(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)
Jesenice
Z Wiki.Meteoritica.pl
(Różnice między wersjami)
| Linia 21: | Linia 21: | ||
Znaleziono dotychczas trzy okazy: | Znaleziono dotychczas trzy okazy: | ||
:{| style="font-size:85%" | :{| style="font-size:85%" | ||
| - | ! | + | ! Znalezisko !! waga !! data znalezienia !! miejsce znalezienia !! znalazca |
|- | |- | ||
| - | | nr 1 || '''2,293 kg''' || 17 maja 2009 r. || 46.42136°N, 14.05217°E || Jožef | + | | nr 1 || '''2,293 kg''' || 17 maja<br />2009 r. || 46.42136°N,<br />14.05217°E || Jožef Pretnar, Bojana Krajnc |
|- | |- | ||
| - | | nr 2 || '''361 g''' || 21 lipca 2009 r. || 46.41797°N, 14.05322°E || Ralph Sporn, Martin Neuhofer | + | | nr 2 || '''361 g''' || 21 lipca<br />2009 r. || 46.41797°N,<br />14.05322°E || Ralph Sporn, Martin Neuhofer |
|- | |- | ||
| - | | nr 3 || '''956,4 g''' || 27 sierpnia 2009 r. || 46.42456°N, 14.04369°E || Danijel Repe | + | | nr 3 || '''956,4 g''' || 27 sierpnia<br />2009 r. || 46.42456°N,<br />14.04369°E || Danijel Repe |
|} | |} | ||
| - | Wszystkie trzy okazy (fragmenty) meteorytu znajdują się w zbiorach Muzeum Historii Naturalnej w Lublanie (Slovenian Museum of Natural History). | + | :{| style="font-size:85%" |
| + | ! Znalezisko !! uwagi | ||
| + | |- | ||
| + | | nr 1 || wiele fragmentów<ref>największe fragmenty: 996,8 g, 239,1 g, 193,2 g, 145,1 g, 61,1 g, 54,8 g, 53,8 g, 45,8 g, 38,9 g, 33,3 g{{Kropek}} oraz kilkadziesiąt mniejszych okruchów</ref>; największy '''996,8 g''' (okaz nazwany przez znalazców BOJO); rozbity okaz wybił krater 18×12 cm i głęboki na 2 do 6 cm | ||
| + | |- | ||
| + | | nr 2 || okaz całkowity; okaz leżał zagłębiony w ściółkę leśną | ||
| + | |- | ||
| + | | nr 3 || okaz całkowity; najbardziej zwietrzały | ||
| + | |} | ||
| + | |||
| + | Wszystkie trzy okazy (fragmenty)<ref name="lost"></ref> meteorytu znajdują się w zbiorach Muzeum Historii Naturalnej w Lublanie (Slovenian Museum of Natural History). | ||
| Linia 70: | Linia 80: | ||
{{GEFrame-end}} | {{GEFrame-end}} | ||
| - | Znaleziono trzy okazy. | + | Znaleziono [[:Category:Warto szukać|dotychczas trzy okazy]]. |
Meteoryt spadły w trudnym górzystym terenie, obszar spadku ma około 800 ha. | Meteoryt spadły w trudnym górzystym terenie, obszar spadku ma około 800 ha. | ||
<br clear="all"/> | <br clear="all"/> | ||
| + | |||
| + | == Galerie == | ||
| + | |||
| + | Okazy (fragmenty) meteorytu (Atanackov et al. 2010) | ||
| + | <gallery caption="" widths="200px" heights="160px" perrow="3"> | ||
| + | File:Jesenice_(specimen_1).jpg|Okaz nr 1, największy fragment | ||
| + | File:Jesenice_(specimen_2).jpg|Okaz nr 2 | ||
| + | File:Jesenice_(specimen_3).jpg|Okaz nr 3 | ||
| + | </gallery> | ||
== [[Bibliografia]] == | == [[Bibliografia]] == | ||
| Linia 80: | Linia 99: | ||
* +Ambrožič Bojan, (2012), '''Mineralogija Meteorita Jesenic (Mineralogy of meteorite [[Jesenice]])''', Praca dyplomowa, Ljubljana 2012. Plik [https://dl.dropboxusercontent.com/u/84369054/Izdelki/Bojan%20Ambro%C5%BEi%C4%8D%2C%20Mineralogija%20meteorita%20Jesenice.pdf PDF]. | * +Ambrožič Bojan, (2012), '''Mineralogija Meteorita Jesenic (Mineralogy of meteorite [[Jesenice]])''', Praca dyplomowa, Ljubljana 2012. Plik [https://dl.dropboxusercontent.com/u/84369054/Izdelki/Bojan%20Ambro%C5%BEi%C4%8D%2C%20Mineralogija%20meteorita%20Jesenice.pdf PDF]. | ||
| - | * +Atanackov Jure, Jeršek Miha, et al., (2010), '''Meteorit z Mežakle''', Ministrstvo RS za kulturo, 2010, ss. 56, ISBN | + | * +Atanackov Jure, Jeršek Miha, et al., (2010), '''Meteorit z Mežakle''', Ministrstvo RS za kulturo, 2010, ss. 56, ISBN 978-961-91197-7-8. |
* Bischoff Addi, Jeršek Miha, Grau Thomas, Mirtic Breda, Ott Ulrich, et al., (2011), '''[[Jesenice]] – A new meteorite fall from Slovenia''', ''Meteoritics & Planetary Science'', vol. 46, nr 6, 2011, s. 793-804. Plik [http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1945-5100.2011.01191.x/pdf PDF ]; plik [http://adsabs.harvard.edu/abs/2011M%26PS..tmp...53B adsabs]. | * Bischoff Addi, Jeršek Miha, Grau Thomas, Mirtic Breda, Ott Ulrich, et al., (2011), '''[[Jesenice]] – A new meteorite fall from Slovenia''', ''Meteoritics & Planetary Science'', vol. 46, nr 6, 2011, s. 793-804. Plik [http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1945-5100.2011.01191.x/pdf PDF ]; plik [http://adsabs.harvard.edu/abs/2011M%26PS..tmp...53B adsabs]. | ||
| Linia 105: | Linia 124: | ||
* [meteorite-list]: fotografie okazów – [http://six.pairlist.net/pipermail/meteorite-list/2010-November/070948.html meteorite casting] {{SeparatorBull}} [http://www.meteorites.homepage.t-online.de/jpg/castjesenice.jpg foto-1] {{SeparatorBull}} [http://www.meteorites.homepage.t-online.de/jpg/jesenice.jpg foto-2] | * [meteorite-list]: fotografie okazów – [http://six.pairlist.net/pipermail/meteorite-list/2010-November/070948.html meteorite casting] {{SeparatorBull}} [http://www.meteorites.homepage.t-online.de/jpg/castjesenice.jpg foto-1] {{SeparatorBull}} [http://www.meteorites.homepage.t-online.de/jpg/jesenice.jpg foto-2] | ||
* Rocks from Space Picture of the Day – [http://www.rocksfromspace.org/April_9_2010.html April 9, 2010] | * Rocks from Space Picture of the Day – [http://www.rocksfromspace.org/April_9_2010.html April 9, 2010] | ||
| + | |||
| + | === Mass media === | ||
* Slovenska tiskovna agencija (STA) – [http://www.sta.si/en/vest.php?s=a&id=1408119 Astronomer and Slovenian Museum Clash over Meteorite Find] | * Slovenska tiskovna agencija (STA) – [http://www.sta.si/en/vest.php?s=a&id=1408119 Astronomer and Slovenian Museum Clash over Meteorite Find] | ||
| + | * vesolje.net – [http://vesolje.net/navtika/novice/2009/10/21102009.htm Javnosti predstavili meteorit, ki je aprila padel na Mežaklo] | ||
* zurnal24.si – [http://www.zurnal24.si/gorenjska/izza-marsa-na-mezaklo-165021/clanek Izza Marsa na Mežaklo] {{SeparatorBull}} [http://www.zurnal24.si/vesoljcka-na-ogled-clanek-57993 Vesoljčka na ogled] | * zurnal24.si – [http://www.zurnal24.si/gorenjska/izza-marsa-na-mezaklo-165021/clanek Izza Marsa na Mežaklo] {{SeparatorBull}} [http://www.zurnal24.si/vesoljcka-na-ogled-clanek-57993 Vesoljčka na ogled] | ||
Wersja z 21:13, 5 sty 2014
| Jesenice → | |
| Spadek | |
| Lokalizacja | Słowenia |
| Położenie[1] | 46°25'16.92"N, 14°03'07.80"E |
| Data | 9 kwietnia 2009 r., 00:59:46 UT (czwartek) |
| Uwagi | prawdopodobnie nie udało się odszukać wszystkich okazów[2] |
| Charakterystyka | |
| Typ | chondryt zwyczajny L6 |
| Masa | 3,667 kg[3], największy fragment 996,8 g |
| Liczba okazów | 3 okazy we fragmentach |
| Cechy | stopień zszokowania S3, zwietrzenia W0/1[4] |
| Meteoritical Bulletin Database | |
Spadek meteorytów na Słowenii 9 kwietnia 2009 roku (czwartek) (chondryt zwyczajny L6).
Bolid z którego spadł meteoryt Jesenice został zarejestrowany przez kamery sieci European Fireball Network (EN) i otrzymał oznaczenie EN090409. Meteoroid wszedł w atmosferę pod kątem 59° i z małą prędkością, dlatego mimo małej masy początkowej do powierzchni Ziemi dotarło kilka fragmentów.
Bolid zapłonął na wysokości 88 km i po 6,6 s zgasł na wysokości ~18 km. Leciał pod kątem 58,8° do powierzchni Ziemi. Początkowa masa meteoroidu wynosiła około 170±80 kg, a wszedł on w atmosferę z małą prędkością 13,78 km/s, osiągając w maksimum jasność –15m (większą niż jasność Księżyca w pełni).
Znaleziono dotychczas trzy okazy:
Znalezisko waga data znalezienia miejsce znalezienia znalazca nr 1 2,293 kg 17 maja
2009 r.46.42136°N,
14.05217°EJožef Pretnar, Bojana Krajnc nr 2 361 g 21 lipca
2009 r.46.41797°N,
14.05322°ERalph Sporn, Martin Neuhofer nr 3 956,4 g 27 sierpnia
2009 r.46.42456°N,
14.04369°EDanijel Repe
Znalezisko uwagi nr 1 wiele fragmentów[5]; największy 996,8 g (okaz nazwany przez znalazców BOJO); rozbity okaz wybił krater 18×12 cm i głęboki na 2 do 6 cm nr 2 okaz całkowity; okaz leżał zagłębiony w ściółkę leśną nr 3 okaz całkowity; najbardziej zwietrzały
Wszystkie trzy okazy (fragmenty)[3] meteorytu znajdują się w zbiorach Muzeum Historii Naturalnej w Lublanie (Slovenian Museum of Natural History).
Być może, mając na uwadze bliskość dat i identyczny typ L6, meteoroid z którego spadł meteoryt Jesenice pochodził z tego samego strumienia (stream) z którego spadł meteoryt Sołtmany? Oba meteoryty mają podobną średnią zawartość Fa i Fs (fajalit i ferrosilit) na poziomie odpowiednio 25mol% i 21mol%. W obu tych meteorytach stwierdzono małą liczbę chondr, są one niekompletne i słabo zarysowane. Meteoryt Jesenice nie jest zbrekcjowany, zaobserwowano mało żyłek szokowych (shock veins).
Metodologia badań
Publikacja Bischoff et al. (2011) w bardzo wyczerpujący sposób opisuje wyniki i metody badań tego meteorytu. Znajdują się tam szczegółowe zestawienia wyników analiz mineralogicznych (mean composition of main silicates, oxides and phosphates) i chemicznych (chemical compositions), zawartości izotopów gazów szlachetnych (noble gas abundances), radioizotopów kosmogenicznych (cosmogenic radionuclides).
Do poszczególnych badań zużyto następujące ilości cennego materiału[3]:
- skład mineralogiczny identyfikowano i analizowano na płytkach cienkich (thin slices, thin sections[6]); na nich też określono stopień szokowy (S, shock stage); badania prowadzono na mikroskopie optycznym (polarizing microscope) w świetle spolaryzowanym przechodzącym i odbitym oraz za pomocą mikroskopu skaningowego (scanning electron microscope);
- skład chemiczny (bulk chemistry) – zużyto mały fragment bez skorupy obtopieniowej o wadze około 1 g; skład chemiczny meteorytu Jesenice jest bardzo zbliżony do średniego składu chondrytów typu L[7];
- do badań na kosmogeniczne izotopy krótkożyciowe (short-lived cosmogenic radionuclides) użyto kilku fragmentów o wagach kilkudziesięciu gram; analiza radioizotopów kosmogenicznych była przeprowadzona w tym samym laboratorium do którego skierowano próbki meteorytu Sołtmany. Badania przeprowadziło laboratorium Laboratori Nazionali del Gran Sasso we Włoszech[8] na spektroskopie gamma HPGe (high-purity germanium detector)[9]; analizy izotopów krótko-, średnio- i długożyciowych radionuklidów przeprowadzono również metodą neutronowej analizy aktywacyjnej (NAA, Neutron Activation Analysis[10]) na próbkach o wagach kilkudziesięciu miligramów;
- analizę gazów szlachetnych (noble gas abundances) w meteorycie przeprowadzona na dwóch małych fragmentach o masach około 100 mg; wyznaczono w jej wyniku m.in. czas przebywania meteoroidu w przestrzeni kosmicznej tzw. CRE age (cosmic-ray exposure age)[11];
Lokalizacja
miejsca spadku poszczególnych okazów (miejsce znalezienia największego okazu odpowiada pozycji z MetBull)
Przybliżona trajektoria bolidu
* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki
Znaleziono dotychczas trzy okazy.
Meteoryt spadły w trudnym górzystym terenie, obszar spadku ma około 800 ha.
Galerie
Okazy (fragmenty) meteorytu (Atanackov et al. 2010)
Jesenice (specimen 1).jpg
Okaz nr 1, największy fragment |
Jesenice (specimen 2).jpg
Okaz nr 2 |
Jesenice (specimen 3).jpg
Okaz nr 3 |
Bibliografia
- +Ambrožič Bojan, (2012), Mineralogija Meteorita Jesenic (Mineralogy of meteorite Jesenice), Praca dyplomowa, Ljubljana 2012. Plik PDF.
- +Atanackov Jure, Jeršek Miha, et al., (2010), Meteorit z Mežakle, Ministrstvo RS za kulturo, 2010, ss. 56, ISBN 978-961-91197-7-8.
- Bischoff Addi, Jeršek Miha, Grau Thomas, Mirtic Breda, Ott Ulrich, et al., (2011), Jesenice – A new meteorite fall from Slovenia, Meteoritics & Planetary Science, vol. 46, nr 6, 2011, s. 793-804. Plik PDF ; plik adsabs.
- +Lenart Alenka, Jeršek Miha, Mirti Breda, Šturm Sašo, (2010), Meteorite Jesenice: Mineral and chemical composition of the fusion crust of ordinary chondrite (Meteorit Jesenice: Mineralno-kemijska sestava žgalne skorje navadnega hondrita), Geologija, 53/2, Ljubljana 2010, s. 139-146. Plik PDF.
- Spurný Pavel, Borovička Jiří, Kac Javor, Kalenda Pavel, et al., (2010), Analysis of instrumental observations of the Jesenice meteorite fall on April 9, 2009, Meteoritics & Planetary Science, vol. 45, nr 8, 2010, s. 1392-1407. Plik PDF ; plik adsabs.
Przypisy
Zobacz również
- wyniki badań meteorytu Sołtmany
Linki zewnętrzne
- Meteoritical Bulletin Database (MBD) – meteoryt Jesenice
- Encyclopedia of Meteorites (EoM) – meteoryt Jesenice
- Upper Sava Valley Museum – Gornjesavski Muzej Jesenice
- Muzeum Historii Naturalnej w Lublanie (Slovenian Museum of Natural History) – Prirodoslovni muzej Slovenije, Ljubljana
- Bojan Ambrožič – Meteorit Jesenice (Mežakelski meteorit) prvič predstavljen na Tiskovni konferenci ob odprtju razstave in izidu monografije Evolucija Zemlje in geološke značilnosti Slovenije ● Diplomiral iz meteorita Jesenice in s tem uradno postal diplomirani inženir geologije
- [meteorite-list]: fotografie okazów – meteorite casting ● foto-1 ● foto-2
- Rocks from Space Picture of the Day – April 9, 2010
Mass media
- Slovenska tiskovna agencija (STA) – Astronomer and Slovenian Museum Clash over Meteorite Find
- vesolje.net – Javnosti predstavili meteorit, ki je aprila padel na Mežaklo
- zurnal24.si – Izza Marsa na Mežaklo ● Vesoljčka na ogled
