PayPal-donate (Wiki).png
O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)


Seeläsgen (Przełazy)

Z Wiki.Meteoritica.pl

(Różnice między wersjami)
(Bliźniak meteorytu Morasko)
(Mapy)
Linia 118: Linia 118:
File:Seelasgen_(Reymann_94_Meseritz_1).jpg|Fragment arkusza 94 mapy Reymanna z jeziorem Niesłysz (''Groβe Nieschlitz See'')
File:Seelasgen_(Reymann_94_Meseritz_1).jpg|Fragment arkusza 94 mapy Reymanna z jeziorem Niesłysz (''Groβe Nieschlitz See'')
File:Seelasgen_(3758_Muhlbock_1938).jpg|Fragment arkusza 3758 mapy ''Muhlbock'' z 1938 r.<br>(źródło: [http://mapy.amzp.pl/maps.shtml Archiwum Map Zach. Polski])
File:Seelasgen_(3758_Muhlbock_1938).jpg|Fragment arkusza 3758 mapy ''Muhlbock'' z 1938 r.<br>(źródło: [http://mapy.amzp.pl/maps.shtml Archiwum Map Zach. Polski])
 +
</gallery>
 +
 +
=== Galeria ===
 +
 +
<gallery caption="" widths="200px" heights="200px" perrow="3">
 +
File:Seelasgen_(Moskwa).jpg|Fragment meteorytu Przełazy za zbiorów Muzeum Fersmana w Moskwie (fot.&nbsp;Wadi & Woreczko)
</gallery>
</gallery>

Wersja z 22:12, 3 kwi 2011

Bliźniak meteorytu Morasko

Seeläsgen (Przełazy)
Znalezisko
Lokalizacja wieś Przełazy, koło Świebodzina, Polska
Położenie[1] 52°16'N, 15°33'E
Data rozpoznany w 1847 r.
Charakterystyka
Typ żelazny, oktaedryt gruboziarnisty Og, IAB-MG
Masa ~102 kg
Liczba okazów jeden okaz (później prawdopodobnie znajdowano jeszcze wiele mniejszych okazów)
Meteoritical Bulletin Database
Synonimy
wg NHM Cat: Brandenburg, Branibor, Przelazy, Schwiebus, Seelaesgen, Sulechow, Züllichau; u Pokrzywnickiego jeszcze: See-Läsgen; u Kleina: Seeläßchen; polska nazwa: Przełazy

Kilka lat przed rokiem 1847 rolnik ze wsi Przełazy (wtedy niemieckie Seeläsgen) kopiąc rów odpływowy na swojej łące znalazł na głębokości 6-7 łokci bryłę żelaza o wadze około 102 kg. Rów odwadniający prowadzić miał do pobliskiego jeziora Niesłysz (jez. Niesulickie, niem. Nieschlitzer See). Okaz 'żelaza' został sprzedany kowalowi i handlarzowi żelazem z Sulechowa (niem. Züllichau) Jähnschowi. Dopiero w 1847 r. został rozpoznany jako meteoryt przez "mechanika" Hartiga i za jego staraniem przewieziono go do Wrocławia. Meteoryt ten wzbudził spore zainteresował wśród uczonych, gdyż zaobserwowano w nim świeżo odkryte w meteorycie Braunau linie Neumanna.

Przełazy to meteoryt żelazny, oktaedryt gruboziarnisty (Og) typu IAB-MG i jest pod wzgledem składu bardzo podobny do meteorytu Morasko. Niektórzy badacze sugerują, że obydwa meteoryty mogą pochodzić z tego samego deszczu meteorytów - patrz hipoteza bolidu wielkopolskiego.


Przełazy zostały pocięte na wiele kawałków, które trafiły do kilkudziesięciu kolekcji na całym świecie. W Polsce największe fragmenty (płytki) meteorytu Przełazy znajdują się w zbiorach Instytutu Geologii Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu (580 g), w Muzeum Mineralogicznym we Wrocławiu (278 g) i Muzeum Geologicznym Uniwerytetu Jagiellońskiego w Krakowie (239 g). Są informacje, że współcześnie znaleziono jeszcze kilka nowych okazów meteorytów żelaznych w okolicach Przełazów.


Opis wg Pokrzywnickiego (1964)

(zgodnie z oryginałem)
(...)
10. METEORYT PRZEŁAZY
Synonimy: Seeläsgen, See-Läsgen, Züllichau, Schwiebus, Branderburg, Branibor
W.m.s.: φ = 52°16' - λ = 15°23'1
Na kilka lat przed 1847 r. pewien rolnik z miejscowości Seeläsgen (obecnie Przełazy, pow. Świabodzin) kopiąc na swej wilgotnej łące rów odpływowy w kieunku pobliskiego jeziora Nieschlitzer See (Niesulica), wydobył z głębokości 6-7 łokci masę żelaza meteorytycznego wagi około 2 cetnarów (102 kg). Masę tą sprzedał kowalowi i handlarzowi żelazem Jähnschowi z Züllichau (Sulechów), gdzie przed domem tego ostatniego znalazł ją w listopadzie 1847 r. "mechanik" Hartig i wziął z niej próbkę. Gdy okazało się, że żelazo jest pochodzenia meteorytycznego, za jego staraniem przewieziono bryłę do Wrocławia.
Dr Schneider sądził z wyglądu otoczki meteorytu, że musiał on przeleżeć w ziemi dobrych paręset lat. Natomiast Duflos i Göppert uważali go za część spadłego 14 lipca 1847 r. syderytu Braunau. Pomijając pewne różnice w składzie tych dwóch meteorytów, przypuszczenie Duflosa i Göpperta wydaje się z różnych względów mało prawdopodobne.
Seelasgen (sklad).jpg


C. wł. = 7,63 i 7,71 (według Duflosa), 7,7345 (według Rammelsberga) i 7,66 (według Reinchenbacha). Według Perry'ego (1944, s. 128) zawartość Ni-Co = 5,74%. n = 15 (Kat. Met. Brit. Mus. - Prior & Hey 1953). Analiza Panetha na hel i uran dała: He - 2,0 i U - 14,7 (Watson 1941), z czego wyliczył on wiek meteorytu na 120 milionów lat. Według późniejszych analiz tego autora z 1942 r. wiek meteorytu ma wynosić 1000 milionów lat.
Meteoryt zaliczany jest zgodnie do oktaedrytów; różnice w opiniach polegają na zaliczeniu go do odmian oktaedrytów. Leonard (1956) zalicza do odmiany Ogg, Brezina (o. c.) - raz do Ogg, innym razem do Om. Inni autorzy (Heide 1934) do odmiany Ogg lub Og (Heide 1957; Perry 1944). Według mojej opinii należy przyjąć klasyfikację Kat. Met. Brit. Mus. (Prior & Hey 1953), a mianowicie Om.[2]
Seelasgen (kolekcje).jpg


Powyżej zostały przytoczone wszystkie kolekcje, gdzie przechowywany jest lub był meteoryt według danych Wülfinga i kilku innych dostępnych autorowi katalogów, aby uwypuklić zainteresowanie się kolekcjonerów tym meteorytem i jego rozdrobnienie. Przy tym należy zaznaczyć, że meteoryt ten nie wyróżnia się niczym szczególnym wśród oktaedrytów.
Od czasów Wülfinga wiele się zmieniło. Prawdopodobnie wszystkie wymienione kolekcje prywatne przeszły w inne ręce, głównie wielkich zbiorów państwowych, powstały zaś nowe kolekcje. Zresztą wykaz Wülfinga nie był wyczerpujący nawet za jego czasów. Uzupełnienie tego wykazu ogłosił niedawno Spencer (1949)8
P r z y p i s y
1 Według Berwertha (o. c.) i Breziny (o. c.). Według Kat. Met. Brit. Mus. (Prior & Hey 1953) - 53°16'N - λ = 15°33'E.
2 Ten zbiór przeszedł do muzeum w Nowym Jorku.
3 Patrz met. Białystok.
4 Ten zbiór przeszedł do muzeum w Chicago.
5 Ten zbiór przeszedł do zbiorów watykańskich.
6 Ten zbiór znajdował się - według Siemaszki - w Wiedniu.
7 Dr Ulex posiadał również jakiś odłamek nieznanej bliżej wagi.
8 Literatura:
A. Dulfos: "Chemische Zerlegung der Meteoreisenmasse von Seeläsgen". Pogg. Ann. d. Phys., Bd. 74, s. 61-65, 1848;
Rammelsberg: Ann. d. Phys., Bd. 74, s. 443-448, 1848 (analiza);
Glocker: Ann. d. Phys., Bd. 73, s. 332-336, 1848;
Schneider: Ann. d. Phys., Bd. 74, s. 57-61, 1848;
Perry S.H. (1944, s. 128, 158, 165, 166) - zdjęcia mikroskopowe;
F. Watson (1941, s. 198);
Kat. Zb. Met. Węg. (Tokody & Dudich 1951); Merrill (1916, s. 147); Pogg. Ann. Ergänz., Bd. IV, s. 388-389, 1854; F. Heide (1934, s. 112, 1957, s. 92); Göppert: Verh. Berl. Akad., 1847, s. 488).
(...)

Inne źródła

W katalogu Klein'a[3] jest informacja o znalezisku
1847 gefunden - Seeläßchen, Schwiebus, Frankfurt a. O., Brandenburg


W katalogu Berwerth'a[4]
Seeläsgen [Ogg (gefunden 1847) 52°14’N,
15°23’O], Schweibus, Branderburg, Preußen, Deutschland.


Lokalizacja

(P) Przełazy

współrzędne wg innych autorów

Wieś Przełazy (Seeläsgen) leży nad jeziorem Niesłysz (jez. Niesulickie, niem. Nieschlitzer See).

Pole na którym znaleziono meteoryt nie mogło leżeć daleko od jeziora.


Mapy

Galeria

Bibliografia

  • Dąbrowski Bartosz P., (2001), Przełazy 2001. Meteoryt, 3, 2001, s. 22.
  • Duflos A., (1847), Meteormassen zu Seeläsgen in der Mark Brandenburg. Tageblatt d. Naturw. Ver., Breslau 1847, s. 49-50.
  • Klein Hermann J., (1904), Jahrbuch der Astronomie und Geophysik. Enthaltend die wichtigsten Fortschritte auf den Gebieten der Astrophysik, Meteorologie und physikalischen Erdkunde. XIV. Jahrgang 1903. Eduard Heinrich Mayer, Leipzig 1904.
  • Pokrzywnicki Jerzy, (1964), I. Meteoryty Polski. II. Katalog meteorytów w zbiorach polskich. Studia Geologica Polonica, vol. XV, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1964, s. 74-77.

Przypisy

  1. ^ jeśli nie zaznaczono inaczej, podano współrzędne przyjęte w oficjalnej bazie meteorytów Meteoritical Bulletin Database
  2. ^ oktaedryt: Ogg - bardzo gruboziarniasty, Og - gruboziarnisty, Om - średnioziarnisty; więcej o podziale oktaedrytów na stronie o figurach Widmanstättena
  3. ^ Klein 1904
  4. ^ Berwerth 1903

Zobacz również

Linki zewnętrzne

Co jeszcze na stronie?

Osobiste