PayPal-donate (Wiki).png
O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

Kratery Morasko

Z Wiki.Meteoritica.pl

Grupa kraterów podejrzewanych o meteorytowe pochodzenie

Morasko [crater] →
Morasko-Aa-01-37-26003.jpg
Rezerwat Morasko, widok z góry na pole kraterów (fot. Marek Ostrowski)
Widać 'dziury' w drzewach w miejscu kraterów 1, 3, 5 i 7
Krater impaktowy (impact crater)
Lokalizacja wieś Morasko na północ od Poznania, Polska
Położenie[1] 52°29'N 16°54'E
Data ich powstanie datowane jest na >10000 lat
Uwagi w ich okolicy znajdowane są meteoryty żelazne Morasko
Charakterystyka
Typ kratery impaktowe (?)
Liczba okazów siedem (9?) kraterów; największy ma 85-95 m średnicy
Meteoritical Bulletin Database

Obiekt skalsyfikowany w Meteoritical Bulletin Database jako krater impaktowy (Impact crater)

Powiązany z meteorytem Morasko

Historia 'odkrycia'

Hipotezę, że zagłębienia na północ od Poznania są pochodzenia meteorytowego, wysunął Jerzy Pokrzywnicki.

Hipotezy za i przeciw meteorytowemu pochodzeniu

.............

Morasko (Pokrzywnicki 1964)

Lokalizacja

Rezerwat "Meteoryt Morasko"

Rozmieszczenie kraterów

* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki

U Hodge (1994)[2] jest jeszcze jeden krater, tu oznaczony jako nr 9, na północny wschód.


Mapy

Fragment mapy topograficznej z 1888 r. z niektórymi nieistniejącymi już utworami grupy kraterów Morasko (utwory A, B i 11)

Fragment arkusza 301 mapy Karte des Deutschen Reiches z ok. 1893 roku (źródło: MAPSTER)

Fragment arkusza Posen Nord mapy Messtischblatt z 1916 r. północnej części Poznania. Widać struktury A i 11, struktura B słabo widoczna (źródło: MAPSTER)

Fragment mapy topograficznej (źródło: geoportal.gov.pl)

Mapa z Pokrzywnickiego (1964)
Fig. 4 Położenie kraterków nr 1-8 (grube kropki) i miejsca znalezienia odłamów meteorytu (gwiazdki) w Morasku (Localization of "craters" (thick dots) and of meteorite finds (asterisks) at Morasko)]

Morasko, plan kraterków 1–7 (wg W. Mroza i M. Piekutowskiego, listopad 1962 r.)

Galerie

Kratery i inne struktury

Dane kraterów Morasko (na podstawie stron Krzysztofa Kamińskiego "Meteoryt Morasko" i Hodge (1994))
krater średnica / głębokość
(m) 		położenie
(współ. geogr.) 		opis
1 85-95 / 11,5 52°29'25"N
16°53'48"E 		największy; stale wypełniony wodą, której poziom ulega sezonowym zmianom w granicach 1,8-2,5 m; jako jedyny z kraterów jest otoczony wałem ziemi o zmiennej wysokości; największy wał (ok. 7 m) jest od strony południowo-wschodniej, natomiast od strony północno-zachodniej okalający wał całkowicie się wypłaszcza
2 18-24 / 3 52°29'26"N
16°53'51"E 		najmniejszy z kraterów; nie ma w nim wody, jest zawsze suchy
3 63 / 2,2 52°29'23"N
16°53'52"E 		drugi co do wielkości krater, jego wnętrze stale wypełnia woda; według Hodge ma on 5 m głębokości
4 35 / 2,3 52°29'21"N
16°53'48"E 		jego wnętrze stale wypełnia woda; wg Hodge ma on 4,5 m głębokości
5 30-40 / 2,1 52°29'22"N
16°53'44"E 		najpłytszy z kraterów; w jego wnętrzu zalega warstwa torfu; sezonowo stoi w nim woda; wg Hodge ma on tylko 0,9 m głębokości
6 22-24 / 2,2 52°29'26"N
16°53'53"E 		czasami wypełnia go woda
7 30-57 / 12 52°29'27"N
16°53'39"E 		najgłębszy z kraterów; ma najbardziej eliptyczny kształt; jego wnętrze wypełnia torf; sezonowo stoi w nim woda; wg Hodge ma tylko 4,9 m głębokości
8 15-20 / ? 52°29'10"N
16°55'07"E 		położony poza rezerwatem; sezonowo stoi w nim woda
9  ? / ? 52°29'37"N
16°54'22"E 		położony poza rezerwatem; jest wymieniony również u Hodge'a, gdzie podaje on średnicę 35 m i 4,5 m głębokości


Fotografie kraterów i struktur krateropodobnych (stan marzec 2011; fot. Wadi & Jan Woreczko)

Kratery 1-4

Morasko, plan kraterków 1–7 (wg W. Mroza i M. Piekutowskiego, listopad 1962 r.)

Kratery nr 1-4

Przekroje kraterów nr 1-4


Krater 1 (mapa)

Widok na krater z punktu widokowego (SE wał)

Krater 1 - panorama

Widok od południa na krater

Widok od zachodu

Widok na zachodnią część wału

Widok na południowy wał

Wadi na zachodnim skraju jeziorka

Widok z poziomu wody od strony południowej

Widok z poziomu wody od strony południowej

Kanał do odprowadzenia wody na NW brzegu


Krater 2 (mapa)

Krater nr 2, co pokazuje patykami Wadi. Widok od strony SW

Widok na wał południowy

Widok na wał północny

Widok krateru od strony wschodniej

Widok na najwyższą część południową


Krater 3 (mapa)

Krater nr 3. Widok z zachodu, Wadi pokazuje III

Widok na krater w kierunku NNE

Widok w kierunku wschodnim

Widok krateru z północnego zachodu

Brzeg wewnętrznego jeziorka


Krater 4 (mapa)

Krater nr 4, widok ze ścierzki turystycznej od wschodu

Widok od południowego zachodu na cały krater

Widok od południa

Widok od południowego wschodu

Widok od południowego wschodu


Krater 5

Morasko, plan i przekroje kraterku nr 5

Wadi pokazuje IIIIi. Gdyby nie stojąca w nim woda byłby trudny do zlokalizowania

Krater nie ma wyraźnych wałów, jest bardzo płytki

Widok od SE. O istnienu zagłębienia terenu świadczy stojąca w nim woda

Widok od NE. Torf i zarośla maskują krater


Krater 6

Morasko, plan i przekroje kraterku nr 6

Widok na krater nr 6 od strony SW

Widok od strony zachodniej

Widok od strony zachodniej

Ogólny widok krateru od strony południowej


Krater 7

Morasko, plan i przekroje kraterku nr 7

Krater 7

Krater 7

Krater 7

Krater 7

Krater 7

Krater 7

Krater 7

Krater 7

Krater 7

Krater 7


Krater 8

Morasko, plan i przekroje kraterku nr 8

Widok z drogi od strony wsi Morasko

Wadi pokazuje VIII, widok od północy

Część od strony pól

Widok w kierunku SSW


Krater 9

Krater 9

Krater 9

Krater 9

Krater 9

Krater 9

Krater 9

Krater 9


Struktury A, B i 11

Dane struktur Morasko
struktura średnica / głębokość
(m) 		położenie
(współ. geogr.) 		opis
A  ? / ? 52°29'24"N
16°54'09"E 		struktura widoczna na starych mapach, obecnie zatarta i trudna do zlokalizowania
B  ? / ? 52°29'34"N
16°53'50"E 		struktura widoczna na starych mapach, obecnie zatarta i trudna do zlokalizowania
11  ? / ? 52°29'19"N
16°54'07"E 		struktura widoczna na starych mapach, obecnie zatarta i trudna do zlokalizowania


Struktura A - niewidoczna

Struktura B. Widok w kierunku NE

Struktura B. Widok w kierunku zachodnim

Struktura 11. Widok w kierunku wschodnim

Struktura 11. Widok w kierunku zachodnim

Bibliografia

  • Bartoschewitz Rainer, (2001), Morasko – największy znany obszar rozrzutu na świecie?, Meteoryt, 4, 2001, s. 20. Plik PDF.
  • Bartoschewitz Rainer, (2002), The Largest Known Meteorite Strewnfield? Meteorite, 8(2), 2002, s. 20.
  • +Classen Johannes Robert, (1978), The meteorite craters of Morasko in Poland. Meteoritics, 13, 1978, s. 245-255.
  • Classen Johannes Robert, (1987), Die Meteoritenkrater von Morasko in der VR Polen. Veröffentl. der Sternwarte Pulnitz, 17, 1987, ss. 16.
  • Czegka W., (1996), Uwagi na temat pola kraterów Morasko i niektórych jego zniszczonych utworów morfologicznych. Meteoryt, 3, 1996, s. 18-19.
  • Czegka W., (1996), Das holozäne Meteoritenkraterfeld von Morasko bei Posen (Polen). Aufschluss, 47, 1996, s. 165-185.
  • +Czegka W., (1996), Remarks on the Morasko crater field and some of its lost morphological features (abstract). Meteoritics & Planetary Science, vol. 31, 1996, s. A34. Plik adsabs.
  • Derdowski Rafał, (2000), Budowa geologiczna północnej części rezerwatu „Meteoryt Morasko” oraz charakterystyka mineralogiczna mikrometeorytów i szlak znajdowanych na tym obszarze. Praca magisterska Instytut Geologii UAM, promotorzy: A. Muszyński, W. Stankowski, 2000.
  • Dzięczkowski Andrzej, (1968), Projekt rezerwatu tzw. Kraterów meteorytowych w Morasku koło Poznania. Urania, 39, 1968, s. 345-348.
  • Dzięczkowski Andrzej, Pniewski Z., (1973), Osobliwości geologiczno-florystyczne na Górze Moraskiej. Ziemia, 1973, s. 128-141.
  • Dzięczkowski Andrzej, Korpikiewicz Honorata, (1979), Zagadka meteorytu Morasko. KAW, Poznań 1979.
  • +Hodge Paul, (1994), Meteorite craters and impact structures of the Earh. Cambridge University Press, 1994, ISBN 0-521-12604-5.
  • Hurnik Hieronim, (1976), Meteorite „Morasko” and the region of the fall of the meteorite. W: Meteorite Morasko and region of its fall. Zeszyty Naukowe UAM, Seria Astronomia, 2, s. 3-6, Poznań 1976.
  • Hurnik Hieronim, Korpikiewicz Honorata, Kuźmiński H., (1976), Distribution of the meteoritic and meteor dust in the region of the fall of the meteorite „Morasko” W: Meteorite Morasko and region of its fall. Zeszyty Naukowe UAM, Seria Astronomia, 2, s. 27-37, Poznań 1976.
  • Hurnik Bogusława, Hurnik Hieronim, (1986), Kratery Morasko. Problemy, 12, 1986, s. 16-21.
  • Karaszewski W., (1974), O badaniach geologicznych w kraterach „meteorytowych” Nördlingen Ries (RFN) i Morasko (Polska). Przegląd Geol., 12, 1974, s. 626-627.
  • +Karczewski A., (1976), Morphology and lithology of closen depression area located on the north slope of Morasko Hill near Poznań. W: Meteorite Morasko and region of its fall. Zeszyty Naukowe UAM, Seria Astronomia, 2, s. 7-19, Poznań 1976.
  • +Kuźmiński H., (1976), Dynamic elements of the meteoritic shower "Morasko". W: Meteorite Morasko and region of its fall. Zeszyty Naukowe UAM, Seria Astronomia, 2, s. 45-63, Poznań 1976.
  • +Kuźmiński H., (1980), The actual state of research into the Morasko Meteorite and the region of its fall. Bull. Astron. Inst. Czech., 31, 1980, s. 228-230.
  • Muszyński Andrzej, Stankowski Wojciech, Klimm K., Schliestedt M., (2002), Mineralogy of Morasko meteorite and the structure of the craters. Proc. Estonian Acad. Sci., Geol. 51, 4, 2002, s. 227–240; © 2002 EBSCO Publishing.
  • Muszyński Andrzej, Pilski Andrzej S., Socha Krzysztof, (2006), Dwa lata w Rezerwacie MORASKO. Meteoryt, 4, 2006, s. 16–18.
  • +Muszyński Andrzej, Pilski Andrzej S., Socha Krzysztof, (2007), Two Years in the Morasko Reservation. Meteorite, 13(4), 2007, s. 10-12.
  • +Muszyńskie Andrzej, Karwowski Łukasz, Pilski Andrzej S., Kryza Ryszard, Nowak Monika, (2012), Field excursion to the “Morasko Meteorite” Reserve. Mineralogia Special Papers, vol. 40, s. 139-146, 2012. Plik PDF. Materiały 19th Meeting of the Petrology Group of the Mineralogical Society of Poland, Obrzycko, 19-21th October 2012.
  • Pilski Andrzej S., (2004), A nie mówiłem? Meteoryt, 4, 2004, s. 5.
  • Piszczała E., (1999), Mineralogia osadów wokół kraterów impaktowych z rejonu rezerwatu Morasko. Praca magisterska Instytut Geologii UAM, 1999.
  • Stankowski Wojciech Tomasz Jan, (2001), The geology and morphology of the natural reserve "Meteoryt Morasko". Planetary and Space Science, vol. 49, nr 7, 2001, s. 749–753. Plik PDF • plik PDF .
  • +Stankowski Wojciech, Katrusiak A., Budzianowski A., (2006), Crystallographic variety of magnetic spherules from Pleistocene and Holocene sediments in the Northern foreland of Morasko-Meteorite Reserve. Planetary and Space Science, vol. 54, nr 1, 2006, s. 60-70. Plik PDF ; Plik PDF .
  • +Stankowski Wojciech, (2007), Luminescence dating as a diagnostic criterion for the recognition of Quaternary impact craters. Planetary and Space Science, vol. 55, nr 7-8, 2007, s. 871-875. Plik PDF .
  • +Stankowski Wojciech, Raukas Anto, Bluszcz Andrzej, Fedorowicz Stanisław, (2007), Luminescence dating of the Morasko (Poland), Kaali, Ilumetsa and Tsõõrikmäe (Estonia) meteorite craters. Geochronometria, 28, 2007, s. 25-29. Plik PDF.
  • Stankowski Wojciech, (2008), Meteoryt Morasko. Osobliwości obszaru Poznania (Morasko Meteorite. A curiosity the Poznań region). Seria Geologia nr 19, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2008. ISBN 978-83-232-1975-0.
  • +Stankowski Wojciech, Muszyński Andrzej, (2008), Time of fall land some properties of the Morasko meteorite. Materials Science-Poland, 26, 2008, s. 879-902. Plik PDF .
  • Stankowski Wojciech, (2009), Nowe dane luminescencyjne wieku impaktów w Morasku oraz Kaali. Acta Soc. Metheor. Polon., 1, s. 123-128, 2009. Plik PDF.
  • +Stankowski Wojciech T.J., Bluszcz Andrzej, (2012), Luminescence Dating as Comparative Data to Radiocarbon Age Estimation of Morasko Spherical Depressions. W: D. Michalska-Nawrocka (red.), Radiometric Dating. InTech open science, s. 115-125, 2012. Plik PDF.
  • +Stankowski Wojciech T.J., (2012), Multimethod datings of the Morasko meteorite impact. Mineralogia Special Papers, vol. 40, s. 55-57, 2012. Plik PDF. Materiały 19th Meeting of the Petrology Group of the Mineralogical Society of Poland, Obrzycko, 19-21th October 2012.
  • Stecki K., (1973), Kratery meteorytowe w Polsce. Wszechświat, nr 11, 1973, s. 287-289.
  • +Tobolski K., (1976), Palynological investigations of bottom sediments in closed depressions.W: Meteorite Morasko and region of its fall. Zeszyty Naukowe UAM, Seria Astronomia, 2, s. 21-26, Poznań 1976.

Patrz również literatura poświęcona meteorytowi Morasko

Przypisy

  1. ^ jeśli nie zaznaczono inaczej, podano współrzędne przyjęte w oficjalnej bazie meteorytów Meteoritical Bulletin Database
  2. ^ u Hodge (1994) jest tylko 8 kraterów; nie ma krateru, tu oznaczonego jako nr 8, a ten numer nosi u niego krater nr 9
  3. ^ pierwsze i jak na razie jedyne, tak kompleksowe opracowanie na temat polskich meteorytów; warto jednak zaznaczyć, że Jerzy Pokrzywnicki niewątpliwie obficie korzystał z wcześniejszego bibliograficznego opracowania autorstwa Zofii Gąsiorowskiej (1966, maszynopis jej pracy powstał przed 1964 rokiem), ale nigdzie w jego publikacjach nie pojawia się jej nazwisko!? (Kosiński 2014)
  4. ^ patrz → Pokrzywnicki (1964)/Kolekcje

Zobacz również

Linki zewnętrzne


Ambox question orange.svg
 Co jeszcze na stronę? (What else to supplement?)
(poszukać, uzupełnić …)
  • plik DjVu z Pokrzywnickiego
  • szczegółowa mapa topograficzna
Źródło „http://meteoritica.pl/index.php5/Kratery_Morasko”
Osobiste