O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

---

Z Wiki.Meteoritica.pl

Artefakty z i dla meteorytów.

W dawnych czasach, gdy do wyrobu broni i narzędzi rolniczych trzeba było potrzebne żelazo wytapiać w dymarkach i nie było to proste zadanie, znajdywane dziwne naturalne bryły żelaza nie mogły ujść uwadze ludzi. Znaleziona bryła była wielkim darem natury i oczywiście stawała się surowcem cennego metalu. Równie często z kosmicznymi kamieniami wiązano tajemnicze moce, idealne więc były również do wyrobu talizmanów, biżuterii i przedmiotów kultu. Wśród znalezisk archeologicznych znajduje się więc przedmioty wykonane z meteorytów, jak i dla meteorytów jako obiektów kultu.

Artefakty wykonane z meteorytu żelaznego Cape York^[1] opisuje Buchwald (1975). Mieszkańcy Grenlandii Inuici wykonywali z tego meteorytu wiele przedmiotów i narzędzi. Znane są również artefakty znalezionych w grobowcu Tutanchamona, są to różne narzędzia i elementy biżuterii wykonane z żelaza meteorytowego i Szkła Pustyni Libijskiej (woreczko.pl).

Bibliografia

• +Bennett Jay, (2023), Metal z nieba, National Geographic, 6, 2023, s. 22-41.

• Buchwald Vagn Fabritius, (1975), Handbook of Iron Meteorites. Their History, Distribution, Composition, and Structure, University of California Press, Berkeley 1975. ISBN 0-520-02934-8.^[2] Pliki PDF.

• +Eliade Mircea, (1993), Kowale i alchemicy, Wyd. Fundacja ALETHEIA, Warszawa 1993, ss. 216, (rozdz. Meteoryty i metalurgia). ISBN 978-83-61182-05-4.

• +Farrington Oliver Cummings, (1900), The Worship and Folk-Lore of Meteorites, The Journal of American Folklore, 13(50), 1900, s. 199-208. Plik doi.

• Gurba Jan, (1966), Znalezisko przedmiotu wykonanego z meteorytu żelaznego, Z Otchłani Wieków, r. XXXII, z. 1, 1966, s. 72-73.

• +Hofmann Beda A., Bolliger Schreyer Sabine, Biswas Sayani, Gerchow Lars, Wiebe Daniel, Schumann Marc, Lindemann Sebastian, Ramírez García Diego, Lanari Pierre, Gfeller Frank, Vigo Carlos, Das Debarchan, Hotz Fabian, von Schoeler Katharina, Ninomiya Kazuhiko, Niikura Megumi, Ritjoho Narongrit, Amato Alex, (2023), An arrowhead made of meteoritic iron from the late Bronze Age settlement of Mörigen, Switzerland and its possible source, Journal of Archaeological Science, 157, 2023. Plik doi.

• +Karczemska Anna T., (2010), Meteoritic matter and materials manufacturing, Archives of Materials Science and Engineering, 2, 45, 2010, s. 114-119. Plik PDF.

• Kotowiecki Andrzej, (2003), Polskie zabytki wykonane z żelaza meteorytowego, materiały, II Seminarium Meteorytowe, 24-26 kwietnia, Olsztyn 2003, s. 55-64. Plik PDF.

• Kotowiecki Andrzej, (2004), Artifacts in Polish collections made of meteoritic iron, Meteoritics & Planetary Science, vol. 39(S8), 2004, s. A151-A156. Plik doi; plik aDs.

• Kotowiecki Andrzej, (2016), Polskie zabytki wykonane z żelaza meteorytowego, Meteoryt, 1, 2016, s. 18-22. Plik PDF.

• Kotowiecki Andrzej, (2020), Polskie zabytki z żelaza meteorytowego, portal Pressmania.pl, 20 lipca 2020. Artykuł.

• Kotowiecki Andrzej, (2023), Coraz więcej odkryć meteorytów – zabytków sztuki materialnej, portal Pressmania.pl, 17 czerwca 2023. Artykuł.

• Kotowiecki Andrzej, (2023), James Sowerby i szabla wykonana z żelaza meteorytowego, portal Pressmania.pl, 27 czerwca 2023. Artykuł.

• Kotowiecki Andrzej, (2023), Meteorytowy miecz Simóna Bolívara, portal Pressmania.pl, 29 czerwca 2023. Artykuł.

• Kuryer Literacko-Naukowy, nr 5 (25 stycznia 1937), rocznik 14, s. 9. Meteoryt w ręku pierwotnego człowieka, Autor Dr J.G. Plik mLib.

• +Napierała Marcin, (2021), Żelazo meteorytowe w starożytnym Egipcie przed okresem późnym (Meteoritic iron in ancient Egypt before the late period), Folia Praehistorica Posnaniensia, 26, 2021, s. 241-279. Plik doi.

• Piaskowski Jerzy, (1959), Metaloznawcze badania wyrobów żelaznych z okresu Halsztackiego i wczesnolateńskiego znalezionych na Śląsku, Przegląd Archeologiczny, tom XII, rocznik 34, 1959, Wrocław 1960, s. 124-135.

• Piaskowski Jerzy, (1960), Metaloznawcze badania wyrobów żelaznych z okresu halsztackiego i lateńskiego z Małopolski, Materiały Archeologiczne, 2, 1960, s. 197-224.

• Piaskowski Jerzy, (1960), An interesting example of early technology, Journal of the Iron and Steel Institute, 194, 1960, s. 336-340.

• Piaskowski Jerzy, (1980), Czy człowiek wykorzystywał żelazo meteorytowe?, Wszechświat, nr 2, 1980, s. 32-34. Plik DjVu
  Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
  .

• Piaskowski Jerzy, (1980), W sprawie żelaza „meteorytowego” i możliwości jego wytapiania przez człowieka, Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, r. XXVIII, nr 1, 1980, s. 3-13. Plik DjVu
  Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
  .

• +Piaskowski Jerzy, (1982), A study of the origin of the ancient high-nickel iron generally regarded as meteoric, w: T.A. Wertime, S.F. Wertime (eds.), Early pyrotechnology: the evolution of the first fire-using industries, Smithsonian Institution Press, Washington D.C., 1982, s. 237-243.

• +Piaskowski Jerzy, (1988), The Earliest Iron in the World, PACT, 1988, s. 37-46.

• +Piaskowski Jerzy, (1992), Technical studies on high nickel irons with special references to the Indonesian Kris, Archeomaterials, 6, 1992, s. 35-52.

• Pokrzywnicki Jerzy, (1960-61), Weapons and other articles made from meteoritic iron, Bull. Soc. Amis Sci. Lettr. de Poznań, Sér. B, Livr. XVI, Poznań 1960, s. 251-277.

• Pokrzywnicki Jerzy, (1967), Syderyty w Polsce jako materiał do wyrobów zastępujących stal przemysłową, Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, r. XV, nr 2, 1967, s. 367-368.

• Pokrzywnicki Jerzy, (1970), O starożytnych wyrobach z żelaza meteorytowego, Wiadomości Archeologiczne, tom XXXV, z. 3, 1970, s. 295-302.

• Socha Krzysztof, Suliga Ireneusz, Krawczyk Henryk, (2014), Meteoryty – najstarszy materiał do wytwarzania narzędzi żelaznych? (Meteorites – the oldest material for fabricating iron artifacts?), Acta Soc. Metheor. Polon., 5, 2014, s. 104-114. Plik ASMP.

• +WK^[3], (2003), Zaskakujące rezultaty prywatnego śledztwa cieszynianina. Kosmiczna siekierka, Głos Ziemi Cieszyńskiej, 19, 2003, s. . Plik sLib.

• Woźniak Marek, (2021), Meteoryty żelazne – klasyfikacja w obrazach (Iron meteorites – classification in pictures), Acta Soc. Metheor. Polon., 12, 2021, s. 149-216 (abstrakt).^[4] Plik ASMP; Książka abstraktów.

• Zimmer G.F., (1916), The Use of Meteoric Iron by Primitive Man, Journal of the Iron and Steel Institute, 94, 1916, s. 306-356.

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Art&Met – Meteoryty i Sztuka
• Art&Met – Polskie zabytki wykonane z żelaza meteorytowego
• Kotowiecki Andrzej, Polskie zabytki wykonane z żelaza meteorytowego
• woreczko.pl – Kair 2012