PayPal-donate (Wiki).png
O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

Borkut

Z Wiki.Meteoritica.pl

Borkut →
Spadek
Lokalizacja Kvasy, obwód zakarpacki, Ukraina
Położenie[1] 48°09'N, 24°17'E
Data 13 października 1852 r., 15:00
Charakterystyka
Typ chondryt zwyczajny, L5
Masa 7 kg
Liczba okazów 1 okaz
Meteoritical Bulletin Database
Synonimy →
w NHM Cat: Borcut, Marmaros, Marmoros; po rosyjsku: Боркут, po ukraińsku: Боркут; po węgiersku: Borkúti

Spadek meteorytu 13 paździenika 1852 roku na Zakarpaciu na Ukrainie (L5, TKW 7 kg).


Spadek miał miejsce w okolicy wsi Borkut (dziś nazwa wsi Kvasy). Według świadków spadku meteoryt zagrzebał się w ziemi na 2 metry[2] i był podobno jeszcze ciepły.

Według Török (1882b)

Kamień spadł w rejonie Marmarosz we wsi Borkut o 3 nad ranem po podwójnej detonacji na podwórze István'a Szedorek około 45 sążni[3] od brzegów Cisy (Tisza) i rozpadł się na dwa kawałki. Pogoda była pochmurna i padał deszcz. Szedorek przebywał na podwórzu i słysząc gromy przykucnął by uniknąć porażenia piorunem. Większy fragment ważył 7 funtów i 6 ¼ uncji, a mniejszy 7 uncji[4]. József Pöschl, miejscowy inspektor lasów zebrał z innych miejsc jeszcze kilka fragmentów. Większy z nich wysłał następnie do swojego brata Károly'a Pöschl, emerytowanego majora i kolekcjonera minerałów z Győr, mniejszy zachował dla siebie. Według pierwszych opisów kamienia sporządzonych przez Franz'a Leydolt, okaz miał kształt czworobocznej piramidy 10 cali wysokiej i ważył 10 do 12 funtów.

Fragment o wadze 15 ½ uncji przekazał do zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Wiedniu, urzędnik dworu wiedeńskiego Berghoffer. Masa główna znajduje się w muzeum uniwersytetu w Tybindze w Niemczech.


Pełen opis spadku i badań meteorytu Borkut w: Török, Meteoryty imperium węgierskiego.


Źródła

Kesselmeyer (1861) (s. 372, 438)

12. 1852 13. Oct. Borkut, 5 D. M. NO. von Szigeth, an der Schwarzen Theiss, Gespannachaft Marmaros. - Sp.-Gew.: 3,24[5] Ungarn 48°7'N. 24°17'O. B. 101. W. 1860.
610. 12 1852. 13. Oct. Borkut, 5 M. NO. von Szigeth, an der Schwarzen Theiss; Gespannachaft Marmaros. Ungarn 48°7'N
24°17'O. 		B. 101. Unter starkem Donner 1 nach Schwefel riechender Stein von etwa 12 ℔ in 2 Bruchstücken.


W katalogu Prior'a (1953) jest informacja o spadku

Borkut, Marmoros, Ruthenia, Czechoslovakia.
Fell 1852, Oct. 13, 3 p.m.
Synonym: Marmoros
(...).

Nie ma tu nieporozumienia z lokalizacją spadku. Za wikipedią (EN) - Ruthenia (Ruś) tym łacińskim słowem określano w XIII wieku ziemie Rusi, w obrębie których leżało Zakarpacie. Wieś Borkut leży w obszarze historycznej krainy Marmarosz. Stąd też wzięły się synonimy.

Lokalizacja

Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
© Jan Woreczko & Wadi

(K) wieś Kvasy, (M) Syhot Marmaroski; (B) Burkut

współrzędne wg Kesselmeyera (1861)

* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki

Obecnie wieś Borkut nazywa się Kvasy. Na mapie z 1876 roku wieś nazywa się Borkut kwasy (węgier. Borkút).

W odległości 39 km na południowy-wschód od Borkut leży miejscowość Burkut(?) (ros. Буркут); Wikipedia - Burkut


Mapy

Fragment arkusza Z13 CXXX mapy z 1876 r. z wsią Borkut kwasy
(źródło: Spezialkarte 1:75000, MAPSTER)

Bibliografia

  • Kesselmeyer Paul August, (1861), Ueber den Ursprung der Meteorsteine. Tafel XII-XIV., w: Broenner Heinrich L., Abhandlungen, herausegeben von der Senckenburgischen naturforschenden gesellschaft, Bd. 3, Frankfurt a.M. 1859-1861, s. 313-454, (s. 372, 438). Plik PDF; plik DjVu.
  • +Leydolt Franz, (1856), Über den Meteorstein von Borkut. Wien 1856.
  • Prior George T., Hey Max H., (1953), Catalogue of Meteorites. With special reference to those represented in the collection of the British Museum (Natural History). printed British Museum, 1953. Plik PDF
  • Török József, (1882b), A Magyar Birodalom meteoritjei (II. rész), Természettudományi Közlöny, XIV (160), 1882, s. 497-514. Plik PDF.
  • +Tschermak Gustaw, (1964), The microscopic properties of meteorites. (tytuł oryg. Die mikroskopische Beschaffenheit der Meteoriten, 1885; tłum. Wood J.A, Wood K.M.). Smithsonian Contributions to Astrophysics, Vol.4, No 6, Smithsonian Institution Press, Washington 1964. Plik PDF

Przypisy

  1. ^ jeśli nie zaznaczono inaczej, podano współrzędne przyjęte w oficjalnej bazie meteorytów Meteoritical Bulletin Database
  2. ^ informacja wątpliwa, brak źródła
  3. ^ 1 sążeń około 2 metry; Wikipedia - Sążeń
  4. ^ 1 funt wagi (lb) = 16 uncji (oz); Wikipedia - funt (wagi)
  5. ^ ciężar właściwy (niem. spezifische Gewicht)

Zobacz również

Linki zewnętrzne

  • Meteoritical Bulletin Database (MBD) - meteoryt Borkut
  • Encyclopedia of Meteorites (EoM) - meteoryt Borkut
Źródło „http://meteoritica.pl/index.php5/Borkut”
Osobiste