PayPal-donate (Wiki).png
O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

Mocs

Z Wiki.Meteoritica.pl

(Różnice między wersjami)
Linia 14: Linia 14:
  | uwagi =
  | uwagi =
  | cechy =  
  | cechy =  
-
  | synonimy = w NHM Cat: '''Bare''', '''Gjilatelke''', '''Gyulateke''', '''Gyulatelke''', '''Keszu''', '''Klausemburg''', '''Klausenburg''', '''Kyolos''', '''Marokháza''', '''Mociu''', '''Modok''', '''Olah Gyéres''', '''Palatka''', '''Vajda-Kamaras''', '''Visa'''; w MetBase: '''Marokhaza''', '''Moci'''; po rumuńsku: ??
+
  | synonimy = w NHM Cat: '''Bare''', '''Gjilatelke''', '''Gyulateke''', '''Gyulatelke''', '''Keszu''', '''Klausemburg''', '''Klausenburg''', '''Kyolos''', '''Marokháza''', '''Mociu''', '''Modok''', '''Olah Gyéres''', '''Palatka''', '''Vajda-Kamaras''', '''Visa'''; w MetBase: '''Marokhaza''', '''Moci'''; po węgiersku: Mócsi
}}
}}
-
Spadek meteorytów 3 lutego 1882 roku (piątek) na w [[Rumunia|Rumunii]] (L5-6, TKW 300 kg).
+
Spadek deszczu meteorytów 3 lutego 1882 roku (piątek) na w [[Rumunia|Rumunii]] (chondryt zwyczajny L5-6, TKW 300 kg).
 +
 
 +
Jasną kulę ognia zaobserwowano po raz pierwszy powyżej krainy ''Hont vármegye'' na północ od Budapesztu. Zmierzała ona w&nbsp;kierunku południowo wschodnim nad Transylwanię. Spadkowi meteorytów towarzyszyły trzy silne detonacje i&nbsp;dźwięki podobne do grzechotania i&nbsp;bzyczenia. Na północny zachód od rumuńskiego miasta '''Mocs''' (obecnie ''Mociu'') i&nbsp;w&nbsp;samym mieście spadł deszcz meteorytów. Na silnie wydłużonym obszarze (elipsie spadku) rozciągającym się z&nbsp;NW na SE o&nbsp;powierzchni około 60&nbsp;km<sup>2</sup> zebrano po spadku około 3000 okazów meteorytów z&nbsp;których największy ważył 35&nbsp;kg<ref name="56kg"></ref>. Rozkład wielkości okazów odpowiada prostemu modelowi fragmentacji i&nbsp;dystrybucji mas.
 +
 
 +
Był to jeden z najliczniejszych deszczy meteorytów w&nbsp;Europie. Wielkość obszaru spadku meteorytów Mocs jest porównywalna z&nbsp;elipsą spadku meteorytu [[Pułtusk]].
 +
 
 +
Nie znaleziono informacji o ewentualnych późniejszych znaleziskach okazów z&nbsp;tego spadku.
 +
 
 +
 
 +
Okazy i fragmenty meteorytu Mocs znajdują się dziś w&nbsp;wielu kolekcjach. Największe zbiory:
 +
:{| style="font-size:85%"
 +
! Zbiór !! waga okazów<br />(Koblitz MetBase) !!
 +
|-
 +
| Vienna, Naturhist. Mus. || 118 kg || około 1600&nbsp;okazów
 +
|-
 +
| Cluj, Mus. || 37,0 kg || w tym okaz około 32,5&nbsp;kg
 +
|-
 +
| Budapest, Nat. Mus. || 16,1 kg ||
 +
|-
 +
| London, Nat. Hist. Mus. || 14,8 kg ||
 +
|-
 +
| Washington, Natl. Mus. Nat. Hist. || 7 kg ||
 +
|-
 +
| Budapest, Eötvös Lorand Univ. || 6448 g ||
 +
|-
 +
| Chicago, Field Mus. Nat. Hist. || 6066 g ||
 +
|-
 +
| Paris, Mus. d'Hist. Nat. || 3,33 kg ||
 +
|-
 +
| '''Warsaw,&nbsp;Geol.&nbsp;Inst.,&nbsp;Polish&nbsp;Acad.&nbsp;Sci.''' || 212&nbsp;g || cs&nbsp;213,37&nbsp;g (Pilski&nbsp;2001)
 +
|-
 +
| '''Wroclaw, Dept. Min. Petrol., Univ.''' || 22 g || hs 21,5 g (Pilski 2001)
 +
|}
 +
W polskich prywatnych kolekcjach znajdują się tylko małe fragmenty tego meteorytu.
Linia 25: Linia 58:
| kml1 = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Poland_newIcons.kml
| kml1 = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Poland_newIcons.kml
| kml2 = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Romania-MM.kml
| kml2 = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Romania-MM.kml
-
| lat = 46.8
+
| lat = 46.832
-
| lon = 24.08
+
| lon = 23.96
-
| zoom = 9
+
| zoom = 11
| type = map
| type = map
}}
}}
{{GEIcon-PointRed}}
{{GEIcon-PointRed}}
-
(M) Mocs
+
(B) Baré, (G) Gyulatelka, (K) Keszü, (M) Marokháza, Mocs, (P)&nbsp;Palatka, (O) Oláh Gyéres, (V) Visa, Vajdo Kamarás
 +
 
 +
Schematyczny rejon spadku
{{GEFrame-end}}
{{GEFrame-end}}
Linia 37: Linia 72:
[[Image:Mocs_map_(Koch_1882).jpg|thumb|240px|left|Mapa rejonu spadku meteorytu Mocs (źródło:&nbsp;Koch&nbsp;1882)]]
[[Image:Mocs_map_(Koch_1882).jpg|thumb|240px|left|Mapa rejonu spadku meteorytu Mocs (źródło:&nbsp;Koch&nbsp;1882)]]
 +
 +
Spadło (zebrano) około 3000 okazów na obszarze o&nbsp;eliptycznym kształcie (~4×15&nbsp;km) o&nbsp;powierzchni około 60&nbsp;km<sup>2</sup>.
 +
 +
Wielkość zebranych kamieni rosła od kierunku NW do SE (najmniejsze okazy znaleziono w&nbsp;okolicach '''Gyulatelka''' (obecnie Coasta), '''Visa''' (Vişea) i&nbsp;'''Marokháza''' (Tăuşeni); średnie: '''Baré''' (Bărăi), '''Vajdo Kamarás''' (Vaida-Cămăraş) i&nbsp;'''Palatka''' (Pălatca); największe: '''Oláh Gyéres''' (Ghirişu Român), '''Keszü''' (Chesău) i&nbsp;'''Mocs''' (obecnie Mociu)), największy okaz o&nbsp;wadze około 35&nbsp;kg<ref name="56kg">według Koblitz MetBase największy okaz ważył 56&nbsp;kg</ref> w&nbsp;samym Mocs.
 +
 +
 +
Nie znaleziono informacji o&nbsp;ewentualnych późniejszych znaleziskach okazów z&nbsp;tego spadku, ale [[:Category:Warto szukać|szukać nadal warto]].
<br clear="all"/>
<br clear="all"/>
Linia 62: Linia 104:
* Niessl G. von, (1884), '''Über die astronomischen Verhältnisse bei dem Meteoritenfalle von [[Mocs|Mócs]] in Siebenbürgen am 3. Feb. 1882''', ''Sitzungsberichte der mathematisch-naturwissenschaftliche Classe der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften'', 89, 1884, s. 189-217, 283-293.
* Niessl G. von, (1884), '''Über die astronomischen Verhältnisse bei dem Meteoritenfalle von [[Mocs|Mócs]] in Siebenbürgen am 3. Feb. 1882''', ''Sitzungsberichte der mathematisch-naturwissenschaftliche Classe der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften'', 89, 1884, s. 189-217, 283-293.
 +
 +
* {{Pilski (2001)}}
* Tschermak Gustav, (1888), '''Über die Meteoriten von [[Mocs]]''', ''Sitzungsberichte der mathematisch-naturwissenschaftliche Classe der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften'', 85, 1882, s. 195-209.<ref>''Mit 2 Tafeln'' (dodatkowo dwie plansze: [[:Image:Mocs_Taf_I_(Tschermak_1888).jpg|Taf.&nbsp;I]] i&nbsp;[[:Image:Mocs_Taf_II_(Tschermak_1888).jpg|Taf.&nbsp;II]])</ref> Plik [http://www.biodiversitylibrary.org/item/31080 PDF].
* Tschermak Gustav, (1888), '''Über die Meteoriten von [[Mocs]]''', ''Sitzungsberichte der mathematisch-naturwissenschaftliche Classe der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften'', 85, 1882, s. 195-209.<ref>''Mit 2 Tafeln'' (dodatkowo dwie plansze: [[:Image:Mocs_Taf_I_(Tschermak_1888).jpg|Taf.&nbsp;I]] i&nbsp;[[:Image:Mocs_Taf_II_(Tschermak_1888).jpg|Taf.&nbsp;II]])</ref> Plik [http://www.biodiversitylibrary.org/item/31080 PDF].
Linia 87: Linia 131:
[[Category:Rumunia]]
[[Category:Rumunia]]
[[Category:Meteoryty imperium węgierskiego]]
[[Category:Meteoryty imperium węgierskiego]]
 +
[[Category:Warto szukać]]

Wersja z 15:26, 19 wrz 2013

Mocs →
Spadek
Lokalizacja Cluj, Rumunia
Położenie[1] 46°48'N, 24°02'E
Data 3 lutego 1882 roku, 16:00 (piątek)
Charakterystyka
Typ chondryt zwyczajny, L5-6
Masa 300 kg
Liczba okazów deszcz meteorytów
Meteoritical Bulletin Database
Synonimy →
w NHM Cat: Bare, Gjilatelke, Gyulateke, Gyulatelke, Keszu, Klausemburg, Klausenburg, Kyolos, Marokháza, Mociu, Modok, Olah Gyéres, Palatka, Vajda-Kamaras, Visa; w MetBase: Marokhaza, Moci; po węgiersku: Mócsi

Spadek deszczu meteorytów 3 lutego 1882 roku (piątek) na w Rumunii (chondryt zwyczajny L5-6, TKW 300 kg).

Jasną kulę ognia zaobserwowano po raz pierwszy powyżej krainy Hont vármegye na północ od Budapesztu. Zmierzała ona w kierunku południowo wschodnim nad Transylwanię. Spadkowi meteorytów towarzyszyły trzy silne detonacje i dźwięki podobne do grzechotania i bzyczenia. Na północny zachód od rumuńskiego miasta Mocs (obecnie Mociu) i w samym mieście spadł deszcz meteorytów. Na silnie wydłużonym obszarze (elipsie spadku) rozciągającym się z NW na SE o powierzchni około 60 km2 zebrano po spadku około 3000 okazów meteorytów z których największy ważył 35 kg[2]. Rozkład wielkości okazów odpowiada prostemu modelowi fragmentacji i dystrybucji mas.

Był to jeden z najliczniejszych deszczy meteorytów w Europie. Wielkość obszaru spadku meteorytów Mocs jest porównywalna z elipsą spadku meteorytu Pułtusk.

Nie znaleziono informacji o ewentualnych późniejszych znaleziskach okazów z tego spadku.


Okazy i fragmenty meteorytu Mocs znajdują się dziś w wielu kolekcjach. Największe zbiory:

Zbiór waga okazów
(Koblitz MetBase)
Vienna, Naturhist. Mus. 118 kg około 1600 okazów
Cluj, Mus. 37,0 kg w tym okaz około 32,5 kg
Budapest, Nat. Mus. 16,1 kg
London, Nat. Hist. Mus. 14,8 kg
Washington, Natl. Mus. Nat. Hist. 7 kg
Budapest, Eötvös Lorand Univ. 6448 g
Chicago, Field Mus. Nat. Hist. 6066 g
Paris, Mus. d'Hist. Nat. 3,33 kg
Warsaw, Geol. Inst., Polish Acad. Sci. 212 g cs 213,37 g (Pilski 2001)
Wroclaw, Dept. Min. Petrol., Univ. 22 g hs 21,5 g (Pilski 2001)

W polskich prywatnych kolekcjach znajdują się tylko małe fragmenty tego meteorytu.


Lokalizacja

Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
© Jan Woreczko & Wadi

(B) Baré, (G) Gyulatelka, (K) Keszü, (M) Marokháza, Mocs, (P) Palatka, (O) Oláh Gyéres, (V) Visa, Vajdo Kamarás

Schematyczny rejon spadku

* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki


Mapa rejonu spadku meteorytu Mocs (źródło: Koch 1882)

Spadło (zebrano) około 3000 okazów na obszarze o eliptycznym kształcie (~4×15 km) o powierzchni około 60 km2.

Wielkość zebranych kamieni rosła od kierunku NW do SE (najmniejsze okazy znaleziono w okolicach Gyulatelka (obecnie Coasta), Visa (Vişea) i Marokháza (Tăuşeni); średnie: Baré (Bărăi), Vajdo Kamarás (Vaida-Cămăraş) i Palatka (Pălatca); największe: Oláh Gyéres (Ghirişu Român), Keszü (Chesău) i Mocs (obecnie Mociu)), największy okaz o wadze około 35 kg[2] w samym Mocs.


Nie znaleziono informacji o ewentualnych późniejszych znaleziskach okazów z tego spadku, ale szukać nadal warto.


Galerie

Meteoryty ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Budapeszcie (fot. Wadi & Jan Woreczko)

Gross-Divina main mass (MHN Budapeszt).jpg

Masa główna chondrytu zwyczajnego H5 Gross-Divina. Po lewej stronie dwa okazy meteorytu Mocs (8,465 i 2,235 kg), w prawym dolnym rogu meteoryt Ofehértó


Okazy meteorytu Mocs (źródło: Tschermak 1888)

Mocs Taf I (Tschermak 1888).jpg
Mocs Taf II (Tschermak 1888).jpg
Mocs Taf (Tschermak 1888).jpg

Bibliografia

  • Koblitz Jörn, MetBase. Meteorite Data Retrieval Software, Version 7.3 (CD-ROM), Ritterhude, Germany 1994-2012. MetBase.
  • Koch A., (1882), Bericht über den am 3. Februar d. J. stattgefundenen Meteorsteinfall von Mocs in Siebenbürgen, Sitzungsberichte der mathematisch-naturwissenschaftliche Classe der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften, 85, Abt. 1, 1882, s. 116-132.[3] Plik PDF.
  • Niessl G. von, (1884), Über die astronomischen Verhältnisse bei dem Meteoritenfalle von Mócs in Siebenbürgen am 3. Feb. 1882, Sitzungsberichte der mathematisch-naturwissenschaftliche Classe der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften, 89, 1884, s. 189-217, 283-293.
  • Pilski Andrzej S., (2001), Meteoryty w zbiorach polskich, Olsztyn 2001.[4]
  • Tschermak Gustav, (1888), Über die Meteoriten von Mocs, Sitzungsberichte der mathematisch-naturwissenschaftliche Classe der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften, 85, 1882, s. 195-209.[5] Plik PDF.
  • Török József, (1882b), A Magyar Birodalom meteoritjei (II. rész), Természettudományi Közlöny, XIV (160), 1882, s. 497-514. Plik PDF.


Przypisy

  1. ^ jeśli nie zaznaczono inaczej, podano współrzędne przyjęte w oficjalnej bazie meteorytów Meteoritical Bulletin Database
  2. ^ a b według Koblitz MetBase największy okaz ważył 56 kg
  3. ^ z mapą rejonu spadku
  4. ^ bardziej aktualna internetowa wersja katalogu znajduje się na stronach Polskiego Towarzystwa Meteorytowego – katalog PTMet; tam objaśnienie stosowanych skrótów (cs – complete specimen, hs – half specimen, ep – end piece, fc – fragment with crust, f – fragment, sc – slice with crust, s – slice, …); więcej → woreczko.pl – Oznaczenia okazów – skróty
  5. ^ Mit 2 Tafeln (dodatkowo dwie plansze: Taf. I i Taf. II)

Zobacz również

Linki zewnętrzne

  • Meteoritical Bulletin Database (MBD) - meteoryt Mocs
  • Encyclopedia of Meteorites (EoM) - meteoryt Mocs
Źródło „http://meteoritica.pl/index.php5/Mocs”
Osobiste