(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)
Czestochowa Rakow I i II (Częstochowa Raków I i II)
Z Wiki.Meteoritica.pl
(→Przypisy) |
|||
Linia 84: | Linia 84: | ||
* Zimny Jerzy, (1966), '''Halsztackie wyroby z żelaza meteorytowego z [[Czestochowa Rakow I i II (Częstochowa Raków I i II) | Częstochowy-Rakowa]] (ok. 700-550 r.p.n.e.).''' ''Z Otchłani Wieków'', kwartalnik Pol. Tow. Archeologicznego, Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wrocław-Warszawa 1966; zeszyt 1, rok XXXII. s. 29-34. Plik [http://www.meteoritica.eu/meteorites/references/ref_Articles/Zimny-1966.pdf PDF ] | * Zimny Jerzy, (1966), '''Halsztackie wyroby z żelaza meteorytowego z [[Czestochowa Rakow I i II (Częstochowa Raków I i II) | Częstochowy-Rakowa]] (ok. 700-550 r.p.n.e.).''' ''Z Otchłani Wieków'', kwartalnik Pol. Tow. Archeologicznego, Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wrocław-Warszawa 1966; zeszyt 1, rok XXXII. s. 29-34. Plik [http://www.meteoritica.eu/meteorites/references/ref_Articles/Zimny-1966.pdf PDF ] | ||
- | + | {{Przypisy}} | |
- | + | ||
- | + | ||
== Zobacz również == | == Zobacz również == |
Wersja z 14:25, 4 wrz 2012
Biżuteria z meteorytów
Czestochowa Rakow I i II → | |
Artefakty, bransolety z żelaza meteorytowego
| |
Artefakty | |
Lokalizacja | Częstochowa Raków, Polska |
Położenie[1] | 50°48'N, 19°07'E |
Data | pochodzą z okresu halsztackiego (700-550 r.p.n.e.); pozyskane do zbiorów w 1960/1961 r. |
Uwagi | bransoleta Częstochowa Raków I została wykonana z żelaza o dużej zawartości niklu, pewnie z ataksytu; bransoleta II prawdopodobnie z oktaedrytu drobnoziarnistego |
Charakterystyka | |
Typ | bransolety z żelaza meteorytowego |
Masa | ? |
Liczba okazów | dwie bransolety |
5502 Meteoritical Bulletin Database | |
Synonimy → | |
polska pisownia: Częstochowa Raków I i Częstochowa Raków II |
Częstochowa Raków I i II – W trakcie badań archeologicznych prowadzonych w Częstochowie w grobach z okresu halsztackiego[2] znaleziono m.in. kilka żelaznych bransolet. Okazało się, że dwie z nich o numerach porządkowych 3 i 4 są z żelaza meteorytowego. Bransoletę nr 3 zrobiono z tzw. ataksytu, które mają dużą zawartość niklu. Jest to prawdopodobnie jedyny polski ataksyt. Bransoleta nr 4 została wykonana z drobnoziarnistego oktaedrytu.
Wyjątkowe bransolety
Według Kotowieckiego (2003)
(tekst zmodyfikowany przez Redakcję)
- Bransoleta nr 3 (Czestochowa Rakow I)
- (…) Bransoleta opatrzona Nr. 3 pochodzi z grobu szkieletowego i po konserwacji posiada następujące wymiary: zewnątrz 71,5×75,3 mm, wewnątrz 59,1×62,8 mm; średnica przekroju pręta 6,3 mm. Badania chemiczne i spektrograficzne wykazały zawartość: Ni 18,25%, węgla około 0,05%, P 0,052%, Cu 0,05%, (wyniki przybliżone). Ten skład świadczy o tym, że zabytek ten został wykonany z meteorytu zaliczonego do grupy meteorytów o dużej zawartości niklu o nazwie ataksytów, czyli jest to prawdopodobnie jedyny polski ataksyt. Zabytek należy do typu bransolet gładkich ze stykającymi się końcami. Wykonana z pręta gładkiego o przekroju okrągłym, zachowała się w bardzo dobrym stanie, uszkodzona przez korozję tylko w nieznacznym stopniu. J. Zimny[3] uważa w swoim opracowaniu, że obróbka bransolety została dokonana za pomocą kucia i odkształcenia wywołane przekuciem wyrobu i ich kierunki, ujawnione za pomocą długotrwałego trawienia kwasem azotowym, wskazywały na średni stopień przekucia metalu. Nadto według tego autora w przekroju badanej próbki wystąpiła jednolita struktura gruboiglasta, charakterystyczna dla stopowych stali niklowych, składająca się z gruboiglastego martenzytu (bainitu) i austenitu, to jest roztworu stałego węgla w żelazie gamma o maksymalnej zawartości węgla około 2%. Oprócz tego stwierdzono, że przeciętna twardość tej struktury wynosiła 285-295 HV[4] i pomiary twardości potwierdziły jednolitą budowę. Ponadto przy obrzeżu wystąpiło zakucie metalu z dużym wtrąceniem nie metalicznym w zarzewie.
- Bransoleta nr 4 (Czestochowa Rakow II)
- (…) Bransoleta opatrzona Nr 4 pochodzi z grobu ciałopalnego i po konserwacji posiada następujące wymiary: średnica zewnętrzna 70 mm, średnica wewnętrzna 50 mm, przekrój pręta 8×4,5 mm. Wykonane badania chemiczne i spektrograficzne wykazały zawartość: Ni 12,47%, P 0,052%, C 0,05%, Cu 0,05%. Zabytek należy do typu bransolet gładkich ze stykającymi się końcami. Stan zachowania dobry pomimo przełamania na dwie części. W przekroju bransolety w trakcie badań znaleziono zróżnicowane struktury: ferrytu niklowego, martenzytyczną i austenityczną. Autor badań podkreśla, że pomiary dokonane twardościomierzem Vickersa wahały się w granicach 239-345 HV, a mikrotwardościomierzem 145-351 HV[4]. Nadto w trakcie badań stwierdzono, że w przekroju próbki wystąpiły tylko drobne i nieliczne wtrącenia nie metaliczne, natomiast przy powierzchni stwierdzono (przy badaniach mikroskopowych) dwa duże zakucia, w tym jedno otoczone smugami zgniotowymi. Ta bransoleta została również wykonana za pomocą kucia, z rozmieszczenia natomiast struktur oraz śladów zgrzein wynika, że zrobiono ją z czterech warstw żelaza niklowego. Zakres temperatury kucia jest według J. Zimnego[3] trudny do określenia z uwagi na częściowe wyżarzenie się bransolety w stosie ciałopalnym, nadto badany przekrój nie wykazywał znacznego stopnia przekucia. Skład chemiczny tego materiału świadczy o tym, że została wykonana z drobnoziarnistego oktaedrytu.
- Bransolety te są naprawdę przepięknie wykute, a należały na pewno do bardzo zamożnych kobiet (może księżniczek?).(…)
Lokalizacja
Lokalizacja Rezerwatu Archeologicznego w Częstochowie
Bransolety są przechowywane w Rezerwacie Archeologicznym Muzeum Regionalnego w Częstochowie, ul. Łukasińskiego 20.
"Zagubione eksponaty"
W trakcie przygotowywania materiałów o polskich zabytkach wykonanych z żelaza meteorytowego na konferencję meteorytową w Olsztynie w 2003 roku, Andrzej Kotowiecki (2003) odkrył, że trzy znane dotychczas zabytki zaginęły przed laty![5] Prowadząc dalej prywatne śledztwo nie tylko odnalazł zaginione obiekty, ale dokonał odkrycia następnych artefaktów. Oto fragmenty jego opowieści:
- (…) Analizując dostępną literaturę stwierdziłem, że w Polsce są tylko trzy takie zabytki. Dwie bransolety z okresu halsztackiego odkryte w Częstochowie-Rakowie oraz siekierka również pochodząca z tego samego okresu, znaleziona w okolicach Przełęczy Dukielskiej w miejscowości Wietrzno-Bóbrka. Niespodziewanie ustaliłem jednak, że zabytki te przed laty zaginęły. Nie ukrywam, że zdenerwowało mnie, iż dobra kultury narodowej i to o tak wyjątkowym znaczeniu (na świecie znanych jest tylko kilkanaście zabytków tej klasy), mogą pozostawać poza jakąkolwiek kontrolą.
- Postanowiłem przeprowadzić w tej sprawie prywatne śledztwo, przed podejmowaniem oficjalnych działań prawnych. Rozumiałem sytuację polskiego muzealnictwa z okresu PRL-u, gdzie różni „oficjele” przyjeżdżając do muzeów wskazywali palcem co zapakować do bagażnika na różne wystawy po czym zabytki bez jakiejkolwiek czasem ewidencji wędrowały do innych muzeów. Wiedziałem, że czeka mnie trudne zadanie. Jednak po kilku tygodniach moje śledztwo przyniosło niespodziewane rezultaty. Ustaliłem kto ostatni mógł mieć w rękach te zabytki i kto je badał. W rezultacie jedna z bransolet a w zasadzie jej duży fragment (była cięta do badań) tj. bransoleta o nazwie Częstochowa-Raków I, odnalazła się w biurku jednego z krakowskich profesorów. Otrzymał ją pocztą do przebadania ponad 25 lat temu i niestety musiał ją za moim pośrednictwem oddać Muzeum Częstochowskiemu. Druga bransoleta pocięta do badań ponad 30 lat temu odnalazła się w tymże Muzeum. Odnalazła się również siekierka z Wietrznej-Bóbrki. Miała być przechowywana na Wawelu, ewentualnie w Muzeum Archeologicznym w Krakowie, a odnalazłem ją w muzeum w Krośnie. Dyrektor tego muzeum nie wiedział, że posiadają tak wspaniały zabytek. Dotychczas zostało zarejestrowanych 18-ście polskich meteorytów. Przy okazji tych poszukiwań dokonałem niespodziewanego odkrycia a mianowicie odkryłem następny czyli 19-ty Polski Meteoryt. (…)
Galeria
Karty inwentarzowe (Muzeum Regionalne w Częstochowie)
Bibliografia
- Błaszczyk Włodzimierz (red.), (1965), Cmentarzysko Kultury Łużyckiej w Częstochowie-Rakowie. Rocznik Muzeum w Częstochowie, Częstochowa 1965, s. 184-185, 356-357.
- Kotowiecki Andrzej, (2003), Polskie zabytki wykonane z żelaza meteorytowego. Materiały, II Seminarium Meteorytowe, Olsztyn 2003, s. 55-64. Plik PDF
- Kotowiecki Andrzej, (2004), Artifacts in Polish collections made of meteoritic iron. Meteoritics & Planetary Science, vol. 39, nr 8, supp., 2004, s. A151-A156. Plik PDF
- Piaskowski Jerzy, (1959), Metaloznawcze badania wyrobów żelaznych z okresu Halsztackiego i wczesnolateńskiego znalezionych na Śląsku. Przegląd Archeologiczny, tom XII, 1959, s. 124-135.
- Piaskowski Jerzy, (1980), Czy człowiek wykorzystywał żelazo meteorytowe?, Wszechświat, nr 2, 1980, s. 32-34. Plik DjVuŹródło: Wiki.Meteoritica.pl.
- Pokrzywnicki Jerzy, (1971), Nowe polskie meteoryty (New Polish meteorites). Acta Geophys. Polon., vol. XIX, nr 2, 1971, s. 235-239. Plik DjVuŹródło: Wiki.Meteoritica.pl
- Zimny Jerzy, (1965), Metaloznawcze badania halsztackich wyrobów żelaznych z Częstochowy-Rakowa. Rocznik Muzeum w Częstochowie, Częstochowa 1965, s. 329-400.
- Zimny Jerzy, (1966), Halsztackie wyroby z żelaza meteorytowego z Częstochowy-Rakowa (ok. 700-550 r.p.n.e.). Z Otchłani Wieków, kwartalnik Pol. Tow. Archeologicznego, Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wrocław-Warszawa 1966; zeszyt 1, rok XXXII. s. 29-34. Plik PDF
Przypisy
Zobacz również
- pochodząca również z tego samego okresu siekierka z żelaza meteorytowego Wietrzno-Bobrka.
- siekierka z żelaza meteorytowego Jezierzyce Małe
Linki zewnętrzne
- Meteoritical Bulletin Database (MBD) - meteoryt Czestochowa Rakow I i meteoryt Czestochowa Rakow II
- Encyclopedia of Meteorites (EoM) - meteoryt Czestochowa Rakow I i meteoryt Czestochowa Rakow II
- Artefakty meteorytowe Czestochowa Rakow I i II w kolekcjach polskich - katalog PTMet
- Muzeum Częstochowskie • Rezerwat Archeologiczny
- ArtMet - Polskie zabytki wykonane z żelaza meteorytowego
- Wikipedia - Kultura halsztacka • Okres halsztacki
- MSMK - Mapa Spadków Materii Kosmicznej na obszar Polski - MSMK astroblemy.pl
Co jeszcze na stronę? (What else to supplement?) (poszukać, uzupełnić …) |
- waga bransolet?
Kategorie: MetBullDatabase | Meteoryty polskie | Artefakty | Znaleziska |