PayPal-donate (Wiki).png
O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

Mocs

Z Wiki.Meteoritica.pl

Mocs →
Spadek
Lokalizacja Cluj[1], Rumunia
Położenie[2] 46°48'N, 24°02'E
Data 3 lutego 1882 roku, 16:00 (piątek)
Charakterystyka
Typ chondryt zwyczajny, L5-6[3]
Masa 300 kg, największy okaz 56 kg
Liczba okazów ~3000 okazów, deszcz meteorytów
Cechy stopień szokowy S3-5
Meteoritical Bulletin Database
Synonimy →
w NHM Cat: Bare, Gjilatelke, Gyulateke, Gyulatelke, Keszu, Klausemburg, Klausenburg[1], Kyolos, Marokháza, Mociu, Modok, Olah Gyéres, Palatka, Vajda-Kamaras, Visa; w MetBase: Marokhaza, Moci; po rumuńsku: Mociu; po węgiersku: Mócsi

Spadek deszczu meteorytów 3 lutego 1882 roku (piątek) w Rumunii (chondryt zwyczajny L5-6[3], TKW 300 kg).

Jasną kulę ognia zaobserwowano po raz pierwszy powyżej krainy Hont vármegye na północ od Budapesztu. Zmierzała ona w kierunku południowo wschodnim nad Transylwanię. Spadkowi meteorytów towarzyszyły trzy silne detonacje i dźwięki podobne do grzechotania i bzyczenia. Na północny zachód od rumuńskiego miasta Mocs (obecnie Mociu) i w samym mieście spadł deszcz meteorytów. Na silnie wydłużonym obszarze (elipsie spadku) rozciągającym się z NW na SE o powierzchni około 60 km2 zebrano po spadku około 3000 okazów meteorytów z których największy ważył 35 kg[4]. Rozkład wielkości okazów odpowiada prostemu modelowi fragmentacji i dystrybucji mas.

Był to jeden z najliczniejszych deszczy meteorytów w Europie. Wielkość obszaru spadku meteorytów Mocs jest porównywalna z elipsą spadku meteorytu Pułtusk.

Nie znaleziono informacji o ewentualnych późniejszych znaleziskach okazów z tego spadku.


Okazy i fragmenty meteorytu Mocs znajdują się dziś w wielu kolekcjach. Największe zbiory:

Zbiór waga okazów
(Koblitz MetBase)
Vienna, Naturhist. Mus. 118 kg około 1600 okazów
Cluj, Mus. 37,0 kg w tym okaz około 32,5 kg
Budapest, Nat. Mus. 16,1 kg
London, Nat. Hist. Mus. 14,8 kg
Washington, Natl. Mus. Nat. Hist. 7 kg
Budapest, Eötvös Lorand Univ. 6448 g
Chicago, Field Mus. Nat. Hist. 6066 g
Paris, Mus. d'Hist. Nat. 3,33 kg
Warsaw, Geol. Inst., Polish Acad. Sci. 212 g cs 213,37 g (Pilski 2001)
Wroclaw, Dept. Min. Petrol., Univ. 22 g hs 21,5 g (Pilski 2001)

W polskich prywatnych kolekcjach znajdują się tylko małe fragmenty tego meteorytu.


Lokalizacja

Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
© Jan Woreczko & Wadi

(B) Baré, (G) Gyulatelka, (K) Keszü, (M) Marokháza, Mocs, (P) Palatka, (O) Oláh Gyéres, (V) Visa, Vajdo Kamarás

Schematyczny rejon spadku

* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki

Obecnie rumuńska miejscowość Mocs nazywa się Mociu.

Bolid leciał od północnego zachodu na południowy wschód.

Schematyczny rejon spadku.


Mapa rejonu spadku meteorytu Mocs (źródło: Koch 1882)

Spadło (zebrano) około 3000 okazów na obszarze o eliptycznym kształcie (~4×15 km) o powierzchni około 60 km2.

Wielkość zebranych kamieni rosła od kierunku NW do SE (najmniejsze okazy znaleziono w okolicach Gyulatelka (obecnie Coasta), Visa (Vişea) i Marokháza (Tăuşeni); średnie: Baré (Bărăi), Vajdo Kamarás (Vaida-Cămăraş) i Palatka (Pălatca); największe: Oláh Gyéres (Ghirişu Român), Keszü (Chesău) i Mocs (obecnie Mociu)), największy okaz o wadze około 35 kg[4] w samym Mocs.


Nie znaleziono informacji o ewentualnych późniejszych znaleziskach okazów z tego spadku, ale szukać nadal warto.


Mapy

Okolice miejscowości Mocs (źródło: Mapy austro-węgierskie, 1880-1912)


Galerie

Meteoryty ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Budapeszcie (fot. Wadi & Jan Woreczko)

Gross-Divina main mass (MHN Budapeszt).jpg

Masa główna chondrytu zwyczajnego H5 Gross-Divina. Po lewej stronie dwa okazy meteorytu Mocs (8,465 i 2,235 kg), w prawym dolnym rogu meteoryt Ofehértó


Okazy meteorytu Mocs (źródło: Tschermak 1888)

Mocs Taf I (Tschermak 1888).jpg
Mocs Taf II (Tschermak 1888).jpg
Mocs Taf (Tschermak 1888).jpg

Bibliografia

  • Koblitz Jörn, MetBase. Meteorite Data Retrieval Software, Version 7.3 (CD-ROM), Ritterhude, Germany 1994-2012. MetBase.
  • Koch A., (1882), Bericht über den am 3. Februar d. J. stattgefundenen Meteorsteinfall von Mocs in Siebenbürgen, Sitzungsberichte der mathematisch-naturwissenschaftliche Classe der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften, 85, Abt. 1, 1882, s. 116-132.[5] Plik PDF.
  • Niessl G. von, (1884), Über die astronomischen Verhältnisse bei dem Meteoritenfalle von Mócs in Siebenbürgen am 3. Feb. 1882, Sitzungsberichte der mathematisch-naturwissenschaftliche Classe der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften, 89, 1884, s. 189-217, 283-293.
  • Pilski Andrzej S., (2001), Meteoryty w zbiorach polskich, Olsztyn 2001.[6]
  • Tschermak Gustav, (1888), Über die Meteoriten von Mocs, Sitzungsberichte der mathematisch-naturwissenschaftliche Classe der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften, 85, 1882, s. 195-209.[7] Plik PDF.
  • Török József, (1882b), A Magyar Birodalom meteoritjei (II. rész), Természettudományi Közlöny, XIV (160), 1882, s. 497-514. Plik PDF.


Przypisy

  1. ^ a b Cluj - obecnie Kluż-Napoka, dawniej niem. Klausenburg‎
  2. ^ jeśli nie zaznaczono inaczej, podano współrzędne przyjęte w oficjalnej bazie meteorytów Meteoritical Bulletin Database
  3. ^ a b dawniej L6 (Grady 2000)
  4. ^ a b według Koblitz MetBase największy okaz ważył 56 kg
  5. ^ z mapą rejonu spadku
  6. ^ bardziej aktualna internetowa wersja katalogu znajduje się na stronach Polskiego Towarzystwa Meteorytowego – katalog PTMet; tam objaśnienie stosowanych skrótów (cs – complete specimen, hs – half specimen, ep – end piece, fc – fragment with crust, f – fragment, sc – slice with crust, s – slice, …); więcej → woreczko.pl – Oznaczenia okazów – skróty
  7. ^ Mit 2 Tafeln (dodatkowo dwie plansze: Taf. I i Taf. II)

Zobacz również

Linki zewnętrzne

  • Meteoritical Bulletin Database (MBD) - meteoryt Mocs
  • Encyclopedia of Meteorites (EoM) - meteoryt Mocs
Źródło „http://meteoritica.pl/index.php5/Mocs”
Osobiste