PayPal-donate (Wiki).png
O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

Wietrzno-Bobrka

Z Wiki.Meteoritica.pl

Narzędzia z meteorytów

Wietrzno-Bobrka →
Wietrzno-Bobrka.jpg
Halsztacka siekierka z tulejką pochodząca z Wietrzna-Bóbrki w powiecie krośnieńskim w Małopolsce
Artefakt
Lokalizacja miejscowość Wietrzno-Bóbrka koło przełęczy Dukielskiej, woj. Małopolskie, Polska
Położenie[1] 49°25'N, 21°42'E
Data pochodzi z okresu halsztackiego (700-550 r.p.n.e.); pozyskana do zbiorów w ...
Uwagi siekierka została wykonana z żelaza meteorytowego odmiany średnio- lub drobnoziarnistego oktaedrytu lub ataksytu
Charakterystyka
Typ artefakt, siekierka z żelaza meteorytowego
Masa 376 g
Liczba okazów siekierka z tuleją
Meteoritical Bulletin Database
Synonimy →
polska pisownia: Wietrzno-Bóbrka

Artefakt - siekierka z żelaza meteorytowego

Wietrzno-Bóbrka – kolejnym zabytkiem wykonanym z żelaza meteorytowego jest siekierka z tuleją datowana na okres halsztacki (700–550 p.n.e.), która została odkryta na terenie grodziska w miejscowości Wietrzno-Bóbrka w 1957 roku. To nieziemskie narzędzie waży 376 g. Wymiary siekierki: długość 113 mm, średnica tulei 41 mm, średnica otworu 31 mm, szerokość 42 mm. Siekierka została zgrzana na przemian z kawałków miękkiej stali i żelaza meteorytowego. Warstwy druga i czwarta są częścią meteorytu typu średnio- lub drobnoziarnistego oktaedrytu lub ataksytu.

Więcej w artykule Andrzeja Kotowieckiego (2003)

Według Kotowieckiego (2003)

(...) Następnym trzecim z kolei zabytkiem wykonanym z żelaza meteorytowego jest siekierka z Wietrznej-Bóbrki opisana w literaturze przez J. Piaskowskiego i A. Żakiego[2].
Plan wałów grodziska Wietrzno-Bóbrka z zaznaczonym miejscem znalezienia (×) (źródło: Kotowiecki 2003)
Jest to siekierka z tuleją datowana na okres halsztacki (700-550 p.n.e.), która została odkryta na terenie grodziska w miejscowości Wietrzno-Bóbrka koło przełęczy Dukielskiej w 1957 roku. Przedmiot ten zachował się w bardzo dobrym stanie z minimalną korozją, posiada kształt niedługiej okrągłej tulei o tzw. podniesionym lub podwójnie wciętym brzegu, zakończonym krótkim, stosunkowo grubym ostrzem. Wymiary siekierki: długość 11,3 cm, średnica tulei 4,1 cm, średnica otworu 3,1 cm, szerokość 4,2 cm oraz waga 376 gram. Według J. Piaskowskiego siekierka posiada trudną do wyjaśnienia strukturę. Została ona wykuta z jednego kawałka metalu co zostało stwierdzone przy prześwietleniu promieniami gamma izotopu kobaltu 60Co, jednak wydaje się, że był on zgrzewany z kilku warstw. Próbka wycięta z ostrza wykazała, bowiem strukturę warstwową, w której można było rozróżnić pięć warstw. Dalsze badania wykazały, że pierwsza, trzecia i piąta warstwa to miękka stal lub zwykłe żelazo, wytopione sposobem dymarkowym, natomiast druga i czwarta warstwa to żelazo ze znaczną zawartością niklu – ok. 8-10%. Tutaj można by polemizować z tym twierdzeniem a raczej skłonić się do poglądu, że siekierka ta została wykonana z jednego kawałka meteorytu typu oktaedryt, chociaż J. Piaskowski przytacza dwie możliwości dla wyjaśnienia struktury siekierki i tak: została wykuta z pięciu warstw, w tym warstwy zawierającej nikiel, albo warstwy wytworzyły się samorzutnie w wyniku segregacji niklu i węgla. J. Piaskowski wysuwa te hipotezy w pracy pt.: „Metaloznawcze badania wyrobów żelaznych z okresu halsztackiego i lateńskiego z Małopolski”. Jednak rok później uważa, że bardziej prawdopodobne wydaje się zgrzewanie siekierki z kawałków miękkiej stali i żelaza niklowego (meteorytowego). Tak, więc wykryte warstwy, druga i czwarta są częścią meteorytu odmiany średnio- lub drobnoziarnistego oktaedrytu czy też ataksytu. Siekierka ta pochodzi zdaniem naukowców z importu, ale jednoznacznie nie dają oni odpowiedzi na pytanie skąd przybyła do Polski, jak również, przez kogo została zrobiona.
Wartym podkreślenia jest fakt, że taka technika obróbki żelaza meteorytowego rozwinęła się u Malajów. F.L. Boschke w książce pt. „Z Kosmosu na Ziemię” na str. 166 pisze między innymi: „Dwustronne ostrza ich sztyletów, nierzadko powyginane wężykowato, wyrabiano w sposób następujący: pomiędzy trzema warstwami zwykłego żelaza, względnie miękkiej stali, umieszczano dwie cienki warstwy żelaza meteorytowego. Ten pięciowarstwowy przekładaniec przekłuwano w jedną całość. Metoda ta była stosowana do wyrobu szczególnie kosztownego „oręża”. Zastanawiającym jest fakt, jak ta metoda przeniknęła na taką odległość, prawdopodobnie poprzez Indie do Europy. Zadziwiającym jest również, że metoda ta przetrwała tysiąclecia. (...)


Lokalizacja

(W) wieś Wietrzno, gdzie w grodzisku znaleziono siekierkę z żelaza meteorytowego


Bibliografia

  • Kotowiecki Andrzej, (2003), Polskie zabytki wykonane z żelaza meteorytowego. Materiały II Seminarium Meteorytowego Olsztyn 2003, Olsztyńskie Planetarium i Obserwatorium Astronomiczne i Polskie Towarzystwo Meteorytowe, Olsztyn 2003. s. 55-64. Plik PDF
  • Kotowiecki Andrzej, (2004), Artifacts in Polish collections made of meteoritic iron. Meteoritics and Planetary Science, vol. 39, nr 8, supp., 2004, s. A151-A156. Plik PDF
  • Piaskowski Jerzy, (1959), Metaloznawcze badania wyrobów żelaznych z okresu Halsztackiego i wczesnolateńskiego znalezionych na Śląsku. Przegląd Archeologiczny, tom XII, 1959, s. 124-135.
  • Piaskowski Jerzy i Żaki A., (1961), Żelazna siekierka halsztacka z grodziska Wietrzno-Bóbrka koło Przełęczy Dukielskiej. Acta Archaeologica Carpathica, tom III, 1961, s. 177-183.
  • Piaskowski Jerzy, (1980), Czy człowiek wykorzystał żelazo meteorytowe. Wszechświat, 2, 1980, s. 32-34.

Przypisy

  1. ^ jeśli nie zaznaczono inaczej, podano współrzędne przyjęte w oficjalnej bazie meteorytów Meteoritical Bulletin Database
  2. ^ Piaskowski et al. 1961

Zobacz również

Linki zewnętrzne

Co jeszcze na stronie?

  • gdzie znajduje się obecnie artefakt?
Źródło „http://meteoritica.pl/index.php5/Wietrzno-Bobrka”
Osobiste