(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)
Vicenice
Z Wiki.Meteoritica.pl
m (→Zobacz również) |
|||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
__NOTOC__ | __NOTOC__ | ||
| - | == „Bliźniak” meteorytu [[ | + | == „Bliźniak” meteorytu [[Elbogen]] == |
{{VerifyLevel |level=0i}} | {{VerifyLevel |level=0i}} | ||
{{InfoboxMeteorite | {{InfoboxMeteorite | ||
| Linia 18: | Linia 18: | ||
| synonimy = po czesku: Vícenice | | synonimy = po czesku: Vícenice | ||
}} | }} | ||
| - | W październiku 1911 roku około 400 metrów na wschód od wsi '''''Vícenice''''' (ok. 2 km na południowy-zachód od ''Náměště nad Oslavou'') ''' | + | W październiku 1911 roku około 400 metrów na wschód od wsi '''''Vícenice''''' (ok. 2 km na południowy-zachód od ''Náměště nad Oslavou'') '''{{Txt2Img|Vicenice_(MOR290018250)-www_mza_cz.jpg|na parceli o numerze 344}}''' (w miejscu zwanym ''Velké Štěpky'') gospodarz Jan Svoboda, podczas kopania gliny na cegły do stodoły, znalazł na głębokości ok. ¾ metra bryłę meteorytu żelaznego o masie 4,65 kg<ref name="mm"></ref> (Skála et al. 2000). Zatrzymał on znaleziony okaz jako ciekawostkę, która później służyła mu jako obciążnik podczas wyciskania wosku pszczelego. |
Okaz został zidentyfikowany jako meteoryt dopiero po 50 latach w 1961 roku (1964?) przez prof. Josefa Sekanina! | Okaz został zidentyfikowany jako meteoryt dopiero po 50 latach w 1961 roku (1964?) przez prof. Josefa Sekanina! | ||
| Linia 80: | Linia 80: | ||
<gallery caption="" widths="200px" heights="200px" perrow="3"> | <gallery caption="" widths="200px" heights="200px" perrow="3"> | ||
File:Vicenice_(3392-1_(M_a_S))-archivnimapy_cuzk_cz.jpg|Wieś '''Witzenitz''' (cz. '''''Vícenice u Náměště nad Oslavou'''''). Mapa katastralna z 1825 roku (''3392-1 (M a S) Vícenice u Náměště n. Osl.'') (źródło: Archivní mapy ÚAZK) | File:Vicenice_(3392-1_(M_a_S))-archivnimapy_cuzk_cz.jpg|Wieś '''Witzenitz''' (cz. '''''Vícenice u Náměště nad Oslavou'''''). Mapa katastralna z 1825 roku (''3392-1 (M a S) Vícenice u Náměště n. Osl.'') (źródło: Archivní mapy ÚAZK) | ||
| - | File:Vicenice_(MOR290018250)-www_mza_cz.jpg|Lokalizacja ''' | + | File:Vicenice_(MOR290018250)-www_mza_cz.jpg|Lokalizacja '''{{Txt2Img|Vicenice_map_(Skála_2000).jpg|parceli o numerze 344}}''' na której znaleziono meteoryt. Fragment mapy katastralnej z 1825 roku (''MOR290018250'') (źródło: Archivní mapy ÚAZK) |
</gallery> | </gallery> | ||
Wersja z 14:46, 9 lut 2018
„Bliźniak” meteorytu Elbogen
| Vicenice → | |
.jpg)
Meteoryt Vicenice (źródło: Tuček 1981)
| |
| Znalezisko | |
| Lokalizacja | Czechy |
| Położenie[2] | 49°13'N, 15°48'E[1] |
| Data | październik 1911 |
| Charakterystyka | |
| Typ | żelazny IID (Om)[3] |
| Masa | 4,65 kg[4] |
| Liczba okazów | jeden okaz |
| Meteoritical Bulletin Database | |
| Synonimy → | |
| po czesku: Vícenice | |
W październiku 1911 roku około 400 metrów na wschód od wsi Vícenice (ok. 2 km na południowy-zachód od Náměště nad Oslavou) na parceli o numerze 344 (w miejscu zwanym Velké Štěpky) gospodarz Jan Svoboda, podczas kopania gliny na cegły do stodoły, znalazł na głębokości ok. ¾ metra bryłę meteorytu żelaznego o masie 4,65 kg[4] (Skála et al. 2000). Zatrzymał on znaleziony okaz jako ciekawostkę, która później służyła mu jako obciążnik podczas wyciskania wosku pszczelego.
Okaz został zidentyfikowany jako meteoryt dopiero po 50 latach w 1961 roku (1964?) przez prof. Josefa Sekanina!
Krótki opis okoliczności znalezienia okazu znajduje się na portalu: Astronomická mapa České republiky – Vířenice — meteorit.[5] Tam też znajduje się link do strony Google Maps z zaznaczonymi miejscami, gdzie prawdopodobnie znaleziono w 1911 roku masę główną i lokalizacja współczesnego znaleziska (luty 2015?) o masie 95,4 g!
Rzadki typ IID
.jpg)
Meteoryt Vicenice należy do rzadkiego typu meteorytów żelaznych IID. W bazie Meteoritical Bulletin Database jest zarejestrowanych tylko 26 meteorytów tego typu (stan: luty 2021 r.).[6]
Na Europę przypada ich aż 6: dwa spadki – Elbogen (Czechy) i Hraschina (Chorwacja) oraz znaleziska – Vicenice, Alt Bela (oba też z Czech!) oraz Cheder[7] (Rosja/Azja) i Orlov Dol (Bułgaria). Więc aż 3 meteoryty typu IID przypadają na niewielkie Czechy! Na terenie dużo większych Stanów Zjednoczonych[8] znaleziono ich tylko 7, a spośród dziesiątków tysięcy meteorytów znalezionych na Antarktydzie tylko 2 są tego typu (m.in. meteoryt Miller Butte 03002[9]).
Trzy czeskie meteoryty typu IID mają (podejrzanie?!) bardzo podobny skład. Są one również od siebie „nieodległe” – miejsca spadku/znalezienia meteorytów Elbogen i Vicenice leżą od miejsca znalezienia okazu Alt Bela odpowiednio o: 398 i 166 km!
Pierwiastki śladowe (ang. trace elements) w meteorytach grupy IID (za Koblitz MetBase oraz Meteoritical Bulletin Database; kompilacja wyników z różnych publikacji):
Meteoryt Ni
[mg/g]Ga
[μg/g]Ge
[μg/g]Ir
[μg/g]Co
[mg/g]Au
[ng/g]P
[mg/g]bandwidth
[mm]Vicenice (Czechy, znalezisko 1911 rok, 4,65 kg) 97,7 74,8 87,4 12,7 6,8 773 2,7 0,63-0,80 Elbogen (Czechy, spadek ~1400 rok, ~107 kg) 102 75 87 14 6,4 – 2,2 0,75 Alt Bela (Czechy, znalezisko 1898 rok, ~4 kg) 100,4 75 84 16 – – – 0,70 oraz Cheder[7] (Rosja/Azja, znalezisko 2003 rok, 5,39 kg) 72,4 – – 16,9 4,4 500 – 1,0-1,5 Hraschina (Chorwacja, spadek 1751 rok, ~49 kg) 106 75 89 13 – – – 0,70 Orlov Dol (Bułgaria, znalezisko 2018 rok, 151 kg) 98,7 70,5 – 18,9 6,66 602 – 0,83±0,21
.png)
Jest to stosunkowo mało liczna grupa meteorytów, ale rozrzut wartości zawartości pierwiastków śladowych wewnątrz niej jest większy, niż dla tych trzech meteorytów żelaznych z Czech!
Okazy meteorytów Alt Bela, Elbogen i Vicenice są do siebie bardzo podobne w formie – są to „kartoflaste” bryły bez regmagliptów – oraz mają podobny stopień i charakter zwietrzenia. Również wszystkie one są oktaedrytami średnioziarnistymi (Om – medium octahedrite)!
Ciekawostka: Do tego rzadkiego typu należy również meteoryt anomalny IID-an Los Vientos 189, polskie znalezisko na pustyni Atakama w Chile! Znalazcami był team Magda Skirzewska i Łukasz Smuła (Art&Met).
Meteoryty żelazne typu IID
O meteorytach żelaznych typu IID (Woźniak 2021):
Grupa IID
Grupa IID – okazy meteorytów tej grupy to oktaedryty średnio- i drobnoziarniste (Om i Of) (z wyjątkiem anomalnego ataksytu Arltunga (IID-an)). Meteoryty w tej grupie mają jedną z największych zawartości galu spośród wszystkich meteorytów żelaznych, jego średnia wartość wynosi ok. 75 μg/g i ustępują tylko meteorytom typu IA (rys. 4 oraz Załącznik 2). Tempo stygnięcia ich ciał macierzystych wynosiło zaledwie ok. 1-2 stopnie na milion lat (1-2ºC/My).
Schreibersyt jest w nich popularny, jego obfitość rośnie ze wzrostem zawartości niklu. Zawartość troilitu jest podobna do zawartości w grupie IIC, ale jest mniejsza niż w grupie IIIAB. Nodule troilitowe większe niż 1 cm są rzadkie. Brak cohenitu, ale występuje haxonit w polach plessytowych. Tylko jeden meteoryt tej grupy, Elbogen zawiera grafit, ale występowanie martensytowych obszarów w innych meteorytach grupy IID sugeruje, że grafit jest dość popularny w tej grupie. Stwierdzono małe ziarna krystobalitu w meteorycie Carbo, jako małe 0,5 mm zielone szkliste krople w jego nodulach troilitowych. Nie zaobserwowano występowania carlsbergitu, natomiast inkluzje krzemianowe są bardzo rzadkie. W grupie są tylko trzy[10] meteoryty anomalne: Arltunga (ATAX), Los Vientos 189 (Om, polskie znalezisko!) i NEA 002 (Of). W meteorycie Arltunga (ATAX) belki kamacytu są bardzo wąskie, ~0,005 mm, 100 razy mniejsze niż w oktaedrytach drobnoziarnistych, ale pierwiastki śladowe lokują go w obszarze nisko-niklowych IID (Scott et al. 1975; Wasson et al. 2006)!
W 1808 roku podczas trawienia dwóch meteorytów z tej właśnie grupy – Hraschiny i Elbogen – austriacki drukarz i naukowiec Count Alois von Beckh Widmanstätten zaobserwował po raz pierwszy słynne figury.
Najpopularniejsze meteoryty tej grupy to: Elbogen (Om), Hraschina (Om), Arltunga (IID-an, ATAX), Carbo (Om) oraz Alt Bela (Om) [oraz Rodeo[11]; w meteorycie typu IID Needles Buchwald (1975) opisuje lamele Breziny].
Kolekcje
Masa główna meteorytu Vicenice znajduje się w Muzeum Mineralogicznym w Brnie (Koblitz MetBase).
Fragmenty meteorytu Vicenice w kolekcjach:
Zbiór waga okazów
(Koblitz MetBase)uwagi Brno, Min. Mus. Moravia 3920 g [main mass]; oraz trzy płytki o masach 190, 87,5 i 35 g (Skála et al. 2000) Prague, Nat. Mus. 313 g Vienna, Naturhist. Mus. 2,6 g
Brak fragmentów tego meteorytu w zbiorach polskich.
Lokalizacja
(N) Náměšť nad Oslavou, (V) Vícenice u Náměště nad Oslavou
prawdopodobne miejsca znalezienia masy głównej i późniejszego mniejszego fragmentu
* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki
Vícenice u Náměště nad Oslavou (dawniej niem. Witzenitz).
Współrzędne podane w Meteoritical Bulletin wskazują na miejsce odległe o kilkadziesiąt kilometrów na zachód od rzeczywistego miejsca znalezienia okazu.
Na portalu Astronomická mapa České republiky znajduje się link do Google Maps – Meteorit Vícenice, gdzie zaznaczono prawdopodobne miejsce znalezienia w 1911 roku masy głównej oraz współczesnego (luty 2015?) znaleziska o masie 95,4 g przez poszukiwacza posługującego się nickiem Mitom07. Nie udało się potwierdzić tej informacji, ale wynika z niej, że są prowadzone współcześnie poszukiwania innych fragmentów (okazów) tego meteorytu.
.jpg)
Przybliżone współrzędne znalezienia w 1911 roku masy głównej: 49°12.291'N, 16°07.873'E.
Mapy
)-archivnimapy_cuzk_cz.jpg) Wieś Witzenitz (cz. Vícenice u Náměště nad Oslavou). Mapa katastralna z 1825 roku (3392-1 (M a S) Vícenice u Náměště n. Osl.) (źródło: Archivní mapy ÚAZK) |
-www_mza_cz.jpg) Lokalizacja parceli o numerze 344 na której znaleziono meteoryt. Fragment mapy katastralnej z 1825 roku (MOR290018250) (źródło: Archivní mapy ÚAZK) |
Bibliografia
- Buchwald Vagn Fabritius, (1975), Handbook of Iron Meteorites. Their History, Distribution, Composition, and Structure, University of California Press, Berkeley 1975. ISBN 0-520-02934-8.[12] Pliki PDF.
- Koblitz Jörn, MetBase. Meteorite Data Retrieval Software, Version 7.3 (CD-ROM), Ritterhude, Germany 1994-2012. MetBase.
- +Sekanina Josef, (1964), Objaven nový železny meteorit, Rudé právo, 109 (19.04.1964), s. [8].[13] Plik PDF.
- +Sekanina Josef, (1971), Železný meteorit (oktaedrit) Vícenice u Náměště n. Oslavou, unpublished report (81 pp.) and photo-atlas (158 figs), Brno, 1971 (po czesku).
- +Sekanina Josef, (1971), Kosmická mineralogie, Folia fac. sc. nat. univ. Purkynianae Brunensis, 12, Geologia, 21, 6, 1971, s. 63-76.[14]
- +Skála Roman, Frýda Jiří, Sekanina Josef, (2000), Mineralogy of the Vicenice octahedrite, Journal of the Czech Geological Society, vol. 45(1-2), 2000, s. 175-192. Plik PDF.
- Šreinová Blanka, Bukovanská Marcela, (2012), Meteority v České republice, Člověk ve svém pozemském a kosmickém prostředí, Bulletin referátů z konference, Úpice 2012, (s. 21).[15] Plik PDF.
- Tuček Karel, (1981), Meteority a jejich výskyty v Československu (Meteorites and their occurrence in Czechoslovakia), Academia, Praha, 1981, ss. 269, (s. 205-207). Plik DjVuŹródło: Wiki.Meteoritica.pl(tabliceŹródło: Wiki.Meteoritica.pl).[16]
Przypisy
Zobacz również
Linki zewnętrzne
- Meteoritical Bulletin Database (MBD) – meteoryt Vicenice
- Encyclopedia of Meteorites (EoM) – meteoryt Vicenice
- Muzeum Historii Naturalnej w Pradze (Prague Natural History Museum; Prague, Nat. Mus.) – Národí Muzeum Praha ● Sbírka meteoritů a Sbírka přírodních skel - tektitů ● Muzeum 3000: Rok od pádu čeljabinského meteoritu. Spadlo něco u nás? ● CES on-line: Sbírka meteoritů ● [katalog → Tuček (1981)]
- Muzeum Historii Naturalnej w Wiedniu (Natural History Museum Vienna; Vienna, Naturhist. Mus.) – Naturhistorisches Museum Wien ● Die Meteoritensammlung ● Mineralogy & Petrography ● [katalogi → Partsch (1843); Brezina (1885); Brezina (1895); Brezina (1896); Berwerth (1903)]
- Astronomická mapa České republiky
- Google Maps – Meteorit Vícenice
- woreczko.pl – Figury, struktury Widmanstättena (Widmanstätten pattern)
- Wikipedia (CS) – Náměšť nad Oslavou ● Vícenice u Náměště nad Oslavou
 |
Co jeszcze na stronę? (What else to supplement?) (poszukać, uzupełnić …) |
.jpg){kind=link}
![bandwidth[mm]](/index.php5/Plik:Bandwidth_(iron_meteorites_classification).jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}