(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)
Krantz Rheinisches Mineralien-Contor
Z Wiki.Meteoritica.pl
m (→Etykiety) |
m (→Oferta) |
||
(Nie pokazano 44 wersji pomiędzy niniejszymi.) | |||
Linia 1: | Linia 1: | ||
- | {{VerifyLevel|level= | + | {{VerifyLevel|level=2i}} |
{{Strona w budowie}} | {{Strona w budowie}} | ||
- | {{Sparse-b}}Hasło powstało dzięki wydatnej pomocy Tomka Jakubowskiego, Jarkko Kettunena oraz | + | {{Sparse-b}}Hasło powstało dzięki wydatnej pomocy Tomka Jakubowskiego, Jarkko Kettunena oraz Ursuli Müller-Krantz z Bonn.{{Sparse-e}} |
- | [[Image:Krantz_(Jarkko_Kettunen_collection)-1.jpg|Krantz Rheinisches Mineralien-Contor (kolekcja: Jarkko Kettunen)|thumb|right|200px|Krantz Rheinisches Mineralien-Contor (kolekcja: Jarkko Kettunen)]] | + | [[Image:Krantz_(Jarkko_Kettunen_collection)-1.jpg|Krantz Rheinisches Mineralien-Contor (kolekcja: Jarkko Kettunen)|thumb|right|200px|Krantz Rheinisches Mineralien-Contor (kolekcja: Jarkko Kettunen); meteoryt [[Pułtusk]], pseudometeoryt Konstantynopol{{MBD-record|name=Constantinople}} oraz stare etykiety i katalogi]] |
(A. i F. Krantz) '''Rheinisches Mineralien-Contor''' – istniejąca od 1833 firma handlująca minerałami i meteorytami. Założył ją we Freibergu '''Adam August Krantz''' (1808-1872). W 1836 roku firma przeniosła się do Berlina, a w 1850 do Bonn. A.Krantz prowadził firmę do śmierci. Po jego śmierci, jego zięć Theodor Hoffmann przejął firmę i sprzedał prywatną kolekcję Krantza liczącą 14000 okazów do [[Szablon:BonnMMU|Muzeum Mineralogicznego Uniwersytetu w Bonn]]. Hoffmann prowadził firmę do 1888 r. i był wspierany przez mineraloga Carla Hintze.<ref>Carl Hintze był w latach 1892-1917 dyrektorem [[Muzeum Mineralogiczne Uniwersytetu Wrocławskiego im. Kazimierza Maślankiewicza|Gabinetu Mineralogicznego na Uniwersytecie Wrocławskim]]</ref> Później działalność firmy kontynuował jego bratanek '''Fritz (Friedrich) Ludwig Robert Krantz''' (1859-1926). | (A. i F. Krantz) '''Rheinisches Mineralien-Contor''' – istniejąca od 1833 firma handlująca minerałami i meteorytami. Założył ją we Freibergu '''Adam August Krantz''' (1808-1872). W 1836 roku firma przeniosła się do Berlina, a w 1850 do Bonn. A.Krantz prowadził firmę do śmierci. Po jego śmierci, jego zięć Theodor Hoffmann przejął firmę i sprzedał prywatną kolekcję Krantza liczącą 14000 okazów do [[Szablon:BonnMMU|Muzeum Mineralogicznego Uniwersytetu w Bonn]]. Hoffmann prowadził firmę do 1888 r. i był wspierany przez mineraloga Carla Hintze.<ref>Carl Hintze był w latach 1892-1917 dyrektorem [[Muzeum Mineralogiczne Uniwersytetu Wrocławskiego im. Kazimierza Maślankiewicza|Gabinetu Mineralogicznego na Uniwersytecie Wrocławskim]]</ref> Później działalność firmy kontynuował jego bratanek '''Fritz (Friedrich) Ludwig Robert Krantz''' (1859-1926). | ||
+ | |||
+ | Rath (1875) pisze, że wystawiona przez spadkobierców, po śmierci Augusta Krantza, kolekcja 14000 obiektów oraz zbiór 180 sztuk meteorytów, warta była zakupu. Wyceniono ją na 55000 talarów. Taka okazja sprawiła, że muzeum w Bonn zakupiło ją! '''Wymienione w katalogu Ratha (1875) meteoryty nie oznaczone gwiazdką (*) przy numerze, pochodzą z zakupionej kolekcji Krantza!''' | ||
+ | |||
Pod koniec XIX wieku kolekcja Krantza zawierała wg Wülfing (1897) meteoryty z 54 różnych lokalizacji o łącznej wadze 72 kg. | Pod koniec XIX wieku kolekcja Krantza zawierała wg Wülfing (1897) meteoryty z 54 różnych lokalizacji o łącznej wadze 72 kg. | ||
Linia 13: | Linia 16: | ||
- | Firma istnieje do dziś: [ | + | Firma istnieje do dziś: [https://www.krantz-online.de Dr. F. Krantz Rheinisches Mineralien-Kontor GmbH & Co. KG]. |
- | Biografia i przykładowe etykiety – [http://labels.sv-meteorites.com/ | + | Biografia i przykładowe etykiety – [http://labels.sv-meteorites.com/PersonMuseum?mode=person&id=63 Meteorite Labels and Biographies Archive] ([https://mineralogicalrecord.com/biographies_labels/krantza-and-f/ MinRec]). |
__TOC__ | __TOC__ | ||
Linia 26: | Linia 29: | ||
Okazy meteorytów (i minerałów) w firmie Krantza kupowało wiele muzeów oraz kolekcjonerów prywatnych, m.in.: muzeum w [[Szablon:BonnMMU|Bonn]], w [[Szablon:LondonNHM|Londynie]], w [[Szablon:ParisMNHN|Paryżu]], w [[Szablon:ViennaNHM|Wiedniu]], we [[Muzeum Mineralogiczne Uniwersytetu Wrocławskiego im. Kazimierza Maślankiewicza|Wrocławiu]] oraz kolekcjoner Joseph J. Pohl. | Okazy meteorytów (i minerałów) w firmie Krantza kupowało wiele muzeów oraz kolekcjonerów prywatnych, m.in.: muzeum w [[Szablon:BonnMMU|Bonn]], w [[Szablon:LondonNHM|Londynie]], w [[Szablon:ParisMNHN|Paryżu]], w [[Szablon:ViennaNHM|Wiedniu]], we [[Muzeum Mineralogiczne Uniwersytetu Wrocławskiego im. Kazimierza Maślankiewicza|Wrocławiu]] oraz kolekcjoner Joseph J. Pohl. | ||
+ | |||
+ | W zachowanej korespondencji z Otto Buchnerem August Krantz pisze, że swoje okazy meteorytów kupował głównie od kolekcjonerów: Herder, Jolin, Schneider, Schwägrichen, Bernhardi. | ||
<br clear="all"/> | <br clear="all"/> | ||
Linia 31: | Linia 36: | ||
=== Ceny === | === Ceny === | ||
- | Przykładowe ceny meteorytów z oferty firmy | + | Przykładowe ceny meteorytów z oferty firmy. Ceny za 1 gram okazów ze skorupą i fragmentów, wartość w feningach (pf.) lub markach niemieckich (Mk, ℳ) (patrz → {{Txt2Img|Krantz_(manuscript)-2.jpg|Krantz, ''manuskrypt''}}): |
:{| {{Koblitz Repository|max-width=}} | :{| {{Koblitz Repository|max-width=}} | ||
! colspan="3"| pro gramm. | ! colspan="3"| pro gramm. | ||
|- | |- | ||
- | ! Fallout: !! | + | ! Fallout: !! Ganzbezindet !! Bruckstücke |
|- | |- | ||
| [[Pultusk]] || 20 pf. || 15 pf. | | [[Pultusk]] || 20 pf. || 15 pf. | ||
Linia 43: | Linia 48: | ||
| l'Aigle{{MBD-record|name=L'Aigle}} || 1 Mk || 75 " | | l'Aigle{{MBD-record|name=L'Aigle}} || 1 Mk || 75 " | ||
|- | |- | ||
- | | Bishopville | + | | Bishopville{{MBD-record|name=Bishopville}} || || 3 Mk |
|- | |- | ||
| [[Knyahinya]] || 75 pf. || 50 pf. | | [[Knyahinya]] || 75 pf. || 50 pf. | ||
|- | |- | ||
- | | Amina, U.S. | + | | Amina, U.S.{{MBD-record|name=Homestead}} || 1 Mk. || |
|- | |- | ||
| Imilac{{MBD-record|name=Imilac}} || 50 pf. || | | Imilac{{MBD-record|name=Imilac}} || 50 pf. || | ||
Linia 88: | Linia 93: | ||
|} | |} | ||
- | <gallery caption="" widths=" | + | |
- | + | <gallery caption="" widths="240px" heights="200px" perrow="3"> | |
File:Krantz_(1908)_(Jarkko_Kettunen_collection)-Pultusk-catalog-1.jpg|Fragment katalogu z 1908 roku z ofertą na meteoryt [[Pułtusk]] | File:Krantz_(1908)_(Jarkko_Kettunen_collection)-Pultusk-catalog-1.jpg|Fragment katalogu z 1908 roku z ofertą na meteoryt [[Pułtusk]] | ||
File:Krantz_(1908)_(Jarkko_Kettunen_collection)-Seeläsgen-catalog-1.jpg|Fragment katalogu z 1908 roku z ofertą na meteoryt [[Seeläsgen (Przełazy)]] | File:Krantz_(1908)_(Jarkko_Kettunen_collection)-Seeläsgen-catalog-1.jpg|Fragment katalogu z 1908 roku z ofertą na meteoryt [[Seeläsgen (Przełazy)]] | ||
+ | File:Krantz_(1925)_(UM-K)-Pultusk-catalog-1.jpg|Fragment katalogu z 1925 roku z ofertą na meteoryt [[Pułtusk]] (źródło: Ursula Müller-Krantz, ''za zgodą'') | ||
+ | File:Krantz_(1925)_(UM-K)-angebot-catalog-1.jpg|Meteoryty opisane na {{SITENAME}} (Krantz 1925; źródło: Ursula Müller-Krantz, ''za zgodą'') | ||
</gallery> | </gallery> | ||
Linia 98: | Linia 105: | ||
=== Kopie meteorytów === | === Kopie meteorytów === | ||
- | Firma miała w swojej ofercie (Krantz 1908) również [[Meteoryty (kopie)|kopie (modele) meteorytów]]. Były to gipsowe modele wielu znanych meteorytów, w większości okazy orientowane o bardzo oryginalnym kształcie lub niedostępne z uwagi na ich pochodzenie. Ich ceny kształtowały się na poziome od 3,50 do 30 M (marek niemieckich); komplet 20 szt. można było kupić za 180 M! | + | Firma miała w swojej ofercie (Krantz 1908) również [[Meteoryty (kopie)|kopie (modele) meteorytów]]. Były to gipsowe modele (''Gypsmodelle'') wielu znanych meteorytów, w większości okazy orientowane o bardzo oryginalnym kształcie lub niedostępne z uwagi na ich pochodzenie. Ich ceny kształtowały się na poziome od 3,50 do 30 M (marek niemieckich); komplet 20 szt. można było kupić za 180 M! |
W katalogu (Krantz 1908) wymieniono 20 kopii różnych meteorytów: | W katalogu (Krantz 1908) wymieniono 20 kopii różnych meteorytów: | ||
- | * kamienne (''Meteorsteine''): Karakol{{MBD-record|name=Karakol}}, Monte Milone, [[Gross-Divina]], Ski, Butsura{{MBD-record|name=Butsura}}, Gopalpur{{MBD-record|name=Gopalpur}}, Goalpara{{MBD-record|name=Goalpara}}, Krähenberg{{MBD-record|name=Krähenberg}}, Pennymann's{{MBD-record|name=Middlesbrough}}, [[Mocs]]; | + | * kamienne (''Meteorsteine''): Karakol{{MBD-record|name=Karakol}}, Monte Milone{{MBD-record|name=Monte Milone}}, [[Gross-Divina]], Ski{{MBD-record|name=Ski}}, Butsura{{MBD-record|name=Butsura}}, Gopalpur{{MBD-record|name=Gopalpur}}, Goalpara{{MBD-record|name=Goalpara}}, Krähenberg{{MBD-record|name=Krähenberg}}, Pennymann's{{MBD-record|name=Middlesbrough}}, [[Mocs]]; |
- | * żelazne (''Meteoreisen''): [[Braunau]] (oba okazy!), Sarepta{{MBD-record|name=Sarepta}}, Werchne Udinsk | + | * żelazne (''Meteoreisen''): [[Braunau]] (oba okazy!), Sarepta{{MBD-record|name=Sarepta}}, Werchne Udinsk{{MBD-record|name=Verkhne Udinsk}}, Cachinyal{{MBD-record|name=Vaca Muerta}}, Hex-River Mount{{MBD-record|name=Hex River Mountains}}, Glorieta{{MBD-record|name=Glorieta Mountain}}, Joe Wright{{MBD-record|name=Joe Wright Mountain}}, Cabin Creek{{MBD-record|name=Cabin Creek}}, Kokstad{{MBD-record|name=Kokstad}}, Wolfseegg (pseudometeoryt!){{MBD-record|name=Wolfsegg}}. |
- | <gallery caption="" widths=" | + | <gallery caption="" widths="240px" heights="240px" perrow="3"> |
- | File:Krantz_(1908)_(Jarkko_Kettunen_collection)-meteoritenmodelle-catalog-1.jpg|Fragment katalogu z 1908 roku z ofertą [[Meteoryty (kopie)|kopii meteorytów]] | + | File:Krantz_(1908)_(Jarkko_Kettunen_collection)-meteoritenmodelle-catalog-1.jpg|Fragment katalogu z 1908 roku z ofertą [[Meteoryty (kopie)|kopii meteorytów]] (''Gypsmodelle'') |
</gallery> | </gallery> | ||
Linia 112: | Linia 119: | ||
=== Etykiety === | === Etykiety === | ||
- | Do dziś wiele okazów meteorytów w różnych kolekcjach zakupionych w firmie Krantz ma zachowane etykiety podpisane, np. '''''Dr. F. Krantz, Rheinisches Mineralien-Contor Bonn''''' lub '''''A. Krantz, Bonn''''': | + | Do dziś wiele okazów meteorytów w różnych kolekcjach zakupionych w firmie Krantz ma zachowane etykiety podpisane, np. '''''Dr. F. Krantz, Rheinisches Mineralien-Contor Bonn''''' lub '''''A. Krantz, Bonn''''': |
* etykiety z opisem „'''''Freiberg'''''” pochodzą z okresu 1833-1837; | * etykiety z opisem „'''''Freiberg'''''” pochodzą z okresu 1833-1837; | ||
* z opisem „'''''Berlin'''''” – z okresu 1837-1850; | * z opisem „'''''Berlin'''''” – z okresu 1837-1850; | ||
Linia 118: | Linia 125: | ||
* na etykietach po 1888 roku jest „'''''F.Krantz'''''”, wcześniej było „'''''A.Krantz'''''”. | * na etykietach po 1888 roku jest „'''''F.Krantz'''''”, wcześniej było „'''''A.Krantz'''''”. | ||
- | Przykładowe etykiety za zbiorów Krantza (kolekcja i fot. Tomasz Jakubowski) | + | |
- | <gallery caption="" widths=" | + | Przykładowe etykiety za zbiorów Krantza (kolekcja i fot. Tomasz Jakubowski) |
+ | <gallery caption="" widths="240px" heights="210px" perrow="3"> | ||
File:Pultusk_(Krantz2,_Tomasz_Jakubowski_Meteorites_Collection).jpg|Okaz (~30 g) meteorytu [[Pułtusk]] z kolekcji „Dr. A. Krantz in Bonn” | File:Pultusk_(Krantz2,_Tomasz_Jakubowski_Meteorites_Collection).jpg|Okaz (~30 g) meteorytu [[Pułtusk]] z kolekcji „Dr. A. Krantz in Bonn” | ||
File:Pultusk_(Krantz1,_Tomasz_Jakubowski_Meteorites_Collection).jpg|Okaz meteorytu [[Pułtusk]] z kolekcji „Dr. F. Krantz Rheinische Mineralien-Contor Bonn” | File:Pultusk_(Krantz1,_Tomasz_Jakubowski_Meteorites_Collection).jpg|Okaz meteorytu [[Pułtusk]] z kolekcji „Dr. F. Krantz Rheinische Mineralien-Contor Bonn” | ||
File:Pultusk_(10g,_Tomasz_Jakubowski_Meteorites_Collection).jpg|Okaz (~10 g) meteorytu [[Pułtusk]] z kolekcji „Dr. F. Krantz Rheinische Mineralien-Contor Bonn”/„Geol. úst. Mas. univ. v Brně” | File:Pultusk_(10g,_Tomasz_Jakubowski_Meteorites_Collection).jpg|Okaz (~10 g) meteorytu [[Pułtusk]] z kolekcji „Dr. F. Krantz Rheinische Mineralien-Contor Bonn”/„Geol. úst. Mas. univ. v Brně” | ||
+ | File:Krantz_(Jarkko_Kettunen_collection)-Pultusk.jpg|Okaz (~10 g) meteorytu [[Pułtusk]] (kolekcja, fot. Jarkko Kettunen) | ||
+ | File:Pultusk_(Krantz-Ward-Alan_Mazur)-k2.jpg|Kompletny okaz (22,9 g) początkowo w kolekcji „Dr. F. Krantz Rheinische Mineralien-Contor Bonn” (oferowany za 7 marek, ℳ), a później w kolekcji [[Ward's Natural Science|„Ward's Natural Science Establishment, Rochester, N.Y.”]]{{!Ward Rochester|}} ([[Szablon:Ward (1904)|Ward 1904]]) (oferowany za $2.30) | ||
+ | File:Pultusk_(Krantz-Alan_Mazur)-k1.jpg|Niemal kompletny okaz (~0,82 g) z kolekcji „Dr. F. Krantz Rheinische Mineralien-Contor Bonn” (fot. Alan Mazur) | ||
+ | </gallery> | ||
+ | |||
+ | |||
+ | [[Muzeum Mineralogiczne Uniwersytetu Wrocławskiego im. Kazimierza Maślankiewicza/Stara kolekcja|Stare etykiety]] za zbiorów Krantza (kolekcja [[Muzeum Mineralogiczne Uniwersytetu Wrocławskiego im. Kazimierza Maślankiewicza|Muzeum Mineralogiczne Uniwersytetu Wrocławskiego]]) | ||
+ | <gallery caption="" widths="170px" heights="140px" perrow="4"> | ||
+ | File:MMUWr_I-17-Alfianello-Krantz.jpg|Alfianello{{MBD-record|name=Alfianello}} | ||
+ | File:MMUWr_I-20-Chantonnay-Krantz.jpg|Chantonnay{{MBD-record|name=Chantonnay}} | ||
+ | File:MMUWr_I-21-Chateau-Krantz-1a.jpg|Château-Renard{{MBD-record|name=Château-Renard}} | ||
+ | File:MMUWr_I-10-Cosby-Krantz-1.jpg|Cosby's Creek{{MBD-record|name=Cosby's Creek}} | ||
+ | File:MMUWr_I-10-Cosby-7-Krantz.jpg|Cosby's Creek | ||
+ | File:MMUWr_I-39-Imilac-Krantz.jpg|Imilac{{MBD-record|name=Imilac}} | ||
+ | File:MMUWr_I-46-Imilac-Krantz.jpg|Imilac | ||
+ | File:MMUWr_I-09-Toluca-Krantz.jpg|Toluca{{MBD-record|name=Toluca}} | ||
+ | </gallery> | ||
+ | |||
+ | |||
+ | {| | ||
+ | |<youtube height="240">zlt3sVOIPkU</youtube> | ||
+ | YouTube – [http://youtu.be/zlt3sVOIPkU Meteoryty historyczne - opowiada dr Tomasz Jakubowski] | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | |||
+ | Etykiety z kolekcji '''Dr. F. Krantz Rheinisches Mineralien-Kontor GmbH & Co. KG''' (źródło: Ursula Müller-Krantz, ''za zgodą'') | ||
+ | <gallery caption="" widths="240px" heights="140px" perrow="3"> | ||
+ | File:Krantz_(label_Bielokrynitschie)_(UM-K)-1.jpg|Meteoryt [[Bielokrynitschie]] | ||
+ | File:Krantz_(label_Netschaëvo)_(UM-K)-1.jpg|Meteoryt Netschaëvo{{MBD-record|name=Netschaëvo}} | ||
</gallery> | </gallery> | ||
<br clear="all"/> | <br clear="all"/> | ||
+ | |||
+ | === Manuskrypty === | ||
+ | |||
+ | :{| style="max-width:800px" | ||
+ | |[[Grafika:Krantz_(manuscript)-1.jpg|200px|thumb|left|]] | ||
+ | |'''Niedatowany list Augusta Krantza.''' Spis kolekcji meteorytów, adresowany prawdopodobnie do Ottona Buchnera, zbierającego informacje do swojego spisu kolekcji „''[[Szablon:Buchner (1863)|Die Meteoriten in Sammlungen{{Wielokropek}}]]''” wydanego w 1863 roku. W związku ze sprzedażą kolekcji do [[Szablon:LondonNHM|MHN w Londynie]], Buchner nie opublikował tej listy w swojej książce. W tamtym czasie kuratorem kolekcji minerałów w Londynie był Nevil Story Maskelyne, na którego cześć nazwano szkliwo odkryte w meteorycie Shergotty{{MBD-record|name=Shergotty}} – maskelynit.<ref>faza ta została po raz pierwszy zidentyfikowana w meteorycie Shergotty przez [[Szablon:Tschermak (1872)|Gustava Tschermaka (1872)]], jako szkło izotropowe o składzie zbliżonym do labradorytu</ref> | ||
+ | |||
+ | Na liście znajdujemy m.in. meteoryty: [[Braunau]], [[Elbogen]], [[Hraschina|Hraschina (Agram)]], Krasnojarsk{{MBD-record|name=Krasnojarsk}}, [[Lenarto]], [[Magura|Magura (Arva)]], [[Seeläsgen]], [[Steinbach]], Toluca{{MBD-record|name=Toluca}}. Wagi okazów/fragmentów podane są w uncjach ([[Dawne jednostki miar i wag|''unze'', ℥]]). | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | |||
+ | :{| style="max-width:680px" | ||
+ | |[[Grafika:Krantz_(manuscript)-2.jpg|200px|thumb|left|]] | ||
+ | |'''Niedatowane notatki Augusta Krantza.''' Przykładowe ceny meteorytów z oferty firmy. Ceny za 1 gram okazów ze skorupą („''Ganzbezindet''”) i fragmentów („''Bruckstücke''”), wartość w feningach (pf.) lub markach niemieckich (Mk, ℳ) (patrz → [[Dawne jednostki miar i wag]]). | ||
+ | |||
+ | Na liście znajdujemy m.in. meteoryty: [[Knyahinya]], [[Magura|Magura (Arva)]], [[Mocs]], [[Pułtusk]], [[Seeläsgen]], [[Steinbach]], Toluca. | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | == Nabywcy == | ||
+ | |||
+ | Przeglądamy katalogi muzeów i prywatnych kolekcjonerów w poszukiwaniu okazów polskich meteorytów kupionych w firmie Krantz. | ||
+ | |||
+ | === Pohl Joseph J. === | ||
+ | |||
+ | Pohl Joseph Johann – kolekcjoner z Wiednia. W swoim katalogu z 1876 roku (Pohl 1876) wymienia on 46 sztuk meteorytów żelaznych z 32 różnych lokalizacji o sumarycznej wadze 8,2972 kg i 61 sztuk meteorytów kamiennych z 34 różnych lokalizacji o wadze 9,8482 kg. Cała kolekcja ważyła 18,1454 kg! Później według katalogu Wülfinga (1897) Pohl miał w kolekcji 127 różnych meteorytów o wadze 35 kg. | ||
+ | |||
+ | Kupił on od firmy Krantz (Pohl 1876): | ||
+ | * w 1871 roku okaz (163,7 g. ''Ganzer platter Stein, fast völlig umrindet.'') meteorytu [[Pułtusk]] | ||
+ | * oraz w 1872 roku fragment (164,2 g, ''Der Länge nach angeschnittenes Stück, an der Schnittfläche geätzt, an einer darauf senkrechten Seite partiell angeschnitten und geätzt. Diese Seite zeigt einen grossen Graphit-Einschluss. Sonst mit natürlicher Oberfläche.'') meteorytu [[Seeläsgen (Przełazy)]]. | ||
+ | |||
+ | W kolekcji Pohl miał jeszcze (1876) inne okazy/fragmenty meteorytu [[Pułtusk]]: 650,8, 390,4, 99,7, 44,1, 36,9, 25,8, 12,6, 12,3, 9,3, 9,1 g o łącznej wadze 1454,7 g. Ale większość tych okazów Pułtuska kupił w latach 1872-73 od handlarza Leopolda Egera.<ref>patrz → [[Indeks nazwisk]]</ref> | ||
+ | |||
+ | Większość okazów z jego kolekcji pochodziła od Egera, ale oprócz Krantza, kupował też od Eduarda Dölla (który sprzedawał okazy z kolekcji [[Bibliografia/Haidinger Wilhelm Ritter von|Wilhelma Ritter von Haidingera]]!). Wśród sprzedawców znajduje się Samuel Egger z Budapesztu, George André Lenoir z Wiednia, Josef Erber z Wiednia, Benno Wappler z Freiburga oraz niezidentyfikowani ''Herrn Prof. R. Niemzik'' i ''Baron J. Schröckinger'' z Pragi. Pohl w kolekcji miał jeszcze m.in.: L'Aigle, [[Blansko]], [[Brahin]], [[Braunau]], [[Elbogen]], Imilac, [[Knyahinya]], [[Lenarto]], [[Lissa]], [[Lixna]], [[Magura]], [[Mezö-Madaras]], [[Steinbach]] (Rittersgrün), [[Stannern]], [[Tabor]], pseudometeoryt [[Choceň]]. | ||
+ | |||
+ | Pohl otrzymał ponad 2 kg fragmentów meteorytu [[Iwan]] od [[Bibliografia/Reichenbach Karl Freiherr von|barona Karla Reichenbacha]], który częściowo sam go zbierał oraz dostał za pośrednictwem handlarza minerałami dr. Baader seniora z Wiednia. | ||
== [[Bibliografia]] == | == [[Bibliografia]] == | ||
+ | |||
+ | * Buchner Otto, (1869), '''Die Meteoriten in Sammlungen (''Vierter Nachtrag'')''', ''Annalen der Physik'', 136, Bd. 212, 1869, s. 437-460, 589-611. Plik {{Djvu|Buchner_1869_(AnP_136_212).djvu|DjVu}}. | ||
* {{Laspeyres (1894)}} | * {{Laspeyres (1894)}} | ||
Linia 140: | Linia 214: | ||
* {{Wülfing (1897)}} | * {{Wülfing (1897)}} | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ---- | ||
=== [[Bibliografia]]: Krantz A., Krantz F. === | === [[Bibliografia]]: Krantz A., Krantz F. === | ||
+ | |||
+ | * {{Krantz (Verzeichnis)}} | ||
+ | |||
+ | * Krantz August, (1854), '''''Meteorstein-Niederfall unweit [[Mezö-Madaras]] in Siebenbürgen am 4. September 1852''''', ''Verhandlungen des naturhistorischen Vereins der preussischen Rheinlande und Westphalens (Decheniana)'', 11, 1854, s. XVIII-XIX. Plik {{Link-HDL|hdl=2027/hvd.32044106255037}}. | ||
+ | |||
+ | * Krantz August, (1855), '''''Mexikanisches Meteoreisen''''', ''Neues Jahrbuch für Mineralogie, Geognosie, Geologie und Petrefaktenkunde'', 1855, s. 446.{{MBD-record|name=Toluca}} Plik {{Link-BHL|item=112870}}. | ||
+ | |||
+ | * Krantz August, (1856), '''''Zwei ganze Meteorsteine von dem am 18. Mai d. J. bei Quarrenburg, Amt Bremervörde in Hannover beobachteten Falle herrührend''''', ''Verhandlungen des naturhistorischen Vereins der preussischen Rheinlande und Westphalens (Decheniana)'', 13, 1856, s. XII-XIII, XL-XLVIII.{{MBD-record|name=Bremervörde}} Plik {{Link-HDL|hdl=2027/hvd.32044106255052}}. | ||
* {{Krantz (1857)}} | * {{Krantz (1857)}} | ||
- | * {{Krantz ( | + | * Krantz August, (1865), '''''Meteoreisen von Werchneudinsk''''', ''Verhandlungen des naturhistorischen Vereins der preussischen Rheinlande und Westphalens (Decheniana)'', 22, 1865, s. 19-20.{{MBD-record|name=Verkhne Udinsk}} Plik {{Link-HDL|hdl=2027/hvd.32044106255144}}. |
+ | |||
+ | * Krantz August, (1869), '''''Über den Meteorstein von Krähenberg''''', ''Verhandlungen des naturhistorischen Vereins der preussischen Rheinlande und Westphalens (Decheniana)'', 26, 1869, s. 40-41.{{MBD-record|name=Krähenberg}} Plik {{Link-HDL|hdl=2027/hvd.32044106255169}}. | ||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
Linia 152: | Linia 239: | ||
* meteoryty: [[Pultusk (Pułtusk)]], [[Seeläsgen (Przełazy)]] | * meteoryty: [[Pultusk (Pułtusk)]], [[Seeläsgen (Przełazy)]] | ||
- | |||
* [[Meteoryty (kopie)]] | * [[Meteoryty (kopie)]] | ||
+ | |||
+ | * [[Bibliografia/Siemaszko Julian Iwanowicz|Siemaszko Julian Iwanowicz]] | ||
+ | * [[Ward's Natural Science]] | ||
+ | |||
+ | * kategoria: '''[[:Category:Etykiety|kolekcja starych etykiet]]''' | ||
== Linki zewnętrzne == | == Linki zewnętrzne == | ||
- | * '''Krantz Rheinisches Mineralien-Contor''' – [ | + | * '''Krantz Rheinisches Mineralien-Contor''' – [https://www.krantz-online.de Dr. F. Krantz Rheinisches Mineralien-Kontor GmbH & Co. KG], Fraunhoferstraße 7, 53121 Bonn. |
* Wikipedia (DE) – [https://de.wikipedia.org/wiki/Adam_August_Krantz Adam August Krantz] | * Wikipedia (DE) – [https://de.wikipedia.org/wiki/Adam_August_Krantz Adam August Krantz] | ||
- | * Biografia i przykładowe etykiety – [http://labels.sv-meteorites.com/ | + | * Biografia i przykładowe etykiety – [http://labels.sv-meteorites.com/PersonMuseum?mode=person&id=63 Meteorite Labels and Biographies Archive] ([https://mineralogicalrecord.com/biographies_labels/krantza-and-f/ MinRec]) |
+ | |||
+ | * YouTube – [http://youtu.be/zlt3sVOIPkU Meteoryty historyczne - opowiada dr Tomasz Jakubowski] | ||
[[Category:Szablony Wiki|{{PAGENAME}}]] | [[Category:Szablony Wiki|{{PAGENAME}}]] | ||
[[Category:Kolekcje|{{PAGENAME}}]] | [[Category:Kolekcje|{{PAGENAME}}]] | ||
</noinclude> | </noinclude> |
Aktualna wersja na dzień 20:06, 18 paź 2024
Strona w budowie (Site under construction) Jeszcze to chwilę potrwa (It will take a while) |
Hasło powstało dzięki wydatnej pomocy Tomka Jakubowskiego, Jarkko Kettunena oraz Ursuli Müller-Krantz z Bonn.
(A. i F. Krantz) Rheinisches Mineralien-Contor – istniejąca od 1833 firma handlująca minerałami i meteorytami. Założył ją we Freibergu Adam August Krantz (1808-1872). W 1836 roku firma przeniosła się do Berlina, a w 1850 do Bonn. A.Krantz prowadził firmę do śmierci. Po jego śmierci, jego zięć Theodor Hoffmann przejął firmę i sprzedał prywatną kolekcję Krantza liczącą 14000 okazów do Muzeum Mineralogicznego Uniwersytetu w Bonn. Hoffmann prowadził firmę do 1888 r. i był wspierany przez mineraloga Carla Hintze.[2] Później działalność firmy kontynuował jego bratanek Fritz (Friedrich) Ludwig Robert Krantz (1859-1926).
Rath (1875) pisze, że wystawiona przez spadkobierców, po śmierci Augusta Krantza, kolekcja 14000 obiektów oraz zbiór 180 sztuk meteorytów, warta była zakupu. Wyceniono ją na 55000 talarów. Taka okazja sprawiła, że muzeum w Bonn zakupiło ją! Wymienione w katalogu Ratha (1875) meteoryty nie oznaczone gwiazdką (*) przy numerze, pochodzą z zakupionej kolekcji Krantza!
Pod koniec XIX wieku kolekcja Krantza zawierała wg Wülfing (1897) meteoryty z 54 różnych lokalizacji o łącznej wadze 72 kg.
Do dziś wiele okazów meteorytów w różnych kolekcjach ma etykiety podpisane, np. Dr. F. Krantz, Rheinisches Mineralien-Contor Bonn.
Firma istnieje do dziś: Dr. F. Krantz Rheinisches Mineralien-Kontor GmbH & Co. KG.
Biografia i przykładowe etykiety – Meteorite Labels and Biographies Archive (MinRec).
Spis treści |
Oferta
Redakcja przygotowuje publikację dotyczącą handlu meteorytem Pułtusk i próbą oszacowania ile spadło okazów tego meteorytu.
Firma Krantz handlowała tylko dwoma polskimi meteorytami: Pultusk (Pułtusk) i Seeläsgen (Przełazy).
Okazy meteorytów (i minerałów) w firmie Krantza kupowało wiele muzeów oraz kolekcjonerów prywatnych, m.in.: muzeum w Bonn, w Londynie, w Paryżu, w Wiedniu, we Wrocławiu oraz kolekcjoner Joseph J. Pohl.
W zachowanej korespondencji z Otto Buchnerem August Krantz pisze, że swoje okazy meteorytów kupował głównie od kolekcjonerów: Herder, Jolin, Schneider, Schwägrichen, Bernhardi.
Ceny
Przykładowe ceny meteorytów z oferty firmy. Ceny za 1 gram okazów ze skorupą i fragmentów, wartość w feningach (pf.) lub markach niemieckich (Mk, ℳ) (patrz → Krantz, manuskrypt):
pro gramm. Fallout: Ganzbezindet Bruckstücke Pultusk 20 pf. 15 pf. Mocs 20-25 pf 20 " l'Aigle[3] 1 Mk 75 " Bishopville[4] 3 Mk Knyahinya 75 pf. 50 pf. Amina, U.S.[5] 1 Mk. Imilac[6] 50 pf. Arva 1 Mk Seeläsgen 2 Mk. Toluca[7] 20 pf. 15 pf.
Po 1905 roku ceny uległy niewielkim wzrostom. Wybrane przykładowe ceny z oferty (ceny w markach (M.)):
Nr. Jahr g M. 1. 1808. Stannern (Eu)[8], Iglan, Mähren mit Rinde 161,— 332.— 8. 1803. L'Aigle[3] (Cib), Normandie, mit Rinde 107,5 80.— 38. 1866. Knyahinya (Cg), Ungarn, ganzer Stein 156,— 78.— 39. " " " " " " 129,50 65.— 40. " " " " " " 33,— 16.— 42. " " " " mit Rinde 113,7 56.50 46. 1868. Pultusk (Cgb), Polen, mit Rinde 565,— 113.— 47. " " " " " " 492,— 98.— 48. " " " " " " 382,— 76.— 49. " " " " zahlreiche kleinere Stücke, unter 100 g, die zum grössten Teile schön berindet sind und sich durch eigenartige Form auszeichnen à gr 0.25 M. 60. 1877. Soko Banja (Cc), Serbien 12,6 20.— 64. 1877. Soko Banja (Cc), Serbien, Fragmente und Pulver 27,2 27.—
Fragment katalogu z 1908 roku z ofertą na meteoryt Pułtusk |
Fragment katalogu z 1908 roku z ofertą na meteoryt Seeläsgen (Przełazy) |
Fragment katalogu z 1925 roku z ofertą na meteoryt Pułtusk (źródło: Ursula Müller-Krantz, za zgodą) |
Kopie meteorytów
Firma miała w swojej ofercie (Krantz 1908) również kopie (modele) meteorytów. Były to gipsowe modele (Gypsmodelle) wielu znanych meteorytów, w większości okazy orientowane o bardzo oryginalnym kształcie lub niedostępne z uwagi na ich pochodzenie. Ich ceny kształtowały się na poziome od 3,50 do 30 M (marek niemieckich); komplet 20 szt. można było kupić za 180 M!
W katalogu (Krantz 1908) wymieniono 20 kopii różnych meteorytów:
- kamienne (Meteorsteine): Karakol[9], Monte Milone[10], Gross-Divina, Ski[11], Butsura[12], Gopalpur[13], Goalpara[14], Krähenberg[15], Pennymann's[16], Mocs;
- żelazne (Meteoreisen): Braunau (oba okazy!), Sarepta[17], Werchne Udinsk[10], Cachinyal[18], Hex-River Mount[19], Glorieta[20], Joe Wright[10], Cabin Creek[21], Kokstad[10], Wolfseegg (pseudometeoryt!)[22].
Fragment katalogu z 1908 roku z ofertą kopii meteorytów (Gypsmodelle) |
Etykiety
Do dziś wiele okazów meteorytów w różnych kolekcjach zakupionych w firmie Krantz ma zachowane etykiety podpisane, np. Dr. F. Krantz, Rheinisches Mineralien-Contor Bonn lub A. Krantz, Bonn:
- etykiety z opisem „Freiberg” pochodzą z okresu 1833-1837;
- z opisem „Berlin” – z okresu 1837-1850;
- po 1850 roku po przeprowadzce do Bonn, etykiety mają w opisie „Bonn”;
- na etykietach po 1888 roku jest „F.Krantz”, wcześniej było „A.Krantz”.
Przykładowe etykiety za zbiorów Krantza (kolekcja i fot. Tomasz Jakubowski)
Okaz (~30 g) meteorytu Pułtusk z kolekcji „Dr. A. Krantz in Bonn” |
Okaz meteorytu Pułtusk z kolekcji „Dr. F. Krantz Rheinische Mineralien-Contor Bonn” |
Okaz (~10 g) meteorytu Pułtusk z kolekcji „Dr. F. Krantz Rheinische Mineralien-Contor Bonn”/„Geol. úst. Mas. univ. v Brně” |
Okaz (~10 g) meteorytu Pułtusk (kolekcja, fot. Jarkko Kettunen) |
Kompletny okaz (22,9 g) początkowo w kolekcji „Dr. F. Krantz Rheinische Mineralien-Contor Bonn” (oferowany za 7 marek, ℳ), a później w kolekcji „Ward's Natural Science Establishment, Rochester, N.Y.”[23] (Ward 1904) (oferowany za $2.30) |
Stare etykiety za zbiorów Krantza (kolekcja Muzeum Mineralogiczne Uniwersytetu Wrocławskiego)
Alfianello[24] |
Chantonnay[25] |
Château-Renard[26] |
Cosby's Creek[27] |
Imilac[6] |
Toluca[7] |
YouTube – Meteoryty historyczne - opowiada dr Tomasz Jakubowski |
Etykiety z kolekcji Dr. F. Krantz Rheinisches Mineralien-Kontor GmbH & Co. KG (źródło: Ursula Müller-Krantz, za zgodą)
Meteoryt Bielokrynitschie |
Meteoryt Netschaëvo[28] |
Manuskrypty
Niedatowany list Augusta Krantza. Spis kolekcji meteorytów, adresowany prawdopodobnie do Ottona Buchnera, zbierającego informacje do swojego spisu kolekcji „Die Meteoriten in Sammlungen(…)” wydanego w 1863 roku. W związku ze sprzedażą kolekcji do MHN w Londynie, Buchner nie opublikował tej listy w swojej książce. W tamtym czasie kuratorem kolekcji minerałów w Londynie był Nevil Story Maskelyne, na którego cześć nazwano szkliwo odkryte w meteorycie Shergotty[29] – maskelynit.[30] Na liście znajdujemy m.in. meteoryty: Braunau, Elbogen, Hraschina (Agram), Krasnojarsk[31], Lenarto, Magura (Arva), Seeläsgen, Steinbach, Toluca[7]. Wagi okazów/fragmentów podane są w uncjach (unze, ℥).
Niedatowane notatki Augusta Krantza. Przykładowe ceny meteorytów z oferty firmy. Ceny za 1 gram okazów ze skorupą („Ganzbezindet”) i fragmentów („Bruckstücke”), wartość w feningach (pf.) lub markach niemieckich (Mk, ℳ) (patrz → Dawne jednostki miar i wag). Na liście znajdujemy m.in. meteoryty: Knyahinya, Magura (Arva), Mocs, Pułtusk, Seeläsgen, Steinbach, Toluca.
Nabywcy
Przeglądamy katalogi muzeów i prywatnych kolekcjonerów w poszukiwaniu okazów polskich meteorytów kupionych w firmie Krantz.
Pohl Joseph J.
Pohl Joseph Johann – kolekcjoner z Wiednia. W swoim katalogu z 1876 roku (Pohl 1876) wymienia on 46 sztuk meteorytów żelaznych z 32 różnych lokalizacji o sumarycznej wadze 8,2972 kg i 61 sztuk meteorytów kamiennych z 34 różnych lokalizacji o wadze 9,8482 kg. Cała kolekcja ważyła 18,1454 kg! Później według katalogu Wülfinga (1897) Pohl miał w kolekcji 127 różnych meteorytów o wadze 35 kg.
Kupił on od firmy Krantz (Pohl 1876):
- w 1871 roku okaz (163,7 g. Ganzer platter Stein, fast völlig umrindet.) meteorytu Pułtusk
- oraz w 1872 roku fragment (164,2 g, Der Länge nach angeschnittenes Stück, an der Schnittfläche geätzt, an einer darauf senkrechten Seite partiell angeschnitten und geätzt. Diese Seite zeigt einen grossen Graphit-Einschluss. Sonst mit natürlicher Oberfläche.) meteorytu Seeläsgen (Przełazy).
W kolekcji Pohl miał jeszcze (1876) inne okazy/fragmenty meteorytu Pułtusk: 650,8, 390,4, 99,7, 44,1, 36,9, 25,8, 12,6, 12,3, 9,3, 9,1 g o łącznej wadze 1454,7 g. Ale większość tych okazów Pułtuska kupił w latach 1872-73 od handlarza Leopolda Egera.[32]
Większość okazów z jego kolekcji pochodziła od Egera, ale oprócz Krantza, kupował też od Eduarda Dölla (który sprzedawał okazy z kolekcji Wilhelma Ritter von Haidingera!). Wśród sprzedawców znajduje się Samuel Egger z Budapesztu, George André Lenoir z Wiednia, Josef Erber z Wiednia, Benno Wappler z Freiburga oraz niezidentyfikowani Herrn Prof. R. Niemzik i Baron J. Schröckinger z Pragi. Pohl w kolekcji miał jeszcze m.in.: L'Aigle, Blansko, Brahin, Braunau, Elbogen, Imilac, Knyahinya, Lenarto, Lissa, Lixna, Magura, Mezö-Madaras, Steinbach (Rittersgrün), Stannern, Tabor, pseudometeoryt Choceň.
Pohl otrzymał ponad 2 kg fragmentów meteorytu Iwan od barona Karla Reichenbacha, który częściowo sam go zbierał oraz dostał za pośrednictwem handlarza minerałami dr. Baader seniora z Wiednia.
Bibliografia
- Buchner Otto, (1869), Die Meteoriten in Sammlungen (Vierter Nachtrag), Annalen der Physik, 136, Bd. 212, 1869, s. 437-460, 589-611. Plik DjVuŹródło: Wiki.Meteoritica.pl.
- Laspeyres Hugo, (1894, 1895), Die Meteoriten-Sammlung der Universität Bonn, Mittheilung aus dem Mineralogischen Institut der Universität Bonn, (Teil 8 i 9):[33]
- 1. Abschnitt: Meteorsteine, Verhandlungen des naturhistorischen Vereins der preussischen Rheinlande und Westphalens (Decheniana), 51(2), 1894, s. 83-156. Plik PDF.
- 2. Abschnitt: Meteoreisen, Verhandlungen des naturhistorischen Vereins der preussischen Rheinlande und Westphalens (Decheniana), 52(1), 1895, s. 141-220. Plik PDF.
- Pohl Joseph Johann, (1876), Die Meteoriten-Sammlung des Dr. J.J. Pohl in Wien am 1. Jänner 1875, Wien 1876. Plik PDF.
- Rath Gerhard vom, (1868), Über die Meteoriten von Pultusk im Königreich Polen, gefallen am 30. Januar 1868 (Herzu 1 Tafel.), Bonn 1868, ss. 27.[34] Plik DjVu; plik PDF.
- Rath Gerhard vom, (1875), Die Meteoriten des naturhistorischen Museums der Universität Bonn, Verhandlungen des naturhistorischen Vereins der preussischen Rheinlande und Westphalens (Decheniana), 32, 1875, s. 353-376.[35] Plik hPDF.
- Spencer Leonard James, (1937), Meteorites: the Number of Pultusk Stones and the Spelling of “Widmanstätten Figures”, Nature, 140(3544), 1937, s. 589.[36] Plik doi; plik PDF; plik PDF.
- Wülfing Ernst Anton von, (1897), Die Meteoriten in Sammlungen und ihre Literatur. Nebst einem versuch den tauschwert der meteoriten zu bestimmen (Meteorites in Collections and Their Literature. Including An Attempt To Determine The Exchange Value Of Meteorites), Verlag der H. Laupp'schen Buchhandlung, Tübingen 1897.[37][38][39] Plik GIF; plik Internet Archive; plik GoogleBooks.
Bibliografia: Krantz A., Krantz F.
- Krantz, Meteoriten-Verzeichnis:
- Krantz, (~1897), DR F. Krantz Rheinisches Mineralien-Contor Verlag mineralogischer und geologischer Lehrmittel in BONN A. Rh. Katalog Nr 1ª (Siebente Auflage), Bonn ~1897, s. 60-67. [JK][40]
- Krantz, (1908, Sept.), Rheinisches Mineralien-Kontor, Meteoriten-Verzeichnis Nr. 3, Bonn 1908, s. 2-6, 101.[41] [JK]
- Krantz, (po 1919), Rheinisches Mineralien-Kontor Dr. F. Krantz :: Bonn, Meteoriten-Verzeichnis, Bonn po 1919, s. 1-8. [TJ]
- Krantz, (1925, Apr.), Meteoritenverzeichnis, maszynopis, s. 1-6. [UM-K]
- Krantz, Aufzeichnung, manuskrypty/rękopisy (Handschriften), maszynopisy (Schreibmaschinenschriften). [UM-K]
- (…).
- Krantz August, (1854), Meteorstein-Niederfall unweit Mezö-Madaras in Siebenbürgen am 4. September 1852, Verhandlungen des naturhistorischen Vereins der preussischen Rheinlande und Westphalens (Decheniana), 11, 1854, s. XVIII-XIX. Plik hPDF.
- Krantz August, (1855), Mexikanisches Meteoreisen, Neues Jahrbuch für Mineralogie, Geognosie, Geologie und Petrefaktenkunde, 1855, s. 446.[7] Plik DjVu.
- Krantz August, (1856), Zwei ganze Meteorsteine von dem am 18. Mai d. J. bei Quarrenburg, Amt Bremervörde in Hannover beobachteten Falle herrührend, Verhandlungen des naturhistorischen Vereins der preussischen Rheinlande und Westphalens (Decheniana), 13, 1856, s. XII-XIII, XL-XLVIII.[42] Plik hPDF.
- Krantz August[43], (1857), Ueber Meteoreisen vom Toluccathal in Mexico, Annalen der Physik, 101, Bd. 177, 1857, s. 152-153.[7] Plik DjVuŹródło: Wiki.Meteoritica.pl.
- Krantz August, (1865), Meteoreisen von Werchneudinsk, Verhandlungen des naturhistorischen Vereins der preussischen Rheinlande und Westphalens (Decheniana), 22, 1865, s. 19-20.[10] Plik hPDF.
- Krantz August, (1869), Über den Meteorstein von Krähenberg, Verhandlungen des naturhistorischen Vereins der preussischen Rheinlande und Westphalens (Decheniana), 26, 1869, s. 40-41.[15] Plik hPDF.
Przypisy
Zobacz również
- meteoryty: Pultusk (Pułtusk), Seeläsgen (Przełazy)
- Meteoryty (kopie)
- kategoria: kolekcja starych etykiet
Linki zewnętrzne
- Krantz Rheinisches Mineralien-Contor – Dr. F. Krantz Rheinisches Mineralien-Kontor GmbH & Co. KG, Fraunhoferstraße 7, 53121 Bonn.
- Wikipedia (DE) – Adam August Krantz
- Biografia i przykładowe etykiety – Meteorite Labels and Biographies Archive (MinRec)