. Jehkab natychmiast podniósł kamień, który utworzył dziurę w ziemi 8-9 cali i ponad stopę głęboką. Według jego relacji, kamień wydzielał zapach prochu i był jeszcze bardzo ciepły, co poczuł przez wełniane rękawice. Znaleziony meteoryt ważył 13,77 funta ( russ.)[5] (około 5,639 kg).
W odległości 700-1000 kroków na północ od punktu pierwszego spadku, na farmie Swajahn, kilka sekund później, trzech świadków: Peter Ehrgle i jego dwóch parobków Jahn Gasparowitsch i Mickkel Sahmar, widziało drugi spadający na ziemię kamień. On również wyrzucił w powietrze ziemię i piasek. Zimna, warząca 11,486 funta (ok. 4,704 kg) bryła wbiła się w glebę na głębokość stopy.


Masa główna meteorytu znajduje się w zbiorach Instytutu Geologicznego Estońskiej Akademii Nauk w Tallinnie. Największe zbiory (fragment):

Zbiór waga fragmentów
(Koblitz MetBase)
Tallinn, Geol. Inst. Acad. Sci. 4964 g (main mass)
Vienna, Naturhist. Mus. 1564 g
Paris, Mus. d'Hist. Nat. 657 g

Brak w zbiorach polskich.

Meteoryt ten znalazł się w przygotowywanej przez Jerzego Pokrzywnickiego monografii polskich meteorytów o roboczym tytule Kosmolityka (Kosiński 2012).

Lokalizacja

Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
© Jan Woreczko & Wadi

(N) Nereta, (P) Pilkalne, (S) Svajāni

punkt spadku okazów podane przez Kuhlberga (1867)

* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki

Nereta (dawn. Nerft), Pilkalne, Svajāni (dawn. Swajahn). Rzeka Sussey (stara polska nazwa Susej).

Współrzędne dla meteorytu Nerft podane w Meteoritical Bulletin wskazują na punkt leżący około 240 km na zachód od rzeczywistego miejsca spadku meteorytów!

Według Kuhlberga (1867) meteoryty spadły w punktach (współrzędne w starym układzie odniesienia Ferro)[6]: Pohgel (Nr. I) 56°13'Br. 42°56'31"O.L.v.F., Swajahn (Nr. II) 56°14'Br. 42°57'31"O.L.v.F.


Mapa okolic spadku meteorytu Nerft (źródło: Kuhlberg 1865; zmodyfikowane)

Według Kuhlberga (1865, 1867) spadły dwa okazy meteorytu w miejscach (farmach) o nazwach PohgelSwajahn.

Położenia punktów spadku zaznaczonych na mapie różnią się nieznacznie od tych podanych w publikacji (Kuhlberg 1865, 1867). Punkty naniesione na mapę w Google Earth na podstawie współrzędnych z publikacji leżą dalej na wschód. Punkty spadku (+) Swajahn leży pomiędzy drogą a rzeką Sussey (stara polska nazwa Susej), natomiast punkt (+) Pohgel leży na tej samej długości, ale po lewej stronie rzeki.


Mapy


Galeria

Okazy meteorytu Nerft (źródło: Kuhlberg 1865)

Bibliografia

  • Chrzanowski Wojciech, (1859), Karta dawnéj Polski z przyległémi okolicami krajów sąsiednich według nowszych materyałów na 1:300000, Paryż 1859. Plik dLib; plik eUWr.
Opis spadku meteorytu (źródło: Grewingk et al. 1864)
  • Grewingk Constantin C.A. von, Schmidt Carl E.H., (1864), Ueber die Meteoriten-Fälle von Pillistfer, Buschhof und Igast in Liv- und Kurland (Mit zwei Tafeln und einer Karte.[7]), Archiv für die Naturkunde Liv-, Ehst- und Kurlands, Erste Serie, Dritter Band, Dorpat 1864, s. 421-556.[8][9] Plik PDF; plik DjVu.
  • Koblitz Jörn, MetBase. Meteorite Data Retrieval Software, Version 7.3 (CD-ROM), Ritterhude, Germany 1994-2012. MetBase.
  • Kuhlberg Alphons C., (1867), Analyse und Beschreibung der Meteorite von Nerft, Honolulu, Lixna und eines im Gouverment Jekaterinoslaw gefallen Meteoriten,[10] Archiv für die Naturkunde Liv-, Ehst- und Kurlands, Erste Serie, Vierter Band, Dorpat 1867, s. 1-32[11][12]; dodatek: Der Meteorit von Lixna. Ergänzung zu S. 23, nach einem Manuscript des Grafen Plater-Sieberg, (Nebst einer Tafel.[13]), s. 33-44.[14] Plik PDF; plik DjVu.


Przypisy

  1. ^ współrzędne dla meteorytu Nerft podane w Meteoritical Bulletin wskazują na punkt leżący około 240 km na zachód od rzeczywistego miejsca spadku meteorytów
  2. ^ jeśli nie zaznaczono inaczej, podano współrzędne przyjęte w oficjalnej bazie meteorytów Meteoritical Bulletin Database
  3. ^ Grewingk (1864) zacytował doniesienie zamieszczone w Riga'schen Zeitung nr 6 z kwietnia 1864 roku
  4. ^ a b za Tiirmaa (1994): E. Hoffman, student, a później profesor Uniwersytetu w Tartu nabył meteoryt Honolulu od wyprawy dookoła świata zorganizowanej przez O.E. Kotzebue w latach 1823-26. Meteoryt spadł, raczej szczęśliwie, 25 września 1825 r. w obecności członków wyprawy; Honolulu - chondryt zwyczajny L5, TKW 2,42 kg, spadek 27 września 1825 roku na Hawajach
  5. ^ w swojej publikacji Kuhlberg (1865, 1867) posługiwał się funtem rosyjskim ( russ.); 1 funt = 0,4095124 kg; Wikipedia - Funt (masa)
  6. ^ O.L.v.F. - östliche Länge v. Ferro; aby otrzymać współrzędne we współczesnym układzie należy od wartości długości geograficznej odjąć wartość 17°40', szerokość geograficzna pozostaje bez zmian; Wikipedia (EN) - Ferro Meridian
  7. ^ (dwie plansze i jedna mapa) mapy lokalizacji znalezisk okazów meteorytów PillistferBuschhof; na planszach rysunki okazów meteorytów Pillistfer, BuschhofIgast
  8. ^ artykuł ukazał się również w 1864 roku w formie osobnej publikacji: Grewingk Constantin von, Schmidt Carl, (1864), Ueber die Meteoritenfälle von Pillistfer, Buschhof und Igast in Liv- und Kurland (Mit zwei Tafeln und einer Karte.), Dorpat 1864, ss. 140. Plik hPDF; zbiory własne W&W
  9. ^ publikacja zawiera również krótką notatkę opisującą spadek meteorytu Nerft; Meteorsteinfall von Nerft in Kurland. 1864 April 12. (März 31.) bei Sonnenauigang (4 U. 45 M.), s. 554
  10. ^ spadek meteorytu Bachmut (Бахмут) 15 lutego 1814 roku w Ukrainie; chondryt zwyczajny L6, TKW 18 kg
  11. ^ tam też: Grewingk C., Die Meteoriten des mineralogischen Cabinets der Universität Dorpat am 1. Mai 1865, s. 29-32
  12. ^ zawiera mapę rejonu spadku meteorytu Nerft (s. 3)
  13. ^ zawiera mapę rejonu spadku meteorytu Lixna (s. 117)
  14. ^ publikacja ta ukazała się również w formie samodzielnego wydawnictwa: Kuhlberg Alphons C., (1865), Analyse und Beschreibung der Meteorite von Nerft, Honolulu, Lixna und eines im Gouverment Jekaterinoslaw gefallen Meteoriten (Mit zwei lithographirlen Tafeln.; mapa rejonu spadku meteorytu Nerft oraz tablice przedstawiające litografie okazów opisanych meteorytów Honolulu i Nerft), Dorpat 1865. Plik PDF; zbiory własne W&W
  15. ^ Tiirmaa Reet, Catalogue of the meteoritic collection of the Institute of Geology Acad. Sci. of the Estonian S.S.R.; główna część kolekcji znajduje się w Instytucie Geologii w Tallinnie, a kilkadziesiąt najbardziej interesujących okazów jest wystawionych w Muzeum Geologicznym w Tartu (Tiirmaa 1983)

Zobacz również

Linki zewnętrzne

  • Meteoritical Bulletin Database (MBD) - meteoryt Nerft
  • Encyclopedia of Meteorites (EoM) - meteoryt Nerft
Osobiste