(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)
Gaj
Z Wiki.Meteoritica.pl
(→Opis spadku meteorytu Gaj wg Pokrzywnickiego) |
|||
Linia 21: | Linia 21: | ||
(''zgodnie z oryginałem'')<ref>Pokrzywnicki (1964)</ref> | (''zgodnie z oryginałem'')<ref>Pokrzywnicki (1964)</ref> | ||
- | + | {{PJQuote-begin|source=Pokrzywnicki (1964)}} | |
- | + | {{Wielokropek}}<br /> | |
- | + | 19. SPADEK W GAJU | |
- | + | W sierpniu 1953 r. Polskie Towarzystwo Miłośników Astronomii (Koło Warszawskie) otrzymało wiadomość, że gospodarz wsi Gaj (pow. Wołomin), Józef Jędrysiak w którymś z lat 1928, 1929 lub 1930 oraz jego żona i córka widzieli, jak do bagienka znajdującego się w pobliżu z wielkim hałasem "coś wpadło" wyrzucając w górę słup wody. Sekcja Meteorytyki P.T.M.A. zainteresowała się powyższym doniesieniem i w odpowiedzi na list otrzymała dalsze informacje o spadku, z braku funduszów nie podejmując na razie badań w terenie. | |
- | + | Sytuacja zmieniła się jednak wkrótce wskutek powierzenia autorowi prac z zakresu meteorytyki przez Komitet Geologiczny PAN, dzięki czemu autor mógł się udać 9 VIII 1954 r. do wsi Gaj, celem przesłuchania świadków zjawiska, którzy potwierdzili fakt spadku bryły do bagienka. Antoni Benarski, mieszkaniec Gaju, od lat trzydziestu członek P.T.M.A., człowiek światły i ze wszech miar zasługujący na zaufanie w liście do mnie podał mi jako najbardziej prawdopodobną datę spadku 1927 r., jak również współrzędne miejsca spadku (patrz niżej). Na podstawie przeprowadzonych w terenie badań i rozmów można wyprowadzić następujące wnioski: | |
- | + | 1. Obserwowany spadek był niewątpliwie spadkiem meteorytu, Żaden lot pocisku nie mógł dać opisanych efektów, pomijając okoliczność, że w okolicy od strony zachodu nie mogło tego dokonać wojsko. | |
+ | |||
+ | 2. Meteoryt leciał z zachodu (z lekkim odchyleniem ku północy) na wschód (z lekkim odchyleniem ku południowi). Kąt jego lotu w stosunku do powierzchni ziemi był - jak się zdaje - nieduży, być może, około 30°. Po przebiciu warstwy błota meteoryt musiał zagłębić się ukośnie w twardym podłożu, a przy uderzeniu dał wytrysk błota i wody. Wartość zagłębienia meteorytu w ziemię trudno jest oznaczyć, prawdopodobnie jednak nie przekracza ona 3 m licząc od powierzchni błota, choć i większa głębokość nie jest wykluczona. Meteoryt znajduje się prawdopodobnie w okolicy miejsca wskazanego przez Jędrysiaków. | ||
[[Grafika:Gaj lokalizacja.jpg|left|200px|thumb|Domniemana lokalizacja miejsca spadku meteorytu Gaj wg Pokrzywnickiego <br>(52.523531°N, 21.430553°E)]] | [[Grafika:Gaj lokalizacja.jpg|left|200px|thumb|Domniemana lokalizacja miejsca spadku meteorytu Gaj wg Pokrzywnickiego <br>(52.523531°N, 21.430553°E)]] | ||
- | + | 3. Lot meteorytu był z kierunku zbliżonego do antapeksu<ref>autorowi chodziło zapewne o [http://www.sjp.pl/co/antyapeks antyapeks].</ref> - kierunku z którego spada większość meteorytów. | |
- | + | 4. Obserwowany lecący "kłąb dymu" był wywołany rozpylaniem się materii meteorytowej w atmosferze, a jego wygląd, jak gdyby "lecącego człowieka" (świadectwo Gizy), mógł być wywołany główną masą meteorytu ("głowa"), poza którą ciągnął się "ogon"<sup>1</sup>. | |
- | + | 5. Obserwowany przez świadków szum i powiew są cechą charakterystyczną dla spadku niektórych meteorytów i wielokrotnie były rejestrowane. | |
- | + | 6. Spadły okaz powinien mieć - sądząc z zebranych relacji świadków - dość znaczną wagę. Można przypuszczać, że miała ona kilkadziesiąt kilogramów. Opierając się na danych statystycznych, które wykazują, że około 92% wszystkich spadków stanowią aerolity, czyli meteoryty kamienne, można przypuszczać, że i meteoryt Gaj należał do tych ostatnich. | |
- | + | 7. Za datę i godzinę spadku meteorytu Gaj należy przyjąć 10-15 czerwca 1927 r., między godz 10-11 przed południem. | |
- | + | 8. Współrzędne miejsca spadku (według obliczeń A. Banarskiego) są następujące: 52°31'32"±10" N, 21°25'45"±10" E<sup>2</sup>. | |
- | + | :{{sparse-b}}Przypisy{{sparse-e}} | |
- | + | :<sup>1</sup> Dało to podstawę do gadek na temat "lecącego diabła", co przypomina opowiadanie Siemaszki (patrz E. Krinov, "Meteority", s. 228), że przy spadku met. Alatyr<ref>chodzi o spadek meteorytu [http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php?code=17933 Novo-Urei] z 1886 roku w Rosji.</ref> pewna świątobliwa staruszka zapewniała, że kiedy leciał kamień, to przed nim widać było jak wiercił się diabeł, uciekając przed pędzącym za nim kamieniem. | |
- | + | :<sup>2</sup> Dla dalszego wyjaśnienia sprawy meteorytu Gaj należałoby przeprowadzić pomiary magnetyczne korzystając z okresu suszy, a w miarę możliwości przekopać teren przy użyciu środków mechanicznych. Szczegóły spadku (zeznania świadków i prace w terenie) zawarte są w pracy autora "O spadku meteorytu we wsi Gaj powiatu Wołomińskiego" (Postępy Astronomii, t. VII, z. 1, 1959). | |
- | + | {{Wielokropek}} | |
+ | {{PJQuote-end}} | ||
<br clear="all"/> | <br clear="all"/> | ||
Linia 82: | Linia 85: | ||
<br clear="all"/> | <br clear="all"/> | ||
- | + | == Galerie == | |
Okolica i miejsce domniemanego spadku ([http://www.woreczko.pl/meteorites/travels/Gaj_2011/Gaj.htm marzec 2011 r.]; fot. Kasia, [[:File:Gaj_(WW).jpg|Wadi]] & [[:File:Gaj_sign_(WW).jpg|Woreczko]]) | Okolica i miejsce domniemanego spadku ([http://www.woreczko.pl/meteorites/travels/Gaj_2011/Gaj.htm marzec 2011 r.]; fot. Kasia, [[:File:Gaj_(WW).jpg|Wadi]] & [[:File:Gaj_sign_(WW).jpg|Woreczko]]) | ||
Linia 120: | Linia 123: | ||
== Zobacz również == | == Zobacz również == | ||
+ | * dodatkowe [[Gaj/Pliki|źródła/pliki]] | ||
* doniesienie [[Chłopowo_1888]] | * doniesienie [[Chłopowo_1888]] | ||
Wersja z 15:44, 9 sie 2012
Z wielkim hałasem "coś wpadło" do bagienka
Gaj → | |
Rejon spadku meteorytu (marzec 2011 r.)
(fot. Wadi & Woreczko) | |
Wątpliwy (doubtful) spadek | |
Lokalizacja | wieś Gaj, koło Wyszkowa, Polska |
Położenie[1] | 52°31'35"N, 21°25'45"E |
Data | prawdopodobnie czerwiec 1927 r., przed południem |
Uwagi | domniemany spadek meteorytu do bagna |
Charakterystyka | |
Typ | ? |
Masa | ? |
Meteoritical Bulletin Database |
Doniesienie o spadku niedaleko Wyszkowa w 1927 roku. Meteoryt sklasyfikowany w Meteoritical Bulletin Database jako wątpliwy (Doubtful).
Prawdopodobnie coś rzeczywiście spadło, ale wyjątkowo pechowo. Wokoło ładny las i łąki, a 'meteoryt' wylądował w niewielkim bagnie o rozmiarach 60×120 metrów. Pech!
Opis spadku meteorytu Gaj wg Pokrzywnickiego
(zgodnie z oryginałem)[2]
Pokrzywnicki (1964)
(…) W sierpniu 1953 r. Polskie Towarzystwo Miłośników Astronomii (Koło Warszawskie) otrzymało wiadomość, że gospodarz wsi Gaj (pow. Wołomin), Józef Jędrysiak w którymś z lat 1928, 1929 lub 1930 oraz jego żona i córka widzieli, jak do bagienka znajdującego się w pobliżu z wielkim hałasem "coś wpadło" wyrzucając w górę słup wody. Sekcja Meteorytyki P.T.M.A. zainteresowała się powyższym doniesieniem i w odpowiedzi na list otrzymała dalsze informacje o spadku, z braku funduszów nie podejmując na razie badań w terenie. Sytuacja zmieniła się jednak wkrótce wskutek powierzenia autorowi prac z zakresu meteorytyki przez Komitet Geologiczny PAN, dzięki czemu autor mógł się udać 9 VIII 1954 r. do wsi Gaj, celem przesłuchania świadków zjawiska, którzy potwierdzili fakt spadku bryły do bagienka. Antoni Benarski, mieszkaniec Gaju, od lat trzydziestu członek P.T.M.A., człowiek światły i ze wszech miar zasługujący na zaufanie w liście do mnie podał mi jako najbardziej prawdopodobną datę spadku 1927 r., jak również współrzędne miejsca spadku (patrz niżej). Na podstawie przeprowadzonych w terenie badań i rozmów można wyprowadzić następujące wnioski: 1. Obserwowany spadek był niewątpliwie spadkiem meteorytu, Żaden lot pocisku nie mógł dać opisanych efektów, pomijając okoliczność, że w okolicy od strony zachodu nie mogło tego dokonać wojsko. 2. Meteoryt leciał z zachodu (z lekkim odchyleniem ku północy) na wschód (z lekkim odchyleniem ku południowi). Kąt jego lotu w stosunku do powierzchni ziemi był - jak się zdaje - nieduży, być może, około 30°. Po przebiciu warstwy błota meteoryt musiał zagłębić się ukośnie w twardym podłożu, a przy uderzeniu dał wytrysk błota i wody. Wartość zagłębienia meteorytu w ziemię trudno jest oznaczyć, prawdopodobnie jednak nie przekracza ona 3 m licząc od powierzchni błota, choć i większa głębokość nie jest wykluczona. Meteoryt znajduje się prawdopodobnie w okolicy miejsca wskazanego przez Jędrysiaków. 3. Lot meteorytu był z kierunku zbliżonego do antapeksu[3] - kierunku z którego spada większość meteorytów. 4. Obserwowany lecący "kłąb dymu" był wywołany rozpylaniem się materii meteorytowej w atmosferze, a jego wygląd, jak gdyby "lecącego człowieka" (świadectwo Gizy), mógł być wywołany główną masą meteorytu ("głowa"), poza którą ciągnął się "ogon"1. 5. Obserwowany przez świadków szum i powiew są cechą charakterystyczną dla spadku niektórych meteorytów i wielokrotnie były rejestrowane. 6. Spadły okaz powinien mieć - sądząc z zebranych relacji świadków - dość znaczną wagę. Można przypuszczać, że miała ona kilkadziesiąt kilogramów. Opierając się na danych statystycznych, które wykazują, że około 92% wszystkich spadków stanowią aerolity, czyli meteoryty kamienne, można przypuszczać, że i meteoryt Gaj należał do tych ostatnich. 7. Za datę i godzinę spadku meteorytu Gaj należy przyjąć 10-15 czerwca 1927 r., między godz 10-11 przed południem. 8. Współrzędne miejsca spadku (według obliczeń A. Banarskiego) są następujące: 52°31'32"±10" N, 21°25'45"±10" E2.
(…) |
Lokalizacja
prawdopodobne miejsce spadku meteorytu Gaj
Meteoryt spadł do jedynego w okolicy bagna. Leciał z kierunku NWW. Są domniemania, że ponieważ leciał pod niewielkim kątem (ok. 30°), mógł się odbić od powierzchni wody (tzw. kaczka) i upaść dalej?
Od wielu lat na terenie domniemanego spadku poszukiwania prowadzi Janusz Kosiński z Wyszkowa[5]. Jak na razie bez rezultatów.
Miejsce spadku jest dostępne zimą, gdy skuwa je lód lub w okresach dłuższej suszy, gdy woda w bagnie silnie opadnie.
Mapy i zdjęcia lotnicze
Galerie
Okolica i miejsce domniemanego spadku (marzec 2011 r.; fot. Kasia, Wadi & Woreczko)
Bibliografia
- Kosiński Janusz W., (2007), Prawdopodobny spadek meteorytu w Gaju k. Wyszkowa. Zeszyty Wyszkowskie, 3, 2007, s. 46-51.
- Kosiński Janusz W., (2009), Prawdopodobny spadek meteorytu w Gaju k. Wyszkowa. Acta Soc. Metheor. Polon., vol. 1, 2009. Plik PDF
- Pilski Andrzej S., (1999), Nieziemskie skarby. Poradnik poszukiwacza meteorytów, Prószyński i S-ka, Warszawa 1999. ISBN 83-7180-173-4.
- Pokrzywnicki Jerzy, (1959), O spadku meteorytu we wsi Gaj powiatu Wołomińskiego. Postępy Astronomii, 1, 1959, s. 22-26.
- Pokrzywnicki Jerzy, (1964), I. Meteoryty Polski. II. Katalog meteorytów w zbiorach polskich, Studia Geologica Polonica, vol. XV, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1964.[6][7] Plik PDF. (s. 122-124).
- Żbik Marek, Stein J., (1983), O poszukiwaniu meteorytu Gaj. Przegląd Geof., 28(2), 1983, s. 229-232.
Przypisy
- ^ jeśli nie zaznaczono inaczej, podano współrzędne przyjęte w oficjalnej bazie meteorytów Meteoritical Bulletin Database
- ^ Pokrzywnicki (1964)
- ^ autorowi chodziło zapewne o antyapeks.
- ^ chodzi o spadek meteorytu Novo-Urei z 1886 roku w Rosji.
- ^ Kosiński (2009)
- ^ pierwsze i jak na razie jedyne, tak kompleksowe opracowanie na temat polskich meteorytów; warto jednak zaznaczyć, że Jerzy Pokrzywnicki niewątpliwie obficie korzystał z wcześniejszego bibliograficznego opracowania autorstwa Zofii Gąsiorowskiej (1966, maszynopis jej pracy powstał przed 1964 rokiem), ale nigdzie w jego publikacjach nie pojawia się jej nazwisko!? (Kosiński 2014)
- ^ patrz → Pokrzywnicki (1964)/Kolekcje
Zobacz również
- dodatkowe źródła/pliki
- doniesienie Chłopowo_1888
Linki zewnętrzne
- Meteoritical Bulletin Database (MBD) - meteoryt wątpliwy (Doubtful meteorite) Gaj
- Encyclopedia of Meteorites (EoM) - meteoryt wątpliwy (Doubtful meteorite) Gaj
- geoportal.gov.pl - miejsce spadku meteorytu Gaj
- Archiwum Map Wojskowych Instytutu Geograficznego 1919-1939
- Rejon spadku w relacji "Gaj w diabelskim dole"