O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

Z Wiki.Meteoritica.pl

Wersja z 22:22, 24 lip 2011

Enkolpion z żelaza meteorytowego

Trepcza – artefakt, krzyż z żelaza meteorytowego

Artefakt - krzyż z 'relikwią' z żelaza meteorytowego

XIII-to wieczny krzyż (Enkolpion^[1]) z Trepczy k. Sanoka.

Z ArtMet

(...) Odkryty enkolpion z Trepczy to kolejny Polski zabytek wykonany co prawda nie z meteorytu ale dla niego. Został odnaleziony podczas badań wykopaliskowych na terenie grodziska Horodyszcze prowadzonych w latach 1996-1997. Odkrywcą tego znaleziska był Dyrektor Muzeum Budownictwa Ludowego Parku Etnograficznego w Sanoku mgr Jerzy Ginalski. XII wieczny Enkolpion z Trepczy z relikwią jest unikatowym relikwiarzem w dodatku dość dobrze zachowanym o prosto zakończonych ramionach. Ma formę pomiędzy krzyżem greckim a łacińskim, na awersie wyobrażenie Ukrzyżowania w formie reliefu wypukłego natomiast na rewersie przedstawienie krzyża także wykonane w formie reliefu. Omawiany przedmiot odbiega od typowo kijowskich enkolpionów nie tylko przez inny rodzaj zakończenia ramion, gdzie powszechnie pojawiają się medaliony ujęte w dwa koliste guziki, on zakończony jest czworokątnie. Ale to nie wszystko, jeżeli chodzi o kompozycje to zgodnie z popularnymi enkolpionami oprócz Ukrzyżowania po drugiej stronie powinien widnieć wizerunek Matki Boskiej. Jak twierdzi J.Glinalski relikwiarz swoim kształtem przypomina, nie które enkolpiony palestyńskie zwane również syryjsko-palestyńskimi. Jednak najciekawszym odkryciem była niewielka relikwia w kształcie trójkątnego klina umieszczona wzdłuż pionowej belki krzyża wewnątrz dwudzielnego relikwiarza, wykonanego wręcz idealnie do kształtu owego reliktu, co może świadczyć o jej niepowtarzalność. Pierwotnie uważana była za fragment drewna z Krzyża Świętego, gdyż nawet jej kształt przypominał drzazgę. Jednak ciemno-grafitowa barwa, metaliczny połysk, znacznie większy ciężar właściwy przyczyniły się do badań laboratoryjnych danego przedmiotu. Analiza badań wykazała, że 90% masy relikwii jest żelazem, a pozostała zawartość pierwiastków takich jak chlor, ołów, miedź, arsen, glinka oraz krzem wyklucza wykonanie tego przedmiotu w okresie wczesnego średniowiecza. Przez zawartość chloru i arsenu zaczęto przypuszczać, że relikwia może być pochodzenia meteorytowego. Po całościowych analizach prowadzonych przez dr Marka Krąpiec potwierdzono dotychczasowe badania i przypisano relikwii pozaziemskie pochodzenie, a dodatkową wyjątkowość owego zabytku stanowi fakt, iż zamieszczony w enkolpionie meteoryt żelazny, pozbawiony jest niklu.

Bibliografia

• +Ginalski J., (1999-2000), Enkolpiony z grodziska Horodyszcze w Trepczy koło Sanoka. Acta Archeologica Carpathica, Tom XXXV, PAN Oddz. Kraków, 1999-2000, s. 211-262.

• Kotowiecki Andrzej, (2003), Polskie zabytki wykonane z żelaza meteorytowego. Materiały, II Seminarium Meteorytowe, Olsztyn 2003, s. 55-64. Plik PDF

• Kotowiecki Andrzej, (2004), Artifacts in Polish collections made of meteoritic iron. Meteoritics and Planetary Science, vol. 39, nr 8, supp., 2004, s. A151-A156. Plik PDF

Przypisy

1. ^ enkolpion - kapsułka, medalion noszony na piersiach przez chrześcijan, zawierający relikwie lub cytaty z Pisma Świętego

Linki zewnętrzne

• ArtMet - Polskie zabytki wykonane z żelaza meteorytowego
• MSMK - Mapa Spadków Materii Kosmicznej na obszar Polski - MSMK astroblemy.pl.
• Wikipedia - Enkolpion.

Co jeszcze na stronie?

• gdzie znajduje się obecnie artefakt?
• rozwinąć