(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)
Jawor (pseudometeoryt)
Z Wiki.Meteoritica.pl
(Różnice między wersjami)
| Linia 1: | Linia 1: | ||
__NOTOC__ | __NOTOC__ | ||
== Z "kamienia miedziowego" == | == Z "kamienia miedziowego" == | ||
| - | [[Grafika:Pseudometeoryt Jawor.jpg|200px|thumb|Pseudometeoryt Jawor eksponowany od 1996 roku (fot. Mrugalski Piotr); © T.Przylibski]] | + | [[Grafika:Pseudometeoryt Jawor.jpg|200px|thumb|Pseudometeoryt Jawor eksponowany od 1996 roku (fot. Mrugalski Piotr); © T.Przylibski]] |
| - | Na ten dziwny | + | Na ten dziwny "meteoryt" w zbiorach muzeum w Jaworze zwrócił uwagę już Jerzy Pokrzywnicki, poszukując śladów meteorytu [[Sagan (Dąbrowa Łużycka)|Dąbrowa Łużycka]]. Początkowo, pomimo negatywnych wyników badań, podejrzewał on, że okaz Jawor może być zaginionym meteorytem [[Sagan (Dąbrowa Łużycka)]]<ref>Pokrzywnicki (1964)</ref>. Pseudometeoryt Jawor jest wymieniany przez Korpikiewicz, jako największy polski meteoryt<ref>Korpikiewicz (1988), s. 183</ref>. |
| - | Badaniami i ostatecznym rozstrzygnięciem natury tego kamienia zajął się prof. Tadeusz Przylibski i jego współpracownicy. | + | Badaniami i ostatecznym rozstrzygnięciem natury tego kamienia zajął się prof. Tadeusz Przylibski i jego współpracownicy. |
| - | ;Fragment i abstrakt publikacji prof. Przylibskiego dotyczącej pseudometeorytu Jawor<ref>Przylibski et al. (2000)</ref>: | + | ;Fragment i abstrakt publikacji prof. Przylibskiego dotyczącej pseudometeorytu Jawor<ref>Przylibski et al. (2000)</ref>: |
| - | : | + | :{{Wielokropek}} |
| - | :W jednym z korytarzy Muzeum Regionalnego w Jaworze znajduje się blisko 120-kilogramowy okaz, który do niedawna był opisany jako „meteoryt?” ([[:Plik:Pseudometeoryt Jawor.jpg|fot. 1]]). Kilkakrotnie, w różnym czasie, pobierano z niego próbki do badań, o efektach których nic jednak nie wiadomo. Przed wojną okaz ten figurował w muzeum w Jaworze jako „Grosser Meteorstein 239 Pfd. schwer”, czyli kamień meteorytowy o wadze 239 funtów. W książce Ottona Koischnitza z 1930 roku J. Pokrzywnicki w 1955 roku [18] znalazł taką oto wzmiankę figurującą przy opisie działu przyrodniczego muzeum w Jaworze: „...und einem 239 Pfd. schweren in Kreise gefunden Meteoriten”. Tak więc w literaturze brak dokładnych danych o miejscu i czasie znalezienia tego okazu, jedynie w przybliżeniu można je określić, w ślad za niemiecką notatką, jako okolice Jawora. Już pobieżne obserwacje pozwalają stwierdzić, że w jego składzie dominuje metal. Analizy chemiczne przeprowadzone przez J. Pokrzywnickiego [18] wykazały zbyt niską zawartość niklu, jak na meteoryt. Jednak te niezbyt szczegółowe badania nie rozstrzygnęły wątpliwości. | + | :W jednym z korytarzy Muzeum Regionalnego w Jaworze znajduje się blisko 120-kilogramowy okaz, który do niedawna był opisany jako „meteoryt?” ([[:Plik:Pseudometeoryt Jawor.jpg|fot. 1]]). Kilkakrotnie, w różnym czasie, pobierano z niego próbki do badań, o efektach których nic jednak nie wiadomo. Przed wojną okaz ten figurował w muzeum w Jaworze jako „Grosser Meteorstein 239 Pfd. schwer”, czyli kamień meteorytowy o wadze 239 funtów. W książce Ottona Koischnitza z 1930 roku J. Pokrzywnicki w 1955 roku [18]<ref name="Sachanbiński">Sachanbiński (1981)</ref> znalazł taką oto wzmiankę figurującą przy opisie działu przyrodniczego muzeum w Jaworze: „...und einem 239 Pfd. schweren in Kreise gefunden Meteoriten”. Tak więc w literaturze brak dokładnych danych o miejscu i czasie znalezienia tego okazu, jedynie w przybliżeniu można je określić, w ślad za niemiecką notatką, jako okolice Jawora. Już pobieżne obserwacje pozwalają stwierdzić, że w jego składzie dominuje metal. Analizy chemiczne przeprowadzone przez J. Pokrzywnickiego [18]<ref name="Sachanbiński"></ref> wykazały zbyt niską zawartość niklu, jak na meteoryt. Jednak te niezbyt szczegółowe badania nie rozstrzygnęły wątpliwości. {{Wielokropek}} |
| - | : | + | :{{Wielokropek}} Autorzy sądzą, że okaz ten powstał w hucie leszczyńskiej, nie później niż w 1882 roku, prawdopodobnie pomiędzy 1861 a 1882 rokiem. Po kilkudziesięciu latach został odnaleziony albo w samej Leszczynie, albo przy jednej z dróg, którymi transportowano produkty uzyskiwane w hucie. |
| - | :Przedstawiony pogląd na genezę „meteorytu” Jawor został potwierdzony przez pracowników muzeum w Jaworze. Okazało się, że odnaleźli oni opis okazu w księdze inwentarzowej (Hauptbuch Heimat Museum Jauer) znajdujący się na str. 33 pod nr 81. Ze sporządzonej ręcznie notatki wynika, że do muzeum został on dostarczony przez Berthę Blümel, siostrę z przytułku dla nieuleczalnie chorych w Jaworze, dnia 17.10.1928 r. Z notatki możemy dowiedzieć się także, że „meteoryt” („ognista kula”) znaleziony został pod Leszczyną i waży 239 funtów (119,5 kg). Pozaziemskie pochodzenie zostało mu przypisane przez nauczyciela Lieke Hasela (?), a zabezpieczył go M. Bruks. | + | :Przedstawiony pogląd na genezę „meteorytu” Jawor został potwierdzony przez pracowników muzeum w Jaworze. Okazało się, że odnaleźli oni opis okazu w księdze inwentarzowej (Hauptbuch Heimat Museum Jauer) znajdujący się na str. 33 pod nr 81. Ze sporządzonej ręcznie notatki wynika, że do muzeum został on dostarczony przez Berthę Blümel, siostrę z przytułku dla nieuleczalnie chorych w Jaworze, dnia 17.10.1928 r. Z notatki możemy dowiedzieć się także, że „meteoryt” („ognista kula”) znaleziony został pod Leszczyną i waży 239 funtów (119,5 kg). Pozaziemskie pochodzenie zostało mu przypisane przez nauczyciela Lieke Hasela (?), a zabezpieczył go M. Bruks. |
| - | : | + | :{{Wielokropek}} |
| - | [[Grafika:Pseudometeoryt Jawor przekrój.jpg|200px|thumb|Pseudometeoryt Jawor - miejsce wcześniejszego pobierania prób do badań (fot. Antosiewicz Aleksander); © T.Przylibski]] | + | [[Grafika:Pseudometeoryt Jawor przekrój.jpg|200px|thumb|Pseudometeoryt Jawor - miejsce wcześniejszego pobierania prób do badań (fot. Antosiewicz Aleksander); © T.Przylibski]] |
:;Abstrakt | :;Abstrakt | ||
| - | :Na podstawie badań makroskopowych, mikroskopowych w świetle przechodzącym i odbitym oraz badań chemicznych, również w mikroobszarze, a także mineralogicznych odrzucono hipotezę o pozaziemskim pochodzeniu okazu znanego jako meteoryt Jawor. Przeczy temu zbyt niska zawartość niklu, zbyt wysoka zawartość miedzi, obecność paragenez siarczkowych charakterystycznych dla ziemskich złóż rud miedzi oraz brak figur Widmanstättena i linii Neumanna. Na podstawie materiałów archiwalnych i prac porównawczych ustalono, że pseudometeoryt Jawor jest w rzeczywistości bryłą żelaza oddzielającego się w końcowym etapie procesu obróbki termicznej rudy Cu od tzw. kamienia miedziowego. Powstał on w drugiej połowie XIX w. w hucie w Leszczynie. | + | :Na podstawie badań makroskopowych, mikroskopowych w świetle przechodzącym i odbitym oraz badań chemicznych, również w mikroobszarze, a także mineralogicznych odrzucono hipotezę o pozaziemskim pochodzeniu okazu znanego jako meteoryt Jawor. Przeczy temu zbyt niska zawartość niklu, zbyt wysoka zawartość miedzi, obecność paragenez siarczkowych charakterystycznych dla ziemskich złóż rud miedzi oraz brak figur Widmanstättena i linii Neumanna. Na podstawie materiałów archiwalnych i prac porównawczych ustalono, że pseudometeoryt Jawor jest w rzeczywistości bryłą żelaza oddzielającego się w końcowym etapie procesu obróbki termicznej rudy Cu od tzw. kamienia miedziowego. Powstał on w drugiej połowie XIX w. w hucie w Leszczynie. |
| - | '''Skład pseudometeorytu Jawor.''' Żelazo zawiera znikome ilości niklu, tj. ok 0,2%, inkluzje o miedzianej barwie to rzeczywiście miedź rodzima, ciemne inkluzje składają się natomiast z siarczków żelaza, żelaza metalicznego i miedzi rodzimej. '''Nie jest to więc meteoryt'''. | + | '''Skład pseudometeorytu Jawor.''' Żelazo zawiera znikome ilości niklu, tj. ok 0,2%, inkluzje o miedzianej barwie to rzeczywiście miedź rodzima, ciemne inkluzje składają się natomiast z siarczków żelaza, żelaza metalicznego i miedzi rodzimej. '''Nie jest to więc meteoryt'''. |
== [[Bibliografia]] == | == [[Bibliografia]] == | ||
| Linia 29: | Linia 29: | ||
* Korpikiewicz Honorata, (1988), '''Spadające gwiazdy czyli rzecz o meteorach i meteorytach.''' KAW, Poznań 1988. ISBN 83-03-02272-5. | * Korpikiewicz Honorata, (1988), '''Spadające gwiazdy czyli rzecz o meteorach i meteorytach.''' KAW, Poznań 1988. ISBN 83-03-02272-5. | ||
| - | * | + | * {{Pokrzywnicki (1964)}} |
| - | * Przylibski Tadeusz A., (1996), '''Meteoryt [[Jawor]] | + | * Przylibski Tadeusz A., (1996), '''Meteoryt [[Jawor]].''' ''Meteoryt'', 2, 1996, s. 13. Plik [http://meteoryt.info/meteoryt296.pdf PDF ] |
| - | * Przylibski Tadeusz A | + | * Przylibski Tadeusz A., (1996), '''Meteoryt [[Jawor]] pozostanie pseudometeorytem.''' ''Meteoryt'', 4, 1996, s. 4. Plik [http://meteoryt.info/meteoryt496.pdf PDF ] |
| - | * Przylibski Tadeusz A., Zagożdżon | + | * Przylibski Tadeusz A., Zagożdżon P., (1998), '''Pseudometeoryt [[Jawor]].''' ''Meteoryt'', 1, 1998, s. 4-6. Plik [http://meteoryt.info/meteoryt198.pdf PDF ] |
| - | * | + | * Przylibski Tadeusz A., Zagożdżon Paweł Przemysław, (2000), '''Pseudometeoryt "[[Jawor]]".''' ''Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej'', nr 87, Studia i Materiały, nr 28, Górnictwo i Geologia V, 2000, s. 79-91. Plik [http://www.wgg.pwr.wroc.pl/pdf/publikacje/Gornictwo_i_geologia_VI/ar9.pdf PDF ] |
| - | + | * Sachanbiński M., (1981), '''Na tropie śląskich meteorytów.''' Minerały, Jednodniówka Sudeckiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk o Ziemi w Wałbrzychu, luty 1981, s. 21–25. | |
| - | + | {{Przypisy}} | |
== Zobacz również == | == Zobacz również == | ||
| Linia 52: | Linia 52: | ||
* Kwartalnik [http://meteoryt.info/ ''Meteoryt''] | * Kwartalnik [http://meteoryt.info/ ''Meteoryt''] | ||
| - | + | ||
| + | {{Co jeszcze na stronę}} | ||
[[Category:Pseudometeoryty]] | [[Category:Pseudometeoryty]] | ||
Wersja z 09:50, 16 sty 2013
Z "kamienia miedziowego"
Na ten dziwny "meteoryt" w zbiorach muzeum w Jaworze zwrócił uwagę już Jerzy Pokrzywnicki, poszukując śladów meteorytu Dąbrowa Łużycka. Początkowo, pomimo negatywnych wyników badań, podejrzewał on, że okaz Jawor może być zaginionym meteorytem Sagan (Dąbrowa Łużycka)[1]. Pseudometeoryt Jawor jest wymieniany przez Korpikiewicz, jako największy polski meteoryt[2].
Badaniami i ostatecznym rozstrzygnięciem natury tego kamienia zajął się prof. Tadeusz Przylibski i jego współpracownicy.
- Fragment i abstrakt publikacji prof. Przylibskiego dotyczącej pseudometeorytu Jawor[3]
- (…)
- W jednym z korytarzy Muzeum Regionalnego w Jaworze znajduje się blisko 120-kilogramowy okaz, który do niedawna był opisany jako „meteoryt?” (fot. 1). Kilkakrotnie, w różnym czasie, pobierano z niego próbki do badań, o efektach których nic jednak nie wiadomo. Przed wojną okaz ten figurował w muzeum w Jaworze jako „Grosser Meteorstein 239 Pfd. schwer”, czyli kamień meteorytowy o wadze 239 funtów. W książce Ottona Koischnitza z 1930 roku J. Pokrzywnicki w 1955 roku [18][4] znalazł taką oto wzmiankę figurującą przy opisie działu przyrodniczego muzeum w Jaworze: „...und einem 239 Pfd. schweren in Kreise gefunden Meteoriten”. Tak więc w literaturze brak dokładnych danych o miejscu i czasie znalezienia tego okazu, jedynie w przybliżeniu można je określić, w ślad za niemiecką notatką, jako okolice Jawora. Już pobieżne obserwacje pozwalają stwierdzić, że w jego składzie dominuje metal. Analizy chemiczne przeprowadzone przez J. Pokrzywnickiego [18][4] wykazały zbyt niską zawartość niklu, jak na meteoryt. Jednak te niezbyt szczegółowe badania nie rozstrzygnęły wątpliwości. (…)
- (…) Autorzy sądzą, że okaz ten powstał w hucie leszczyńskiej, nie później niż w 1882 roku, prawdopodobnie pomiędzy 1861 a 1882 rokiem. Po kilkudziesięciu latach został odnaleziony albo w samej Leszczynie, albo przy jednej z dróg, którymi transportowano produkty uzyskiwane w hucie.
- Przedstawiony pogląd na genezę „meteorytu” Jawor został potwierdzony przez pracowników muzeum w Jaworze. Okazało się, że odnaleźli oni opis okazu w księdze inwentarzowej (Hauptbuch Heimat Museum Jauer) znajdujący się na str. 33 pod nr 81. Ze sporządzonej ręcznie notatki wynika, że do muzeum został on dostarczony przez Berthę Blümel, siostrę z przytułku dla nieuleczalnie chorych w Jaworze, dnia 17.10.1928 r. Z notatki możemy dowiedzieć się także, że „meteoryt” („ognista kula”) znaleziony został pod Leszczyną i waży 239 funtów (119,5 kg). Pozaziemskie pochodzenie zostało mu przypisane przez nauczyciela Lieke Hasela (?), a zabezpieczył go M. Bruks.
- (…)
- Abstrakt
- Na podstawie badań makroskopowych, mikroskopowych w świetle przechodzącym i odbitym oraz badań chemicznych, również w mikroobszarze, a także mineralogicznych odrzucono hipotezę o pozaziemskim pochodzeniu okazu znanego jako meteoryt Jawor. Przeczy temu zbyt niska zawartość niklu, zbyt wysoka zawartość miedzi, obecność paragenez siarczkowych charakterystycznych dla ziemskich złóż rud miedzi oraz brak figur Widmanstättena i linii Neumanna. Na podstawie materiałów archiwalnych i prac porównawczych ustalono, że pseudometeoryt Jawor jest w rzeczywistości bryłą żelaza oddzielającego się w końcowym etapie procesu obróbki termicznej rudy Cu od tzw. kamienia miedziowego. Powstał on w drugiej połowie XIX w. w hucie w Leszczynie.
Skład pseudometeorytu Jawor. Żelazo zawiera znikome ilości niklu, tj. ok 0,2%, inkluzje o miedzianej barwie to rzeczywiście miedź rodzima, ciemne inkluzje składają się natomiast z siarczków żelaza, żelaza metalicznego i miedzi rodzimej. Nie jest to więc meteoryt.
Bibliografia
- Korpikiewicz Honorata, (1988), Spadające gwiazdy czyli rzecz o meteorach i meteorytach. KAW, Poznań 1988. ISBN 83-03-02272-5.
- Pokrzywnicki Jerzy, (1964), I. Meteoryty Polski. II. Katalog meteorytów w zbiorach polskich, Studia Geologica Polonica, vol. XV, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1964.[5][6] Plik PDF.
- Przylibski Tadeusz A., (1996), Meteoryt Jawor pozostanie pseudometeorytem. Meteoryt, 4, 1996, s. 4. Plik PDF
- Przylibski Tadeusz A., Zagożdżon P., (1998), Pseudometeoryt Jawor. Meteoryt, 1, 1998, s. 4-6. Plik PDF
- Przylibski Tadeusz A., Zagożdżon Paweł Przemysław, (2000), Pseudometeoryt "Jawor". Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej, nr 87, Studia i Materiały, nr 28, Górnictwo i Geologia V, 2000, s. 79-91. Plik PDF
- Sachanbiński M., (1981), Na tropie śląskich meteorytów. Minerały, Jednodniówka Sudeckiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk o Ziemi w Wałbrzychu, luty 1981, s. 21–25.
Przypisy
Zobacz również
- meteoryt Sagan (Dąbrowa Łużycka)
Linki zewnętrzne
- Muzeum Regionalne w Jaworze
- Kwartalnik Meteoryt
 |
Co jeszcze na stronę? (What else to supplement?) (poszukać, uzupełnić …) |
