O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

Z Wiki.Meteoritica.pl

Wersja z 17:44, 23 sty 2012

Tabor →
Okazy meteorytu Tabor ze zbiorów Muzeum Narodowego w Pradze (źródło: Tuček 1968)
Spadek
Lokalizacja	Czechy
Położenie[1]	49°24'N, 14°39'E
Data	3 lipca 1753, 20:00 local
Charakterystyka
Typ	chondryt zwyczajny, H5
Masa	7,54 kg
Liczba okazów	deszcz
Meteoritical Bulletin Database
Synonimy →
w NHM Cat: Kravin, Krawin, Strkov, Strkow; po czesku: Tábor, Kravín

Deszcz meteorytów 3 lipca 1753 roku na terenie dzisiejszych Czech.

Historię spadku opisał w swej relacji astronom, fizyk i matematyk oraz kierownik katedry na Uniwersytecie Praskim Joseph Stepling. W artykule Grossmana (2011) znajdują się fragmenty listu Josepha Steplinga do członka towarzystwa Royal Society w Londynie, Jamesa Shorta. W liście pisanym po łacinie Stepling raportuje m.in. o spadku kamieni z nieba 3 lipca 1753 roku w okolicach Strkowa na południe od miejscowości Tabor. W przetłumaczonym na potrzeby posiedzenia Royal Society liście znajdujemy wiele ważnych informacji oraz opisane są tam dwa przypadki świadków owego spadku.

Około ósmej wieczorem przy niemal bezchmurnym niebie zaobserwowano ciągłą błyskawicę trwającą dłużej niż zwykle, której towarzyszyły trzy potężne grzmoty. Po czym spadł deszcz kamieni mających czarniawy kolor zewnętrznej powierzchni i popielaty kolor wewnątrz. Jeden ze świadków pasterz owiec widząc cztery kamienie spadające z powietrza podbiegł do nich, bo były nie dalej niż trzydzieści kroków od niego, i wziął jeden z nich i zatrzymał go. To, jak rozumiem, zdarzyło się poza [Piscinam?]^[2] koło wsi Strkow około mili czeskiej od Taborium. Drugi opisany przez Steplinga świadek wieśniak we wsi Plan^[3], w jurysdykcji Strkow, przypomniał sobie, że widział, jak na polach kamienie spadają z powietrza około 50 kroków od niego; że obserwował dwa z nich i zauważył, jak wzbiły pył i wywołały wstrząs gruntu przy spadku, i że stwierdził, że jeden z nich był dość gorący, gdy wziął go do ręki.^[4]

Co jest istotnego i znamiennego w tej relacji? Otóż, jak opisują świadkowie, w polu ich widzenia w odległościach kilkudziesięciu kroków od nich, spadło po kilka kamieni, można stąd wnioskować, że spadek meteorytu Tabor był obfitym deszczem meteorytów (?!). Być może równie obfitym jak deszcz meteorytu Pułtusk? W zbiorach muzealnych zachowało się niewiele okazów, a w katalogach podaje się TKW tylko 7,54 kg!^[5]. W zbiorach NHM we Wiedniu znajduje się kompletny okaz 2,7 kg, w zbiorach Muzeum Narodowego w Pradze są tylko 3 fragmenty, największy za nich, okaz całkowity ma wagę 475,7 g^[6].

Meteoryty są znajdowane do dziś! Informacja zamieszczona na Meteoritical Bulletin:

Meteoritical Bulletin, 33

Dr. Gustav Skrov (Czeske-Budeevice, Czechoslovakia) in a letter, X.14 1964 reported about discovery by him together with Dr. B. Polesny and Dr. J. Ihm a frag­ment of the stony (chondrite) meteorite of Strkov (Tabor) weighing 67.5 gr in Tre­bone in 1962. The meteorite was turned over to the Popular Observatory of Ceske Budejovice.

Lokalizacja

(S) Strkov (Planá nad Lužnicí), (K) Kravín (jeziora Nový i Starý Kravín)

współrzędne wg Tuček'a (1968)

Rejon spadku wg Tuček'a (1968) to: Kravín farm near the village of Strkov, SSE of Tábor... (49°21'N 14°43'E).^[6].

Współcześnie nie ma już na mapach 'wsi' Kravin, nazwa zachowała się tylko w nazwach okolicznych jezior Nový i Starý Kravín. Jeziora te to prawdopodobnie stawy rybne, co by się zgadzało z relacją Steplinga, gdzie pojawia się określenie Piscinam - staw rybny^[2]. Słowo kravín znaczy po czesku obora.

Prawdopodobnie był to obfity deszcz meteorytów, ale zebrano niewiele okazów!

Mapy

Miejscowości Strkow i Krawin (źródło: Mapy austro-węgierskie, 1880-1912)

Bibliografia

• +Grossman Mark, (2011), Joseph Stepling i spadek meteorytu Tabor. Meteoryt, 2, 2011, s. 3–6, (tłumaczenie art., METEORITE, vol. 17, no. 2)^[7]

• +Meteoritical Bulletin, 33, Moscow 1965, s. 5. Plik PDF

• +Stepling Joseph (łac. Stepling Josephum), (1754), De Pluvia Lapidea Anni M.DCC.LIII. ad Strkow et ejus Causis Meditatio. Praga 1754^[8]. Plik PDF

• Tuček Karel, (1968), Catalogue of the Collection of meteorites of the National Museum in Prague (Katalog sbírky meteoritů Národního muzea v Praze). National Museum, Prague, 1968.

Przypisy

1. ^ jeśli nie zaznaczono inaczej, podano współrzędne przyjęte w oficjalnej bazie meteorytów Meteoritical Bulletin Database
2. ^ ^{a b} Piscinam - prawdopodobnie od łacińskiego piscīna (biernik piscīnam), które w tym wypadku można przetłumaczyć jako staw rybny (ryba łac. pisce)
3. ^ być może chodzi o współczesną miejscowość Planá nad Lužnicí, którego dzielnicą jest Strkov?
4. ^ fragmenty tłumaczenia z artykułu Grossmana (2011) z kwartalnika Meteoryt
5. ^ według katalogu Tuček'a (1968) był to deszcz meteorytów, największy okaz miał 7,28 kg, ale całkowita masa spadłych kamieni (TKW) nie jest znana
6. ^ ^{a b} Tuček (1968)
7. ^ patrz strona - Handwritten Letter by Joseph Stepling Describing Tabor Fall Discovered
8. ^ wg Grossman (2011) O deszczu kamieni w roku 1753 koło Strkowa i rozważania o jego przyczynie

Linki zewnętrzne

• Meteoritical Bulletin Database (MBD) - meteoryt Tabor
• Encyclopedia of Meteorites (EoM) - meteoryt Tabor

• Strona internetowa Marka Grossmana o rękopisie Steplinga - Handwritten Letter by Joseph Stepling Describing Tabor Fall Discovered.
• Wikipedia (CZ) - Planá nad Lužnicí, dzielnica Strkov