Częstochowa (artefakty)

Z Wiki.Meteoritica.pl

(Różnice między wersjami)

Aktualna wersja na dzień 12:23, 31 sty 2025

1i

Hasło powstało dzięki wydatnej pomocy ze strony Macieja Kosińskiego, Kierownika Działu Archeologii Muzeum Częstochowskiego.

Spis treści

1 Pięć artefaktów z żelaza meteorytowego!
2 Cmentarzysko Częstochowa-Raków
3 Cmentarzysko Częstochowa-Mirów
- 3.1 Grób nr 8 (szpila E)
4 Bibliografia
5 Przypisy
6 Zobacz również
7 Linki zewnętrzne

Pięć artefaktów z żelaza meteorytowego!

Artefakty z żelaza meteorytowego zidentyfikowane w zbiorach Muzeum Częstochowskiego

Artefakt	cmentarzysko/grób	Zimny (1965)	Jambon et al. (2024)	nr inwentarzowy
bransoleta	Raków/grób nr 1	bransoleta 3	bransoleta A	Cz.I-9:60
pierścień na kostkę (nagolennik)	Raków/grób nr 11	–	bransoleta D	Cz.I-67:60
bransoleta	Raków/grób nr 62	bransoleta 4	bransoleta B	Cz.I-294:61
bransoleta	Raków/grób nr 71	–	bransoleta C	Cz.I 252/2:4
szpila	Mirów/grób nr 8	–	szpila E	CzMirów 3440/9

Wszystkie pięć artefaktów

Fig. 1. (fragment) (…) Bracelets (A-B-C) and anklering (D) from Częstochowa-Raków made of meteoritic iron (3). Pin fragment (E) from Częstochowa-Mirów (4). Drawing by K. Dzięgielewski.

Cmentarzysko Częstochowa-Raków

Schemat rozmieszczenia grobów na cmentarzysku Częstochowa-Raków (źródło: Kapica 1965)

Grób nr 1 (bransoleta A)

Grób nr 1 (szkieletowy, męski) w którym znaleziono bransoletę nr 3 (nr inw. Cz.I-9:60) – Czestochowa Rakow I (bransoleta A wg Jambon et al. 2024) (źródła: Błaszczyk 1965; Archiwum Muzeum Częstochowskiego)

(Grób nr 1) Rys. 2 i 3. (…) artefakt 9: bransoleta żelazna o przekroju niemal okrągłym, ze stykającymi się końcami; śr. 7,5 cm, gr. 0,7 cm. Cz.I-9:60 (tabl. I f)	Grób nr 1 (źródło: Archiwum Muzeum Częstochowskiego)	Bransoleta z żelaza meteorytowego na członach palców prawej ręki (źródło: Archiwum Muzeum Częstochowskiego)
Tabl. I. (…) artefakt f	Czestochowa Rakow I – karta inwentarzowa (Cz.I-9:60)	Cmentarzysko; widok na groby nr 1 i 11 (źródło: Archiwum Muzeum Częstochowskiego)

Przewodnik po cmentarzysku → grób nr 1.

Patrz → artefakty Czestochowa Rakow I i II (Częstochowa Raków I i II)

Grób nr 11 (nagolennik D)

Grób nr 11 (szkieletowy, żeński) w którym znaleziono nagolennik (bransoletę D) (nr inw. Cz.I-67:60) wg Jambon et al. (2024) (źródła: Błaszczyk 1965; Archiwum Muzeum Częstochowskiego)

(Grób nr 11) Rys. 14. (…) artefakt 12^[1]: nagolennik z pręta żelaznego o przekroju okrągłym z zaostrzonymi końcami, zachodzącymi na siebie; śr. 6,0 cm, gr. 0,4-0,5 cm. Cz.I-67:60 (tabl. V h)	Grób nr 11	Grób nr 11 (źródło: Archiwum Muzeum Częstochowskiego)
Układ naczyń	Fragmenty czaszki i naszyjnik	Żelazne nagolenniki; po lewej pierścień na kostkę (nagolennik) z żelaza meteorytowego
Tabl. V. (…) artefakt h	(tabl. V. fragment)	Tabl. VI.
Nagolennik D (bransoleta D) (źródło: Muzeum Częstochowskie)	Witold Hensel przy grobie nr 11 (źródło: Archiwum Muzeum Częstochowskiego)

Przewodnik po cmentarzysku → grób nr 11.

W listopadzie 2024 roku w Muzeum Częstochowskim została otwarta nowa wystawa stała poświęcona dziejom miasta i okolic „Częstochowa - spojrzenie w przeszłość”. Jednym z eksponatów jest nagolennik D (bransoleta D), której zdjęcie można zobaczyć, m.in. tu → zdjęcie.

Grób nr 62 (bransoleta B)

Grób nr 62 (ciałopalny, podwójny) w którym znaleziono bransoletę nr 4 (nr inw. Cz.I-294:61) – Czestochowa Rakow II (bransoleta B wg Jambon et al. 2024) (źródła: Błaszczyk 1965; Archiwum Muzeum Częstochowskiego)

(Grób nr 62) Rys. 80. (…) artefakt 17: bransoleta żelazna z pręta o przekroju płasko wypukłym, śr. 7,0 cm. Cz.I-294:61 (tabl. XXIII l)	Grób nr 62 (źródło: Archiwum Muzeum Częstochowskiego)	Rozmieszczenie przedmiotów metalowych (po prawej bransoleta z żelaza meteorytowego)
Tabl. XXIII. (…) artefakt l	Tabl. XXIV.	Czestochowa Rakow II – karta inwentarzowa (Cz.I-294:61)

Patrz → artefakty Czestochowa Rakow I i II (Częstochowa Raków I i II)

Grób nr 71 (bransoleta C)

Opis wg Jambon et al. (2024) (bransoleta C wg Jambon et al. 2024):

Grób 71 – pochówek inhumacyjny (odkryty podczas renowacji budynku Rezerwatu Archeologicznego; Kosiński, Wieczorek-Szmal 2007b, s. 45-49^[2])

Na głębokości około 100 cm od posadzki w holu budynku zarysowała się w warstwie piasku jama grobowa zorientowana na osi północ-południe o wymiarach 250x50 cm. W północnej części jamy znajdowały się kamienie pierwszej warstwy brukowej, poniżej w kolejnej warstwie kamieni znaleziono fragmenty ceramiki, a w południowej części pojawiły się kości czaszki. Po usunięciu kamieni na głębokości 120–140 cm odsłonięto kości szkieletu. Ich układ wskazuje, że zmarły został złożony w pozycji na plecach, z głową skierowaną na południe i rękami wyprostowanymi wzdłuż tułowia.

W pobliżu czaszki znaleziono brązową szpilę (4), a na kręgach szyjnych naszyjnik z brązu (6). Na kości przedramienia prawej ręki znajdowała się żelazna bransoleta (7), obok leżał żelazny nóż (5), a w okolicy kości udowej umieszczony był kieł świni (8). W południowej części jamy, w pobliżu głowy zmarłego, znajdowała się czerpak (3). Dwa kolejne naczynia, misa (2) i garnek (1), umieszczono w północnej części jamy grobowej.

Inwentarz:

Owalny garnek z wklęsłym dnem, M.Cz.I 252/2:1
Półkulista misa z krawędzią wywiniętą do wewnątrz, M.Cz.I 252/2:2
Półkulisty czerpak z wklęsłym dnem, M.Cz.I 252/2:9
Szpila z brązu, długość 12 cm, M.Cz.I 252/2:5
Nóż żelazny, M.Cz.I 252/2:3
Naszyjnik z brązu, M.Cz.I.x
(meteorytowa) bransoleta żelazna, M.Cz.I 252/2:4
Złamany kieł świni (?), M.Cz.I 252/2:7

Analiza antropologiczna:

Wiek: dorosły (Adultus)
Płeć: mężczyzna

Grób nr 71 (szkieletowy) w którym znaleziono bransoletę C (nr inw. Cz.I 252/2:4) (źródło: Jambon et al. 2024)

Bransoleta C (źródło: Muzeum Częstochowskie)	Bransoleta C na wystawie „Częstochowa – spojrzenie w przeszłość” w częstochowskim Ratuszu w 2024 roku	Fig. 1. (fragment) (…) Bracelets (A-B-C) and anklering (D) from Częstochowa-Raków made of meteoritic iron (3). Pin fragment (E) from Częstochowa-Mirów (4). Drawing by K. Dzięgielewski.
(Grób nr 71) Bransoleta C (4) obok czaszki (źródło: Kosiński et al. 2007)	Czaszka z grobu nr 71 (źródło: Szczepanek 2007)

Cmentarzysko Częstochowa-Mirów

Grób nr 8 (szpila E)

Opis wg Jambon et al. (2024):

Grób 8 – prawdopodobnie pochówek inhumacyjny (Młodkowska-Przepiórowska 1995, s. 8-9, ryc. 4, tablica I:10–14^[2])

Dane dotyczące tego grobu w dokumentacji terenowej są niejasne (trzy groby zostały opisane jako nr 8), dlatego nie podajemy szczegółowego opisu grobu, jego inwentarza ani analizy antropologicznej.

Grób nr 8 (szkieletowy?) w którym znaleziono szpilę E (nr inw. CzMirów 3440/9) (źródło: Jambon et al. 2024)

Szpila E (źródło: Muzeum Częstochowskie)

Figure A2:4. Częstochowa-Mirów, grave 8. Pin E (Cz-3440/9). Micro CT image (longitudinal section)

Bibliografia

Błaszczyk Włodzimierz, (1965), Cmentarzysko Kultury Łużyckiej w Częstochowie-Rakowie (The Cemetery of Lusation Culture at Częstochowa-Raków), w: Wł. Błaszczyk (red.), Cmentarzysko kultury łużyckiej w Częstochowie-Rakowie, Rocznik Muzeum w Częstochowie, I, Częstochowa 1965, s. 25-224 (ilustracje).^[3] Zbiory W&W.

Jambon Albert, Bielińska Gerta, Kosiński Maciej, Wieczorek-Szmal Magdalena, Miśta-Jakubowska Ewelina, Tarasiuk Jacek, Dzięgielewski Karol, (2024), Heavenly metal for the commoners: Meteoritic irons from the Early Iron Age cemeteries in Częstochowa (Poland), Journal of Archaeological Science: Reports, 62, april 2025, ss. 11 (abstrakt).^[4]^[5] Plik doi.

Kosiński Maciej, Wieczorek-Szmal Magdalena, (2007), Materiały z badań ratowniczych w 2001 r. na cmentarzysku kultury łużyckiej w Częstochowie-Rakowie (Materials from Rescue Research in 2001 at the Lusatian Culture Cemetery in Częstochowa-Raków), Rocznik Muzeum Częstochowskiego, 8, 2007, s. 43-56.

Szczepanek Anita, (2007), Analiza antropologiczna szczątków kostnych z Częstochowy-Rakowa – badania z 2001 r. (Anthropological analysis of bone fragments from the Częstochowa-Rakow cemetery – examination in 2001), Rocznik Muzeum Częstochowskiego, 8, 2007, s. 57-61.

Zimny Jerzy, (1965), Metaloznawcze badania halsztackich wyrobów żelaznych z Częstochowy-Rakowa (Metallographic Investigations of the Hallstatt Iron Ware from Częstochowa-Raków), w: Wł. Błaszczyk (red.), Cmentarzysko kultury łużyckiej w Częstochowie-Rakowie, Rocznik Muzeum w Częstochowie, I, Częstochowa 1965, s. 329-400. Zbiory W&W.

Przypisy

^ w Błaszczyk (1965, s. 50) w spisie inwentarza, jest pod numerem 11
^ ^a ^b pozycje bibliograficzne w Jambon et al. (2024)
^ informacje o artefaktach z żelaza meteorytowego, patrz → Częstochowa (artefakty)
^ patrz → Częstochowa (artefakty), → Częstochowa Raków, Częstochowa Mirów
^ draft (preprint article) publikacji przed recenzją zgłoszony w marcu 2024 roku; Jambon Albert, Bielińska Gerta, Kosinski Maciej, Wieczorek-Szmal Magdalena, Dziegielewski Karol, (2024), Heavenly Metal for the Commoners: Old and New Meteoritic Irons from the Early Iron Age Cemeteries in Częstochowa (Poland), Social Science Research Network (SSRN), 2024, ss. 18; plik doi

Zobacz również

Linki zewnętrzne

Muzeum Częstochowskie – Rezerwat Archeologiczny: Przewodnik po cmentarzysku
Portal czestochowa.pl – NOWE SPOJRZENIE W CZĘSTOCHOWSKĄ PRZESZŁOŚĆ

[0] w Błaszczyk (1965, s. 50) w spisie inwentarza, jest pod numerem 11

[Jambon_sources-1] zycje bibliograficzne w Jambon et al. (2024)

[2] rmacje o artefaktach z żelaza meteorytowego, patrz → Częstochowa (artefakty)

[3] trz → Częstochowa (artefakty), → Częstochowa Raków, Częstochowa Mirów

[4] raft (preprint article) publikacji przed recenzją zgłoszony w marcu 2024 roku; Jambon Albert, Bielińska Gerta, Kosinski Maciej, Wieczorek-Szmal Magdalena, Dziegielewski Karol, (2024), Heavenly Metal for the Commoners: Old and New Meteoritic Irons from the Early Iron Age Cemeteries in Częstochowa (Poland), Social Science Research Network (SSRN), 2024, ss. 18; plik doi

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
 {{Strona w budowie}}
+__NOTOC__
+{{VerifyLevel|level=1i}}
-'''''Grób nr 1''''' (szkieletowy) w którym znaleziono '''bransoletę nr 3''' (Cz.I-9:60) – '''{{Txt2Img|Czestochowa_Rakow_I.jpg|Czestochowa Rakow I}}''' ('''bransolta A''' wg Jambon et al. 2024)
+{{Sparse-b}}Hasło powstało dzięki wydatnej pomocy ze strony Macieja Kosińskiego, Kierownika Działu Archeologii Muzeum Częstochowskiego.{{Sparse-e}}
+{{TOC My}}
+== Pięć artefaktów z żelaza meteorytowego! ==
+;Artefakty z żelaza meteorytowego zidentyfikowane w zbiorach Muzeum Częstochowskiego:
+{| {{Koblitz Repository |max-width=800px}}
+! Artefakt !! cmentarzysko/grób !! Zimny (1965) !! Jambon et al. (2024) !! nr inwentarzowy
+|-
+| bransoleta || Raków/grób nr 1 || '''bransoleta 3''' || '''bransoleta A''' || Cz.I-9:60
+|-
+| pierścień na kostkę (nagolennik) || Raków/grób nr 11 || – || '''bransoleta D''' || Cz.I-67:60
+|-
+| bransoleta || Raków/grób nr 62 || '''bransoleta 4''' || '''bransoleta B''' || Cz.I-294:61
+|-
+| bransoleta || Raków/grób nr 71 || – || '''bransoleta C''' || Cz.I 252/2:4
+|-
+| szpila || Mirów/grób nr 8 || – || '''szpila E''' || CzMirów 3440/9
+|}
+;Wszystkie pięć artefaktów:
+<gallery caption="" widths="440px" heights="120px" perrow="3">
+File:Częstochowa_artefakty_(Jambon_2024)-fig01-p3-4.jpg|''Fig. 1.'' (fragment) ''{{Wielokropek}} Bracelets (A-B-C) and anklering (D) from Częstochowa-Raków made of meteoritic iron (3). Pin fragment (E) from Częstochowa-Mirów (4). Drawing by K.&nbsp;Dzięgielewski.''
+</gallery>
+== Cmentarzysko Częstochowa-Raków ==
+[[Image:Częstochowa-Raków_(Kapica_1965)-rys01.jpg|thumb|left|480px|Schemat rozmieszczenia grobów na cmentarzysku Częstochowa-Raków (źródło: Kapica 1965)]]
+<br clear="all"/>
+=== Grób nr 1 (bransoleta A) ===
+Grób nr 1 (szkieletowy, męski) w którym znaleziono '''bransoletę nr 3''' (nr inw. Cz.I-9:60) – '''[[Czestochowa Rakow I i II (Częstochowa Raków I i II)|Czestochowa Rakow&nbsp;I]]''' ('''bransoleta&nbsp;A''' wg Jambon et&nbsp;al. 2024) (źródła: [[Szablon:Błaszczyk (1965)|Błaszczyk 1965]]; Archiwum Muzeum Częstochowskiego)
 <gallery caption="" widths="240px" heights="200px" perrow="3">
-File:Częstochowa-Raków_(Błaszczyk_1965)-rys02-03.jpg|'''Rys. 2.''' Artefakt '''9''': bransoleta żelazna o przekroju niemal okrągłym, ze stykającymi się końcami; śr. 7,5 cm, gr. 0,7 cm. Cz.I-9:60 ({{Txt2Img|Częstochowa-Raków_(Błaszczyk_1965)-tab01.jpg|tabl. I f}})
+File:Częstochowa-Raków_(Błaszczyk_1965)-rys02-03.jpg|(''Grób nr 1'') '''Rys. 2 i 3.''' {{Wielokropek}} '''artefakt&nbsp;9''': bransoleta żelazna o&nbsp;przekroju niemal okrągłym, ze stykającymi się końcami; śr.&nbsp;7,5&nbsp;cm, gr.&nbsp;0,7&nbsp;cm. Cz.I-9:60 ({{Txt2Img|Częstochowa-Raków_(Błaszczyk_1965)-tab01.jpg|tabl.&nbsp;I&nbsp;f}})
-File:Częstochowa-Raków_(Błaszczyk_1965)-fot01.jpg|Grób nr 1
+File:Rezerwat_Archeologiczny_(grób_nr_1)_(AMCz).jpg|Grób nr 1 (źródło: Archiwum Muzeum Częstochowskiego)
-File:Częstochowa-Raków_(Błaszczyk_1965)-fot02.jpg|Bransoleta żelazna na członach palców prawej ręki
+File:Rezerwat_Archeologiczny_(grób_nr_1_bransoleta)_(AMCz).jpg|'''Bransoleta z żelaza meteorytowego''' na członach palców prawej ręki (źródło: Archiwum Muzeum Częstochowskiego)
-File:Częstochowa-Raków_(Błaszczyk_1965)-tab01.jpg|'''Tabl. I.''' Artefakt '''f'''
+File:Częstochowa-Raków_(Błaszczyk_1965)-tab01.jpg|'''Tabl. I.''' {{Wielokropek}} '''artefakt&nbsp;f'''
+File:Czestochowa Rakow I.jpg|Czestochowa Rakow I – karta inwentarzowa (Cz.I-9:60)
+File:Rezerwat_Archeologiczny_(cmentarzysko)-1_(AMCz).jpg|Cmentarzysko; widok na groby nr&nbsp;1 i&nbsp;11 (źródło: Archiwum Muzeum Częstochowskiego)
 </gallery>
+'''Przewodnik po cmentarzysku''' → '''[http://mcz.web2com.pl/przewodnik-po-cmentarzysku/grob-nr-1/poziom-1/ grób nr 1]'''.
-'''''Grób nr 11''''' (szkieletowy) w którym znaleziono '''bransoletę D''' wg Jambon et al. (2024)
+;Patrz → artefakty [[Czestochowa Rakow I i II (Częstochowa Raków I i II)]]
+<br clear="all"/>
+=== Grób nr 11 (nagolennik D) ===
+Grób nr 11 (szkieletowy, żeński) w którym znaleziono '''{{Txt2Img|Częstochowa-Raków_(Błaszczyk_1965)-bransoleta_D.jpg|nagolennik}}''' ('''bransoletę&nbsp;D''') (nr&nbsp;inw. Cz.I-67:60) wg Jambon et&nbsp;al. (2024) (źródła: [[Szablon:Błaszczyk (1965)|Błaszczyk 1965]]; Archiwum Muzeum Częstochowskiego)
 <gallery caption="" widths="240px" heights="200px" perrow="3">
-File:Częstochowa-Raków_(Błaszczyk_1965)-rys14.jpg|
+File:Częstochowa-Raków_(Błaszczyk_1965)-rys14.jpg|(''Grób nr 11'') '''Rys. 14.''' {{Wielokropek}} '''artefakt&nbsp;12'''<ref>w&nbsp;Błaszczyk (1965, s. 50)  w&nbsp;spisie inwentarza, jest pod numerem '''11'''</ref>: nagolennik z&nbsp;pręta żelaznego o&nbsp;przekroju okrągłym z&nbsp;zaostrzonymi końcami, zachodzącymi na siebie; śr.&nbsp;6,0&nbsp;cm, gr.&nbsp;0,4-0,5&nbsp;cm. Cz.I-67:60 ({{Txt2Img|Częstochowa-Raków_(Błaszczyk_1965)-tab05.jpg|tabl.&nbsp;V&nbsp;h}})
 File:Częstochowa-Raków_(Błaszczyk_1965)-fot16.jpg|Grób nr 11
+File:Rezerwat_Archeologiczny_(grób_nr_11)_(AMCz).jpg|Grób nr 11 (źródło: Archiwum Muzeum Częstochowskiego)
 File:Częstochowa-Raków_(Błaszczyk_1965)-fot17.jpg|Układ naczyń
-File:Częstochowa-Raków_(Błaszczyk_1965)-fot18.jpg|Fragmenty czaszki i naszyjnik
+File:Częstochowa-Raków_(Błaszczyk_1965)-fot18.jpg|Fragmenty czaszki i&nbsp;naszyjnik
-File:Częstochowa-Raków_(Błaszczyk_1965)-fot19.jpg|Żelazne nagolenniki
+File:Częstochowa-Raków_(Błaszczyk_1965)-fot19.jpg|Żelazne nagolenniki; po lewej '''pierścień na kostkę (nagolennik) z&nbsp;żelaza meteorytowego'''
-File:Częstochowa-Raków_(Błaszczyk_1965)-tab05.jpg|'''Tabl. V.'''
+File:Częstochowa-Raków_(Błaszczyk_1965)-tab05.jpg|'''Tabl. V.''' {{Wielokropek}} '''artefakt&nbsp;h'''
+File:Częstochowa-Raków_(Błaszczyk_1965)-bransoleta_D.jpg|(tabl. V. fragment)
 File:Częstochowa-Raków_(Błaszczyk_1965)-tab06.jpg|'''Tabl. VI.'''
+File:Częstochowa_artefakty_(MCz)-nagolennik_D.jpg|'''Nagolennik D''' (bransoleta D) (źródło: Muzeum Częstochowskie)
+File:Rezerwat_Archeologiczny_(Witold_Hensel)-1_(AMCz).jpg|Witold Hensel przy grobie nr&nbsp;11 (źródło: Archiwum Muzeum Częstochowskiego)
 </gallery>
+'''Przewodnik po cmentarzysku''' → '''[http://mcz.web2com.pl/przewodnik-po-cmentarzysku/grob-nr-11/poziom-1/ grób nr 11]'''.
+W listopadzie 2024 roku w Muzeum Częstochowskim została otwarta nowa wystawa stała poświęcona dziejom miasta i okolic „''Częstochowa - spojrzenie w&nbsp;przeszłość''”. Jednym z&nbsp;eksponatów jest '''nagolennik&nbsp;D''' (bransoleta&nbsp;D), której zdjęcie można zobaczyć, m.in. tu → [https://www.straznicyczasu.pl/download/file.php?id=356942 zdjęcie].
-'''''Grób nr 62''''' (ciałopalny, podwójny) w którym znaleziono '''bransoletę nr 4''' (Cz.I-294:61) – '''{{Txt2Img|Czestochowa_Rakow_II.jpg|Czestochowa Rakow II}}''' ('''bransolta B''' wg Jambon et al. 2024)<gallery caption="" widths="240px" heights="200px" perrow="3">
+<br clear="all"/>
+=== Grób nr 62 (bransoleta B) ===
+Grób nr 62 (ciałopalny, podwójny) w którym znaleziono '''bransoletę nr&nbsp;4''' (nr&nbsp;inw. Cz.I-294:61) – '''[[Czestochowa Rakow I i II (Częstochowa Raków I i II)|Czestochowa Rakow&nbsp;II]]''' ('''bransoleta&nbsp;B''' wg Jambon et&nbsp;al. 2024) (źródła: [[Szablon:Błaszczyk (1965)|Błaszczyk 1965]]; Archiwum Muzeum Częstochowskiego)
 <gallery caption="" widths="240px" heights="200px" perrow="3">
-File:Częstochowa-Raków_(Błaszczyk_1965)-rys80.jpg|'''Rys. 80.''' Artefakt '''17''': bransoleta żelazna z pręta o przekroju płasko wypukłym, śr. 7,0 cm. Cz.I-294:61 ({{Txt2Img|Częstochowa-Raków_(Błaszczyk_1965)-tab23.jpg|tabl. XXIII l}})
+File:Częstochowa-Raków_(Błaszczyk_1965)-rys80.jpg|(''Grób nr 62'') '''Rys. 80.''' {{Wielokropek}} '''artefakt&nbsp;17''': bransoleta żelazna z&nbsp;pręta o&nbsp;przekroju płasko wypukłym, śr.&nbsp;7,0&nbsp;cm. Cz.I-294:61 ({{Txt2Img|Częstochowa-Raków_(Błaszczyk_1965)-tab23.jpg|tabl.&nbsp;XXIII&nbsp;l}})
-File:Częstochowa-Raków_(Błaszczyk_1965)-fot81.jpg|Grób nr 62
+File:Rezerwat_Archeologiczny_(grób_nr_62)_(AMCz).jpg|Grób nr 62 (źródło: Archiwum Muzeum Częstochowskiego)
-File:Częstochowa-Raków_(Błaszczyk_1965)-fot82.jpg|Rozmieszczenie przedmiotów metalowych (bransoleta po prawej stronie)
+File:Częstochowa-Raków_(Błaszczyk_1965)-fot82.jpg|Rozmieszczenie przedmiotów metalowych (po prawej '''bransoleta z&nbsp;żelaza meteorytowego''')
-File:Częstochowa-Raków_(Błaszczyk_1965)-tab23.jpg|'''Tabl. XXIII.''' Artefakt '''l'''
+File:Częstochowa-Raków_(Błaszczyk_1965)-tab23.jpg|'''Tabl. XXIII.''' {{Wielokropek}} '''artefakt&nbsp;l'''
 File:Częstochowa-Raków_(Błaszczyk_1965)-tab24.jpg|'''Tabl. XXIV.'''
+File:Czestochowa Rakow II.jpg|Czestochowa Rakow II – karta inwentarzowa (Cz.I-294:61)
 </gallery>
+;Patrz → artefakty [[Czestochowa Rakow I i II (Częstochowa Raków I i II)]]
-Cmentarzysko Częstochowa-Raków
+<br clear="all"/>
+=== Grób nr 71 (bransoleta C) ===
+Opis wg Jambon et al. (2024) ('''bransoleta C''' wg Jambon et al. 2024):
+:'''Grób 71 – pochówek inhumacyjny''' (''odkryty podczas renowacji budynku Rezerwatu Archeologicznego; Kosiński, Wieczorek-Szmal 2007b, s. 45-49''<ref name="Jambon sources">pozycje bibliograficzne w [[Szablon:Jambon (2024)|Jambon et al. (2024)]]</ref>)
+:Na głębokości około 100 cm od posadzki w holu budynku zarysowała się w warstwie piasku jama grobowa zorientowana na osi północ-południe o&nbsp;wymiarach 250x50&nbsp;cm. W&nbsp;północnej części jamy znajdowały się kamienie pierwszej warstwy brukowej, poniżej w&nbsp;kolejnej warstwie kamieni znaleziono fragmenty ceramiki, a&nbsp;w&nbsp;południowej części pojawiły się kości czaszki. Po usunięciu kamieni na głębokości 120–140&nbsp;cm odsłonięto kości szkieletu. Ich układ wskazuje, że zmarły został złożony w&nbsp;pozycji na plecach, z&nbsp;głową skierowaną na południe i&nbsp;rękami wyprostowanymi wzdłuż tułowia.
+:W pobliżu czaszki znaleziono brązową szpilę (4), a na kręgach szyjnych naszyjnik z brązu&nbsp;(6). Na kości przedramienia prawej ręki znajdowała się żelazna bransoleta&nbsp;(7), obok leżał żelazny nóż&nbsp;(5), a&nbsp;w&nbsp;okolicy kości udowej umieszczony był kieł świni&nbsp;(8). W&nbsp;południowej części jamy, w&nbsp;pobliżu głowy zmarłego, znajdowała się czerpak&nbsp;(3). Dwa kolejne naczynia, misa&nbsp;(2) i&nbsp;garnek&nbsp;(1), umieszczono w&nbsp;północnej części jamy grobowej.
+:'''Inwentarz:'''
+# Owalny garnek z wklęsłym dnem, M.Cz.I 252/2:1
+# Półkulista misa z krawędzią wywiniętą do wewnątrz, M.Cz.I 252/2:2
+# Półkulisty czerpak z wklęsłym dnem, M.Cz.I 252/2:9
+# Szpila z brązu, długość 12 cm, M.Cz.I 252/2:5
+# Nóż żelazny, M.Cz.I 252/2:3
+# Naszyjnik z brązu, M.Cz.I.x
+# <u>(meteorytowa) bransoleta żelazna, M.Cz.I 252/2:4</u>
+# Złamany kieł świni (?), M.Cz.I 252/2:7
+:'''Analiza antropologiczna:'''
+# Wiek: dorosły (''Adultus'')
+# Płeć: mężczyzna
+Grób nr 71 (szkieletowy) w którym znaleziono '''bransoletę&nbsp;C''' (nr&nbsp;inw. Cz.I 252/2:4) (źródło: Jambon et&nbsp;al. 2024)
 <gallery caption="" widths="240px" heights="200px" perrow="3">
-File:Częstochowa-Raków_(Kapica_1965)-rys01.jpg|Kapica (1965)
+File:Częstochowa_artefakty_(MCz)-bransoleta_C.jpg|'''Bransoleta&nbsp;C''' (źródło: Muzeum Częstochowskie)
+File:Częstochowa-Raków_(czestochowa_pl)-bransoleta_C.jpg|Bransoleta C na wystawie „''Częstochowa – spojrzenie w&nbsp;przeszłość''” w&nbsp;częstochowskim Ratuszu w&nbsp;2024&nbsp;roku
+File:Częstochowa_artefakty_(Jambon_2024)-fig01-p3-4.jpg|''Fig. 1.'' (fragment) ''{{Wielokropek}} Bracelets (A-B-C) and anklering (D) from Częstochowa-Raków made of meteoritic iron (3). Pin fragment (E) from Częstochowa-Mirów (4). Drawing by K.&nbsp;Dzięgielewski.''
+File:Częstochowa-Raków_(Kosiński_2007)-grób_nr_71.jpg|(''Grób nr 71'') '''Bransoleta C''' (4) obok czaszki (źródło: Kosiński et al. 2007)
+File:Częstochowa-Raków_(Szczepanek_2007)-czaszka.jpg|Czaszka z grobu nr&nbsp;71 (źródło: Szczepanek 2007)
 </gallery>
-{{Przypisy|ncol=1}}
+<br clear="all"/>
+== Cmentarzysko Częstochowa-Mirów ==
+=== Grób nr 8 (szpila E) ===
+Opis wg Jambon et al. (2024):
+:'''Grób 8 – prawdopodobnie pochówek inhumacyjny''' (''Młodkowska-Przepiórowska 1995, s. 8-9, ryc. 4, tablica I:10–14''<ref name="Jambon sources"></ref>)
+:Dane dotyczące tego grobu w dokumentacji terenowej są niejasne (trzy groby zostały opisane jako nr&nbsp;8), dlatego nie podajemy szczegółowego opisu grobu, jego inwentarza ani analizy antropologicznej.
+Grób nr 8 (szkieletowy?) w którym znaleziono '''szpilę E''' (nr&nbsp;inw. CzMirów 3440/9) (źródło: Jambon et&nbsp;al. 2024)
+<gallery caption="" widths="240px" heights="160px" perrow="3">
+File:Częstochowa_artefakty_(MCz)-szpila_E.jpg|'''Szpila&nbsp;E''' (źródło: Muzeum Częstochowskie)
+File:Częstochowa_artefakty_(Jambon_2024)-figA2-4.jpg|''Figure A2:4. Częstochowa-Mirów, grave&nbsp;8. Pin&nbsp;E (Cz-3440/9). Micro CT image (longitudinal section)''
+</gallery>
+<br clear="all"/>
+== [[Bibliografia]] ==
+* {{Błaszczyk (1965)}}
+* {{Jambon (2024)}}
+* Kosiński Maciej, Wieczorek-Szmal Magdalena, (2007), '''Materiały z badań ratowniczych w 2001 r. na cmentarzysku kultury łużyckiej w Częstochowie-Rakowie (''Materials from Rescue Research in 2001 at the Lusatian Culture Cemetery in Częstochowa-Raków'')''', ''Rocznik Muzeum Częstochowskiego'', 8, 2007, s. 43-56.
+* Szczepanek Anita, (2007), '''Analiza antropologiczna szczątków kostnych z Częstochowy-Rakowa – badania z 2001 r. (''Anthropological analysis of bone fragments from the Częstochowa-Rakow cemetery – examination in 2001'')''', ''Rocznik Muzeum Częstochowskiego'', 8, 2007, s. 57-61.
+* {{Zimny (1965)}}
+{{Przypisy}}
+== Zobacz również ==
+* artefakty [[Czestochowa Rakow I i II (Częstochowa Raków I i II)]]
+* artefakty [[Częstochowa Raków, Częstochowa Mirów]]
+* [[Muzeum Częstochowskie]]
+* [[Muzeum Częstochowskie/Galerie]]
+== Linki zewnętrzne ==
+* Muzeum Częstochowskie – Rezerwat Archeologiczny: '''[http://mcz.web2com.pl/przewodnik-po-cmentarzysku/ Przewodnik po cmentarzysku]'''
+* Portal czestochowa.pl – [https://www.czestochowa.pl/nowe-spojrzenie-w-czestochowska-przeszlosc NOWE SPOJRZENIE W CZĘSTOCHOWSKĄ PRZESZŁOŚĆ]
 [[Category:Artefakty]]
+[[Category:Sztuka]]