O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

---

Z Wiki.Meteoritica.pl

Ciekawy trop Pokrzywnickiego

Doniesienie o bolidzie (spadku?) 20 stycznia 1845 roku w Zielonej Górze.

Pokrzywnicki wymienia meteoryt Sulechów znaleziony w zbiorach Zakładu Mineralogii i Petrografii Uniwersytetu Wrocławskiego i sugeruje, że jest to efekt spadku Zielona Góra 1845.

Jerzy Pokrzywnicki^[1] przeglądając zbiory meteorytów Uniwersytetu Wrocławskiego natknął się na ~38 g fragment meteorytu żelaznego, któremu towarzyszyła nieczytelna etykietka z której mogłoby wynikać, że jest to fragment meteorytu ze spadku 20 stycznia w Zielonej Górze (niem. Grünberg). Więcej szczegółów w opisie meteorytu Sulechów.

Źródła

U von Boguslawskiego (1854) na stronie 106-107 jest następujący zapis:

(…) 1845 Jan. 20 zwischen 5½ und 6 Uhr Morg. Grosse Feuerkugel und muthmasslicher Meteorsteinfall bei Grünberg in Schlesien. Hr. Apotheker Weimann daselbst (ein eifriger Naturforscher, welchen wir auch die interessanten Notizen über den Grünberger Meteorstein von 1841 März 22. verdanken[2]) schreibt hierüber d.d. Jan. 22: »Am letzten Montage (Jan. 20.) früh zwischen 5½ und 6 Uhr ist von mehreren Landbewohnern, welche zum hiesigen Wochenmarkt unterwegs waren, eine Feuererscheinung am Himmel, die nach Einigen mit einem Knalle begleitet war, beobachtet worden, die auf einen Meteorsteinfall schliessen lässt. Die augenblickliche, sehr helle Erleuchtung ist von einem Bewohner des Dorfes Sawade (zwischen Grünberg und Züllichau) slebst in seiner Stube beobachtet worden. Der feurige Schweif zog von Nordwest nach Osten.«. (…)

(tłum.: W ostatni poniedziałek (20 stycznia) między godziną 5½ i 6 mieszkańcy lokalnych wsi w drodze na cotygodniowy targ, byli świadkami ognistego zjawiska na niebie, któremu towarzyszył huk i bliski spadek meteorytu. Mieszkaniec wsi Sawade (między Zieloną Górą i Sulechowem) zaobserwował ze swojego domu bardzo jasne światło. Ognisty ogon przemieszczał się z północnego zachodu na wschód.)

Pokrzywnicki (1964) cytuje ten fragment niedokładnie w opisie meteorytu Sulechów!

Kesselmeyer (1861) (s. 436)

581.

-

1845. 20. Jan.

Grüneberg; Schlesien.

Deutschland

51º55'N. 15º30'O.

P. IV. 1854. 106.[3]

Feuerkugel von einem Knalle begneitet, der auf einen Steinfall schliessen liess.

(tłum.: …)

Greg (1861)

Year.	Day of month.	Locality.	Size or weight.	Direction.	Duration; rate; hour;	Remarks, &c.
1845.?	Jan. 20	Grüneberg, Silesia	…	N.W. to S.E.		remarkable fiery meteor and tail; detonation?.

(tłum.: niezwykły meteor ognisty i ogon; detonacje?)

U Greg'a jest Grüneberg?! Jest to raczej pomyłka^[4].

Klein (1904)

1845 Januar 20

5h 30m bis 6h nachm.

Grünberg, Schlesien1)

¹⁾ Mutmaßlicher Meteoritenfall.

(tłum.: podejrzewa się spadek meteorytu)

Lokalizacja

Pomiędzy Zieloną Górą a Sulechowem znajduje się wieś Zawada (niem. Sawade).

Bibliografia

• Boguslawski Georg von, (1854), Zehnter Nachtrag zu Chladni's Verzeichnisse der Feuermeteore und herabgefallenen Massen (Wien 1819), Annalen der Physik, IV, 90 uzupeł. (ergänzungsband), 1854, s. 1-155, (s. 106-107). Plik DjVu
  Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
  .

• Greg R. Philips, Esq., F.G.S., (1861), A Catalogue of Meteorites and Fireballs, from A.D. 2 to A.D. 1860^[5], Report of the British Association for the Advancement of Science (B.A.A.S.), 30th Meeting (1860), London 1861, s. 48-120.^[6] Źródło: MeteoriteHistory.info; plik DjVu; plik PDF; wersja full-HTML (h) (str. tytułowa).

• Kesselmeyer Paul August, (1861), Ueber den Ursprung der Meteorsteine. Tafel XII-XIV., w: Broenner Heinrich L., Abhandlungen, herausegeben von der Senckenburgischen naturforschenden gesellschaft, Bd. 3, Frankfurt a.M. 1859-1861, s. 313-454, (s. 436). Plik PDF; plik DjVu.

• Klein Hermann Joseph, (1904), Jahrbuch der Astronomie und Geophysik. Enthaltend die wichtigsten Fortschritte auf den Gebieten der Astrophysik, Meteorologie und physikalischen Erdkunde, XIV. Jahrgang 1903, Eduard Heinrich Mayer, Leipzig 1904. Plik DjVu (str. tytułowa).

• Pokrzywnicki Jerzy, (1964), I. Meteoryty Polski. II. Katalog meteorytów w zbiorach polskich, Studia Geologica Polonica, vol. XV, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1964, (s. 109-112).^[7][8] Plik PDF.

Przypisy

Zobacz również

• meteoryty: Seeläsgen (Przełazy) i Sulechów
• spadek Grüneberg (Wilkanówko)

Linki zewnętrzne

• Polski Serwis Meteorytów - meteoryt Sulechów
• Wikipedia - wieś Zawada
• MSMK – Czajka Wiesław, Mapa Spadków Materii Kosmicznej na obszar Polski (astroblemy.pl/MSMK; Internet Archive, Wayback Machine – http://astroblemy.pl/)