O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

Z Wiki.Meteoritica.pl

Wersja z 09:42, 26 sty 2019

Hammer tuż za granicą

Spadek na terenie Czech 16 września 1969 roku (wtorek), blisko granicy z Polską. Meteoryt uderzył w dach domu we wsi Suchy Dul (cz. Suchý Důl) niedaleko Police nad Metují i rozpadł się na dwie części o wagach 755,2 i 60,1 g. Świadek, Pani Franciszka Klimesowa (na zdjęciu córka Věra Klimešová) była w ogrodzie swojego domu (posesja nr 147) około 50 metrów od punktu uderzenia. Opowiadała, że spadkowi meteorytu towarzyszył „boom” podobny do dźwięku lecącego samolotu, a następnie ostry gwizd i dźwięk uderzenia. Widziała, jak po dachu jej domu stoczyły się czarne kamienie. Gdy poszła na strych, zauważyła dziurę w dachu i złamaną krokiew, a na podłodze leżący fragment meteorytu^[2] (podobne okoliczności towarzyszyły spadkowi meteorytu Sołtmany). Wszystkie zebrane fragmenty ważyły łącznie 840 gramów.^[3] Wyniki analiz chemicznych i mineralogicznych meteorytu znajdują się w pracach Tuček (1970) i Jakeš (1980).

Bolid, z którego spadł meteoryt Suchy Dul, został zarejestrowany przez istniejącą już wówczas od kilkunastu lat czechosłowacką sieć bolidową (z niej rozwinęła się później sieć European Fireball Network). O tym wydarzeniu ukazał się również komunikat w Uranii (1969):

Komunikat dla obserwatorów

Według informacji otrzymanej za pośrednictwem dra Jana Pokrzywnickiego^[4] – przewodniczącego sekcji Meteorytyki PTMA – z Obserwatorium Astronomicznego w Ondřejowie (CSRS) nadesłano wiadomość, że 16 września 1969 roku o godz. 8-mej w okolicy Polic upadł kamienny meteoryt wagi 840 gramów. Dla dalszych badań bardzo potrzebne są wizualne obserwacje meteoru. Więcej i większe meteoryty mogą być znalezione w Polsce na południe od Kłodzka w województwie wrocławskim. Terenem szczególnego zainteresowania dla poszukiwania spadku meteorytów są m. in. okolice: Radkowa, Polanicy Zdroju i Bystrzycy Kłodzkiej w woj. wrocławskim. Wszelkie informacje w powyższej sprawie prosimy uprzejmie przekazywać na adres Dr Jana Pokrzywnickiego, Sekcja Meteorytyki Oddziału Warszawskiego PTMA, Warszawa, Al. Ujazdowskie 4,^[5] lub do Redakcji „Uranii”.

Krótki opis na portalu: Astronomická mapa České republiky – Police nad Metují — meteorit.

Kolekcje

Fragmenty meteorytu Suchy Dul znajdują się tylko w dwóch kolekcjach:

Zbiór	waga fragmentów (Koblitz MetBase)	uwagi
Prague, Nat. Mus.	685 g	masa główna 682 g[6]
Washington, Natl. Mus. Nat. Hist.	1,8 g

Jak pisze Andrzej S. Pilski (1999, s. 117) (wyróżnienie w tekście Redakcja):

„Pewien miłośnik astronomii z Polic^[7] zaobserwował rozpad bolidu na części, z których większość przeleciała na polską stronę. Przelot bolidu obserwowali także mieszkańcy Radkowa i Kłodzka. Jak wiadomo, najbliżej spadają zawsze mniejsze okazy meteorytów, a najdalej dolatują te największe. Meteoryty, które dotarły do Kotliny Kłodzkiej, muszą mieć masę kilku, może kilkunastu kilogramów. Oceniono, że największy okaz spadł gdzieś koło Batorowa. Nikomu jednak nie udało się znaleźć nawet kawałeczka.”

Lokalizacja

Bolid leciał z północnego zachodu na południowy wschód wzdłuż Gór Stołowych. Obserwowali go mieszkańcy Radkowa i Kłodzka. Zaobserwowano rozpad bolidu i przypuszcza się, że największe jego fragmenty (może nawet kilkunastokilogramowe) spadły w okolicach Batorowa. Teren do poszukiwań jest bardzo trudny. Jak dotąd nie znaleziono dalszych fragmentów.

Meteoryt spadł na dach posesji nr 147 w punkcie o współrzędnych 50°32.248'N, 16°15.701'E (wg Vaclava Klimešová).

W odległym o niecałe 7 km na północny-wschód Broumovie spadł w 1847 roku meteoryt żelazny Braunau.

Miejsce spadku i kierunek skąd nadleciał meteoryt (źródło: Google Earth)

Suchy Dul/Galerie

Meteoryt Suchy Dul (źródło: Tuček 1981; więcej → Suchy Dul/Galerie)

Dziura w dachu wybita przez meteoryt

Masa główna meteorytu w zbiorach Muzeum Historii Naturalnej w Pradze (Národí Muzeum Praha) (źródło: Šreinová et al. 2012)

Miejsce spadku meteorytu Suchy Dul (początek maja 2012 r.; fot. Wadi & Jan Woreczko)

Gospodarstwo Państwa Klimešov. W dach budynku po lewej (posesja nr 147) uderzył meteoryt	Posesja nr 147 we wsi Suchy Dul	Właściciele gospodarstwa, Mila i Vaclav Klimešov
Dom Franciszki Klimešovej babci Vaclava Klimešova i miejsce gdzie uderzył meteoryt	Widok na wieś Suchy Dul z drogi do posesji nr 147	Na ten dach spadł meteoryt

Więcej → Suchy Dul/Galerie

Bibliografia

• Dziennik Łódzki, (1969), Meteoryt o wadze 100 kilogramów, nr 277, 1969, s. 4. Plik lLib.

• Jakeš Petr, (1980), Mineralogy of Police meteorite, Sborník Národního muzea v Praze, vol. XXXVI B, nr 1, 1980, s. 43-50. Plik PDF.

• Koblitz Jörn, MetBase. Meteorite Data Retrieval Software, Version 7.3 (CD-ROM), Ritterhude, Germany 1994-2012. MetBase.

• Meteoritical Bulletin, nr 48, 1969.^[8] Plik aDs.

• Pilski Andrzej S., (1999), Nieziemskie skarby. Poradnik poszukiwacza meteorytów, Prószyński i S-ka, Warszawa 1999, (s. 117). ISBN 83-7180-173-4.

• Šreinová Blanka, Bukovanská Marcela, (2012), Meteority v České republice, Člověk ve svém pozemském a kosmickém prostředí, Bulletin referátů z konference, Úpice 2012, (s. 23-24).^[9] Plik PDF.

• Tuček Karel, (1970), Charakteristika chondritu z Police nad Metují, Sborník Národního muzea v Praze, vol. XXVI B, nr 5, 1970, s. 97-119.^[10] Plik PDF.

• Tuček Karel, (1981), Meteority a jejich výskyty v Československu (Meteorites and their occurrence in Czechoslovakia), Academia, Praha, 1981, ss. 269. Plik DjVu
  Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
  (tablice
  Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
  ).

• Urania, (1969), Komunikat dla obserwatorów, 12, 1969, s. 352. Plik DjvU).

Przypisy

Zobacz również

• Suchy Dul/Galerie
• meteoryty: Braunau, Ústí nad Orlicí
• okoliczności spadku meteorytu Sołtmany

Linki zewnętrzne

• Meteoritical Bulletin Database (MBD) – meteoryt Suchy Dul
• Encyclopedia of Meteorites (EoM) – meteoryt Suchy Dul

• Muzeum Historii Naturalnej w Pradze (Prague Natural History Museum; Prague, Nat. Mus.) – Národí Muzeum Praha  ●  Sbírka meteoritů a Sbírka přírodních skel - tektitů  ●  Muzeum 3000: Rok od pádu čeljabinského meteoritu. Spadlo něco u nás?  ●  CES on-line: Sbírka meteoritů  ●  [katalog → Tuček (1981)]
• Narodowe Muzeum Historii Naturalnej w Waszyngtonie (National Museum of Natural History, Smithsonian Institution, Washington; Washington, Natl. Mus. Nat. Hist.) – Mineral Sciences  ●  [katalog → online]

• Relacja w dzienniku náchodský.deník.cz z września 2009 roku – Přesně před 40 lety jim spadl na střechu "kámen z nebe"
• Astronomická mapa České republiky

• woreczko.pl – European Fireball Network (EN) – Sieci bolidowe

• Wikipedia (CS) – Police nad Metují  ●  Suchý Důl

Co jeszcze na stronę? (What else to supplement?) (poszukać, uzupełnić …)

• Tucek (1964, 1970)
• fotografie
• Dziennik Łódzki