PayPal-donate (Wiki).png
O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

Stannern

Z Wiki.Meteoritica.pl

Under construction icon-orange.svg
 Strona w budowie (Site under construction)
Jeszcze to chwilę potrwa (It will take a while)

Deszcz eukrytów

Stannern →
Stannern (Schreibers 1820 Tab iv).jpg
Okaz meteorytu Stannern (źródło: Schreibers 1820)
Spadek
Lokalizacja Czechy
Położenie[1] 49°17'N, 15°34'E
Data 22 maja 1808, 06:00
Charakterystyka
Typ achondryt, eukryt EUC-mmict
Masa ~52 kg
Liczba okazów deszcz meteorytów
Meteoritical Bulletin Database
Synonimy →
w NHM Cat: Cilli, Iglau, Langenpiernitz, Stannein, Stonarov, Stonarow

Spadek deszczu meteorytów 22 maja 1808 roku około 6 rano w miejscowości Stannern, Czechy. Spadło kilkadziesiąt okazów rzadkiego typu meteorytu - eukrytów (EUC-mmict).

Za ASP (katalog PTMet)
W niedzielę, 22 maja 1808 r. w mieście Stannern oraz okolicznych wisach i miejscowościach, spadły z nieba kamienie. Był pogodny poranek, ale o wpół do szóstej pojawiła się mgła. Ludzie ze Stannern w drodze do kościoła, usłyszeli nagle trzy silne detonacje, aż ziemia zadrżała im pod nogami, a mgła zrobiła się nagle tak gęsta, że tylko na 12 kroków było coś widać. Potem usłyszeli hałas przypominający ciągły ogień karabinowy, albo jakby grzmiały wielkie bębny. W powietrzu było słychać dudnienie i świst. Gdy patrzyli na siebie ze zdumieniem i przerażeniem, w całej okolicy zaczął padać "deszcz", przed którym nie chroni żaden płaszcz. Pośród nieustannego dudnienia i świstu z powietrza spadały kamienie od wielkości włoskiego orzecha do wielkości głowy dziecka; niektóre pionowo, inne jakby rozkołysane. Wielu ludzi to widziało, a kamienie, które podniesiono zaraz po spadku, były jeszcze ciepłe. Pierwsze wbiły się głęboko w ziemię; jeden nawet na dwie stopy. Późniejsze spadały tylko na ziemię. Wewnątrz były szare, a z zewnątrz pokryte czarną, błyszczącą skórką. Ich liczbę trudno ocenić. Wiele mogło spaść na pola uprawne i nadal leżą w ziemi. Te, które zostały znalezione, ważą 2 i pół cetnara. Wszystko to trwało około 6-8 minut. Po kilku godzinach także mgła zniknęła i koło południa było jasno i spokojnie, jakby nic się nie stało. Taką brzmiącą relację o tym zdarzeniu sporządzono dla cesarza Austrii. Dziś ocenia się, że spadło 200-300 kamieni, z których zachowało się 65 ważących w sumie 52 kg. Największy ważył ponad 7 kg.

Lokalizacja

Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
© Jan Woreczko & Wadi

(B) Brtnička, (D) Dlouhá Brtnice, (H) Hladov, (O) Opatov, Otin, (R) Rosice, (S) Stonařov, Sokolíčko, (V) Vilanec

* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki

Miejscowości: Stonařov (niem. Stannern) oraz Brtnička (niem. Klein Pirnitz), Dlouhá Brtnice (niem. Lang Pirnitz), Hladov (niem. Hungerleiden, Pfaffendorf), Opatov (niem. Oppatau), Otin (niem. Otten), Rosice (Cerekvička-Rosice) (niem. Roschitz), Sokolíčko (dawniej Falknov), Vilanec (niem. Willenz).

Meteoryty spadły na miasto Stannern i jego okolice w kierunku północnym i południowym. Według Schreibersa (1820) znaleziono po spadku 63 okazy, ale musiało ich spaść więcej. Elipsa spadku miała około 15 km długości i połowę tego szerokości.

Mapa rozkładu okazów, rozmiary owali proporcjonalne do ich wagi

Mapa rozkładu okazów sporządzona na podstawie informacji zawartej w Schreibers (1820). Według sporządzonego przez Schreibersa wykazu udało się udokumentować 63 znaleziska. Lokalizację każdego z okazów naniósł on na mapę, a w tabeli podał ich wagę w funtach i łutach oraz zamieścił nazwiska (i adresy?) znalazców. Wszystkie znalezione okazy były kompletne, poza okazami nr 29 i 62, które znaleziono rozbite na dwa fragmenty. Najmniejszy okaz znaleziony w miejscowości Hungerleiden ważył 3,5 łuta (około 61 g). Dalej na północ w okolicach miejscowości Lang Pirnitz i Klein Pirnitz znajdowano już okazy większe o wagach do 0,5 funta (poza dużymi okazami 4 i 25). Na terenie lasów rozciągających się pomiędzy tymi miejscowościami, a miastem Stannern nie udokumentowano żadnego znaleziska. Kolejne skupisko okazów to okolice miasta Stannern. Na jego terenie i w sąsiedztwie znajdowano już okazy powyżej 1 funta (nawet 4 funty 16 łutów - okaz 52). Dalej na północ również rozciągają się lasy bez znalezisk. Najdalej na północ w okolicy miejscowości Neustift znaleziono okaz nr 60 o wadze 3 funtów. W tym rejonie spadł również największy meteoryt Stannern, okaz 61 o wadze aż 13 funtów.

Biorąc pod uwagę miejsce spadku meteorytów można założyć, że Schreibers w swym opisie posługiwał się miarami austriackimi, więc aby dokonać przeliczenia podanych wag okazów można przyjąć wartości, jakie wówczas na tym terenie obowiązywały. Jeden funt austriacki wynosił 0,560 kg i dzielił się na 32 łuty.

Mapy

Miejscowości Stanern, Oppatow i Hungerleia na mapie de Vangoudy z 1751 roku[2] (źródło: David Rumsey Map Collection)

Stannern (Reymanns Special-Karte ).jpg

Fragment arkusza ... mapy Reymanna (źródło: Arch. Map WIG)

Fragment mapy Generalkarte des Österreichischen Kaiserstaates z 1856 roku (źródło: MAPSTER)

Miejscowości Stannern, Hungerleiden, Oppatau i Otten (źródło: Mapy austro-węgierskie, 1880-1912)

Galerie

Okazy meteorytu Stannern (i innych) z pracy Schreibers (1820)

Tablica II.[3] Meteoryty: Eichstädt, L'Aigle, Siena, Tabor

Tablica III. Meteoryt Lissa

Tablica IV. Meteoryt Stannern

Tablica V. Okazy meteorytu Stannern

Tablica VI. Okazy meteorytu Stannern

Tablica VII. Wnętrza meteorytów: Benares (a), Charsonville, Salles, Siena, Stannern, Timochin

Tablica VIII. Wnętrza meteorytów: Agram[4], Lenarto, Mexico[5], Siberien[6]

Tablica IX. Przekrój meteorytu Elbogen


Mapa rejonu spadku (Schreibers 1820; zmodyf.)


Bibliografia

  • Moser Joseph, (1808), Darstellung der physisch-chemischen Eigenschaften der Steine, welche am 22sten Mai 1808 bei und in Stannern in Mähren aus der Luft gefallen sind. Annalen der Physik, Bd. 29, 1808, s. 309-327. Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    .
  • +Rammelsberg Karl Friedrich, (1851a), Ueber die Zusammensetzung des Meteorsteins von Stannern. Annalen der Physik, 83, Bd. 159, 1851, s. 591-593. Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    .
  • Scherer Johan Andr., (1809), Bemerkungen uber die mahrischen Meteorsteine, vorzuglich in Hinsicht auf ihre Inkrustirung. Annalen der Physik, 1, Bd. 31, 1809, s. 1-22 (tablice). Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    .
  • von Schreibers Karl Franz Anton Ritter, (1808), Nachrichten von dem Steinregen, der sich am 22sten Mai 1808, in und um Stannern in Mähren ereignet hat; gesammelt auf einer Reise nach Stannern, in Gesellschaft des Directors von Widmannstätten. Annalen der Physik, Bd. 29, 1808, s. 225-250. Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    .
  • von Schreibers Karl Franz Anton Ritter, (1808), Nachrichten von dem Steinregen, der am 3ten Sept. 1808 einige Meilen von Prag herabgesallen ist. Annalen der Physik, Bd. 30, 1808, s. 358-362. Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    .
  • Schreibers Karl Franz von, (1820), Beyträge zur Geschichte und Kenntriss meteorischer Stein- und Metall-Massen, und der Erscheinungen, welche deren Niederfallen zu begleiten pflegen, Wien 1820 (ilustracje).[7] Plik DjVu; plik doi.
  • von Schreibers Karl Franz Anton Ritter, (1809), Beschreibung der mährischen Meteorsteine nach ihrem Arussern, vorzüglich der Rinde, und nach ihrer Masse, und einige Folgerungen, aus welche diese Beschreibung sührt. Annalen der Physik, 1, Bd. 31, 1809, s. 23-77 (tablice). Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    .
  • Stoikowitz A. (Стойкович Афанасий Иванович), (1809), Nachrichten von mehreren russischen Luftsteinen, besonders von denen, dle am 1. Octob. 1787 im Gouvernement von Charkow herabgefallen find, Annalen der Physik, 1, Bd. 31, 1809, s. 305-322.[8][9][10] Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    .
  • Tuček Karel, (1968), Catalogue of the Collection of meteorites of the National Museum in Prague (Katalog sbírky meteoritů Národního muzea v Praze), National Museum, Prague, 1968, ss. 103.
  • Tuček Karel, (1981), Meteority a jejich výskyty v Československu (Meteorites and their occurrence in Czechoslovakia), Academia, Praha, 1981, ss. 269. Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
     (tablice
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    ).

Przypisy

  1. ^ jeśli nie zaznaczono inaczej, podano współrzędne przyjęte w oficjalnej bazie meteorytów Meteoritical Bulletin Database
  2. ^ mapa Le Royaume de Boheme, le Duche de Silesie, et les Marquisats de Moravie et Lusace, dresses d'apres les cartes de Muller, par le Sr. Robert Geographe ordin. du Roi. Avec Privilege. 1751.
  3. ^ w dostępnym w internecie wydaniu nie ma skanu Tablicy I; znajduje się na niej meteoryt Hraschina
  4. ^ synonim nazwy meteorytu żelaznego Hraschina, typu IID
  5. ^ chodzi o meteoryt żelazny Toluca, typu IAB-sLL
  6. ^ chodzi o pallasyt Krasnojarsk (żelazo Pallasa, Pallas Iron)
  7. ^ o meteorytach: Benares (a), Charsonville, Eichstädt, Elbogen, Hraschina, Lenarto, Lissa, L'Aigle, Salles, Siena, Stannern, Tabor, Timochin; zawiera liczne plansze z rysunkami meteorytów oraz mapę spadku meteorytu Stannern (oryginalna mapa i wykaz znalezionych okazów) (strona tytułowa, detal)
  8. ^ spadek meteorytu Kharkov (Жигайловка) 12 października 1787 roku w Ukrainie; chondryt zwyczajny L6, TKW ~1500 g
  9. ^ w tym tomie Ann. d. Phys. relacja ze spadku i wyniki analiz meteorytu Stannern (tam również tablice z rysunkami okazów!)
  10. ^ patrz → Stoikowitz (1807)

Zobacz również

Linki zewnętrzne

  • Meteoritical Bulletin Database (MBD) - meteoryt Stannern
  • Encyclopedia of Meteorites (EoM) - meteoryt Stannern
Źródło „http://meteoritica.pl/index.php5/Stannern”
Osobiste