(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)
Tauti
Z Wiki.Meteoritica.pl
Linia 20: | Linia 20: | ||
}} | }} | ||
Mało znany spadek. W lipcu lub sierpniu 1937 roku obserwowano w [[Rumunia|Rumunii]] jasny bolid, któremu towarzyszyły trzy eksplozje. W okolicy miejscowości ''Tauti'' spadł 20 kilogramowy okaz, a 6 km dalej na południe, w okolicy ''Gura Suvelului'' spadły jeszcze dwa okazy o wagach po około 0,5 kg. W Meteoritical Bulletin Database jest tylko krótka, intrygująca informacja (Grady 2000): | Mało znany spadek. W lipcu lub sierpniu 1937 roku obserwowano w [[Rumunia|Rumunii]] jasny bolid, któremu towarzyszyły trzy eksplozje. W okolicy miejscowości ''Tauti'' spadł 20 kilogramowy okaz, a 6 km dalej na południe, w okolicy ''Gura Suvelului'' spadły jeszcze dwa okazy o wagach po około 0,5 kg. W Meteoritical Bulletin Database jest tylko krótka, intrygująca informacja (Grady 2000): | ||
- | {{BQuote-begin |max-width= | + | {{BQuote-begin |max-width=640px}} |
After three explosions and a bright bolide, a 20 kg stone fell at Tauti and two other stones of about 0.5 kg each fell at Gura Suvelului, about 6 km south of Tauti. | After three explosions and a bright bolide, a 20 kg stone fell at Tauti and two other stones of about 0.5 kg each fell at Gura Suvelului, about 6 km south of Tauti. | ||
{{BQuote-end}} | {{BQuote-end}} | ||
Linia 29: | Linia 29: | ||
- | Dotarcie do publikacji Savu (1959) i/lub odszukanie na mapach miejsca o nazwie '''''Gura Suvelului''''' powinno pomóc w | + | Publikacja Savu (1959) nie jest dostępna w internecie. Ale udało się ''[[Redakcja|Redakcji]]'' portalu dotrzeć do jej fragmentów. |
+ | {{AQuote-begin |max-width=640px}} | ||
+ | {{Wielokropek}} Meteoritul a rămas necunoscut pină acum. El a fost păstrat la familia Lajos, care l-a recoltat la căderea lui și a impărţit apoi la diferiţi cunoscuţi, o mare parte din bucăţile găsite. {{Wielokropek}} | ||
+ | {{AQuote-end |source=(s. 274)}} | ||
+ | |||
+ | Czyli: Prawdopodobnie to Savu odszukał meteoryt (właścicieli i świadków) i pierwszy opublikował o nim informacje? Okaz meteorytu (prawdopodobnie masa główna) znajdowała się w posiadaniu rodziny ''Lajos'', która zebrała go po spadku. Większość znalezionych fragmentów (?!) została przez nich rozdana pośród znajomych. | ||
+ | |||
+ | {{AQuote-begin |max-width=640px}} | ||
+ | {{Wielokropek}} Meteoritul căzut aci cintărea aproximativ 20 kg, iar craterul său, după spusele localnicilor, nu a fost mai adine de 0,50 m. Cind a fost dezgropat, s-au observat la el numeroase crăpături, după care, mai tirziu, s-a și desfăcut in mai multe bucăţi. Meteoritul prezenta un miros puternie de sulf, care s-a mentinut apoi destul de multă vreme. | ||
+ | |||
+ | In același timp, cind la nord de Tăuţi cădea meteoritul de 20 kg, la sud de această localitate, in punctual denumit Gura Suvelului, au căzut incă două bucăţi de meteorit pietros, a căror greutate cintărea in jur de 0,5 kg. Este probabil că ele reprezintă produsul uneia din exploziile auzite de localnici in timpul căderii meteoritului. | ||
+ | |||
+ | Cădera meteoritului a fost observată și de locuitorii din satele apropiate de localitatea Tăuţi. {{Wielokropek}} | ||
+ | {{AQuote-end |source=(s. 273)}} | ||
+ | |||
+ | Meteoryt o wadze ok. 20 kg spadł na północ od wsi. Znaleziono go w kraterze o głębokości ok. 0,5 metra, był mocno popękany i rozpadł się na kilka części. Meteoryt miał zapach siarki, który utrzymywał się długo. W tym samym czasie, na południe od wsi (Tăuţi), w miejscu zwanym ''Gura Suvelului'', spadły dwa kolejne okazy o wagach po ok. 0,5 kg. Spadkowi towarzyszyły eksplozje. | ||
+ | |||
+ | Dotarcie do publikacji Savu (1959) i/lub odszukanie na mapach miejsca o nazwie '''''Gura Suvelului''''' powinno pomóc w precyzyjnej identyfikacji rzeczywistego miejsca spadku meteorytów. | ||
Linia 66: | Linia 83: | ||
}} | }} | ||
{{GEIcon-PointRed}} | {{GEIcon-PointRed}} | ||
- | (G) Gura Suvelului, ( | + | (G) Gura Suvelului, (S) Silindia, (T) Tauţ (Arad), (*) Tauti (×2) |
{{GEIcon-Museum}} | {{GEIcon-Museum}} | ||
Muzeum w Cluj-Napoca | Muzeum w Cluj-Napoca | ||
Linia 76: | Linia 93: | ||
=== Mapy === | === Mapy === | ||
+ | |||
+ | [[Image:Tauti_(Savu_1959_fig-5).jpg|thumb|400px|left|Mapa rejonu spadku (Savu 1959, s. 278)<ref>publikacja Savu (1959) nie jest dostępna w internecie</ref><br />„Fig. 5. – Aria de răspindire a fragmentelor din meteoritul de la Tăuţi.”]] | ||
+ | Rejon rozprzestrzenienia fragmentów meteorytu. | ||
+ | |||
+ | <br clear="all"/> | ||
== [[Bibliografia]] == | == [[Bibliografia]] == | ||
Linia 85: | Linia 107: | ||
* +Lüttge-Pop Dana, Andrei Razvan A., Har Nicolae, (2013), '''Historical Romanian meteorites: emendations of official catalogue records''', ''Studia UBB Geologia'', 58(2), 2013, s. 41-45. Plik [http://dx.doi.org/10.5038/1937-8602.58.2.5 DOI]. | * +Lüttge-Pop Dana, Andrei Razvan A., Har Nicolae, (2013), '''Historical Romanian meteorites: emendations of official catalogue records''', ''Studia UBB Geologia'', 58(2), 2013, s. 41-45. Plik [http://dx.doi.org/10.5038/1937-8602.58.2.5 DOI]. | ||
- | * +Savu H., (1959), '''Meteoritul pietros de la Tăuţi (1937) (''The stony meteorite from Tauti (1937)'')''', ''Studii şi Cercetări de Geologie'', 4, Ed. Acad. R.P.R., Bucureşti, 1959, s. 273-280.<ref>artykuł po rumuńsku</ref> Plik [ | + | * +Savu H., (1959), '''Meteoritul pietros de la Tăuţi (1937) (''The stony meteorite from Tauti (1937)'')''', ''Studii şi Cercetări de Geologie'', 4, Ed. Acad. R.P.R., Bucureşti, 1959, s. 273-280.<ref>artykuł po rumuńsku</ref> Plik [http://books.google.pl/books?id=QYoPAAAAIAAJ {{!GB}}]. |
{{Koblitz References |1=After three explosions and a bright bolide, a 20kg stone fell at Tauti and two other stones of about 0.5kg each fell at Gura Suvelului, about 6 km S of Tauti, H.Savu, Studii si cercet. Geol., 1959, 2, p.272, Met. Bull. 56, Meteoritics, 1979, 14, p.170, A.L.Graham et al., Cat. Met., 1985, p.343. Brief description and analysis, Y.Miura et al., Papers 19th Symp. Ant. Met., NIPR Tokyo, 1994, p.5. Type and shock classification, mineral and bulk chemical analysis, olivine Fa24, pyroxene Fs20, Y.Miura et al., Proc. NIPR Symp. Ant. Met., 1995, (8), p.153.}} | {{Koblitz References |1=After three explosions and a bright bolide, a 20kg stone fell at Tauti and two other stones of about 0.5kg each fell at Gura Suvelului, about 6 km S of Tauti, H.Savu, Studii si cercet. Geol., 1959, 2, p.272, Met. Bull. 56, Meteoritics, 1979, 14, p.170, A.L.Graham et al., Cat. Met., 1985, p.343. Brief description and analysis, Y.Miura et al., Papers 19th Symp. Ant. Met., NIPR Tokyo, 1994, p.5. Type and shock classification, mineral and bulk chemical analysis, olivine Fa24, pyroxene Fs20, Y.Miura et al., Proc. NIPR Symp. Ant. Met., 1995, (8), p.153.}} | ||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} |
Wersja z 12:48, 4 sty 2016
Strona w budowie (Site under construction) Jeszcze to chwilę potrwa (It will take a while) |
Tauti → | |
Spadek | |
Lokalizacja | Tauti, Oradea, Romania (lub Cluj[1], Rumunia) |
Położenie[3] | 46°43'N, 23°30'E[2] |
Data | lipiec lub sierpień 1937 roku |
Charakterystyka | |
Typ | chondryt zwyczajny L6 |
Masa | ~21 kg |
Liczba okazów | 3 okazy |
Cechy | stopień szokowy S3 |
Meteoritical Bulletin Database | |
Synonimy → | |
po rumuńsku: Tauţ, Tăuţi |
Mało znany spadek. W lipcu lub sierpniu 1937 roku obserwowano w Rumunii jasny bolid, któremu towarzyszyły trzy eksplozje. W okolicy miejscowości Tauti spadł 20 kilogramowy okaz, a 6 km dalej na południe, w okolicy Gura Suvelului spadły jeszcze dwa okazy o wagach po około 0,5 kg. W Meteoritical Bulletin Database jest tylko krótka, intrygująca informacja (Grady 2000):
After three explosions and a bright bolide, a 20 kg stone fell at Tauti and two other stones of about 0.5 kg each fell at Gura Suvelului, about 6 km south of Tauti.
Nie ma też w katalogach jednomyślności o jaką miejscowość Tauti chodzi. W katalogu Grady (2000) wskazana jest miejscowość Tăuţi, Cluj (węg. Kolozstótfalu), natomiast katalog muzeum w Budapeszcie (oraz Lüttge-Pop et al. 2013) wskazuje miejscowość Tauţ, Arad (węg. Feltót)! W katalogu Grady podano „Tauti, Oradea, Romania”, ale już zawarte tam współrzędne wskazują na miejscowość w prowincji Cluj. Natomiast druga z miejscowości – Tauţ, Arad, leży bliżej miasta Oradea (jest jeszcze trzecia miejscowość → patrz dalej).
Savu (1959), który kompleksowo opracował ten spadek, na mapie zamieszczonej w swojej publikacji jednoznacznie wskazuje na miejscowość Tăuţi (Tauţ, Arad) na południe od miasta Silindia w regionie Arad!
Publikacja Savu (1959) nie jest dostępna w internecie. Ale udało się Redakcji portalu dotrzeć do jej fragmentów.
(…) Meteoritul a rămas necunoscut pină acum. El a fost păstrat la familia Lajos, care l-a recoltat la căderea lui și a impărţit apoi la diferiţi cunoscuţi, o mare parte din bucăţile găsite. (…)
źródło: (s. 274)
Czyli: Prawdopodobnie to Savu odszukał meteoryt (właścicieli i świadków) i pierwszy opublikował o nim informacje? Okaz meteorytu (prawdopodobnie masa główna) znajdowała się w posiadaniu rodziny Lajos, która zebrała go po spadku. Większość znalezionych fragmentów (?!) została przez nich rozdana pośród znajomych.
(…) Meteoritul căzut aci cintărea aproximativ 20 kg, iar craterul său, după spusele localnicilor, nu a fost mai adine de 0,50 m. Cind a fost dezgropat, s-au observat la el numeroase crăpături, după care, mai tirziu, s-a și desfăcut in mai multe bucăţi. Meteoritul prezenta un miros puternie de sulf, care s-a mentinut apoi destul de multă vreme.
In același timp, cind la nord de Tăuţi cădea meteoritul de 20 kg, la sud de această localitate, in punctual denumit Gura Suvelului, au căzut incă două bucăţi de meteorit pietros, a căror greutate cintărea in jur de 0,5 kg. Este probabil că ele reprezintă produsul uneia din exploziile auzite de localnici in timpul căderii meteoritului.
Cădera meteoritului a fost observată și de locuitorii din satele apropiate de localitatea Tăuţi. (…)
źródło: (s. 273)
Meteoryt o wadze ok. 20 kg spadł na północ od wsi. Znaleziono go w kraterze o głębokości ok. 0,5 metra, był mocno popękany i rozpadł się na kilka części. Meteoryt miał zapach siarki, który utrzymywał się długo. W tym samym czasie, na południe od wsi (Tăuţi), w miejscu zwanym Gura Suvelului, spadły dwa kolejne okazy o wagach po ok. 0,5 kg. Spadkowi towarzyszyły eksplozje.
Dotarcie do publikacji Savu (1959) i/lub odszukanie na mapach miejsca o nazwie Gura Suvelului powinno pomóc w precyzyjnej identyfikacji rzeczywistego miejsca spadku meteorytów.
Spadek podobny do polskiego meteorytu Schellin (Skalin).
Kolekcje
Fragmenty meteorytu Tauti w kolekcjach (Koblitz MetBase):
Zbiór waga okazów
(Koblitz MetBase)uwagi Oradea, Nat. Sci. Mus.[4] 80,4 g [min. weight] Paris, Mus. d'Hist. Nat. 11,0 g Cluj, Min. Mus. Univ.[5] specimen main mass: probably in private hands
Pomimo, że meteoryt spadł niedawno, zachowało się bardzo mało jego fragmentów!
Lokalizacja
(G) Gura Suvelului, (S) Silindia, (T) Tauţ (Arad), (*) Tauti (×2)
Muzeum w Cluj-Napoca
* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki
Katalogi wskazują na dwie różne lokalizacje miejscowości o nazwie Tauti: Tauţ (Arad) (węg. Feltót) i Tăuţi (Cluj) (węg. Kolozstótfalu). Jest jeszcze jedna miejscowość, leżąca najbliżej Oradea, w okręgu Bihor[6] – Tăut (Bihor) (węg. Feketetót).
Mapy
Rejon rozprzestrzenienia fragmentów meteorytu.
Bibliografia
- Grady Monica M., (2000), Catalogue of Meteorites. 5th Ed., Natural History Museum, Cambridge University Press, London, UK, 2000, (s. 485). ISBN 978-0521663038. Plik PDF.
- Koblitz Jörn, MetBase. Meteorite Data Retrieval Software, Version 7.3 (CD-ROM), Ritterhude, Germany 1994-2012. MetBase.
- +Lüttge-Pop Dana, Andrei Razvan A., Har Nicolae, (2013), Historical Romanian meteorites: emendations of official catalogue records, Studia UBB Geologia, 58(2), 2013, s. 41-45. Plik DOI.
- +Savu H., (1959), Meteoritul pietros de la Tăuţi (1937) (The stony meteorite from Tauti (1937)), Studii şi Cercetări de Geologie, 4, Ed. Acad. R.P.R., Bucureşti, 1959, s. 273-280.[8] Plik GoogleBooks.
Przypisy
Zobacz również
- meteoryt Mocs
- meteoryt Schellin (Skalin)
Linki zewnętrzne
- Meteoritical Bulletin Database (MBD) – meteoryt Tauti
- Encyclopedia of Meteorites (EoM) – meteoryt Tauti
- Muzeum Mineralogiczne Uniwersytetu Babeș-Bolyai w Cluj-Napoca, Rumunia (Museum of Mineralogy, Babeș-Bolyai University, Cluj-Napoca; Cluj, Min. Mus. Univ.) – Muzeul de Mineralogie Universitatea Babeș-Bolyai din Cluj ● Colectia de meteoriti ● fotogaleria: Dan Uza ● [katalogi → Koch (1885); Bedelean (1979)]
- Muzeum Historii Naturalnej w Budapeszcie (Hungarian Natural History Museum, Budapest; Budapest, Nat. Mus.) – Magyar Természettudományi Múzeum Budapest ●
Katalog Tokody (1951) ● Meteorites in the Carpatian Basin (english); Kárpát-medencei meteoritok (hungarian)● [katalog → Ravasz (1969)] - cluj.com – Muzeul de Mineralogie Cluj ● Descopera Clujul: SINGURA COLECTIE DE METEORITI DIN ROMANIA
- Wikipedia (RO) – Tăuţi, Cluj ● Tauţ, Arad ● Tăut, Bihor
Co jeszcze na stronę? (What else to supplement?) (poszukać, uzupełnić …) |
- publikacja Savu, mapy