O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

Z Wiki.Meteoritica.pl

Wersja z 16:32, 19 lip 2012

Meteoryt z ciekawą historią

Święcany →
Największy fragment meteorytu Święcany
Znalezisko
Lokalizacja	wieś Święcany, gmina Skołyszyn, powiat Jasło, woj. podkarpackie, Polska
Położenie[1]	49°47'29"N, 21°15'28"E
Data	prawdopodobnie początek września 2004 roku
Uwagi	znaleziony wśród żwiru na drodze, ok. 100 m od domu nr 73
Charakterystyka
Typ	chondryt zwyczajny, L/LL5
Masa	8-10 g
Liczba okazów	jeden okaz
Cechy	stopień zwietrzenia W3, zszokowania S2, miejscami zachowane fragmenty skorupy obtopieniowej
Meteoritical Bulletin Database

Sprawcą całego wydarzenia jest właściwie Marcin Mazur z Jasła. Od najmłodszych lat interesował się on astronomią, a z czasem zafascynowały go też meteory. Wolny czas poświęcał na szukanie nowych meteorytów i budowanie kolekcji robiąc zakupy w internecie. Swoją pasją zainteresował siostrzenice i siostrzeńca. Na początku września 2004 roku (taką datę odtworzono później) zainspirowani opowieściami wuja Katarzyna, Małgorzata i Mateusz Depczyńscy podczas jednej ze swych „wypraw poszukiwawczych” przeszukiwali na pobliskie drodze żwir przywieziony w do jej utwardzenia. Żwir przywieziono prawdopodobnie latem 2003 roku z pobliskiej żwirowni w Skołyszynie. Po dwóch tygodniach pokazali swoje „skarby” wujowi. Pośród wielu dziwnych kamieni, jakie wtedy znaleźli, jeden szczególnie zwrócił jego uwagę. Mały kamyk, pokryty rdzą z ziarnami piasku i drobinami łupka, cięższy od innych oraz reagujący na magnes - mógł być upragnionym meteorytem. Znalazła go wśród żwiru na drodze, około 100 metrów od domu nr 73, Kasia Depczyńska (wówczas 12 letnia). Miało to miejsce we wsi Święcany w gminie Skołyszyn, pow. Jasło, woj. podkarpackie.

Po pewnym czasie Marcin Mazur zaintrygowany znaleziskiem przekazał go do zbadania studentowi geologii na Uniwersytecie Jagiellońskim Łukaszowi Bandurowi. Pan Łukasz pisał wtedy pracę magisterską o meteorytach. Przeciął on okaz, wykonał szlif i po wstępnych badaniach orzekł, że jest to meteoryt - jakiś chondryt. Dalsze badania i klasyfikację meteorytu prowadził od 15 grudnia 2005 roku prof. Łukasz Karwowski z Uniwersytetu Śląskiego^[2].

Meteoryt Święcany, bo taką nazwę oficjalnie otrzymał, został sklasyfikowany jako chondryt zwyczajny typu L/LL5, o stopniu zwietrzenia W3 i stopniu zszokowania S2. Pierwotnie ważył prawdopodobnie 8-10 g, obecna masa pozostałego fragmentu wynosi 6,62 g i razem ze szlifem znajduje się w Muzeum Wydziału Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego w Sosnowcu. Jest to 20 zatwierdzony polski meteoryt^[3].

Na przekroju meteorytu widać kilka dobrze zachowanych chondr oraz ziarna piroksenów i oliwinów. Nie stwierdzono występowania kamacytu. Cała faza metaliczna przeszła w wodorotlenki żelaza o zawartości niklu do 5,9% wag. Lokalnie zachowały się na okazie fragmenty skorupy obtopieniowej^[4].

Aby wykluczyć podejrzenia, że okaz może być meteorytem saharyjskim^[5], zrobiono porównania i wnikliwe oględziny - stwierdzono, że nie ma on cech charakterystycznych dla meteorytów saharyjskich. Meteoryt został zarejestrowany w 2008 r., a informację opublikowano w Meteoritical Bulletin 94.

Lokalizacja

(S) wieś Święcany, (*) Skołyszyn

współrzędne znaleziska wg MBD

Meteoryt został znaleziony wśród żwiru na drodze, ok. 100 m od domu nr 73 we wsi Święcany.

Żwir pochodził prawdopodobnie ze żwirowni w pobliskim Skołyszynie.

Galeria

Płytki cienkie (thin slice) z meteorytu Święcany (światło spolaryzowane, nikole skrzyżowane) (fot. Łukasz Karwowski)

Obraz spod mikroskopu polaryzacyjnego

Obraz spod mikroskopu polaryzacyjnego

Obraz spod mikroskopu polaryzacyjnego

Fragment meteorytu Święcany (źródło: Polski Serwis Meteorytów)

Bibliografia

• Karwowski Łukasz, Badur Łukasz, Mazur Marcin, (2008), Meteoryt Święcany. Materiały IV Konferencji Meteorytowej Warszawa-Wyszków 2006, s. 13-17.

• Karwowski Łukasz, Badur Ł., Mazur Marcin, (2009), Meteoryt Święcany. Acta Soc. Metheor. Polon., 1, 2009, s. 44-47.

• Mazur Marcin, (2008), Święcany – meteoryt z ciekawą historią. Meteoryt, nr 3, 2008, s. 3-4.

• +Mazur Marcin, (2008), Święcany – meteoryt z ciekawą historią. Urania–Postępy Astronomii, 6, 2008, s. 274-275.

Przypisy

1. ^ jeśli nie zaznaczono inaczej, podano współrzędne przyjęte w oficjalnej bazie meteorytów Meteoritical Bulletin Database
2. ^ prof. Łukasz Karwowski jest Prezesem Polskiego Towarzystwa Meteorytowego
3. ^ stan - marzec 2011
4. ^ więcej danych o składzie mineralnym meteorytu Święcany we wrześniowym (3) numerze czasopisma Meteoryt z 2008 roku
5. ^ znanych jest kilka przypadków, gdy meteoryty pochodzące z innych źródeł próbowano zgłaszać jako nowe znaleziska. Znany jest przypadek w Niemczech, gdzie jeden z poszukiwaczy próbował zgłosić okaz meteorytu Sikhote-Alin, jako nowe znalezisko (chodzi o meteoryt Inningen, który w 2011 roku został zdyskredytowany (Discredited) w Meteoritical Bulletin). W Polsce też niestety był przypadek, kiedy próbowano zgłosić okaz meteorytu Campo del Cielo, jako nowy polski meteoryt. Również w przypadku dwóch nowych meteorytów Krupe i Jankowo Dolne, wysuwane są podejrzenia o ich 'obcym' pochodzeniu.

Linki zewnętrzne

• Meteoritical Bulletin Database (MBD) - meteoryt Święcany
• Encyclopedia of Meteorites (EoM) - meteoryt Święcany

• Polski Serwis Meteorytów - meteoryt Święcany
• Wikipedia - wsie: Święcany i Skołyszyn