(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)
Krzadka (Krządka)
Z Wiki.Meteoritica.pl
Wersja Wiki woreczko (dyskusja | edycje) z dnia 21:02, 21 mar 2011
Szukając skamieniałości
| Krzadka → | |
| Znalezisko (zaginiony) | |
| Lokalizacja | wieś Krzątka pod Majdanem Królewskim, woj. podkarpackie, Polska |
| Położenie[1] | 50°22,5'N, 21°44,0'E |
| Data | 1929 |
| Charakterystyka | |
| Typ | meteoryt żelazny (prawdopodobnie oktaedryt bardzo gruboziarnisty, Ogg) |
| Masa | ~2-3 kg |
| Liczba okazów | jeden okaz |
| Meteoritical Bulletin Database | |
| Synonimy → | |
| polska nazwa meteorytu: Krządka | |
Pracownik naukowy Uniwersytetu Poznańskiego, geolog Józef Gołąb przebywał w 1929 roku na ćwiczeniach wojskowych na poligonie w Krządce. Na stosie kamieni, zebranych przez żołnierzy, którzy ćwiczyli rzucanie sfingowanymi granatami, zobaczył kawałek skamieniałego drewna. Zachęcony znaleziskiem wykonał kilka odkrywek w pobliskich żwirowiskach. Na głębokości 2–2,5 m znalazł okrągłą bryłę żelaza. Miała ona ślady skorupy obtopieniowej, była czarna, chropowata i ważyła 2–3 kg. Okaz przewieziono do Poznania i zbadano. Meteoryt przechowywano na Uniwersytecie Poznańskim. Niestety, w wyniku alianckich bombardowań w 1944 r. budynek uniwersytetu został zburzony, a kamień zaginął. Krządka to meteoryt żelazny, prawdopodobnie oktaedryt gruboziarnisty.
Dzisiaj wieś nazywa się Krzątka.
Spis treści |
Opis wg Pokrzywnickiego (1964)
(zgodnie z oryginałem, z ilustracją)
- (...)
- 3. METEORYT KRZĄDKA
- W lipcu 1929 r. przebywał na ćwiczeniach wojskowych w okolicy wsi Krządka pod Majdanem ówczesny aststent Katedry Geologii Uniwersytetu Poznańskiego Józef Gołąb, obecny profesor i kierownik Katedry Hydrogeologii Uniwersytetu Warszawskiego. Żołnierze w celu ćwiczenia się w rzucaniu granatami zbierali rozsiane po polach kamienie i ustawiali je w stosy, aby później rzucając nimi markować rzuty granatów. Przeglądając jeden z takich stosów J. Gołąb znalazł kawałek skamieniałego drzewa. Zachęcony tym znaleziskiem wykonał parę odkrywek w istniejących żwirowiskach celem ewentualnego znalezienia i zebrania większej liczny skamieniałych okazów. Gdy znajdował się w jednym z wykopów, na głębokości 2-2,5 m od powierzchni ziemi, zauważył w ścianie odkrywki pośród otoczaków jakąś ciemnomatową, okrągławą bryłę żelazną. Po wydobyciu jej stwierdził, że miała kształt krótkiego stożka, ze wszystkich stron gładko obtopionego oprócz podstawy, która była jakby chropowata. Okaz pokrywała czarna, w niektórych miejscach lśniąca otoczka.
- Meteoryt tkwił w osadzie żwirowym swym ostrym końcem przypuszczalnie w kierunku zachodnim. Wymiary jego wynosiły nie mniej niż 8 × 7 cm, zaś waga 2-3 kg. Pokłady, w których został znaleziony, były to żwiry mieszane z okresu zlodowacenia prawdopodobnie krakowskiego. Miejsce znalezienia znajdowało się około 1,5 km na południe od wsi Krządka, leżącej o 7,5 km na NW od miejscowości Majdan, a około 18 km od miejscowości Kolbuszowa w dzisiejszy województwie rzeszowskim. Przybliżone współrzędne miejsca znalezienia wynosiły: φ = 50°22' - λ = 21°44'. Meteoryt spadł przypuszczalnie podczas wspomnianego zlodowacenia, transfer był bowiem niedaleki.
- Okaz został przywieziony do Poznania i tam zbadany. Jako cechę szczególną wykazywał na jednym z boków dwie równoległe, niegłębokie, parucentymetrowe rysy. Po oszlifowaniu około 2,5 cm2 odcinka, na tarczy metalowej przy użyciu karborundu, wykazywał nawet bez trawienia i bez użycia mikroskopu grubą strukturę bryłowatą. Prof. J. Gołąb, którego uprzejmości zawdzięczam podane informacje, skłonny jest uważać, że była to struktura Widmannstättena o szerokości belek kamacytu mniej więcej 2,5-3 mm. Byłby to w takim razie bardzo grubostrukturalny oktaedryt typu (Ogg), wypadki bowiem ujawnienia się struktury Widmannstättena nawet bez trawienia - znane są w literaturze (Krinov 1955)[2].
- Okaz meteorytu Krządka przechowywany był do wybuchu II wojny światowej w zbiorach Zakładu Geologii i Paleontologii Uniwersytetu Poznańskiego na ul. Grunwaldzkiej, zniszczonego przez bomby lotnictwa angielskiego w 1944 r. Oglądali go nieżyjący już prof. geologii K. Wójcik, następnie dzisiejszy profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego dr Antoni Gaweł i ówczesny student, a dzisiejszy dyrektor Instytutu Zoologicznego PAN, Oddział w Poznaniu, docent dr Aleksander Wróblewski, którego opis okazu zgadza się z opisem prof. J. Gołąba.
- Niemcy, wkrótce po zawaleniu się budynku Zakładu Geologii rozkopali gruzowisko. Czy wśród wydobytych przedmiotów znajdował się okaz z Krządki, stwierdzić się nie udało. Nie znaleziono go również w żadnym ze zbiorów w Polsce. Jeśli nie został on zabrany przez Niemców należy go uznać za stracony.
- Być może, że w okolicy miejsca znalezienia meteorytu można by znaleźć jeszcze inne odłamy meteorytu. O spadku jeszcze co najmniej jednej bryły mogą świadczyć zaobserwowane na jednej z powierzchni meteorytu rysy (fig. 1), które mogły powstać przy otarciu się naszego okazu o przelatujący obok jakiś inny odłam (por. Pokrzywnicki - Urania, nr 1, 1957. s. 16-17; Acta Geoph. Polon., Vol. VI, No. 1, 1958, s. 84-85).
- (...)
Lokalizacja
(K) wieś Krzątka
współrzędne wg innych autorów
Obecnie wieś nazywa się Krzątka.
Miejsce znalezienia znajdowało się około 1,5 km na południe od wsi Krzątka[3]
Bibliografia
- Pokrzywnicki Jerzy, (1957), Meteoryt z Krządki. Urania, 1, 1957, s. 16-17.
- Pokrzywnicki Jerzy, (1958), The Krządka meteorite. Acta Geophys. Pol., vol. VI, nr 1, 1958, s. 84-85.
- Pokrzywnicki Jerzy, (1964), I. Meteoryty Polski. II. Katalog meteorytów w zbiorach polskich. Studia Geologica Polonica, vol. XV, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1964, s. 19-20.
Przypisy
- ^ jeśli nie zaznaczono inaczej, podano współrzędne przyjęte w oficjalnej bazie meteorytów Meteoritical Bulletin Database
- ^ Krinov E., 1955, Osnovy meteoritiki. Moskva (nie było wydania polskiego)
- ^ Pokrzywnicki 1964
Linki zewnętrzne
- Meteoritical Bulletin Database (MBD) - meteoryt Krzadka
- Encyclopedia of Meteorites (EoM) - meteoryt Krzadka
- Polski Serwis Meteorytów - meteoryt Krządka
- Wikipedia - wieś Krzątka
Co jeszcze na stronie?
- oki Wiki woreczko
