(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)
Nerft
Z Wiki.Meteoritica.pl
(Różnice między wersjami)
| Linia 19: | Linia 19: | ||
| - | Pierwsze doniesienie o spadku zamieścił Grewingk (1864)<ref>Grewingk (1864) zacytował doniesienie zamieszczone w ''Riga'schen Zeitung'' nr 6 z kwietnia 1864 roku</ref> w swoim opracowaniu poświęconym meteorytom [[Buschhof]] i [[Pillistfer]]. Pełną relację ze spadku i wyniki analiz opublikował Kuhlberg w | + | Pierwsze doniesienie o spadku zamieścił Grewingk (1864)<ref>Grewingk (1864) zacytował doniesienie zamieszczone w ''Riga'schen Zeitung'' nr 6 z kwietnia 1864 roku</ref> w swoim opracowaniu poświęconym meteorytom [[Buschhof]] i [[Pillistfer]]. Pełną relację ze spadku i wyniki analiz opublikował Kuhlberg w 1867 roku w publikacji poświęconej wynikom badań meteorytów Nerft, [[Lixna]] i Honolulu<ref>za Tiirmaa (1994): ''E. Hoffman, student, a później profesor Uniwersytetu w Tartu nabył meteoryt Honolulu od wyprawy dookoła świata zorganizowanej przez O.E. Kotzebue w latach 1823-26. Meteoryt spadł, raczej szczęśliwie, 25 września 1825 r. w obecności członków wyprawy''; '''[http://www.lpi.usra.edu/meteor/index.php?code=11904 Honolulu]''' - chondryt zwyczajny L5, TKW 2,42 kg, spadek 27 września 1825 roku</ref>. |
=== Okoliczności spadku === | === Okoliczności spadku === | ||
| - | Okoliczności spadku dwóch okazów meteorytu według Kuhlberga (1865, | + | Okoliczności spadku dwóch okazów meteorytu według Kuhlberga (1865, 1867). |
| - | :Tuż przed wschodem słońca, przy bezchmurnym niebie, pracujący chłopi usłyszeli dziwne detonacje podobne do wystrzałów armatnich. W pobliżu Nerft na farmie '''''Pohgel''''', gospodarz Jahn Kasak i jego trzej pomocnicy Jehkab Wilister, Dahn Leepin i Peter Grünwald, którzy budowali stodołę, zauważyli w odległości 375 kroków (''Schritt''), jak dziwny obiekt spadł na ziemię rozrzucając w powietrze glebę i trawę. Jehkab natychmiast podniósł kamień, który utworzył dziurę w ziemi 8-9 cali i ponad stopę głęboką. Według jego relacji, kamień wydzielał zapach prochu i był jeszcze bardzo ciepły, co poczuł przez wełniane rękawice. Znaleziony meteoryt ważył 13,77 funta ('''''℔''' russ.'')<ref name="funt ros">w swojej publikacji Kuhlberg (1865, | + | :Tuż przed wschodem słońca, przy bezchmurnym niebie, pracujący chłopi usłyszeli dziwne detonacje podobne do wystrzałów armatnich. W pobliżu Nerft na farmie '''''Pohgel''''', gospodarz Jahn Kasak i jego trzej pomocnicy Jehkab Wilister, Dahn Leepin i Peter Grünwald, którzy budowali stodołę, zauważyli w odległości 375 kroków (''Schritt''), jak dziwny obiekt spadł na ziemię rozrzucając w powietrze glebę i trawę. Jehkab natychmiast podniósł kamień, który utworzył dziurę w ziemi 8-9 cali i ponad stopę głęboką. Według jego relacji, kamień wydzielał zapach prochu i był jeszcze bardzo ciepły, co poczuł przez wełniane rękawice. Znaleziony meteoryt ważył 13,77 funta ('''''℔''' russ.'')<ref name="funt ros">w swojej publikacji Kuhlberg (1865, 1867) posługiwał się funtem rosyjskim ('''''℔''' russ.''); 1 funt = 0,4095124 kg; Wikipedia - [http://pl.wikipedia.org/wiki/Funt_(masa) Funt (masa)]</ref> (około 5,639 kg). |
:W odległości 700-1000 kroków na północ od punktu pierwszego spadku, na farmie '''''Swajahn''''', kilka sekund później, trzech świadków: Peter Ehrgle i jego dwóch parobków Jahn Gasparowitsch i Mickkel Sahmar, widziało drugi spadający na ziemię kamień. On również wyrzucił w powietrze ziemię i piasek. Zimna, warząca 11,486 funta (ok. 4,704 kg) bryła wbiła się w glebę na głębokość stopy. | :W odległości 700-1000 kroków na północ od punktu pierwszego spadku, na farmie '''''Swajahn''''', kilka sekund później, trzech świadków: Peter Ehrgle i jego dwóch parobków Jahn Gasparowitsch i Mickkel Sahmar, widziało drugi spadający na ziemię kamień. On również wyrzucił w powietrze ziemię i piasek. Zimna, warząca 11,486 funta (ok. 4,704 kg) bryła wbiła się w glebę na głębokość stopy. | ||
| Linia 58: | Linia 58: | ||
(N) Nereta, (P) Pilkalne, (S) Svajāni | (N) Nereta, (P) Pilkalne, (S) Svajāni | ||
{{GEIcon-PlaceOfFall}} | {{GEIcon-PlaceOfFall}} | ||
| - | punkt spadku okazów podane przez Kuhlberga ( | + | punkt spadku okazów podane przez Kuhlberga (1867) |
{{GEFrame-end}} | {{GEFrame-end}} | ||
| Linia 65: | Linia 65: | ||
;Współrzędne dla meteorytu Nerft podane w Meteoritical Bulletin wskazują na punkt leżący około 240 km na zachód od rzeczywistego miejsca spadku meteorytów! | ;Współrzędne dla meteorytu Nerft podane w Meteoritical Bulletin wskazują na punkt leżący około 240 km na zachód od rzeczywistego miejsca spadku meteorytów! | ||
| - | Według Kuhlberga ( | + | Według Kuhlberga (1867) meteoryty spadły w punktach (współrzędne w starym układzie odniesienia ''Ferro'')<ref>'''O.L.v.F.''' - ''östliche Länge v. Ferro''; aby otrzymać współrzędne we współczesnym układzie należy od wartości długości geograficznej odjąć wartość 17°40', szerokość geograficzna pozostaje bez zmian; Wikipedia (EN) - [http://en.wikipedia.org/wiki/Ferro_Meridian Ferro Meridian]</ref>: '''Pohgel''' ('''Nr. I''') 56°13'Br. 42°56'31"O.L.v.F., '''Swajahn''' ('''Nr. II''') 56°14'Br. 42°57'31"O.L.v.F. |
<br clear="all"/> | <br clear="all"/> | ||
| - | [[Image:Narft_map_( | + | [[Image:Narft_map_(Kuhlberg_1867).jpg|thumb|400px|left|Mapa okolic spadku meteorytu Nerft (źródło: Kuhlberg 1867; zmodyfikowane)]] |
| - | Według Kuhlberga (1865, | + | Według Kuhlberga (1865, 1867) spadły dwa okazy meteorytu w miejscach (farmach) o nazwach '''Pohgel''' i '''Swajahn'''. |
| - | Położenia punktów spadku zaznaczonych na mapie różnią się nieznacznie od tych podanych w publikacji (Kuhlberg 1865, | + | Położenia punktów spadku zaznaczonych na mapie różnią się nieznacznie od tych podanych w publikacji (Kuhlberg 1865, 1867). Punkty naniesione na mapę w Google Earth na podstawie współrzędnych z publikacji leżą dalej na wschód. Punkty spadku '''(+) Swajahn''' leży pomiędzy drogą a rzeką Sussey (stara polska nazwa Susej), natomiast punkt '''(+) Pohgel''' leży na tej samej długości, ale po lewej stronie rzeki. |
<br clear="all"/> | <br clear="all"/> | ||
| Linia 95: | Linia 95: | ||
* {{Kosiński (2012p)}} | * {{Kosiński (2012p)}} | ||
| - | * {{Kuhlberg ( | + | * {{Kuhlberg (1867)}} |
* +Tiirmaa Reet, (1994), '''Kolekcja meteorytów Instytutu Geologicznego Estońskiej Akademii Nauk.''' ''Meteoryt'', 1, 1994, s. 6-10 (tłum. Michał Kosmulski). Plik [http://meteoryt.info/meteoryt194.pdf PDF]. | * +Tiirmaa Reet, (1994), '''Kolekcja meteorytów Instytutu Geologicznego Estońskiej Akademii Nauk.''' ''Meteoryt'', 1, 1994, s. 6-10 (tłum. Michał Kosmulski). Plik [http://meteoryt.info/meteoryt194.pdf PDF]. | ||
Wersja z 09:20, 14 sie 2013
| Nerft → | |
| Spadek | |
| Lokalizacja | Łotwa |
| Położenie[2] | 56°30'N, 21°30'E[1] |
| Data | 12 kwietnia 1864 r., 04:45 (wtorek) |
| Charakterystyka | |
| Typ | chondryt zwyczajny, L6 |
| Masa | 10,92 kg |
| Liczba okazów | 2 okazy |
| Meteoritical Bulletin Database | |
| Synonimy → | |
| w NHM Cat: Poghel, Pohgel, Swajahn; po rosyjsku: Нерфт, po łotewsku: ? | |
Spadek meteorytów 12 kwietnia 1864 roku (wtorek) na Łotwie (chondryt zwyczajny, L6, TKW 10,92 kg).
Pierwsze doniesienie o spadku zamieścił Grewingk (1864)[3] w swoim opracowaniu poświęconym meteorytom Buschhof i Pillistfer. Pełną relację ze spadku i wyniki analiz opublikował Kuhlberg w 1867 roku w publikacji poświęconej wynikom badań meteorytów Nerft, Lixna i Honolulu[4].
Okoliczności spadku
Okoliczności spadku dwóch okazów meteorytu według Kuhlberga (1865, 1867).
- Tuż przed wschodem słońca, przy bezchmurnym niebie, pracujący chłopi usłyszeli dziwne detonacje podobne do wystrzałów armatnich. W pobliżu Nerft na farmie Pohgel, gospodarz Jahn Kasak i jego trzej pomocnicy Jehkab Wilister, Dahn Leepin i Peter Grünwald, którzy budowali stodołę, zauważyli w odległości 375 kroków (Schritt), jak dziwny obiekt spadł na ziemię rozrzucając w powietrze glebę i trawę. Jehkab natychmiast podniósł kamień, który utworzył dziurę w ziemi 8-9 cali i ponad stopę głęboką. Według jego relacji, kamień wydzielał zapach prochu i był jeszcze bardzo ciepły, co poczuł przez wełniane rękawice. Znaleziony meteoryt ważył 13,77 funta (℔ russ.)[5] (około 5,639 kg).
- W odległości 700-1000 kroków na północ od punktu pierwszego spadku, na farmie Swajahn, kilka sekund później, trzech świadków: Peter Ehrgle i jego dwóch parobków Jahn Gasparowitsch i Mickkel Sahmar, widziało drugi spadający na ziemię kamień. On również wyrzucił w powietrze ziemię i piasek. Zimna, warząca 11,486 funta (ok. 4,704 kg) bryła wbiła się w glebę na głębokość stopy.
Masa główna meteorytu znajduje się w zbiorach Instytutu Geologicznego Estońskiej Akademii Nauk w Tallinnie. Największe zbiory (fragment):
Zbiór waga fragmentów
(Koblitz MetBase)Tallinn, Geol. Inst. Acad. Sci. 4964 g [main mass] Vienna, Naturhist. Mus. 1564 g Paris, Mus. d'Hist. Nat. 657 g
Brak w zbiorach polskich.
Meteoryt ten znalazł się w przygotowywanej przez Jerzego Pokrzywnickiego monografii polskich meteorytów o roboczym tytule Kosmolityka (Kosiński 2012).
Lokalizacja
Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
© Jan Woreczko & Wadi
(N) Nereta, (P) Pilkalne, (S) Svajāni
punkt spadku okazów podane przez Kuhlberga (1867)
* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki
Nereta (dawn. Nerft), Pilkalne, Svajāni (dawn. Swajahn). Rzeka Sussey (stara polska nazwa Susej).
- Współrzędne dla meteorytu Nerft podane w Meteoritical Bulletin wskazują na punkt leżący około 240 km na zachód od rzeczywistego miejsca spadku meteorytów!
Według Kuhlberga (1867) meteoryty spadły w punktach (współrzędne w starym układzie odniesienia Ferro)[6]: Pohgel (Nr. I) 56°13'Br. 42°56'31"O.L.v.F., Swajahn (Nr. II) 56°14'Br. 42°57'31"O.L.v.F.
Plik:Narft map (Kuhlberg 1867).jpg
Mapa okolic spadku meteorytu Nerft (źródło: Kuhlberg 1867; zmodyfikowane)
Według Kuhlberga (1865, 1867) spadły dwa okazy meteorytu w miejscach (farmach) o nazwach Pohgel i Swajahn.
Położenia punktów spadku zaznaczonych na mapie różnią się nieznacznie od tych podanych w publikacji (Kuhlberg 1865, 1867). Punkty naniesione na mapę w Google Earth na podstawie współrzędnych z publikacji leżą dalej na wschód. Punkty spadku (+) Swajahn leży pomiędzy drogą a rzeką Sussey (stara polska nazwa Susej), natomiast punkt (+) Pohgel leży na tej samej długości, ale po lewej stronie rzeki.
Mapy
Narft (Chrzanowski VI S6 Poniewiez).jpg
Nerft i wsie Frydrychshow, Pilkalne i Swaian. Mapa Polski z 1859 roku (fragment; zmodyfikowane) (źródło: Chrzanowski (1859)) |
Bibliografia
- Chrzanowski Wojciech, (1859), Karta dawnéj Polski z przyległémi okolicami krajów sąsiednich według nowszych materyałów na 1:300000, Paryż 1859. Plik dLib; plik eUWr.
.jpg)
- Grewingk Constantin C.A. von, Schmidt Carl E.H., (1864), Ueber die Meteoriten-Fälle von Pillistfer, Buschhof und Igast in Liv- und Kurland (Mit zwei Tafeln und einer Karte.[7]), Archiv für die Naturkunde Liv-, Ehst- und Kurlands, Erste Serie, Dritter Band, Dorpat 1864, s. 421-556.[8][9] Plik PDF; plik DjVu.
- Koblitz Jörn, MetBase. Meteorite Data Retrieval Software, Version 7.3 (CD-ROM), Ritterhude, Germany 1994-2012. MetBase.
- Kuhlberg Alphons C., (1867), Analyse und Beschreibung der Meteorite von Nerft, Honolulu, Lixna und eines im Gouverment Jekaterinoslaw gefallen Meteoriten,[10] Archiv für die Naturkunde Liv-, Ehst- und Kurlands, Erste Serie, Vierter Band, Dorpat 1867, s. 1-32[11][12]; dodatek: Der Meteorit von Lixna. Ergänzung zu S. 23, nach einem Manuscript des Grafen Plater-Sieberg, (Nebst einer Tafel.[13]), s. 33-44.[14] Plik PDF; plik DjVu.
- +Tiirmaa Reet, (1994), Kolekcja meteorytów Instytutu Geologicznego Estońskiej Akademii Nauk. Meteoryt, 1, 1994, s. 6-10 (tłum. Michał Kosmulski). Plik PDF.
Przypisy
Zobacz również
- meteoryt Lixna
Linki zewnętrzne
- Meteoritical Bulletin Database (MBD) - meteoryt Nerft
- Encyclopedia of Meteorites (EoM) - meteoryt Nerft
- Vernadsky Institute of Geochemistry and Analytical Chemistry - Нерфт
- meteorite.narodu.ru - Каталог метеоритов России и стран бывшего СССР
- Uniwersytet w Tartu, Estonia (University of Tartu, Estonia) - Tartu Ülikool, Eesti ● Geoloogia-Muuseum
- Wikipedia (LV) - Nereta
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}