(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)
Blansko
Z Wiki.Meteoritica.pl
(→Deszcz meteorytów – znaleziono "tylko" kilka okazów!) |
|||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| + | {{VerifyLevel |level=1}} | ||
__NOTOC__ | __NOTOC__ | ||
| - | == Deszcz meteorytów – znaleziono | + | == Deszcz meteorytów – znaleziono „tylko” kilka okazów! == |
{{InfoboxMeteorite | {{InfoboxMeteorite | ||
| nazwa = Blansko | | nazwa = Blansko | ||
| Linia 6: | Linia 7: | ||
| opis = Fragment meteorytu w zbiorach muzeum w Brnie (Tuček 1981) | | opis = Fragment meteorytu w zbiorach muzeum w Brnie (Tuček 1981) | ||
| klasa = Spadek | | klasa = Spadek | ||
| + | | mbclass = fall | ||
| metbull = 5072 | | metbull = 5072 | ||
| lokalizacja = Czechy, Jihomoravsky, Brno | | lokalizacja = Czechy, Jihomoravsky, Brno | ||
| Linia 13: | Linia 15: | ||
| typ = chondryt zwyczajny H6 | | typ = chondryt zwyczajny H6 | ||
| masa = 470 g | | masa = 470 g | ||
| - | | liczba = kilka okazów | + | | liczba = kilka małych okazów |
| synonimy = | | synonimy = | ||
}} | }} | ||
| - | Jasny bolid i towarzyszący mu spadek meteorytów 25 listopada 1833 roku (poniedziałek) około 18:30 po południu w miejscowości Blansko niedaleko Brna w Czechach. Według opisów bolidu i okoliczności spadku, prawdopodobnie spadło dużo kamieni ('''deszcz meteorytów'''), ale znaleziono tylko kilka małych okazów. Jest to chondryt zwyczajny typu H6. | + | Jasny bolid i towarzyszący mu spadek meteorytów 25 listopada 1833 roku (poniedziałek) około 18:30 po południu w miejscowości Blansko niedaleko Brna w [[Czechy|Czechach]]. Według opisów bolidu i okoliczności spadku, prawdopodobnie spadło dużo kamieni ('''deszcz meteorytów'''), ale znaleziono tylko kilka małych okazów. Jest to chondryt zwyczajny typu H6. |
| - | Opis bolidu i okoliczności spadku znalazł się w ''Kuryerze Warszawskim'' z 15 stycznia 1834 roku (''pisownia oryginalna''): | + | Opis bolidu i okoliczności spadku znalazł się w ''Kuryerze Warszawskim'' z 15 stycznia 1834 roku (''pisownia oryginalna''): |
| - | {{AQuote-begin|max-width=640px}} | + | {{AQuote-begin |max-width=640px}} |
{{Wielokropek}} — Z ''Brynu''<ref>czeskie '''Brno''' (niem. ''Brünn'', łac. ''Bruna'', dawna nazwa polska Berno)</ref> opisują nam następuiące nader zadziwiające zjawisko: D. 25 Listopada r. z. miasto nasze nagle przerażone zostało nadzwyczajnym i tak żywym blaskiem, iż wzięto go zrazu za łunę pożaru. Lecz przeciągły i podobny do grzmotu trzask na powietrzu przekonał wkrótce wszystkich iż blask ten pochodził od meteoru, ludzie zaś znajduiący się podówczas na ulicach, widzieli całe Niebo oświeconem ze strony północnej. Toż samo uważano w Butowitz, Austerlitz, i innych okolicznych wioskach na przestrzeni przeszło 80 mil kwadratowych. W powietrzu ukazało się ogniste iakieś ciało, które w spadaniu swoiem coraz nie przestawało się zwiększać, tak iż wreszcie zdawało się całym domem. Spadało iedno po drugiem mnóstwo takichże meteorów. Blask ich tak był rażącym, iż zupełnie ćmiły oczy, a towarzyszące odgłosy piorunów, słyszano na kilkanaście mil do koła. Konie stawały nieruchome, i sami nawet ludzie padali ze strachu o ziemię, lub modlili się w klęczkach. Długo iednakże na miejscu tego zjawiska, nie znajdowano żadnych aerolitów, i dopiero w 11 dni później, udało się Doktorowi ''Rejchenbach''<ref>chodzi o badacza meteorytów Carla Friedrich von Reichenbach</ref> znaleść ieden z tych kamieni, których później znajdzie się bezwątpienia i więcej. | {{Wielokropek}} — Z ''Brynu''<ref>czeskie '''Brno''' (niem. ''Brünn'', łac. ''Bruna'', dawna nazwa polska Berno)</ref> opisują nam następuiące nader zadziwiające zjawisko: D. 25 Listopada r. z. miasto nasze nagle przerażone zostało nadzwyczajnym i tak żywym blaskiem, iż wzięto go zrazu za łunę pożaru. Lecz przeciągły i podobny do grzmotu trzask na powietrzu przekonał wkrótce wszystkich iż blask ten pochodził od meteoru, ludzie zaś znajduiący się podówczas na ulicach, widzieli całe Niebo oświeconem ze strony północnej. Toż samo uważano w Butowitz, Austerlitz, i innych okolicznych wioskach na przestrzeni przeszło 80 mil kwadratowych. W powietrzu ukazało się ogniste iakieś ciało, które w spadaniu swoiem coraz nie przestawało się zwiększać, tak iż wreszcie zdawało się całym domem. Spadało iedno po drugiem mnóstwo takichże meteorów. Blask ich tak był rażącym, iż zupełnie ćmiły oczy, a towarzyszące odgłosy piorunów, słyszano na kilkanaście mil do koła. Konie stawały nieruchome, i sami nawet ludzie padali ze strachu o ziemię, lub modlili się w klęczkach. Długo iednakże na miejscu tego zjawiska, nie znajdowano żadnych aerolitów, i dopiero w 11 dni później, udało się Doktorowi ''Rejchenbach''<ref>chodzi o badacza meteorytów Carla Friedrich von Reichenbach</ref> znaleść ieden z tych kamieni, których później znajdzie się bezwątpienia i więcej. | ||
{{AQuote-end}} | {{AQuote-end}} | ||
| - | Bezpośrednio po spadku podczas poszukiwań zainicjowanych przez von Reichenbacha, znaleziono w sumie 8 kamieni o łącznej wadze około 350 g. W 1866 roku znaleziono jeszcze jeden okaz o wadze 125 g (Koblitz). Całkowita masa wszystkich okazów (TKW, ''total known weight'') wynosi tylko 470 g! Pierwsze analizy meteorytu wykonywał Berzelius (1834). | + | Bezpośrednio po spadku podczas poszukiwań zainicjowanych przez von Reichenbacha, znaleziono w sumie 8 kamieni o łącznej wadze około 350 g. W 1866 roku znaleziono jeszcze jeden okaz o wadze 125 g (Koblitz MetBase). Całkowita masa wszystkich okazów (TKW, ''total known weight'') wynosi tylko 470 g! Pierwsze analizy meteorytu wykonywał Berzelius (1834). |
Krótki opis na portalu: Astronomická mapa České republiky – [http://www.hvezdarna.cz/mapa/index.php?id=161 Blansko — meteorit]. | Krótki opis na portalu: Astronomická mapa České republiky – [http://www.hvezdarna.cz/mapa/index.php?id=161 Blansko — meteorit]. | ||
| Linia 49: | Linia 51: | ||
Dziwi mała ilość znalezionych okazów i ich wielkość (Tuček 1981). Z opisu bolidu wynika, że był to deszcze meteorytów i powinno być ich więcej i większe!? | Dziwi mała ilość znalezionych okazów i ich wielkość (Tuček 1981). Z opisu bolidu wynika, że był to deszcze meteorytów i powinno być ich więcej i większe!? | ||
| + | |||
| + | <br clear="all"/> | ||
=== Karl (Carl) Ludwig Friedrich von Reichenbach === | === Karl (Carl) Ludwig Friedrich von Reichenbach === | ||
| - | Związki barona von Reichenbach<ref name="Freiherr"></ref> z meteorytem [[Blansko]] nie są przypadkowe. Ten urodzony w Stuttgarcie niemiecki chemik, geolog, metalurg, przedsiębiorca i filozof, trochę ekscentryk, wiele lat spędził w Blansko. Od 1821 roku pracował w tamtejszej hucie, gdzie zajmował się m.in. procesem produkcji i surowcami. Sporządził wówczas mapy geologiczne tego rejonu pod kątem złóż. Interesował się procesami destylacji substancji organicznych, miał kilka ważnych odkryć w tej dziedzinie. Pasjonował się chorobami układu nerwowego i | + | Związki barona von Reichenbach<ref name="Freiherr"></ref> z meteorytem [[Blansko]] nie są przypadkowe. Ten urodzony w Stuttgarcie niemiecki chemik, geolog, metalurg, przedsiębiorca i filozof, trochę ekscentryk, wiele lat spędził w Blansko. Od 1821 roku pracował w tamtejszej hucie, gdzie zajmował się m.in. procesem produkcji i surowcami. Sporządził wówczas mapy geologiczne tego rejonu pod kątem złóż. Interesował się procesami destylacji substancji organicznych, miał kilka ważnych odkryć w tej dziedzinie. Pasjonował się chorobami układu nerwowego i „magnetyzmem zwierzęcym”. Późniejsze zbytnie zaangażowanie się w badania pozazmysłowe i o wpływie kosmosu na istoty żywe spowodowały, że inne jego osiągnięcia są trochę niedoceniane. |
Spadek meteorytu Blansko 15 listopada 1833 roku skierował Reichenbacha do zainteresowania się meteorytami. Zgromadzony majątek pozwolił mu w późniejszych latach poświęcić się ich badaniom i kolekcjonowaniu. Opublikował wiele prac poświęconych meteorytom. Patrz → [[Bibliografia/Reichenbach Karl Freiherr von]]. | Spadek meteorytu Blansko 15 listopada 1833 roku skierował Reichenbacha do zainteresowania się meteorytami. Zgromadzony majątek pozwolił mu w późniejszych latach poświęcić się ich badaniom i kolekcjonowaniu. Opublikował wiele prac poświęconych meteorytom. Patrz → [[Bibliografia/Reichenbach Karl Freiherr von]]. | ||
| + | |||
| + | <br clear="all"/> | ||
== Lokalizacja == | == Lokalizacja == | ||
| Linia 77: | Linia 83: | ||
W wyniku poszukiwań zorganizowanych przez Reichenbacha znaleziono okazy spadłe w okolicach wsi Závist około 5 km na zachód od Blansko. Pierwszy okaz (''byl spálený čertem''<ref>Tuček (1981)</ref>) znalazł okoliczny chłop 11 dni po spadku. W czasie kilkudniowych skoordynowanych poszukiwań brało udział kilkadziesiąt (do 120) osób, w okolicach wsi znaleziono jeszcze dodatkowo 7 sztuk. Znalezione okazy/fragmenty miały od 4 do 77 gramów (Tuček 1981). | W wyniku poszukiwań zorganizowanych przez Reichenbacha znaleziono okazy spadłe w okolicach wsi Závist około 5 km na zachód od Blansko. Pierwszy okaz (''byl spálený čertem''<ref>Tuček (1981)</ref>) znalazł okoliczny chłop 11 dni po spadku. W czasie kilkudniowych skoordynowanych poszukiwań brało udział kilkadziesiąt (do 120) osób, w okolicach wsi znaleziono jeszcze dodatkowo 7 sztuk. Znalezione okazy/fragmenty miały od 4 do 77 gramów (Tuček 1981). | ||
| - | 33 lata po spadku w 1866 roku, J. Wänkel lekarz z huty w Blansko, znalazł 125 g okaz, który trafił do zbiorów muzeum w Brnie. | + | 33 lata po spadku w 1866 roku, J. Wänkel (1867) lekarz z huty w Blansko, znalazł 125 g okaz, który trafił do zbiorów muzeum w Brnie. |
| Linia 92: | Linia 98: | ||
* {{Koblitz MetBase}} | * {{Koblitz MetBase}} | ||
| - | * ''Neues Jahrbuch für Mineralogie, Geognosie, Geologie und Petrefaktenkunde'', (1834), '''Meteorstein fall bei [[Blansko]] in Mähren''', Erste Heft, 1834, s. 125-126.<ref>za ''Allgemeine Zeitung''; Koblitz MetBase</ref> Plik [http://books.google.pl/books?id=CRw-AAAAcAAJ | + | * ''Neues Jahrbuch für Mineralogie, Geognosie, Geologie und Petrefaktenkunde'', (1834), '''Meteorstein fall bei [[Blansko]] in Mähren''', Erste Heft, 1834, s. 125-126.<ref>za ''Allgemeine Zeitung''; Koblitz MetBase</ref> Plik [http://books.google.pl/books?id=CRw-AAAAcAAJ {{!GB}}]. |
* Reichenbach Karl Freiherr von, (1835), '''Meteorsteinfall bei [[Blansko]] in Mähren am 25. November 1833''', ''Zeitschrift für Physik und verwandte Wissenschaften'', vol. 3, 1835, s. 73-77. Plik [http://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=uc1.b3051253 DjVu]. | * Reichenbach Karl Freiherr von, (1835), '''Meteorsteinfall bei [[Blansko]] in Mähren am 25. November 1833''', ''Zeitschrift für Physik und verwandte Wissenschaften'', vol. 3, 1835, s. 73-77. Plik [http://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=uc1.b3051253 DjVu]. | ||
| Linia 104: | Linia 110: | ||
* {{Tuček (1981) |page=182-186, 227}} | * {{Tuček (1981) |page=182-186, 227}} | ||
| - | * | + | * Wänkel Heinrich, (1867), '''Über den Meteoritenfall im Jahre 1833 in der Nähe von [[Blansko]]''', ''LOTOS. Zeitschrift für Naturwissenschaftlichen'', 17, Prag 1867, s. 73-77, 103-109. Plik [http://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=coo.31924078195090 DjVu]. |
{{Koblitz References | 1=A shower of stones fell after appearance of a fireball and detonations, and eight pieces, weighing together 350g, were found some days later, F.von Reichenbach, Neues Jahrb. Min., 1834, p.125, Ann. Phys., 1865, 124, p.213, M.H.Hey, Cat. Met., 1966, p.59. Analysis, J.J.Berzelius, Ann. Phys., 1834, 33, p.8. Olivine Fa19, B.Mason, GCA, 1963, 27, p.1011. Another stone of about 120g was found in 1866, Ann. Phys., 136, p.446, M.H.Hey [loc. cit.]. Microprobe analysis of Ni-Cu alloy, E.Olsen, Meteoritics, 1973, 8, p.259. Spectral study, black chondrite, D.T.Britt and C.M.Pieters, Meteoritics, 1991, 26, p.279.}} | {{Koblitz References | 1=A shower of stones fell after appearance of a fireball and detonations, and eight pieces, weighing together 350g, were found some days later, F.von Reichenbach, Neues Jahrb. Min., 1834, p.125, Ann. Phys., 1865, 124, p.213, M.H.Hey, Cat. Met., 1966, p.59. Analysis, J.J.Berzelius, Ann. Phys., 1834, 33, p.8. Olivine Fa19, B.Mason, GCA, 1963, 27, p.1011. Another stone of about 120g was found in 1866, Ann. Phys., 136, p.446, M.H.Hey [loc. cit.]. Microprobe analysis of Ni-Cu alloy, E.Olsen, Meteoritics, 1973, 8, p.259. Spectral study, black chondrite, D.T.Britt and C.M.Pieters, Meteoritics, 1991, 26, p.279.}} | ||
Wersja z 15:03, 13 sie 2014
Deszcz meteorytów – znaleziono „tylko” kilka okazów!
| Blansko → | |
.jpg)
Fragment meteorytu w zbiorach muzeum w Brnie (Tuček 1981)
| |
| Spadek | |
| Lokalizacja | Czechy, Jihomoravsky, Brno |
| Położenie[1] | 49°22'N, 16°38'E |
| Data | 25 listopada 1833, 18:30 (poniedziałek) |
| Uwagi | deszcz meteorytów |
| Charakterystyka | |
| Typ | chondryt zwyczajny H6 |
| Masa | 470 g |
| Liczba okazów | kilka małych okazów |
| Meteoritical Bulletin Database | |
Jasny bolid i towarzyszący mu spadek meteorytów 25 listopada 1833 roku (poniedziałek) około 18:30 po południu w miejscowości Blansko niedaleko Brna w Czechach. Według opisów bolidu i okoliczności spadku, prawdopodobnie spadło dużo kamieni (deszcz meteorytów), ale znaleziono tylko kilka małych okazów. Jest to chondryt zwyczajny typu H6.
Opis bolidu i okoliczności spadku znalazł się w Kuryerze Warszawskim z 15 stycznia 1834 roku (pisownia oryginalna):
(…) — Z Brynu[2] opisują nam następuiące nader zadziwiające zjawisko: D. 25 Listopada r. z. miasto nasze nagle przerażone zostało nadzwyczajnym i tak żywym blaskiem, iż wzięto go zrazu za łunę pożaru. Lecz przeciągły i podobny do grzmotu trzask na powietrzu przekonał wkrótce wszystkich iż blask ten pochodził od meteoru, ludzie zaś znajduiący się podówczas na ulicach, widzieli całe Niebo oświeconem ze strony północnej. Toż samo uważano w Butowitz, Austerlitz, i innych okolicznych wioskach na przestrzeni przeszło 80 mil kwadratowych. W powietrzu ukazało się ogniste iakieś ciało, które w spadaniu swoiem coraz nie przestawało się zwiększać, tak iż wreszcie zdawało się całym domem. Spadało iedno po drugiem mnóstwo takichże meteorów. Blask ich tak był rażącym, iż zupełnie ćmiły oczy, a towarzyszące odgłosy piorunów, słyszano na kilkanaście mil do koła. Konie stawały nieruchome, i sami nawet ludzie padali ze strachu o ziemię, lub modlili się w klęczkach. Długo iednakże na miejscu tego zjawiska, nie znajdowano żadnych aerolitów, i dopiero w 11 dni później, udało się Doktorowi Rejchenbach[3] znaleść ieden z tych kamieni, których później znajdzie się bezwątpienia i więcej.
Bezpośrednio po spadku podczas poszukiwań zainicjowanych przez von Reichenbacha, znaleziono w sumie 8 kamieni o łącznej wadze około 350 g. W 1866 roku znaleziono jeszcze jeden okaz o wadze 125 g (Koblitz MetBase). Całkowita masa wszystkich okazów (TKW, total known weight) wynosi tylko 470 g! Pierwsze analizy meteorytu wykonywał Berzelius (1834).
Krótki opis na portalu: Astronomická mapa České republiky – Blansko — meteorit.
Największe fragmenty meteorytu znajdują się w zbiorach:
Zbiór waga fragmentów
(Koblitz MetBase)uwagi Brno, Min. Mus. Moravia 125 g Tübingen, Min.-Petrogr. Inst. 76,4 g Vienna, Naturhist. Mus. 69 g w tym 55 gramowa połówka okazu (Brezina 1896); fotografia w Koblitz MetBase Berlin, Mus. Naturk., Humboldt Univ. 26,4 g (…)
Brak w zbiorach polskich.
Dziwi mała ilość znalezionych okazów i ich wielkość (Tuček 1981). Z opisu bolidu wynika, że był to deszcze meteorytów i powinno być ich więcej i większe!?
Karl (Carl) Ludwig Friedrich von Reichenbach
Związki barona von Reichenbach[4] z meteorytem Blansko nie są przypadkowe. Ten urodzony w Stuttgarcie niemiecki chemik, geolog, metalurg, przedsiębiorca i filozof, trochę ekscentryk, wiele lat spędził w Blansko. Od 1821 roku pracował w tamtejszej hucie, gdzie zajmował się m.in. procesem produkcji i surowcami. Sporządził wówczas mapy geologiczne tego rejonu pod kątem złóż. Interesował się procesami destylacji substancji organicznych, miał kilka ważnych odkryć w tej dziedzinie. Pasjonował się chorobami układu nerwowego i „magnetyzmem zwierzęcym”. Późniejsze zbytnie zaangażowanie się w badania pozazmysłowe i o wpływie kosmosu na istoty żywe spowodowały, że inne jego osiągnięcia są trochę niedoceniane.
Spadek meteorytu Blansko 15 listopada 1833 roku skierował Reichenbacha do zainteresowania się meteorytami. Zgromadzony majątek pozwolił mu w późniejszych latach poświęcić się ich badaniom i kolekcjonowaniu. Opublikował wiele prac poświęconych meteorytom. Patrz → Bibliografia/Reichenbach Karl Freiherr von.
Lokalizacja
(A) Austerlitz, (B) Blansko, (L) Lipůvka, (Z) Závist
* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki
Blansko (niem. Blanz), Lipůvka[5], Slavkov u Brna (niem. Austerlitz, pol. Sławków), Závist.
W wyniku poszukiwań zorganizowanych przez Reichenbacha znaleziono okazy spadłe w okolicach wsi Závist około 5 km na zachód od Blansko. Pierwszy okaz (byl spálený čertem[6]) znalazł okoliczny chłop 11 dni po spadku. W czasie kilkudniowych skoordynowanych poszukiwań brało udział kilkadziesiąt (do 120) osób, w okolicach wsi znaleziono jeszcze dodatkowo 7 sztuk. Znalezione okazy/fragmenty miały od 4 do 77 gramów (Tuček 1981).
33 lata po spadku w 1866 roku, J. Wänkel (1867) lekarz z huty w Blansko, znalazł 125 g okaz, który trafił do zbiorów muzeum w Brnie.
W 1878 roku w odległości ok. 40 km na wschód spadł meteoryt Tieschitz.
Bibliografia
- Berzelius Jöns Jacob, (1834), Ueber Meteorsteine, Annalen der Physik, 33, Bd. 109, 1834, s. 1-32, 113-148. Plik DjVuŹródło: Wiki.Meteoritica.pl.
- Kurjer Warszawski, (1834), nr 14 (15 stycznia 1834), s. 75. Plik DjVu.
- Koblitz Jörn, MetBase. Meteorite Data Retrieval Software, Version 7.3 (CD-ROM), Ritterhude, Germany 1994-2012. MetBase.
- Neues Jahrbuch für Mineralogie, Geognosie, Geologie und Petrefaktenkunde, (1834), Meteorstein fall bei Blansko in Mähren, Erste Heft, 1834, s. 125-126.[7] Plik GoogleBooks.
- Reichenbach Karl Freiherr von, (1835), Meteorsteinfall bei Blansko in Mähren am 25. November 1833, Zeitschrift für Physik und verwandte Wissenschaften, vol. 3, 1835, s. 73-77. Plik DjVu.
- Reichenbach Karl Freiherr von[4], (1865), Geschichte des Meteoriten von Blansko, nebst Anleitung zu methodischer Aufsuchung frisch niedergefallener Meteoriten, Annalen der Physik, 124, Bd. 200, 1865, s. 213-234. Plik DjVuŹródło: Wiki.Meteoritica.pl.
- Tuček Karel, (1968), Catalogue of the Collection of meteorites of the National Museum in Prague (Katalog sbírky meteoritů Národního muzea v Praze), National Museum, Prague, 1968, ss. 103, (s. 18).
- Tuček Karel, (1981), Meteority a jejich výskyty v Československu (Meteorites and their occurrence in Czechoslovakia), Academia, Praha, 1981, ss. 269, (s. 182-186, 227). Plik DjVuŹródło: Wiki.Meteoritica.pl(tabliceŹródło: Wiki.Meteoritica.pl).
- Wänkel Heinrich, (1867), Über den Meteoritenfall im Jahre 1833 in der Nähe von Blansko, LOTOS. Zeitschrift für Naturwissenschaftlichen, 17, Prag 1867, s. 73-77, 103-109. Plik DjVu.
Przypisy
Zobacz również
Linki zewnętrzne
- Meteoritical Bulletin Database (MBD) – meteoryt Blansko
- Encyclopedia of Meteorites (EoM) – meteoryt Blansko
- Wikipedia (CS) – Blansko ● Slavkov u Brna (Austerlitz)
- Wikipedia (DE) – Karl Ludwig Friedrich Freiherr von Reichenbach
