(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)
Friedland 1304
Z Wiki.Meteoritica.pl
(Różnice między wersjami)
(→Wcześniejsze źródła) |
|||
| Linia 24: | Linia 24: | ||
|} | |} | ||
| - | Relacje z tego dramatycznego wydarzenia z początku XIV wieku, interpretowanego dziś jako opisy spadku deszczu meteorytów, znajdujemy w wielu historycznych źródłach. Panuje niestety spore zamieszanie dotyczące daty i miejsca tego zdarzenia. Nie ulega niemal wątpliwości, że było to: | + | Relacje z tego dramatycznego wydarzenia z początku XIV wieku, interpretowanego dziś jako opisy spadku deszczu meteorytów, znajdujemy w wielu historycznych źródłach. Przebieg zjawiska był zapewne obserwowany z wielu miejsc ówczesnej Europy, a jego skutki rozleglejszy zasięg → patrz [[Bolid wielopolski]]? Panuje niestety spore zamieszanie dotyczące daty i miejsca tego zdarzenia. Nie ulega niemal wątpliwości, że było to: |
:- '''1 października''' (w dniu św. Remigiusza<ref name="św. Remigiusz">'''dzień świętego Remigiusza - 1 października'''; Święty Remigiusz z Reims (437-533 r.) - biskup w Reims. Na starość oślepł, Bóg przywrócił mu wzrok, wkrótce jednak zmarł. Ciało biskupa zostało pochowane w kościele w Reims. W roku 1049 papież Leon IX kanonizował biskupa i kazał relikwię św. przenieść do opactwa Benedyktynów, które otrzymało nazwę św. Remigiusza. Na pamiątkę tego przeniesienia uroczystość św. Remigiusza przypada na '''1 października.'''</ref>), | :- '''1 października''' (w dniu św. Remigiusza<ref name="św. Remigiusz">'''dzień świętego Remigiusza - 1 października'''; Święty Remigiusz z Reims (437-533 r.) - biskup w Reims. Na starość oślepł, Bóg przywrócił mu wzrok, wkrótce jednak zmarł. Ciało biskupa zostało pochowane w kościele w Reims. W roku 1049 papież Leon IX kanonizował biskupa i kazał relikwię św. przenieść do opactwa Benedyktynów, które otrzymało nazwę św. Remigiusza. Na pamiątkę tego przeniesienia uroczystość św. Remigiusza przypada na '''1 października.'''</ref>), | ||
:- lub '''1 listopada''' - w ''Roczniku Kołbackim'' wymienia się dzień ''uroczystości Świętych Dusz'', który to dzień Karwowski (2009) utożsamia z dniem 1 listopada - świętem zmarłych(?)<ref>jak pisze Karwowski (2009) data 1 listopada jest wątpliwa, gdyż święto zmarłych wprowadzono w Anglii i Irlandii w XIV wieku i zapewne nie było ono jeszcze znane na terenach Nowej Marchii</ref>. | :- lub '''1 listopada''' - w ''Roczniku Kołbackim'' wymienia się dzień ''uroczystości Świętych Dusz'', który to dzień Karwowski (2009) utożsamia z dniem 1 listopada - świętem zmarłych(?)<ref>jak pisze Karwowski (2009) data 1 listopada jest wątpliwa, gdyż święto zmarłych wprowadzono w Anglii i Irlandii w XIV wieku i zapewne nie było ono jeszcze znane na terenach Nowej Marchii</ref>. | ||
| Linia 180: | Linia 180: | ||
Olearius Gottfried, (1667), ''Halygraphiæ/Halygraphia'' (źródło: Google Books) | Olearius Gottfried, (1667), ''Halygraphiæ/Halygraphia'' (źródło: Google Books) | ||
| - | |||
:{| style="width:800px" | :{| style="width:800px" | ||
|[[Grafika:Bierzwnik_(Olearius_1667).jpg|200px|thumb|left|''Halygraphiæ'', s. 157]] | |[[Grafika:Bierzwnik_(Olearius_1667).jpg|200px|thumb|left|''Halygraphiæ'', s. 157]] | ||
| + | |W cytowanym fragmencie jest tylko informacja o widocznej w 1305 roku komecie. | ||
|} | |} | ||
| Linia 190: | Linia 190: | ||
:{| style="width:800px" | :{| style="width:800px" | ||
|[[Image:Bierzwnik_(Annales_du_Limousin).jpg|200px|thumb|left|Fragment ''Annales du Limousin'', s. 607]] | |[[Image:Bierzwnik_(Annales_du_Limousin).jpg|200px|thumb|left|Fragment ''Annales du Limousin'', s. 607]] | ||
| + | |Tak to wydarzenie opisuje Pierre-Marie Pelé na portalu ''Encyclopédie des météorites françaises'': | ||
| + | |||
| + | ''"1305, 1er octobre, Limousin. On évoque une chute de pierres mélangées à de la grêle dans le Limousin, au sol des Vandales (?), le jour de la Saint Rémi, qui auraient provoqué de gros dégâts et même un incendie. Source : Annales du Limousin, par le père Bonaventure de Saint-Amable (vol. III, p. 607)"'' | ||
|} | |} | ||
| - | |||
| - | |||
| Linia 224: | Linia 225: | ||
| 1305.? || ? || Vandal towns || ... || ... || ... || ditto? [Stone-fall]; in Lusatia (Saxony); probably same as October 1, 1304. | | 1305.? || ? || Vandal towns || ... || ... || ... || ditto? [Stone-fall]; in Lusatia (Saxony); probably same as October 1, 1304. | ||
|} | |} | ||
| - | Doniesienie z 1305 roku to prawdopodobnie wydarzenie opisane w ''Annales du Limousin''?<ref name="Annales du Limousin">patrz relacja księdza Bonaventure de Saint-Amable w ''Annales du Limousin''</ref> | + | Doniesienie z 1305 roku to prawdopodobnie wydarzenie opisane w ''Annales du Limousin''?<ref name="Annales du Limousin">patrz relacja księdza Bonaventure de Saint-Amable w ''Annales du Limousin''</ref> Natomiast lokalizacja zapisu z 1304 roku w ''Saxonia'' to zapewne błędna interpretacja Greg'a źródła informacji - chodzi prawdopodobnie o dzieło ''Saxonia'' Kranz'a<ref name="Kranz"></ref>. |
| Linia 366: | Linia 367: | ||
* uporządkować to trochę ;-) | * uporządkować to trochę ;-) | ||
| + | * ? Kesselmeyer ? | ||
* ? Sächsische Chronica Spangenberg - [http://books.google.pl/books?id=dzVWAAAAYAAJ&printsec=frontcover&dq=inauthor:%22Cyriacus+Spangenberg%22&hl=pl&ei=VrsLTuDmDsODOqLB8a0L&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=8&ved=0CE0Q6AEwBw#v=onepage&q=Friedland%20&f=false str. 532] | * ? Sächsische Chronica Spangenberg - [http://books.google.pl/books?id=dzVWAAAAYAAJ&printsec=frontcover&dq=inauthor:%22Cyriacus+Spangenberg%22&hl=pl&ei=VrsLTuDmDsODOqLB8a0L&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=8&ved=0CE0Q6AEwBw#v=onepage&q=Friedland%20&f=false str. 532] | ||
[[Category:Doniesienia]] | [[Category:Doniesienia]] | ||
Wersja z 02:11, 6 sty 2013
Doniesienie o spadku deszczu meteorytów około 1304 roku w Strzelcach Krajeńskich
| Friedland → | |
| Wątpliwy (doubtful) spadek | |
| Lokalizacja | Friedland, Friedeland |
| Położenie[1] | nie zidentyfikowane |
| Data | 1 października 1304 r. |
| Uwagi | kłopot z ustaleniem lokalizacji |
| Charakterystyka | |
| Typ | meteoryty kamienne (żelazne ?)[2] |
| Masa | kilka kamieni (?) |
| Meteoritical Bulletin Database | |
| Synonimy → | |
| w NHM Cat: Friedeburg | |
W katalogu meteorytów Grady (2000) pod datą 1304 jest zarejestrowany wątpliwy (doubtful) spadek meteorytów. Dnia 1 października 1304 roku w miejscowości Friedland (Friedeland, Friedeburg) spadł deszcz (?) meteorytów żelaznych (?).
Friedland
- Frankfurt, Germany
- Fall 1304, October 1
- Stone. Doubtful
- Synonym(s): Friedeburg
- Several stones, black and hard as iron, are said to have fallen at a place given by the some authors as Friedland (Branderburg, 52°7'N, 14°15'E) and by some others as Friedeburg (on the Saale, 51°37'N, 11°45'E), E.F.F. Chladni (1819)[3]. The evidence is not conclusive.
- Frankfurt, Germany
Relacje z tego dramatycznego wydarzenia z początku XIV wieku, interpretowanego dziś jako opisy spadku deszczu meteorytów, znajdujemy w wielu historycznych źródłach. Przebieg zjawiska był zapewne obserwowany z wielu miejsc ówczesnej Europy, a jego skutki rozleglejszy zasięg → patrz Bolid wielopolski? Panuje niestety spore zamieszanie dotyczące daty i miejsca tego zdarzenia. Nie ulega niemal wątpliwości, że było to:
- - 1 października (w dniu św. Remigiusza[4]),
- - lub 1 listopada - w Roczniku Kołbackim wymienia się dzień uroczystości Świętych Dusz, który to dzień Karwowski (2009) utożsamia z dniem 1 listopada - świętem zmarłych(?)[5].
Ale już rok tego wydarzenia jest różny w różnych źródłach:
- - 1303 - Simonis (1730)[6],
- - 1304 - Chladni (1803, 1808, 1815, 1819, 1826), Spangenberg (1572),
- - 1305 - Chladni (1819), Rocznik Kołbacki, Rocznik Limousin,
- - 1306 - Kroniki Detmara
i jego ustalenie pozostaje nierozstrzygnięte.
Również miejsce zdarzenia jest różnie podawane w źródłach:
- - Friedeberg im Lande über der Oder - Kroniki Detmara
- - Friedeburg an der Sala - Spangenberg (1572),
- - Vandales - Rocznik Limousin
- - Vredberch in patria - Rocznik Kołbacki,
- - Vredeland, in Marchia Brandenburgensi - Saxonia.
Natomiast Chladni w oparciu o powyższe źródła podawał:
Friedburg, Friedeburg an der Saale, Friedland, Friedland im Brandenburg.
Katalog meteorytów Grady (2000) powołuje się na publikację Chladniego z 1819 roku. Ale o tym wydarzeniu pisał Chladni wielokrotnie w swoich artykułach. Ułożone chronologicznie jego artykuły o spadku w Friedland:
- Chladni (1803, s. 308)
Niedergefallene Massen Zait und Ort des Falles Berichterstatter Viele Steine 1304 am Remigiustage[4] bei Friedland im Brandenburg Kranzii Saxonia, l. 8, cap. 57[7]
- i krótka notka (s. 313) z cytatem z Kranz:
- Plik:Bierzwnik (Chladni 1803 AdP).jpgChladni (1803)
"Von dem bei Friedland in (oder nahe bei) der Mark Brandenburg niederfallenen Steine sagt Kranz[7]: In Marchia Brandenburgensi ad oppidum Vredeland die Remigii[4] (1304) ceciderunt e coelo igniti in morem grandinis lapilli, et incensis praediis et quibuscunque rebus in agro comprehensis, ingens damnum rusticae plebi importarunt.*)"[8]
Tu mamy opis kataklizmu w dniu św. Remigiusza 1304 roku: spadł z nieba grad ognistych kamieni, powodując pożary gospodarstw i plonów w polu!
- Chladni (1808)
(…) In Spangenberg's süchsischer Chronik[9] finden sich folgende Nachrichten:
(…) Dass 1304 glühende Steine oder Eisenmassen vom Himmel gefallen find, ist schon mehrmahis er wähnt. Spangenberg sagt, es sey bei Friedeburg an der Saale, andere, es sey zu Friedland, (in Vandalia,) geschehn; es möchte aber wohl schwer zu bestimmen seyn, welches Friedland es ist, da in den damahls von Wenden bewohnten Gegenden sich wenigsten 4 bis 5 Orte dieses Namens befinden.(…)
- italikiem słowa nieczytelne ('błędne'?)
- mehrmahis - (?) wielokrotnie (niem. mehrmals)
- damahls - (?) wówczas (niem. damals)
- Wenden - (?) przemiana (niem. Wende)
- tłumaczenie: W 1304 gorące kamienie lub masy żelaza znaleziono spadłe z niebios, już kilka razy wspominałem. Spangenberg[9] mówi, czy to w Friedeburg nad Saalą, a inni, że może to wydarzyło się w Friedland (w Vandalia), ale prawdopodobnie jest trudne do określenia, które Friedland, a to dlatego, że w tamtych czasach przekształcano (nazwy), obszarów zamieszkałych są co najmniej 4 do 5 miejsca do znalezienia o tej nazwie
- Chladni (1815)
1304 am Remigiustage[4] find, nach Kranzii Saxonia[7] und einigen andern, bei Friedland (Vredeland in Vandalia), aber nach Spangenberg's Chron. Saxon.[9] und nach Olearii Beschreibung der Stadt Halle in Sachsen S. 157[10] bei Friedeburg an der Saale, glühende und schwarze Steine gefallen, und haben viel Schaden angerichtet.
- Chladni (1819)
Bierzwnik (Chladni 1819 Wien) page078.jpg
Strona 78 |
Bierzwnik (Chladni 1819 Wien) page200.jpg
Strony 200 i 201 |
- Tu również Chladni cytuje Kranz'a[7], ale teksty (Chladni 1803) różnią się trochę, a podana w cytacie data to 1305 rok!
- In Marchia Brandenburgensi ad oppidum Vredeland die Remigii[4] 1305, ceciderunt e coelo igniti in morem grandinis lapilli, et incensis praediis et quibuscunque rebus in agro comprehensis ingens damnum rusticae plebi importarunt."[8]
- Chladni (1826)
Współczesne ustalenia
W artykule Karwowskiego i Brzustowicza z 2009 roku znajdujemy szczegółowy opis śledztwa dotyczący domniemanego spadku około 1300 roku. Wnikliwa analiza źródeł, weryfikacja zapisów i precyzyjny wywód wskazuje na bardzo duże prawdopodobieństwo, że około roku 1304 w Strzelcach Krajeńskich doszło do spadku obfitego deszczu meteorytów. Więcej szczegółów w artykule Karwowskiego (Karwowski et al. 2009).
- Za Karwowskim (2009)[11]
Plik:Bierzwnik (Rocznik Kołbacki).jpg
Fragment Rocznika Kołbackiego[12]
- (…)
- Poniżej tekst po łacinie z drobnymi ewentualnymi zmianami (uisa (visa)) Anno milleno trecenteno quoque quino Vredberch in patria sunt maxima signa preacta, Festum sanctarum dum coluit plebs animarum. Tunc pluit ignitas de celi culmine petras. Urna uelud tina fuit harum uisa (visa) ruina. In qua parte pluit terra perusta fuit.[13]
- Próba tłumaczenia tekstu łacińskiego z wariantowym znaczeniem słów:
- "W 1305 roku w parafii „patria” (okolicy, kraju) Strzelce. przeżyte zostały wielkie znaki (uczynione zostały potężne znaki), podczas uroczystości Świętych Dusz, kiedy to gromadzi się lud. Wtedy to, ze szczytu nieba (z najwyższego punktu nieba) spadł deszcz ognistych kamieni. Urny i garnki (Urny i naczynia na wino) zostały zniszczone (widoczne były ich zniszczenia, lub które spowodowały zniszczenia ew. urny z prochami i naczynia na wino zostały zniszczone). W miejscu, w którym spadł ognisty deszcz, ziemia była doszczętnie spalona (lub w miejscu, w którym upadły ziemia była doszczętnie spalona)”. Nazwa Vredberch – została przyjęta jako odnosząca się do Strzelec Krajeńskich (Brzustowicz 2001, 2004)
- (…)
Plik:Kroniki Detmara.jpg
Fragment Kroniki Detmara
- (…)
- Zapis tekstu współczesny: 1306. 1.Octbr. (am Tage S. Remigius).
- „Am 1.October d. J. fielen bei Friedeberg im Lande über der Oder “feurige Steine (d. i. Meteorsteine) aus dem Wolken in die Erde, verbrannten, was sie berührten, und thaten groβen Schaden”.[14]
- Oraz jego tłumaczenie: 1306 1 Październik (w dniu św. Remigiusza[4])
- 1 października tegoż roku spadły pod Strzelcami w kraju za Odrą “ogniste kamienie (kamienie meteorowe ) z chmur na ziemie, spaliły czego dotknęły i uczyniły wielkie szkody”.
- W tekście używamy nazwy Strzelce Krajeńskie, jako odpowiednik nazwy Friedeberg.
- (…)
Plik:Bierzwnik (Kranz 1574).jpg
Fragment Saxonia
- (…)
- I kolejne wzmianki: "In Marchia Brandenburgensi ad oppidum Vredeland die Remigii (1304)[15] ceciderunt e coelo igniti in morem grandinis lapilli, et incensis praediss et quibuscunque rebus in agro comprehensis, ingens damnum rusticae plebi importarunt" -- "SAXONIA" – Kranz.[8]
- „W Marchii Brandenburskiej, na miasto Vredeland. w dniu Remigiusza (1304) spadły z nieba ogniste kamyki (lapilli – zdrobnienie od kamienie) podobne do gradu, i podpaliwszy grunty (posiadłości) i ogarnąwszy wszystko na polu, spowodowały ogromną szkodę (własności) ludu (chłopów, wieśniaków) (lub: wyrządziły ogromną krzywdę ludowi)” – ten tekst przypomina bardzo poprzednie. „SAXONIA” – Kranz. Istnieje też dopisek odnośnie tego samego cytatu, że lokalizacja brzmiała "Vredeland in Vandalia".
- (…)
- (…)
- W Brandenburgii, w tym w Nowej Marchii, istniały miasta o nazwie Frydland (np. Mirosławiec), ale wzmianki z Rocznika Kołbackiego i Kroniki Ditmara raczej przesądzają, że chodziło o Friedeberg a nie Frydland.
- PODSUMOWANIE
- Z przeprowadzonych dociekań wynika, że około roku 1300 na miejscowość Strzelce Krajeńskie spadł deszcz meteorytów. Opisy są zgodne co do charakteru spadku. Opis wydaje się bardzo wiarygodny. Najbliższymi świadkami spadku mogli być mnisi z klasztoru w Bierzwniku – z filii Kołbacza. Zatem dotarcie wiadomości do Kołbacza nie trwało zbyt długo. Znaczenie zjawiska spadku deszczu meteorytów musiało być poważne, gdyż znalazło stosunkowo długą wzmiankę w Roczniku Kołbackim obok ważnych historycznych wydarzeń w skali europejskiej. Pozostałe źródła poza Kroniką Detmara są najprawdopodobniej wynikiem powielania pierwotnej wiadomości. Zaistniałe zjawisko musiało być znamienne i wywołało zainteresowanie. Możemy się jedynie domyślać, że był to dzienny bolid. Zastanawiający jest fakt wywołania pożarów po spadku odłamków meteorytu. Skoro spadające z nieba kamienie spowodowały pożary należy przypuszczać, że mieliśmy do czynienia z deszczem meteorytów żelaznych. Pozostaje pytanie. Czy istnieją szanse na odnalezienie meteorytów w rejonie Strzelec Krajeńskich? Taka szansa naszym zdaniem istnieje. Obszar dookoła murów miejskich nie jest zabudowany i może, po uzyskaniu zgody warto by podjąć poszukiwania. Teren starego miasta został doszczętnie zniszczony po wojnie i objęty jest nową zabudową i poszukiwanie w obrębie miasta wydaje się utrudnione z powodu znacznych ilości powojennego gruzu zawierającego niewątpliwie dużo metalu.
- (…)
Wcześniejsze źródła
Wcześniejsze od publikacji Chladniego źródła w porządku chronologicznym ich ukazania się. Na część z nich powoływał się Chladni.
Rocznik Kołbacki (źródło: KPBC)
- Fragment Rocznika w odczycie i drukowany w zbiorze dokumentów do historii Pomorza Zachodniego (w: Prümers (1877)).[12]
- Plik:Bierzwnik (Rocznik Kołbacki).jpgWspółczesny zapis tekstu Rocznika Kołbackiego
Oryginalne brzmienie: Anno milleno trecenteno quoque quino
Vredberch in patria sunt maxima signa preacta,
Festum sanctarum dum coluit plebs animarum.
Tunc pluit ignitas de celi culmine petras.
Urna uelud tina5) fuit harum uisa ruina.
In qua parte pluit, terra perusta fuit.5) In den Monum. verlesen una und eversa. Die richtige Lesart tina und visa hat auch die Chron. princip. Saxon. (…) → patrz oryginał.
Kroniki Detmara (Detmar, Chronik von 1101-1395) (źródło: Karwowski et al. 2009)
- Plik:Kroniki Detmara.jpgWspółczesny zapis tekstu Kronik Detmara
Oryginalne brzmienie fragmentu: 1306. 1. Octbr. (am Tage S. Remigius).
Am 1. October d. J. fielen bei Friedeberg im Lande über der Oder „feurige Steine (d. i. Meteorsteine) aus dem Wolken in die Erde, verbrannten, was sie berührten, und thaten groβen Schaden”.
Spangenberg Cyriacus, (1572), Mansfeldische Chronica. Der Erste Theil. później wydana jako Sächsische Chronica (źródło: Google Books)
- Plik:Bierzwnik (Spangenberg 1572).jpgSächsische Chronica, s. 532
Cytowany przez Chladniego fragment:[16] ANNO 1304. Fielen gluende heisse steine in einem Donderwetter vom Himel/den Friedeburg an der Sala/und waren dieselben Steine folschwank/und so hart als Ensen/und wo die hinsielen/verbrandten und versengeten sie das Grass/als ob ein Rolfewer da gewesen were.
Kranz Albert, (1574), Saxonia (źródło: Google Books)
- Plik:Bierzwnik (Kranz 1574).jpgSaxonia, s. 616
Oryginalne brzmienie fragmentu na który powołuje się Chladni (1803, 1815 i 1819): Quo tempore nonnulla sunt visa de cælo prodigia, cum in Marchia Brandenburgensi, ad oppidum Vredeland, die Remigij ceciderint è cælo igniti in morem grandinis lapilli, @ incensis prædijs, @ quibusque rebus in agro compræhensis, ingentia damna rusticæ plebi importârint.
Olearius Gottfried, (1667), Halygraphiæ/Halygraphia (źródło: Google Books)
- Plik:Bierzwnik (Olearius 1667).jpgHalygraphiæ, s. 157
W cytowanym fragmencie jest tylko informacja o widocznej w 1305 roku komecie.
Bonaventure de Saint-Amable, (1685) Annales du Limousin
- W Roczniku Limousin zredagowanym przez księdza Bonaventure de Saint-Amable znajdujemy informację o spadku w dzień Św. Remigiusza[4] (1 października) 1305 roku deszczu kamieni w kraju Wandalów, który to deszcz spowodował wiele szkód, a nawet pożar.
- Plik:Bierzwnik (Annales du Limousin).jpgFragment Annales du Limousin, s. 607
Tak to wydarzenie opisuje Pierre-Marie Pelé na portalu Encyclopédie des météorites françaises: "1305, 1er octobre, Limousin. On évoque une chute de pierres mélangées à de la grêle dans le Limousin, au sol des Vandales (?), le jour de la Saint Rémi, qui auraient provoqué de gros dégâts et même un incendie. Source : Annales du Limousin, par le père Bonaventure de Saint-Amable (vol. III, p. 607)"
Simonis (1730)[6] (źródło: Bayerische Staats Bibliothek)
- Plik:Bierzwnik (Simonis 1730).jpgs. 50-51
Oryginalne brzmienie fragmentu: ...
Wzmianki o wydarzeniu u późniejszych autorów
Późniejsi autorzy opierali się zapewne na wcześniejszych publikacjach Chladniego?
- U Greg'a (1861)
Year. Day of month. Locality. Size or weight. Direction. Duration; rate; hour; Remarks, &c. 1304.* Oct. 1 Saale, Saxony ... ... ... ditto ditto [Stone-fall; many?]; Friedland or Friedberg. 1305.? ? Vandal towns ... ... ... ditto? [Stone-fall]; in Lusatia (Saxony); probably same as October 1, 1304.
Doniesienie z 1305 roku to prawdopodobnie wydarzenie opisane w Annales du Limousin?[17] Natomiast lokalizacja zapisu z 1304 roku w Saxonia to zapewne błędna interpretacja Greg'a źródła informacji - chodzi prawdopodobnie o dzieło Saxonia Kranz'a[7].
- U Klein'a (1904)
1304 — Friedland in der Mark14) 1304 Oktober 1 — Friedland a. Saale bei Halle15)
- 14) Brand, viele Steine; Kesselmeyer hält beide Falle nicht für identisch, ich möchte dem beipflichten.
(tlum.: ogień, wiele kamieni ...) - 15) Nach Kesselmeyer: 300 Donnerkeile bei einem Gewitter gefallen.
(tłum.: za Kesselmeyer: 300 gromów spadło podczas burzy.)
Zjawiska astronomiczne w tamtym okresie
W kronice Angelusa (1598) znajduje się informacja o widocznej w tamtym okresie komecie
- Plik:Bierzwnik (Angelus 1598).jpgO widocznej w 1304 roku komecie
Lubieniecki Stanisław, (1668), Theatrum cometicum (źródło: CBN Polona); opis komet obserwowanych w latach 1304-1305
Bierzwnik (Lubieniecki 1668 title).jpg
Theatrum cometicum strona tytułowa |
Bierzwnik (Lubieniecki 1668 pages 250-251).jpg
Theatrum cometicum s. 250 i 251 |
Bierzwnik (Lubieniecki 1668 pages 252-253).jpg
Theatrum cometicum s. 252 |
Lokalizacja
Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
© Jan Woreczko & Wadi
(B) Bierzwnik, (S) Strzelce Krajeńskie
współrzędne doniesienia Friedland podane w katalogu Grady (2000)
* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki
Miejscowości Bierzwnik (niem. Marienwalde), Mirosławiec (niem. Märkisch Friedland), Strzelce Krajeńskie (niem. Friedeberg)
Mapy
Bierzwnik (Preussen und Herzogthum Warschau 1808 ark4).jpg
Fragment arkusza 4 mapy Preussen und Herzogthum Warschau z 1808 roku z nazwą Friedberg (oraz wieś Garz nad Płonią) |
Bierzwnik (Preussen und Herzogthum Warschau 1808 ark5).jpg
Fragment arkusza 5 mapy Preussen und Herzogthum Warschau z 1808 roku z nazwą Friedland |
Galeria
Pocysterski klasztor w Bierzwniku (fot. Wadi & Jan Woreczko)
_2.jpg) Klasztor |
_1.jpg) Próba rekonstrukcji nawy |
_3.jpg) Wnętrze kaplicy |
Bibliografia
- Angelus Andreas (Angelum Andream), (1598), Annales Marchiae Brandenburgicæ, das ist ordentliche Verzeichnus und Beschreibung der fürnemsten und gedenckwirdigsten Märkischen Jahrgeschichten und Historien, so sich vom 416. Jahr vor Christi Geburt bis aufs 1596 Jahr… zugetragen haben, Frankfurt a.d. Oder 1598 (MDXCVIII). Plik dLib.
- +Bonaventure de Saint-Amable, (1685), Histoire de St Martial apôtre des Gaules et principalement de l'Aquitaine et du Limousin. (Annales du Limousin), vol. III, 1685, s. 607. Plik Google Books.
- Brzustowicz Grzegorz Jacek, (2001), Czy cystersi z Bierzwnika widzieli meteoryt?, Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archiwalny, 8, 2001, s. 317-320. Plik DjVuŹródło: Wiki.Meteoritica.pl.
- +Brzustowicz Grzegorz Jacek, (2004), Cystersi z Lasu Świętej Marii. Choszczno 2004, s. 23-26.
- +Brzustowicz Grzegorz Jacek, (2004), Rycerstwo Ziemi Choszczeńskiej XIII-XVI wieku. Polityka-gospodarka-kultura-genealogia, Warszawa 2004, s. 37.
- Chladni Ernst F.F., (1803), Chronologisches Verzeichniss der mit einem Feuermeteor niedergefallenen Stein- und Eisenmassen, nebst einigen Bemerkungen. Annalen der Physik, Bd. 15, 1803, s. 307-328. Plik DjVuŹródło: Wiki.Meteoritica.pl. Plik PDF.
- Chladni Ernst F.F., (1808), Beiträge zu den Nachrichten von Meteorsteinen. Annalen der Physik, Bd. 29, 1808, s. 375-383. Plik DjVuŹródło: Wiki.Meteoritica.pl.
- Chladni Ernst F.F., (1815), Neus Verzeichniss der herabgefallenen Stein- und Eisenmassen, in chronologischer Ordnung. Annalen der Physik, 20, Bd. 50, 1815, s. 225-256. Plik DjVuŹródło: Wiki.Meteoritica.pl; plik GIF
- Chladni Ernst F.F., (1819), Ueber Feuer-Meteore, und über die mit denselben herabgefallenen Massen (O ognistych meteorach i o masach spadających z nimi) (Nebst zehn Steindrucktafeln und deren Erklärung von Carl von Schreibers), Wien 1819, ss. 434.[18][19] Plik PDF[20]; plik GoogleBooks; plik doi.
- Chladni Ernst F.F., (1826), Nouveau catalogue des chutes de pierres ou de fer; de poussières ou de substances molles, sèches ou humides, suivant l’ordre chronologique. W: Arago François, Gay-Lussac Joseph Louis, Annales de chimie et de physique. vol. XXXI, Paris 1826, s. 253-270.
- Czajka Wiesław, (2010), Rozważania na temat bolidu wielkopolskiego. Meteoryt, 3, 2010, s. 7-9. Plik PDF.
- Czajka Wiesław, (2011), Weryfikowanie XIX-wiecznych katalogów spadków (Verification Catalogues of Meteorites and Firaballs from XIX Century). Acta Soc. Metheor. Polon., vol. 2, 2011, s. 16-24. Plik PDF.
- Detmar, Chronik von 1101-1395. w: Koppmann Karl v., (1884), Die Chroniken der deutschen Städte. t. 19, Lübeck 1, Leipzig 1884, ss. 186.
- Grady Monica M., (2000), Catalogue of Meteorites. 5th Ed., Natural History Museum, Cambridge University Press, London, UK, 2000. ISBN 978-0521663038. Plik NHM Data Portal; plik PDF.
- Greg R. Philips, Esq., F.G.S., (1861), A Catalogue of Meteorites and Fireballs, from A.D. 2 to A.D. 1860[21], Report of the British Association for the Advancement of Science (B.A.A.S.), 30th Meeting (1860), London 1861, s. 48-120.[22] Źródło: MeteoriteHistory.info; plik DjVu; plik PDF; wersja full-HTML (h) (str. tytułowa).
- Karwowski Łukasz, Brzustowicz Grzegorz J., (2009), Strzelce Krajeńskie - średniowieczny deszcz meteorytów. Acta Soc. Metheor. Polon., vol. 1, 2009, s. 59-66. Plik PDF.
- Klein Hermann Joseph, (1904), Jahrbuch der Astronomie und Geophysik. Enthaltend die wichtigsten Fortschritte auf den Gebieten der Astrophysik, Meteorologie und physikalischen Erdkunde, XIV. Jahrgang 1903, Eduard Heinrich Mayer, Leipzig 1904. Plik DjVu (str. tytułowa).
- +Kranz Albert, (1574), Saxonia et metropolis Alberti Crantzii... Quibus res saxonum et adiacentium regionum, ac totius ferè Germaniæ, in vtroque flatum, tam Ecclesiastico quàm Politico, ab ouo, quod aiunt, quàm luculentiβimè panduntur @ explicantur. (Saxonia), Coloniae 1574 (MDLXXIIII). Plik Google Books.
- Lubieniecki Stanisław, (1668), Stanislai de Lubienietz Lubieniecii Rolitsii Theatrum cometicum, duabus partibus constans... Cz. 1-3. Amstelodami, typis Danielis Baccamude, apud Franciscum Cuperum, Bibliopolam. Anno 1668. Antologia 415 komet do roku 1655. Źródło: CBN Polona - Theatrum cometicum
Pliki GoogleBooks: Theatrum cometicum tom 1 • Theatrum cometicum tom 2.
- +Olearius (Olearii) Gottfried, (1667), Halygraphiæ Topo-Chronologicæ. Pars posterior, Das ist: Ort- und Zeit-Beschreibung der Stadt Hall in Sachsen... . (Halygraphiæ, Halygraphia Topo-Chronologica. Pars posterior, Das ist: Ort- und Zeit-Beschreibung der Stadt Hall in Sachsen...), Leipzig 1667. Plik Google Books • Google Books.
- Rocznik Kołbacki (Annalen des Klosters Colbatz), w: Prümers Rodgero, (1877), Pommersches Urkundenbuch. Bd. 1, Abt. 2, Stettin 1877. Plik DjVu.
- +Simonis Enoch Friederich, (1730), Vorhandene Nachricht von der im Stargardischen Kreyse des Hertzogthums Mecklenburg belegenen Stadt Friedeland, Theils aus einer von Herrn Martin Gustav Fischer... . Neu Brandenburg 1730. Plik PDF.
- Spangenberg Cyriacus, (1572), Mansfeldische Chronica. Der Erste Theil. później wydana jako Sächsische Chronica, Cum Gratia & Priuilegio, M.D.LXXII., s. 532, 1572. Plik GoogleBooks.
Przypisy
Zobacz również
- doniesienie o bolidzie wielkopolskim wiązanym ze spadkiem meteorytu Morasko
- biblioteki cyfrowe
Linki zewnętrzne
- Meteoritical Bulletin Database (MBD) - meteoryt wątpliwy (Doubtful meteorite) Friedland
- Encyclopedia of Meteorites (EoM) - meteoryt wątpliwy (Doubtful meteorite) Friedland
- Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archiwalny - Rocznik nr 8
- Cyfrowa Biblioteka Narodowa - Stanisław Lubieniecki, Theatrum cometicum...
- Gmina Bierzwnik - Klasztor pocysterski w Bierzwniku
- Wikipedia - Bierzwnik • Mirosławiec • Strzelce Krajeńskie
- Wikipedia - Wandalowie
- Wikipedia (DE) - Albert Kranz • Gottfried Olearius • Cyriacus Spangenberg
- Portal poświęcony meteorytom francuskim - Encyclopédie des météorites françaises autorstwa Pierre-Marie Pelé
- MSMK - Mapa Spadków Materii Kosmicznej na obszar Polski - MSMK astroblemy.pl
 |
Co jeszcze na stronę? (What else to supplement?) (poszukać, uzupełnić …) |
- uporządkować to trochę ;-)
- ? Kesselmeyer ?
- ? Sächsische Chronica Spangenberg - str. 532
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
.jpg&action=edit&redlink=1){kind=link}
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
.jpg&action=edit&redlink=1){kind=link}