O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

Z Wiki.Meteoritica.pl

Heksaedryty spadają rzadko

Braunau →
Meteoryt Braunau ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Pradze (Národí Muzeum Praha) (fot. Aubrey Whymark, za zgodą)
Spadek
Lokalizacja	Czechy
Położenie[1]	50°36'N, 16°18'E
Data	14 lipiec 1847 r., 03:45
Charakterystyka
Typ	meteoryt żelazny, IIAB, heksaedryt
Masa	39 kg
Liczba okazów	dwa okazy, 23,63 i 17,08 kg
Meteoritical Bulletin Database
Synonimy →
w NHM Cat: Broumov, Hauptmannsdorf

Spadek meteorytu żelaznego 14 lipca 1847 roku w Czechach (IIAB heksaedryt, TKW 39 kg).

Opis spadku

14 lipca 1847 r. rankiem około 03:45 pojawiła się mała chmurka pędząca szybko na południowy wschód wzdłuż Sudetów i zostawiająca długi ślad na niebie. Nagle w chmurce zajaśniał ogień i dwie ogniste smugi skierowały się ku ziemi. Jednocześnie usłyszano dwie potężne detonacje, a potem grzechot i świst. Huk był tak silny, że słyszano go w odległym o 75 km Wrocławiu. Chmurka stała się popielato szara i powoli się rozpłynęła. Jedna ze smug trafiła w łąkę we wsi Hejtmánkovice i tam znaleziono wbity w ziemię czarny, gorący kamień^[2]. Po wydobyciu okazało się, że to żelazo - ważyło 23,63 kg^[3]. Druga smuga trafiła w dom koło cegielni (brickworks) w dzielnicy (wówczas wsi) Křinice^[4]. Kawał żelaza przebił dach, strop, łóżko i podłogę i zatrzymał się w piwnicy (wg materiałów z Muzeum w Broumovie meteoryt spadł na dom ceglarza). Ważył 17,08 kg^[5] i do dziś jest w Muzeum Narodowym w Pradze (kopia tego okazu znajduje się w Muzeum Ziemi Broumovskiej w zespole klasztoru benedyktyńskiego w Broumovie). Większy okaz został pocięty na części, które trafiły do wielu kolekcji na świecie.

To właśnie w tym meteorycie von Neumann zaobserwował, po wytrawieniu kwasem, liczne cienkie linie zwane teraz liniami Neumanna.

Według Beinert'a (1848)

Das in Hauptmannsdorf^[6] niedergefallene 42 Pfund 6 Loth schwere Meteoritenfragment.

Das Ziegelschlager 30 Pfund 16 Loth wiegende Fragment, von dem das Dach und der Lehmestrich dew Dominicalhauses durchschlagen und dabei Stroh auf der Aussenfläche eingeknetet aufgenommen wurde.^[7]

Lokalizacja

miejsca spadku okazów

Broumov (niem. Braunau), Hejtmánkovice (niem. Hauptmannsdorf)

Na mapie J. Poláka z 1840 roku zaznaczono miejsca spadku okazów. Okaz większy oznaczony literą A spadł w miejscu o współrzędnych 50°35.586'N, 16°19.273'E, okaz mniejszy, oznaczony literą B spadł na dach budynku cegielni (dom ceglarza) w miejscu 50°34.516'N, 16°19.672'E.^[8]

Większy okaz spadł "bliżej" w stosunku do kierunku lotu bolidu!

Mapy

Braunau (Frantiskovo 1836-1852).jpg Fragment mapy wojennej z tamtego okresu (źródło: oldmaps.geolab.cz)

Mapa katastralna J. Poláka z 1840 roku z zaznaczonymi miejscami spadku okazów meteorytu Braunau (oznaczonych na mapie literami A i B). Mapa znajduje się w Muzeum Ziemi Broumovskiej

Współczesny plan miasta Broumov (fot. Jan Woreczko)

Galerie

Meteoryt Braunau ze zbiorów Muzeum Mineralogicznego Instytutu Nauk Geologicznych UWr (dla Wiki.Meteoritica.pl fot. Antoni Stryjewski)

Okaz o wadze 60,35 g	Skorupa obtopieniowa i stopione strużki metalu

Meteoryt Braunau (Broumov) w kolekcjach zagranicznych

Mniejszy okaz i fragment meteorytu Braunau ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Pradze (fot. Aubrey Whymark, za zgodą)

Fragment meteorytu Braunau ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Pradze (fot. Aubrey Whymark)

Meteoryt Braunau ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Berlinie (Museum für Naturkunde) (fot. Wadi & Jan Woreczko)

Muzeum Ziemi Broumovskiej (2, 3 maja 2012 roku; fot. Wadi & Jan Woreczko)

Gablota poświęcona meteorytowi Braunau	Kopia strony tytułowej publikacji Beinerta z 1848 roku	Strona z rysunkami okazów meteorytu Braunau (Beinert 1848)
Kopia mniejszego okazu meteorytu	Kopia meteorytu - widok z drugiej strony	Mapa J. Poláka z 1848 roku

a) większy okaz 42 funty 6 łutów, b) okaz mniejszy 30 funtów 16 łutów (Beinert 1848, tab. I)	Przekrój meteorytu i ślad na niebie pozostawiony przez bolid (Beinert 1848, tab. II i III) (fot. Jan Woreczko)	Mniejszy (brickworks), orientowany okaz o rozmiarach 10,4×21,3×22,5 cm (źródło: Tuček 1968)
Okaz z Hejtmánkovic (źródło: Tuček 1981)	Okaz z Broumova (źródło: Tuček 1981)

Miasto Broumov i benedyktyński zespół klasztorny (2, 3 maja 2012 roku; fot. Wadi & Jan Woreczko)

Centrum Broumova - Rynek Pokoju, na środku Kolumna Maryjna	Widok z rynku na wieżę kościoła św. Wojciecha	Detale Kolumny Maryjnej
Kościół pw. św. Wojciecha	Wewnętrzny dziedziniec zespołu klasztornego	Zabudowania klasztorne

Bibliografia

• +Beinert Carl Christian, (1847), Meteoreisen-Fall bei Braunau in Böhmen am 14. Julo d. J. Annalen der Physik, 72, Bd. 148, 1847, s. 170-173. Plik DjVu
  Źródło: Wiki.Meteoritica.pl

• Beinert Carl Christian, (1848), Der Meteorit von Braunau am 14. Juli 1847. Actenmässige Darstellung, Beschreibung und Analyse, nebst Ansichten über die Natur der Meteoriten. Hierbei ein Situationsplan und drei Tafeln Abbildungen, Breslau 1848. Plik PDF

• von Boguslawski Georg, (1847), Meteor-Eisen von Braunau. Tagebl. Naturw. Ver. Breslau, 1847, s. 36-42.

• von Boguslawski Georg, (1848), Über den Meteorsteinfall am 14. Juli d. J. zu Braunau in Böhmen. Breslau 1848. Ref.: Ann. K. k. naturhist. Hofmus., Wien, 24, (1910).

• von Boguslawski Georg, (1849), Sur la chute d’un météorite en deux morceaux Braunau en Bohemie le 14. juillet 1847. L’Institut J., 17, sec. 1, 1849, s. 15.

• +Duflos A., Fischer N.W., (1847), Analyse des Braunauer Meteoreisen. Annalen der Physik, 72, Bd. 148, 1847, s. 475-480. Plik DjVu
  Źródło: Wiki.Meteoritica.pl

• +Göppert H.R., (1847), Über das Braunauer und das Seeläsgen'sche Meteoreisen. Journal f. prakt. Chemie, 42, 1847, s. 428-431.

• +Haidinger W., Ueber das Meteoreisen von Braunau. Annalen der Physik, 72, Bd. 148, 1847, s. 580-582. Plik DjVu
  Źródło: Wiki.Meteoritica.pl

• Tuček Karel, (1968), Catalogue of the Collection of meteorites of the National Museum in Prague (Katalog sbírky meteoritů Národního muzea v Praze), National Museum, Prague, 1968, ss. 103.

• Tuček Karel, (1981), Meteority a jejich výskyty v Československu (Meteorites and their occurrence in Czechoslovakia), Academia, Praha, 1981, ss. 269. Plik DjVu
  Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
  (tablice
  Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
  ).

Przypisy

1. ^ jeśli nie zaznaczono inaczej, podano współrzędne przyjęte w oficjalnej bazie meteorytów Meteoritical Bulletin Database
2. ^ miejsce spadku oznaczono na mapie J. Poláka z 1840 roku literą A
3. ^ 42 funty 6 łutów (chodzi o funt austriacki) = 23,63 kg; wg katalogu Tučeka (1968) okaz ważył 27628 g
4. ^ miejsce spadku oznaczono na mapie J. Poláka z 1840 roku literą B
5. ^ 30 funtów 16 łutów (chodzi o funt austriacki) = 17,08 kg
6. ^ wieś Hejtmánkovice (niem. Hauptmannsdorf)
7. ^ chodzi o funt austriacki; 1 Österreich Pfund = 32 Loth (łuty) = 0,560012 g
8. ^ współrzędne punktów wyznaczone na podstawie mapy J. Poláka z dokładnością ±25 m

Zobacz również

• dodatkowe źródła/pliki

Linki zewnętrzne

• Meteoritical Bulletin Database (MBD) - meteoryt Braunau
• Encyclopedia of Meteorites (EoM) - meteoryt Braunau

• Wikipedia - Broumov
• Wikipedia (CS) - Kostel svatého Vojtěcha (Broumov)
• Portal regionu - http://www.broumovsko.cz
• Muzeum Historii Naturalnej w Pradze (Národí Muzeum Praha; Prague Natural History Museum) - kolekcja meteorytów i tektytów
• Muzeum Historii Naturalnej w Berlinie (Museum für Naturkunde) - Museum für Naturkunde
• Internet Archive - Annalen des Naturhistorischen Museums in Wien (1910)