(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)
Jelica
Z Wiki.Meteoritica.pl
(→Bibliografia) |
|||
Linia 1: | Linia 1: | ||
__NOTOC__ | __NOTOC__ | ||
+ | {{VerifyLevel |level=0i}} | ||
== Deszcz meteorytów == | == Deszcz meteorytów == | ||
{{InfoboxMeteorite | {{InfoboxMeteorite | ||
Linia 6: | Linia 7: | ||
| opis = | | opis = | ||
| klasa = Spadek | | klasa = Spadek | ||
+ | | mbclass = fall | ||
| metbull = 12078 | | metbull = 12078 | ||
| lokalizacja = Serbia | | lokalizacja = Serbia | ||
Linia 20: | Linia 22: | ||
Po jasnym bolidzie i detonacjach spadł deszcz kamieni na eliptyczny obszar 8×5 km (5×3 mile). Znaleziono ponad 26 okazów o wadze od 8,5 kg do 70 g, w sumie ok. 34 kg (Pilski 2001). | Po jasnym bolidzie i detonacjach spadł deszcz kamieni na eliptyczny obszar 8×5 km (5×3 mile). Znaleziono ponad 26 okazów o wadze od 8,5 kg do 70 g, w sumie ok. 34 kg (Pilski 2001). | ||
- | Według początkowych doniesień zebrano 30,830 kg w 25 okazach (Döll 1890). Największy okaz o wadze 8,555 kg spadł w sadzie w okolicy wsi ''Ježevica'' | + | Według początkowych doniesień zebrano 30,830 kg w 25 okazach (Döll 1890). Największy okaz o wadze 8,555 kg spadł w sadzie w okolicy wsi ''Ježevica'', po badaniach profesora Žujović Jovana do zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Belgradzie trafiło 7,38 kg. |
- | + | ;Dokładny opis okoliczności spadku i znajdowanych okazów znajduje się w publikacjach Döll (1890). | |
- | Dokładny opis okoliczności spadku i znajdowanych okazów znajduje się w publikacjach Döll (1890). | + | |
Linia 46: | Linia 47: | ||
| {{Wielokropek}} | | {{Wielokropek}} | ||
|} | |} | ||
- | Według katalogu zbiorów Muzeum Narodowego w Čačak (''[http://www.cacakmuzej.org.rs/ Народни музеј Чачак]''), w | + | Według katalogu zbiorów Muzeum Narodowego w Čačak (''[http://www.cacakmuzej.org.rs/ Народни музеј Чачак]''), w jego zbiorach znajduje się fragment meteorytu o wadze 1,23 kg. |
- | W polskich kolekcjach znajduje się tylko | + | W polskich kolekcjach znajduje się tylko połowa okazu meteorytu o wadze 348 g w zbiorach [[Muzeum Geologiczne Instytutu Nauk Geologicznych UJ|Muzeum Geologicznego Instytutu Nauk Geologicznych UJ]] (Pilski 2001).<ref>wg katalogu Koblitz MetBase brak tego meteorytu w polskich kolekcjach</ref> |
<br clear="all"/> | <br clear="all"/> | ||
Linia 71: | Linia 72: | ||
Miejsca spadku meteorytów Guêa i Cacak wg MetBull | Miejsca spadku meteorytów Guêa i Cacak wg MetBull | ||
{{GEFrame-end}} | {{GEFrame-end}} | ||
- | Okolice miasta Čačak na przestrzeni 30 lat były trzykrotnie miejscem spadku meteorytów. Po spadku meteorytu Jelica, już po niecałych dwóch latach, 28 września 1891 roku, spadł meteoryt '''Guêa''' (meteoryt kamienny Stone-uncl, TKW 1915 g), natomiast 6 czerwca 1919 roku na południe od miasta Čačak spadł meteoryt '''Cacak''' (chondryt OC, TKW 212 g). | + | Okolice miasta Čačak na przestrzeni 30 lat były trzykrotnie miejscem spadku meteorytów. Po spadku meteorytu Jelica, już po niecałych dwóch latach, 28 września 1891 roku, spadł meteoryt '''Guêa''' (meteoryt kamienny Stone-uncl, TKW 1915 g)<ref>spadek meteorytu '''[http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php?code=11440 Guêa]''' 28 września 1891 roku w [[Serbia|Serbii]]; meteoryt kamienny Stone-uncl, TKW 1915 g</ref>, natomiast 6 czerwca 1919 roku na południe od miasta Čačak spadł meteoryt '''Cacak''' (chondryt OC, TKW 212 g)<ref>spadek meteorytu '''[http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php?code=5187 Cacak]''' 6 czerwca 1919 roku w [[Serbia|Serbii]]; chondryt OC, TKW 212 g</ref>. |
<br clear="all"/> | <br clear="all"/> | ||
Linia 77: | Linia 78: | ||
[[Image:Jelica_map_(Doll_1890).jpg|thumb|400px|left|Mapa okolic spadku meteorytu (Döll 1890)]] | [[Image:Jelica_map_(Doll_1890).jpg|thumb|400px|left|Mapa okolic spadku meteorytu (Döll 1890)]] | ||
{| | {| | ||
- | |Mapa okolic z zaznaczonymi miejscami znalezienia okazów meteorytu Jelica (mapa Döll 1890). Meteoryty znajdowano w sąsiedztwie wsi: Baluga, Ježevica (tu najwięcej), Karača, Lipnica, Viljuša i Zablaće. | + | |Mapa okolic z zaznaczonymi miejscami znalezienia okazów meteorytu Jelica (mapa Döll 1890). Meteoryty znajdowano w sąsiedztwie wsi: Baluga, Ježevica (tu najwięcej), Karača, Lipnica, Viljuša i Zablaće. |
|- | |- | ||
|[[Image:Jelica_table_(Doll_1890).jpg|thumb|200px|left|Znalezione okazy (Döll 1890)]] | |[[Image:Jelica_table_(Doll_1890).jpg|thumb|200px|left|Znalezione okazy (Döll 1890)]] | ||
Linia 127: | Linia 128: | ||
* '''Meteoritical Bulletin Database ([http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php MBD])''' – meteoryt [http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php?code=12078 Jelica] | * '''Meteoritical Bulletin Database ([http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php MBD])''' – meteoryt [http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php?code=12078 Jelica] | ||
* '''Encyclopedia of Meteorites ([http://www.encyclopedia-of-meteorites.com/ EoM])''' – meteoryt [http://www.encyclopedia-of-meteorites.com/meteorite.aspx?id=12078 Jelica] | * '''Encyclopedia of Meteorites ([http://www.encyclopedia-of-meteorites.com/ EoM])''' – meteoryt [http://www.encyclopedia-of-meteorites.com/meteorite.aspx?id=12078 Jelica] | ||
- | |||
- | |||
+ | * {{BelgradeNHM}} | ||
+ | * {{MoscowVernadskyIG |id=10709 |name=Jelica}} | ||
+ | * {{ViennaNHM}} | ||
+ | * Muzeum Narodowe w Čačak – [http://www.cacakmuzej.org.rs/ Народни музеј Чачак] | ||
* Meteoryt Jelica w kolekcjach polskich – [http://www.ptmet.org.pl/kat-mkc-ll6.htm#jelica katalog PTMet] | * Meteoryt Jelica w kolekcjach polskich – [http://www.ptmet.org.pl/kat-mkc-ll6.htm#jelica katalog PTMet] | ||
- | |||
- | |||
- | |||
* Wikipedia – [http://pl.wikipedia.org/wiki/Čačak Čačak] | * Wikipedia – [http://pl.wikipedia.org/wiki/Čačak Čačak] |
Wersja z 01:26, 22 lut 2015
Deszcz meteorytów
Jelica → | |
Spadek | |
Lokalizacja | Serbia |
Położenie[1] | 43°50’00"N, 20°26’30"E |
Data | 1 grudnia 1889 roku[2], 14:30 (niedziela) |
Charakterystyka | |
Typ | chondryt zwyczajny LL6 |
Masa | 34 kg |
Liczba okazów | deszcz meteorytów |
Meteoritical Bulletin Database | |
Synonimy → | |
w NHM Cat: Banjaca, Cacak, Chachak, Jeliza, Jezevica, Piljusa; po serbsku: Јелица |
Spadek deszczu meteorytów 1 grudnia 1889 roku[2] (niedziela) w okolicy miasta Čačak w Serbii (chondryt zwyczajny LL6, TKW ~34 kg).
Po jasnym bolidzie i detonacjach spadł deszcz kamieni na eliptyczny obszar 8×5 km (5×3 mile). Znaleziono ponad 26 okazów o wadze od 8,5 kg do 70 g, w sumie ok. 34 kg (Pilski 2001).
Według początkowych doniesień zebrano 30,830 kg w 25 okazach (Döll 1890). Największy okaz o wadze 8,555 kg spadł w sadzie w okolicy wsi Ježevica, po badaniach profesora Žujović Jovana do zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Belgradzie trafiło 7,38 kg.
- Dokładny opis okoliczności spadku i znajdowanych okazów znajduje się w publikacjach Döll (1890).
Fragmenty meteorytu Jelica w największych kolekcjach:
Zbiór waga fragmentów
(Koblitz MetBase)uwagi Belgrade, Nat. Hist. Mus. 7,33 kg masa główna (pierwotna waga okazu 8,555 kg) Budapest, Nat. Mus. 5,45 kg London, Nat. Hist. Mus. 1,8 kg Vienna, Naturhist. Mus. 1521 g fotografie w Koblitz MetBase New York, Amer. Mus. Nat. Hist. 683 g Paris, Mus. d'Hist. Nat. 682 g Budapest, Eötvös Lorand Univ. 404 g (…)
Według katalogu zbiorów Muzeum Narodowego w Čačak (Народни музеј Чачак), w jego zbiorach znajduje się fragment meteorytu o wadze 1,23 kg.
W polskich kolekcjach znajduje się tylko połowa okazu meteorytu o wadze 348 g w zbiorach Muzeum Geologicznego Instytutu Nauk Geologicznych UJ (Pilski 2001).[3]
Lokalizacja
(B) Baluga (Балуга), Banjica, (C) Čačak, (J) Ježevica, (L) Lipnica, (V) Vapa, Viljuša, (T) Trnava, (Z) Zablaće
Przybliżony obszar znajdowania okazów (Döll 1890)
Miejsca spadku meteorytów Guêa i Cacak wg MetBull
* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki
Okolice miasta Čačak na przestrzeni 30 lat były trzykrotnie miejscem spadku meteorytów. Po spadku meteorytu Jelica, już po niecałych dwóch latach, 28 września 1891 roku, spadł meteoryt Guêa (meteoryt kamienny Stone-uncl, TKW 1915 g)[4], natomiast 6 czerwca 1919 roku na południe od miasta Čačak spadł meteoryt Cacak (chondryt OC, TKW 212 g)[5].
Mapa okolic z zaznaczonymi miejscami znalezienia okazów meteorytu Jelica (mapa Döll 1890). Meteoryty znajdowano w sąsiedztwie wsi: Baluga, Ježevica (tu najwięcej), Karača, Lipnica, Viljuša i Zablaće. |
Łączna masa 25 okazów wyszczególnionych w tabeli wynosi 30,830 kg. |
Mapy
Wsie Baluga, Banjica, Ježevica, Kanjica, Lipnica, Vapa, Viljuša, Trnava, Zablaće (źródło: Mapy austro-węgierskie, 1880-1912). Współrzędne na mapie w układzie odniesienia Ferro[6] |
Galerie
Bibliografia
- +Станојевић А., (1891), О јеличком метеориту и метеорима у опште, Краљевско-Српска Државна Штампарија, Београд 1891. Plik IMG.
- Döll Eduard, (1890), Der Meteorfall im Jeliza-Gebirge in Serbien am 1. December 1889, Verhandlungen der Kaiserlich-Königlichen Geologischen Reichsanstalt, 40, Heft 3, 1890, s. 70-77.[7][8] Plik DjVu.
- Losanitsch S.M., (1892), Analyse des Meteoriten von Jelica, Berichte der Deutschen chemischen Gesellschaft zu Berlin, 25, 1892, s. 876-880. Plik DjVu.
- Koblitz Jörn, MetBase. Meteorite Data Retrieval Software, Version 7.3 (CD-ROM), Ritterhude, Germany 1994-2012. MetBase.
- Niessl Gustav von, (1890), Ueber die Bahn der am 1. December 1889 bei Čačak am Jeliza-Gebirge in Serbien gefallenen Meteoriten, Verhandlungen des Naturforschenden Vereines in Brünn, 29, 1890, s. 166-178. Plik not available.
- Pilski Andrzej S., (2001), Meteoryty w zbiorach polskich, Olsztyn 2001.[9]
- +Žujović Jovan (Жујовић Ј.M.), (1890), Јелички метеорит, Београд 1890. Plik IMG.
- +Žujović Jovan (Жујовић Ј.M.), (1895), Петрографија: II Стратификоване стене, III Метеорити, Краљевско-Српска Државна Штампарија, Београд 1895. Plik IMG.
Przypisy
Linki zewnętrzne
- Meteoritical Bulletin Database (MBD) – meteoryt Jelica
- Encyclopedia of Meteorites (EoM) – meteoryt Jelica
- Muzeum Historii Naturalnej w Belgradzie (Natural History Museum in Belgrade; Belgrade, Nat. Hist. Mus.) – Prirodnjački muzej u Beogradu ● Geološki sektor
- Vernadsky Institute of Geochemistry and Analytical Chemistry of Russian Academу of Sciences (The Laboratory of Meteoritics; Moscow, Vernadsky Inst. Geochem.) – Институт геохимии и аналитической химии им. В.И. Вернадского Российской академии наук (Лаборатория метеоритики), ГЕОХИ РАН ● Jelica ● [katalog → Явнель (1986)]
- Muzeum Historii Naturalnej w Wiedniu (Natural History Museum Vienna; Vienna, Naturhist. Mus.) – Naturhistorisches Museum Wien ● Die Meteoritensammlung ● Mineralogy & Petrography ● [katalogi → Partsch (1843); Brezina (1885); Brezina (1895); Brezina (1896); Berwerth (1903)]
- Muzeum Narodowe w Čačak – Народни музеј Чачак
- Meteoryt Jelica w kolekcjach polskich – katalog PTMet
- Wikipedia – Čačak
- Wikipedia (EN) – Ježevica (Čačak)
Co jeszcze na stronę? (What else to supplement?) (poszukać, uzupełnić …) |
- serbskie publikacje
- okoliczności spadku
- mapy