(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)
Częstochowa (artefakty)
Z Wiki.Meteoritica.pl
m (→Grób nr 11) |
m (→Grób nr 1 (bransoleta A)) |
||
| (Nie pokazano 4 wersji pomiędzy niniejszymi.) | |||
| Linia 35: | Linia 35: | ||
<br clear="all"/> | <br clear="all"/> | ||
| - | === Grób nr 1 === | + | === Grób nr 1 (bransoleta A) === |
| - | Grób nr 1 (szkieletowy, męski) w którym znaleziono '''bransoletę nr 3''' (nr inw. Cz.I-9:60) – ''' | + | Grób nr 1 (szkieletowy, męski) w którym znaleziono '''bransoletę nr 3''' (nr inw. Cz.I-9:60) – '''[[Czestochowa Rakow I i II (Częstochowa Raków I i II)|Czestochowa Rakow I]]''' ('''bransoleta A''' wg Jambon et al. 2024) (źródła: [[Szablon:Błaszczyk (1965)|Błaszczyk 1965]]; Archiwum Muzeum Częstochowskiego) |
<gallery caption="" widths="240px" heights="200px" perrow="3"> | <gallery caption="" widths="240px" heights="200px" perrow="3"> | ||
File:Częstochowa-Raków_(Błaszczyk_1965)-rys02-03.jpg|(''Grób nr 1'') '''Rys. 2 i 3.''' {{Wielokropek}} '''artefakt 9''': bransoleta żelazna o przekroju niemal okrągłym, ze stykającymi się końcami; śr. 7,5 cm, gr. 0,7 cm. Cz.I-9:60 ({{Txt2Img|Częstochowa-Raków_(Błaszczyk_1965)-tab01.jpg|tabl. I f}}) | File:Częstochowa-Raków_(Błaszczyk_1965)-rys02-03.jpg|(''Grób nr 1'') '''Rys. 2 i 3.''' {{Wielokropek}} '''artefakt 9''': bransoleta żelazna o przekroju niemal okrągłym, ze stykającymi się końcami; śr. 7,5 cm, gr. 0,7 cm. Cz.I-9:60 ({{Txt2Img|Częstochowa-Raków_(Błaszczyk_1965)-tab01.jpg|tabl. I f}}) | ||
| Linia 48: | Linia 48: | ||
'''Przewodnik po cmentarzysku''' → '''[http://mcz.web2com.pl/przewodnik-po-cmentarzysku/grob-nr-1/poziom-1/ grób nr 1]'''. | '''Przewodnik po cmentarzysku''' → '''[http://mcz.web2com.pl/przewodnik-po-cmentarzysku/grob-nr-1/poziom-1/ grób nr 1]'''. | ||
| + | |||
| + | ;Patrz → artefakty [[Czestochowa Rakow I i II (Częstochowa Raków I i II)]] | ||
<br clear="all"/> | <br clear="all"/> | ||
| - | === Grób nr 11 === | + | === Grób nr 11 (nagolennik D) === |
| - | Grób nr 11 (szkieletowy, żeński) w którym znaleziono '''{{Txt2Img|Częstochowa-Raków_(Błaszczyk_1965)-bransoleta_D.jpg|nagolennik}}''' (bransoletę D) (nr inw. Cz.I-67:60) wg Jambon et al. (2024) (źródła: [[Szablon:Błaszczyk (1965)|Błaszczyk 1965]]; Archiwum Muzeum Częstochowskiego) | + | Grób nr 11 (szkieletowy, żeński) w którym znaleziono '''{{Txt2Img|Częstochowa-Raków_(Błaszczyk_1965)-bransoleta_D.jpg|nagolennik}}''' ('''bransoletę D''') (nr inw. Cz.I-67:60) wg Jambon et al. (2024) (źródła: [[Szablon:Błaszczyk (1965)|Błaszczyk 1965]]; Archiwum Muzeum Częstochowskiego) |
<gallery caption="" widths="240px" heights="200px" perrow="3"> | <gallery caption="" widths="240px" heights="200px" perrow="3"> | ||
File:Częstochowa-Raków_(Błaszczyk_1965)-rys14.jpg|(''Grób nr 11'') '''Rys. 14.''' {{Wielokropek}} '''artefakt 12'''<ref>w Błaszczyk (1965, s. 50) w spisie inwentarza, jest pod numerem '''11'''</ref>: nagolennik z pręta żelaznego o przekroju okrągłym z zaostrzonymi końcami, zachodzącymi na siebie; śr. 6,0 cm, gr. 0,4-0,5 cm. Cz.I-67:60 ({{Txt2Img|Częstochowa-Raków_(Błaszczyk_1965)-tab05.jpg|tabl. V h}}) | File:Częstochowa-Raków_(Błaszczyk_1965)-rys14.jpg|(''Grób nr 11'') '''Rys. 14.''' {{Wielokropek}} '''artefakt 12'''<ref>w Błaszczyk (1965, s. 50) w spisie inwentarza, jest pod numerem '''11'''</ref>: nagolennik z pręta żelaznego o przekroju okrągłym z zaostrzonymi końcami, zachodzącymi na siebie; śr. 6,0 cm, gr. 0,4-0,5 cm. Cz.I-67:60 ({{Txt2Img|Częstochowa-Raków_(Błaszczyk_1965)-tab05.jpg|tabl. V h}}) | ||
| Linia 74: | Linia 76: | ||
<br clear="all"/> | <br clear="all"/> | ||
| - | === Grób nr 62 === | + | === Grób nr 62 (bransoleta B) === |
| - | Grób nr 62 (ciałopalny, podwójny) w którym znaleziono '''bransoletę nr 4''' (nr inw. Cz.I-294:61) – ''' | + | Grób nr 62 (ciałopalny, podwójny) w którym znaleziono '''bransoletę nr 4''' (nr inw. Cz.I-294:61) – '''[[Czestochowa Rakow I i II (Częstochowa Raków I i II)|Czestochowa Rakow II]]''' ('''bransoleta B''' wg Jambon et al. 2024) (źródła: [[Szablon:Błaszczyk (1965)|Błaszczyk 1965]]; Archiwum Muzeum Częstochowskiego) |
<gallery caption="" widths="240px" heights="200px" perrow="3"> | <gallery caption="" widths="240px" heights="200px" perrow="3"> | ||
File:Częstochowa-Raków_(Błaszczyk_1965)-rys80.jpg|(''Grób nr 62'') '''Rys. 80.''' {{Wielokropek}} '''artefakt 17''': bransoleta żelazna z pręta o przekroju płasko wypukłym, śr. 7,0 cm. Cz.I-294:61 ({{Txt2Img|Częstochowa-Raków_(Błaszczyk_1965)-tab23.jpg|tabl. XXIII l}}) | File:Częstochowa-Raków_(Błaszczyk_1965)-rys80.jpg|(''Grób nr 62'') '''Rys. 80.''' {{Wielokropek}} '''artefakt 17''': bransoleta żelazna z pręta o przekroju płasko wypukłym, śr. 7,0 cm. Cz.I-294:61 ({{Txt2Img|Częstochowa-Raków_(Błaszczyk_1965)-tab23.jpg|tabl. XXIII l}}) | ||
| Linia 85: | Linia 87: | ||
File:Czestochowa Rakow II.jpg|Czestochowa Rakow II – karta inwentarzowa (Cz.I-294:61) | File:Czestochowa Rakow II.jpg|Czestochowa Rakow II – karta inwentarzowa (Cz.I-294:61) | ||
</gallery> | </gallery> | ||
| + | |||
| + | ;Patrz → artefakty [[Czestochowa Rakow I i II (Częstochowa Raków I i II)]] | ||
<br clear="all"/> | <br clear="all"/> | ||
| - | === Grób nr 71 === | + | === Grób nr 71 (bransoleta C) === |
Opis wg Jambon et al. (2024) ('''bransoleta C''' wg Jambon et al. 2024): | Opis wg Jambon et al. (2024) ('''bransoleta C''' wg Jambon et al. 2024): | ||
| Linia 114: | Linia 118: | ||
File:Częstochowa_artefakty_(MCz)-bransoleta_C.jpg|'''Bransoleta C''' (źródło: Muzeum Częstochowskie) | File:Częstochowa_artefakty_(MCz)-bransoleta_C.jpg|'''Bransoleta C''' (źródło: Muzeum Częstochowskie) | ||
File:Częstochowa-Raków_(czestochowa_pl)-bransoleta_C.jpg|Bransoleta C na wystawie „''Częstochowa – spojrzenie w przeszłość''” w częstochowskim Ratuszu w 2024 roku | File:Częstochowa-Raków_(czestochowa_pl)-bransoleta_C.jpg|Bransoleta C na wystawie „''Częstochowa – spojrzenie w przeszłość''” w częstochowskim Ratuszu w 2024 roku | ||
| - | File:Częstochowa_artefakty_(Jambon_2024)-fig01-p3-4.jpg|''Fig. 1.'' (fragment) ''{{Wielokropek}} Bracelets (A-B-C) and anklering (D) from Częstochowa-Raków made of meteoritic iron (3). Pin fragment (E) from Częstochowa-Mirów (4). Drawing by K. Dzięgielewski.''File:Częstochowa-Raków_(Kosiński_2007)-grób_nr_71.jpg|(''Grób nr 71'') '''Bransoleta C''' (4) obok czaszki (źródło: Kosiński et al. 2007) | + | File:Częstochowa_artefakty_(Jambon_2024)-fig01-p3-4.jpg|''Fig. 1.'' (fragment) ''{{Wielokropek}} Bracelets (A-B-C) and anklering (D) from Częstochowa-Raków made of meteoritic iron (3). Pin fragment (E) from Częstochowa-Mirów (4). Drawing by K. Dzięgielewski.'' |
| + | File:Częstochowa-Raków_(Kosiński_2007)-grób_nr_71.jpg|(''Grób nr 71'') '''Bransoleta C''' (4) obok czaszki (źródło: Kosiński et al. 2007) | ||
File:Częstochowa-Raków_(Szczepanek_2007)-czaszka.jpg|Czaszka z grobu nr 71 (źródło: Szczepanek 2007) | File:Częstochowa-Raków_(Szczepanek_2007)-czaszka.jpg|Czaszka z grobu nr 71 (źródło: Szczepanek 2007) | ||
</gallery> | </gallery> | ||
| Linia 122: | Linia 127: | ||
== Cmentarzysko Częstochowa-Mirów == | == Cmentarzysko Częstochowa-Mirów == | ||
| - | === Grób nr 8 === | + | === Grób nr 8 (szpila E) === |
Opis wg Jambon et al. (2024): | Opis wg Jambon et al. (2024): | ||
Aktualna wersja na dzień 12:23, 31 sty 2025
 |
Strona w budowie (Site under construction) Jeszcze to chwilę potrwa (It will take a while) |
Hasło powstało dzięki wydatnej pomocy ze strony Macieja Kosińskiego, Kierownika Działu Archeologii Muzeum Częstochowskiego.
Spis treści |
Pięć artefaktów z żelaza meteorytowego!
- Artefakty z żelaza meteorytowego zidentyfikowane w zbiorach Muzeum Częstochowskiego
| Artefakt | cmentarzysko/grób | Zimny (1965) | Jambon et al. (2024) | nr inwentarzowy |
|---|---|---|---|---|
| bransoleta | Raków/grób nr 1 | bransoleta 3 | bransoleta A | Cz.I-9:60 |
| pierścień na kostkę (nagolennik) | Raków/grób nr 11 | – | bransoleta D | Cz.I-67:60 |
| bransoleta | Raków/grób nr 62 | bransoleta 4 | bransoleta B | Cz.I-294:61 |
| bransoleta | Raków/grób nr 71 | – | bransoleta C | Cz.I 252/2:4 |
| szpila | Mirów/grób nr 8 | – | szpila E | CzMirów 3440/9 |
- Wszystkie pięć artefaktów
-fig01-p3-4.jpg) Fig. 1. (fragment) (…) Bracelets (A-B-C) and anklering (D) from Częstochowa-Raków made of meteoritic iron (3). Pin fragment (E) from Częstochowa-Mirów (4). Drawing by K. Dzięgielewski. |
Cmentarzysko Częstochowa-Raków
-rys01.jpg)
Grób nr 1 (bransoleta A)
Grób nr 1 (szkieletowy, męski) w którym znaleziono bransoletę nr 3 (nr inw. Cz.I-9:60) – Czestochowa Rakow I (bransoleta A wg Jambon et al. 2024) (źródła: Błaszczyk 1965; Archiwum Muzeum Częstochowskiego)
-rys02-03.jpg) (Grób nr 1) Rys. 2 i 3. (…) artefakt 9: bransoleta żelazna o przekroju niemal okrągłym, ze stykającymi się końcami; śr. 7,5 cm, gr. 0,7 cm. Cz.I-9:60 (tabl. I f) |
_(AMCz).jpg) Grób nr 1 (źródło: Archiwum Muzeum Częstochowskiego) |
_(AMCz).jpg) Bransoleta z żelaza meteorytowego na członach palców prawej ręki (źródło: Archiwum Muzeum Częstochowskiego) |
-tab01.jpg) Tabl. I. (…) artefakt f |
 Czestochowa Rakow I – karta inwentarzowa (Cz.I-9:60) |
-1_(AMCz).jpg) Cmentarzysko; widok na groby nr 1 i 11 (źródło: Archiwum Muzeum Częstochowskiego) |
Przewodnik po cmentarzysku → grób nr 1.
- Patrz → artefakty Czestochowa Rakow I i II (Częstochowa Raków I i II)
Grób nr 11 (nagolennik D)
Grób nr 11 (szkieletowy, żeński) w którym znaleziono nagolennik (bransoletę D) (nr inw. Cz.I-67:60) wg Jambon et al. (2024) (źródła: Błaszczyk 1965; Archiwum Muzeum Częstochowskiego)
-fot16.jpg) Grób nr 11 |
_(AMCz).jpg) Grób nr 11 (źródło: Archiwum Muzeum Częstochowskiego) |
|
-fot17.jpg) Układ naczyń |
-fot18.jpg) Fragmenty czaszki i naszyjnik |
-fot19.jpg) Żelazne nagolenniki; po lewej pierścień na kostkę (nagolennik) z żelaza meteorytowego |
-tab05.jpg) Tabl. V. (…) artefakt h |
-bransoleta_D.jpg) (tabl. V. fragment) |
-tab06.jpg) Tabl. VI. |
-nagolennik_D.jpg) Nagolennik D (bransoleta D) (źródło: Muzeum Częstochowskie) |
-1_(AMCz).jpg) Witold Hensel przy grobie nr 11 (źródło: Archiwum Muzeum Częstochowskiego) |
-rys14.jpg)
Przewodnik po cmentarzysku → grób nr 11.
W listopadzie 2024 roku w Muzeum Częstochowskim została otwarta nowa wystawa stała poświęcona dziejom miasta i okolic „Częstochowa - spojrzenie w przeszłość”. Jednym z eksponatów jest nagolennik D (bransoleta D), której zdjęcie można zobaczyć, m.in. tu → zdjęcie.
Grób nr 62 (bransoleta B)
Grób nr 62 (ciałopalny, podwójny) w którym znaleziono bransoletę nr 4 (nr inw. Cz.I-294:61) – Czestochowa Rakow II (bransoleta B wg Jambon et al. 2024) (źródła: Błaszczyk 1965; Archiwum Muzeum Częstochowskiego)
-rys80.jpg) (Grób nr 62) Rys. 80. (…) artefakt 17: bransoleta żelazna z pręta o przekroju płasko wypukłym, śr. 7,0 cm. Cz.I-294:61 (tabl. XXIII l) |
_(AMCz).jpg) Grób nr 62 (źródło: Archiwum Muzeum Częstochowskiego) |
-fot82.jpg) Rozmieszczenie przedmiotów metalowych (po prawej bransoleta z żelaza meteorytowego) |
-tab23.jpg) Tabl. XXIII. (…) artefakt l |
-tab24.jpg) Tabl. XXIV. |
 Czestochowa Rakow II – karta inwentarzowa (Cz.I-294:61) |
- Patrz → artefakty Czestochowa Rakow I i II (Częstochowa Raków I i II)
Grób nr 71 (bransoleta C)
Opis wg Jambon et al. (2024) (bransoleta C wg Jambon et al. 2024):
- Grób 71 – pochówek inhumacyjny (odkryty podczas renowacji budynku Rezerwatu Archeologicznego; Kosiński, Wieczorek-Szmal 2007b, s. 45-49[2])
- Na głębokości około 100 cm od posadzki w holu budynku zarysowała się w warstwie piasku jama grobowa zorientowana na osi północ-południe o wymiarach 250x50 cm. W północnej części jamy znajdowały się kamienie pierwszej warstwy brukowej, poniżej w kolejnej warstwie kamieni znaleziono fragmenty ceramiki, a w południowej części pojawiły się kości czaszki. Po usunięciu kamieni na głębokości 120–140 cm odsłonięto kości szkieletu. Ich układ wskazuje, że zmarły został złożony w pozycji na plecach, z głową skierowaną na południe i rękami wyprostowanymi wzdłuż tułowia.
- W pobliżu czaszki znaleziono brązową szpilę (4), a na kręgach szyjnych naszyjnik z brązu (6). Na kości przedramienia prawej ręki znajdowała się żelazna bransoleta (7), obok leżał żelazny nóż (5), a w okolicy kości udowej umieszczony był kieł świni (8). W południowej części jamy, w pobliżu głowy zmarłego, znajdowała się czerpak (3). Dwa kolejne naczynia, misa (2) i garnek (1), umieszczono w północnej części jamy grobowej.
- Inwentarz:
- Owalny garnek z wklęsłym dnem, M.Cz.I 252/2:1
- Półkulista misa z krawędzią wywiniętą do wewnątrz, M.Cz.I 252/2:2
- Półkulisty czerpak z wklęsłym dnem, M.Cz.I 252/2:9
- Szpila z brązu, długość 12 cm, M.Cz.I 252/2:5
- Nóż żelazny, M.Cz.I 252/2:3
- Naszyjnik z brązu, M.Cz.I.x
- (meteorytowa) bransoleta żelazna, M.Cz.I 252/2:4
- Złamany kieł świni (?), M.Cz.I 252/2:7
- Analiza antropologiczna:
- Wiek: dorosły (Adultus)
- Płeć: mężczyzna
Grób nr 71 (szkieletowy) w którym znaleziono bransoletę C (nr inw. Cz.I 252/2:4) (źródło: Jambon et al. 2024)
-bransoleta_C.jpg) Bransoleta C (źródło: Muzeum Częstochowskie) |
-bransoleta_C.jpg) Bransoleta C na wystawie „Częstochowa – spojrzenie w przeszłość” w częstochowskim Ratuszu w 2024 roku |
Fig. 1. (fragment) (…) Bracelets (A-B-C) and anklering (D) from Częstochowa-Raków made of meteoritic iron (3). Pin fragment (E) from Częstochowa-Mirów (4). Drawing by K. Dzięgielewski. |
-gr%C3%B3b_nr_71.jpg) (Grób nr 71) Bransoleta C (4) obok czaszki (źródło: Kosiński et al. 2007) |
-czaszka.jpg) Czaszka z grobu nr 71 (źródło: Szczepanek 2007) |
Cmentarzysko Częstochowa-Mirów
Grób nr 8 (szpila E)
Opis wg Jambon et al. (2024):
- Grób 8 – prawdopodobnie pochówek inhumacyjny (Młodkowska-Przepiórowska 1995, s. 8-9, ryc. 4, tablica I:10–14[2])
- Dane dotyczące tego grobu w dokumentacji terenowej są niejasne (trzy groby zostały opisane jako nr 8), dlatego nie podajemy szczegółowego opisu grobu, jego inwentarza ani analizy antropologicznej.
Grób nr 8 (szkieletowy?) w którym znaleziono szpilę E (nr inw. CzMirów 3440/9) (źródło: Jambon et al. 2024)
-szpila_E.jpg) Szpila E (źródło: Muzeum Częstochowskie) |
-figA2-4.jpg) Figure A2:4. Częstochowa-Mirów, grave 8. Pin E (Cz-3440/9). Micro CT image (longitudinal section) |
Bibliografia
- Błaszczyk Włodzimierz, (1965), Cmentarzysko Kultury Łużyckiej w Częstochowie-Rakowie (The Cemetery of Lusation Culture at Częstochowa-Raków), w: Wł. Błaszczyk (red.), Cmentarzysko kultury łużyckiej w Częstochowie-Rakowie, Rocznik Muzeum w Częstochowie, I, Częstochowa 1965, s. 25-224 (ilustracje).[3] Zbiory W&W.
- Jambon Albert, Bielińska Gerta, Kosiński Maciej, Wieczorek-Szmal Magdalena, Miśta-Jakubowska Ewelina, Tarasiuk Jacek, Dzięgielewski Karol, (2024), Heavenly metal for the commoners: Meteoritic irons from the Early Iron Age cemeteries in Częstochowa (Poland), Journal of Archaeological Science: Reports, 62, april 2025, ss. 11 (abstrakt).[4][5] Plik doi.
- Kosiński Maciej, Wieczorek-Szmal Magdalena, (2007), Materiały z badań ratowniczych w 2001 r. na cmentarzysku kultury łużyckiej w Częstochowie-Rakowie (Materials from Rescue Research in 2001 at the Lusatian Culture Cemetery in Częstochowa-Raków), Rocznik Muzeum Częstochowskiego, 8, 2007, s. 43-56.
- Szczepanek Anita, (2007), Analiza antropologiczna szczątków kostnych z Częstochowy-Rakowa – badania z 2001 r. (Anthropological analysis of bone fragments from the Częstochowa-Rakow cemetery – examination in 2001), Rocznik Muzeum Częstochowskiego, 8, 2007, s. 57-61.
- Zimny Jerzy, (1965), Metaloznawcze badania halsztackich wyrobów żelaznych z Częstochowy-Rakowa (Metallographic Investigations of the Hallstatt Iron Ware from Częstochowa-Raków), w: Wł. Błaszczyk (red.), Cmentarzysko kultury łużyckiej w Częstochowie-Rakowie, Rocznik Muzeum w Częstochowie, I, Częstochowa 1965, s. 329-400. Zbiory W&W.
Przypisy
Zobacz również
- artefakty Czestochowa Rakow I i II (Częstochowa Raków I i II)
- artefakty Częstochowa Raków, Częstochowa Mirów
- Muzeum Częstochowskie
- Muzeum Częstochowskie/Galerie
Linki zewnętrzne
- Muzeum Częstochowskie – Rezerwat Archeologiczny: Przewodnik po cmentarzysku
- Portal czestochowa.pl – NOWE SPOJRZENIE W CZĘSTOCHOWSKĄ PRZESZŁOŚĆ
