PayPal-donate (Wiki).png
O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

Częstochowa (artefakty)

Z Wiki.Meteoritica.pl

Wersja Wiki woreczko (dyskusja | edycje) z dnia 12:12, 29 sty 2025
(różn.) ← poprzednia wersja | przejdź do aktualnej wersji (różn.) | następna wersja → (różn.)
Under construction icon-orange.svg
 Strona w budowie (Site under construction)
Jeszcze to chwilę potrwa (It will take a while)
1i


Hasło powstało dzięki wydatnej pomocy ze strony Macieja Kosińskiego, Kierownika Działu Archeologii Muzeum Częstochowskiego.

Spis treści

Pięć artefaktów z żelaza meteorytowego!

Artefakty z żelaza meteorytowego zidentyfikowane w zbiorach Muzeum Częstochowskiego
Artefakt cmentarzysko/grób Zimny (1965) Jambon et al. (2024) nr inwentarzowy
bransoleta Raków/grób nr 1 bransoleta 3 bransoleta A Cz.I-9:60
pierścień na kostkę (nagolennik) Raków/grób nr 11 – bransoleta D Cz.I-67:60
bransoleta Raków/grób nr 62 bransoleta 4 bransoleta B Cz.I-294:61
bransoleta Raków/grób nr 71 – bransoleta C Cz.I 252/2:4
szpila Mirów/grób nr 8 – szpila E CzMirów 3440/9


Wszystkie pięć artefaktów

Fig. 1. (fragment) (…) Bracelets (A-B-C) and anklering (D) from Częstochowa-Raków made of meteoritic iron (3). Pin fragment (E) from Częstochowa-Mirów (4). Drawing by K. Dzięgielewski.


Cmentarzysko Częstochowa-Raków

Schemat rozmieszczenia grobów na cmentarzysku Częstochowa-Raków (źródło: Kapica 1965)


Grób nr 1

Grób nr 1 (szkieletowy, męski) w którym znaleziono bransoletę nr 3 (nr inw. Cz.I-9:60) – Czestochowa Rakow I (bransoleta A wg Jambon et al. 2024) (źródła: Błaszczyk 1965; Archiwum Muzeum Częstochowskiego)

(Grób nr 1) Rys. 2 i 3. (…) artefakt 9: bransoleta żelazna o przekroju niemal okrągłym, ze stykającymi się końcami; śr. 7,5 cm, gr. 0,7 cm. Cz.I-9:60 (tabl. I f)

Grób nr 1 (źródło: Archiwum Muzeum Częstochowskiego)

Bransoleta z żelaza meteorytowego na członach palców prawej ręki (źródło: Archiwum Muzeum Częstochowskiego)

Tabl. I. (…) artefakt f

Czestochowa Rakow I – karta inwentarzowa (Cz.I-9:60)

Cmentarzysko; widok na groby nr 1 i 11 (źródło: Archiwum Muzeum Częstochowskiego)

Przewodnik po cmentarzysku → grób nr 1.


Grób nr 11

Grób nr 11 (szkieletowy, żeński) w którym znaleziono bransoletę D (nr inw. Cz.I-67:60) wg Jambon et al. (2024) (źródła: Błaszczyk 1965; Archiwum Muzeum Częstochowskiego)

(Grób nr 11) Rys. 14. (…) artefakt 12[1]: nagolennik z pręta żelaznego o przekroju okrągłym z zaostrzonymi końcami, zachodzącymi na siebie; śr. 6,0 cm, gr. 0,4-0,5 cm. Cz.I-67:60 (tabl. V h)

Grób nr 11

Grób nr 11 (źródło: Archiwum Muzeum Częstochowskiego)

Układ naczyń

Fragmenty czaszki i naszyjnik

Żelazne nagolenniki (po lewej pierścień na kostkę (nagolennik) z żelaza meteorytowego)

Tabl. V. (…) artefakt h

(tabl. V. fragment)

Tabl. VI.

Nagolennik D (bransoleta D) (źródło: Muzeum Częstochowskie)

Nagolennik D (bransoleta D) na wystawie „Częstochowa – spojrzenie w przeszłość” w częstochowskim Ratuszu w 2024 roku

Włodzimierz Błaszczyk przy grobie nr 11 (źródło: Archiwum Muzeum Częstochowskiego)

Przewodnik po cmentarzysku → grób nr 11.

W listopadzie 2024 roku w Muzeum Częstochowskim została otwarta nowa wystawa stała poświęcona dziejom miasta i okolic „Częstochowa - spojrzenie w przeszłość”. Jednym z eksponatów jest nagolennik D (bransoleta D), której zdjęcie można zobaczyć, m.in. tu → zdjęcie.


Grób nr 62

Grób nr 62 (ciałopalny, podwójny) w którym znaleziono bransoletę nr 4 (nr inw. Cz.I-294:61) – Czestochowa Rakow II (bransoleta B wg Jambon et al. 2024) (źródła: Błaszczyk 1965; Archiwum Muzeum Częstochowskiego)

(Grób nr 62) Rys. 80. (…) artefakt 17: bransoleta żelazna z pręta o przekroju płasko wypukłym, śr. 7,0 cm. Cz.I-294:61 (tabl. XXIII l)

Grób nr 62 (źródło: Archiwum Muzeum Częstochowskiego)

Rozmieszczenie przedmiotów metalowych (po prawej bransoleta z żelaza meteorytowego)

Tabl. XXIII. (…) artefakt l

Tabl. XXIV.

Czestochowa Rakow II – karta inwentarzowa (Cz.I-294:61)


Grób nr 71

Opis wg Jambon et al. (2024) (bransoleta C wg Jambon et al. 2024):

Grób 71 – pochówek inhumacyjny (odkryty podczas renowacji budynku Rezerwatu Archeologicznego; Kosiński, Wieczorek-Szmal 2007b, s. 45-49[2])
Na głębokości około 100 cm od posadzki w holu budynku zarysowała się w warstwie piasku jama grobowa zorientowana na osi północ-południe o wymiarach 250x50 cm. W północnej części jamy znajdowały się kamienie pierwszej warstwy brukowej, poniżej w kolejnej warstwie kamieni znaleziono fragmenty ceramiki, a w południowej części pojawiły się kości czaszki. Po usunięciu kamieni na głębokości 120–140 cm odsłonięto kości szkieletu. Ich układ wskazuje, że zmarły został złożony w pozycji na plecach, z głową skierowaną na południe i rękami wyprostowanymi wzdłuż tułowia.
W pobliżu czaszki znaleziono brązową szpilę (4), a na kręgach szyjnych naszyjnik z brązu (6). Na kości przedramienia prawej ręki znajdowała się żelazna bransoleta (7), obok leżał żelazny nóż (5), a w okolicy kości udowej umieszczony był kieł świni (8). W południowej części jamy, w pobliżu głowy zmarłego, znajdowała się czerpak (3). Dwa kolejne naczynia, misa (2) i garnek (1), umieszczono w północnej części jamy grobowej.
Inwentarz:
  1. Owalny garnek z wklęsłym dnem, M.Cz.I 252/2:1
  2. Półkulista misa z krawędzią wywiniętą do wewnątrz, M.Cz.I 252/2:2
  3. Półkulisty czerpak z wklęsłym dnem, M.Cz.I 252/2:9
  4. Szpila z brązu, długość 12 cm, M.Cz.I 252/2:5
  5. Nóż żelazny, M.Cz.I 252/2:3
  6. Naszyjnik z brązu, M.Cz.I.x
  7. (meteorytowa) bransoleta żelazna, M.Cz.I 252/2:4
  8. Złamany kieł świni (?), M.Cz.I 252/2:7
Analiza antropologiczna:
  1. Wiek: dorosły (Adultus)
  2. Płeć: mężczyzna

Grób nr 71 (szkieletowy) w którym znaleziono bransoletę C (nr inw. Cz.I 252/2:4) (źródło: Jambon et al. 2024)

Bransoleta C (źródło: Muzeum Częstochowskie)

Fig. 1. (fragment) (…) Bracelets (A-B-C) and anklering (D) from Częstochowa-Raków made of meteoritic iron (3). Pin fragment (E) from Częstochowa-Mirów (4). Drawing by K. Dzięgielewski.

(Grób nr 71) Bransoleta C (4) obok czaszki (źródło: Kosiński et al. 2007)

Czaszka z grobu nr 71 (źródło: Szczepanek 2007)


Cmentarzysko Częstochowa-Mirów

Grób nr 8

Opis wg Jambon et al. (2024):

Grób 8 – prawdopodobnie pochówek inhumacyjny (Młodkowska-Przepiórowska 1995, s. 8-9, ryc. 4, tablica I:10–14[2])
Dane dotyczące tego grobu w dokumentacji terenowej są niejasne (trzy groby zostały opisane jako nr 8), dlatego nie podajemy szczegółowego opisu grobu, jego inwentarza ani analizy antropologicznej.

Grób nr 8 (szkieletowy?) w którym znaleziono szpilę E (nr inw. CzMirów 3440/9) (źródło: Jambon et al. 2024)

Szpila E (źródło: Muzeum Częstochowskie)

Figure A2:4. Częstochowa-Mirów, grave 8. Pin E (Cz-3440/9). Micro CT image (longitudinal section)


Bibliografia

  • Błaszczyk Włodzimierz, (1965), Cmentarzysko Kultury Łużyckiej w Częstochowie-Rakowie (The Cemetery of Lusation Culture at Częstochowa-Raków), w: Wł. Błaszczyk (red.), Cmentarzysko kultury łużyckiej w Częstochowie-Rakowie, Rocznik Muzeum w Częstochowie, I, Częstochowa 1965, s. 25-224 (ilustracje).[3] Zbiory W&W.
  • Jambon Albert, Bielińska Gerta, Kosiński Maciej, Wieczorek-Szmal Magdalena, Miśta-Jakubowska Ewelina, Tarasiuk Jacek, Dzięgielewski Karol, (2024), Heavenly metal for the commoners: Meteoritic irons from the Early Iron Age cemeteries in Częstochowa (Poland), Journal of Archaeological Science: Reports, 62, april 2025, ss. 11 (abstrakt).[4][5] Plik doi.
  • Kosiński Maciej, Wieczorek-Szmal Magdalena, (2007), Materiały z badań ratowniczych w 2001 r. na cmentarzysku kultury łużyckiej w Częstochowie-Rakowie (Materials from Rescue Research in 2001 at the Lusatian Culture Cemetery in Częstochowa-Raków), Rocznik Muzeum Częstochowskiego, 8, 2007, s. 43-56.
  • Szczepanek Anita, (2007), Analiza antropologiczna szczątków kostnych z Częstochowy-Rakowa – badania z 2001 r. (Anthropological analysis of bone fragments from the Częstochowa-Rakow cemetery – examination in 2001), Rocznik Muzeum Częstochowskiego, 8, 2007, s. 57-61.
  • Zimny Jerzy, (1965), Metaloznawcze badania halsztackich wyrobów żelaznych z Częstochowy-Rakowa (Metallographic Investigations of the Hallstatt Iron Ware from Częstochowa-Raków), w: Wł. Błaszczyk (red.), Cmentarzysko kultury łużyckiej w Częstochowie-Rakowie, Rocznik Muzeum w Częstochowie, I, Częstochowa 1965, s. 329-400. Zbiory W&W.

Przypisy

  1. ^ w Błaszczyk (1965, s. 50) w spisie inwentarza, jest pod numerem 11
  2. ^ a b pozycje bibliograficzne w Jambon et al. (2024)
  3. ^ informacje o artefaktach z żelaza meteorytowego, patrz → Częstochowa (artefakty)
  4. ^ patrz → Częstochowa (artefakty), → Częstochowa Raków, Częstochowa Mirów
  5. ^ draft (preprint article) publikacji przed recenzją zgłoszony w marcu 2024 roku; Jambon Albert, Bielińska Gerta, Kosinski Maciej, Wieczorek-Szmal Magdalena, Dziegielewski Karol, (2024), Heavenly Metal for the Commoners: Old and New Meteoritic Irons from the Early Iron Age Cemeteries in Częstochowa (Poland), Social Science Research Network (SSRN), 2024, ss. 18; plik doi

Zobacz również

Linki zewnętrzne

Źródło „http://meteoritica.pl/index.php5/Cz%C4%99stochowa_(artefakty)”
Osobiste