O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

---

Z Wiki.Meteoritica.pl

Wersja z 18:26, 25 lip 2013 (pokaż źródło) Wiki woreczko (dyskusja | edycje) (Utworzył nową stronę „{{Strona w budowie}} Category:Doniesienia”) ← poprzednia edycja		Aktualna wersja na dzień 16:01, 8 kwi 2024 (pokaż źródło) Wiki woreczko (dyskusja | edycje) m (→Zobacz również)
(Nie pokazano 56 wersji pomiędzy niniejszymi.)
Linia 1:		Linia 1:
-	{{Strona w budowie}}	+	{{VerifyLevel |level=1}}
		+	__NOTOC__
		+	== Deszcz meteorytów, a znaleziono „tylko” kilka okazów! ==
		+	{{InfoboxMeteorite
		+	| nazwa = Blansko
		+	| grafika = Blansko_(NHM_Prague).jpg
		+	| opis = Fragment meteorytu ze zbiorów muzeum w [[Szablon:PragueNM|Pradze]] (fot. Tomasz Jakubowski)
		+	| klasa = Spadek
		+	| mbclass = fall
		+	| metbull = 5072
		+	| lokalizacja = Czechy, Jihomoravsky, Brno
		+	| położenie = 49°22'N, 16°38'E
		+	| data = 25 listopada 1833, 18:30 (poniedziałek)
		+	| uwagi = deszcz meteorytów
		+	| typ = chondryt zwyczajny H6
		+	| masa = 470 g
		+	| liczba = kilka małych okazów
		+	| synonimy =
		+	}}
-	[[Category:Doniesienia]]	+	25 listopada 1833 roku (poniedziałek) około 18:30 po południu w południowo-wschodnich [[Czechy|Czechach]] obserwowano jasny bolid, po którym spadły w pobliżu miejscowości Blansko, niedaleko Brna, meteoryty. Według opisów bolidu i okoliczności spadku, prawdopodobnie spadło dużo kamieni ('''deszcz meteorytów'''), ale znaleziono tylko kilka małych okazów. Był to chondryt zwyczajny popularnego typu H6.
		+
		+
		+	Opis bolidu i okoliczności spadku znalazł się m.in. w ''Kuryerze Warszawskim'' z 15 stycznia 1834 roku (''pisownia oryginalna''):
		+	{{AQuote-begin |max-width=640px}}
		+	{{Wielokropek}} — Z ''Brynu''<ref>czeskie '''Brno''' (niem. ''Brünn'', łac. ''Bruna'', dawna nazwa polska Berno)</ref> opisują nam następuiące nader zadziwiające zjawisko: D.&nbsp;25 Listopada r.&nbsp;z. miasto nasze nagle przerażone zostało nadzwyczajnym i&nbsp;tak żywym blaskiem, iż wzięto go zrazu za łunę pożaru. Lecz przeciągły i&nbsp;podobny do grzmotu trzask na powietrzu przekonał wkrótce wszystkich iż blask ten pochodził od meteoru, ludzie zaś znajduiący się podówczas na ulicach, widzieli całe Niebo oświeconem ze strony północnej. Toż samo uważano w&nbsp;Butowitz, Austerlitz, i&nbsp;innych okolicznych wioskach na przestrzeni przeszło 80&nbsp;mil kwadratowych. W&nbsp;powietrzu ukazało się ogniste iakieś ciało, które w&nbsp;spadaniu swoiem coraz nie przestawało się zwiększać, tak iż wreszcie zdawało się całym domem. Spadało iedno po drugiem mnóstwo takichże meteorów. Blask ich tak był rażącym, iż zupełnie ćmiły oczy, a&nbsp;towarzyszące odgłosy piorunów, słyszano na kilkanaście mil do koła. Konie stawały nieruchome, i&nbsp;sami nawet ludzie padali ze strachu o&nbsp;ziemię, lub modlili się w&nbsp;klęczkach. Długo iednakże na miejscu tego zjawiska, nie znajdowano żadnych aerolitów, i&nbsp;dopiero w&nbsp;11&nbsp;dni później, udało się Doktorowi ''Rejchenbach''<ref>chodzi o&nbsp;badacza meteorytów Carla Friedrich von Reichenbach</ref> znaleść ieden z&nbsp;tych kamieni, których później znajdzie się bezwątpienia i&nbsp;więcej.
		+	{{AQuote-end}}
		+
		+
		+	Bezpośrednio po spadku, w czasie poszukiwań zainicjowanych przez von Reichenbacha, znaleziono 8&nbsp;kamieni o&nbsp;łącznej wadze około 350&nbsp;g (20&nbsp;łutów<ref name="20loth"></ref>). W&nbsp;1866 roku znaleziono jeszcze jeden okaz o&nbsp;wadze około 120&nbsp;g<ref>8 łutów (Wänkel 1867)</ref> (Koblitz MetBase). Całkowita masa wszystkich okazów (TKW, ''total known weight'') wynosi tylko 470&nbsp;g! Pierwsze analizy meteorytu wykonywał Berzelius (1834).
		+
		+	Opis znalezisk wg Kopezky (1869):
		+	{{AQuote-begin |max-width=640px}}
		+	{{Wielokropek}} Zum Falle von Blansko muss ich noch bemerken, dass es {{Sparse-b}}Reichenbach{{Sparse-e}} durch eine sorgfältige Absuchung der wie bereits erwähnt sehr waldigen Gegend nicht gelang, mehr als 8&nbsp;Steinchen im Gesammtgewichte von 20&nbsp;Loth<ref name="20loth">'''Loth''' – łut = <sup>1</sup>/<sub>32</sub>&nbsp;funta; jeśli są to funty austriackie, to 20&nbsp;łutów ≈ 350&nbsp;g</ref> aufzufinden. Nach 33 Jahren war Herr {{Sparse-b}}Wänkel{{Sparse-e}} noch so glücklich einen Stein von 8&nbsp;Loth<ref name="8loth">jeśli są to funty austriackie, to 8&nbsp;łutów ≈ 140&nbsp;g</ref> zu finden, der zwar stark verrostet ist, aber doch noch deutlich die Schmelzrinde zeigt.&nbsp;{{Wielokropek}}
		+	{{AQuote-end}}
		+
		+
		+	Krótki opis na portalu: Astronomická mapa České republiky – [http://www.hvezdarna.cz/mapa/index.php?id=161 Blansko — meteorit].
		+
		+
		+	== Kolekcje ==
		+
		+	Największe fragmenty meteorytu znajdują się w&nbsp;zbiorach:
		+	:{| {{Koblitz Repository}}
		+	! Zbiór !! waga fragmentów<br />(Koblitz&nbsp;MetBase) !! uwagi
		+	|-
		+	| Brno, Min. Mus. Moravia || 125 g ||
		+	|-
		+	| [[Tübingen, Min.-Petrogr. Inst.]] || 76,4&nbsp;g ||
		+	|-
		+	| [[Vienna, Naturhist. Mus.]] || 69&nbsp;g || w&nbsp;tym 55&nbsp;gramowa połówka okazu (Brezina&nbsp;1896); fotografia w&nbsp;Koblitz&nbsp;MetBase
		+	|-
		+	| [[Berlin, Mus. Naturk., Humboldt Univ.]] || 26,4&nbsp;g ||
		+	|-
		+	| [[Prague, Nat. Mus.]] || 19,5 g || fragment {{Txt2Img|Blansko_(NHM_Prague).jpg|19,5 g}} (fc)<ref>wg portalu Národí Muzeum Praha – Muzeum 3000; tam też fotografia fragmentu</ref>
		+	|-
		+	| {{Wielokropek}}
		+	|}
		+	Brak w zbiorach polskich.
		+
		+	W katalogu online zbiorów [[:Szablon:WashingtonNMNH-SI|muzeum w Waszyngtonie (NMNH)]] znajdują się zdjęcia płytek cienkich (''thin section'') tego rzadkiego meteorytu.
		+
		+	Dziwi mała ilość znalezionych okazów i ich wielkość (Tuček 1981). Z&nbsp;opisu bolidu wynika, że był to deszcze meteorytów i&nbsp;powinno być ich więcej i&nbsp;większe!?
		+
		+	<br clear="all"/>
		+
		+	=== Karl (Carl) Ludwig Friedrich von Reichenbach ===
		+
		+	Związki barona von Reichenbach<ref name="Freiherr"></ref> z meteorytem [[Blansko]] nie są przypadkowe. Ten urodzony w&nbsp;Stuttgarcie niemiecki chemik, geolog, metalurg, przedsiębiorca i&nbsp;filozof, trochę ekscentryk, wiele lat spędził w&nbsp;Blansko. Od 1821 roku pracował w&nbsp;tamtejszej hucie, gdzie zajmował się m.in. procesem produkcji i&nbsp;surowcami. Sporządził wówczas mapy geologiczne tego rejonu pod kątem złóż. Interesował się procesami destylacji substancji organicznych, miał kilka ważnych odkryć w&nbsp;tej dziedzinie. Pasjonował się chorobami układu nerwowego i&nbsp;„magnetyzmem zwierzęcym”. Późniejsze zbytnie zaangażowanie się w&nbsp;badania pozazmysłowe i&nbsp;o&nbsp;wpływie kosmosu na istoty żywe spowodowały, że inne jego osiągnięcia są trochę niedoceniane.
		+
		+	Spadek meteorytu Blansko 15 listopada 1833 roku skierował Reichenbacha do zainteresowania się meteorytami. Zgromadzony majątek pozwolił mu w&nbsp;późniejszych latach poświęcić się ich badaniom i&nbsp;kolekcjonowaniu. Opublikował wiele prac poświęconych meteorytom. Patrz → [[Bibliografia/Reichenbach Karl Freiherr von]].
		+
		+	<br clear="all"/>
		+
		+	== Źródła ==
		+
		+	'''Greg (1861)'''
		+	:{| {{Old sources}}
		+	! Year. !! Day of month. !! Locality. !! Size or weight. !! Direction. !! Duration; rate; hour; !! Remarks, &c.
		+	|-
		+	| 1833.* || Nov. 25 || Blansko, Moravia || 8 lbs.+ || {{Kropek}} || 6½ P.M. || Stone-fall; meteor and detonations. Three stones fell. One loud detonation, like a&nbsp;report of a&nbsp;cannon, followed by the rattle of musketery: according to Reichenbach, 8&nbsp;stones or fragments were found.
		+	|}
		+
		+
		+	'''Kesselmeyer (1861)''' (s. 368, 432)
		+	:{| {{Old sources}}
		+	| 50. || 1833 || 25. || Nov. || {{Sparse-b}}Blansko{{Sparse-e}} N. von Brunn und SSW. von Boskowitz. – ''Sp.-Gew.'':&nbsp;3,70. || Mahren || 49°20'N. || 16°38'O. || P.34.1835.343.<ref name="Hoff (1835)">powołanie na Hoff (1835) (wg klucza: '''P'''oggendorff, Bd.&nbsp;'''34''', rok '''1835''', s.&nbsp;'''343''')</ref> W.&nbsp;1860. S.&nbsp;1860.
		+	|}
		+	:{| {{Old sources}}
		+	| '''533.''' || 50 || 1833.&nbsp;25.&nbsp;Nov. || {{Sparse-b}}Blansko{{Sparse-e}}, N. von Brunn und SSW. von Boskowitz. || Mahren || 49°20'N.<br />16°38'O. || P.34.1835.343.<ref name="Hoff (1835)"></ref> || Aus einem Feuermeteor unter anhaltendem Donnern 3&nbsp;Steine.
		+	|}
		+
		+
		+	'''Buchner (1861)
		+	:{| {{Old sources}}
		+	|{{Sparse-b}}Blansko{{Sparse-e}}, Mahren, 1833, Nov. 25.<br />
		+	'''IB. Schles. G.''' 1834, 10.<ref>''Uebersicht der Arbeiten und Veränderungen der Schlesischen Gesellschaft für Vaterländische Cultur …im Jahre 1834'', Breslau 1835, s. ??. Plik {{Link-BHL |item=121494}}</ref> {{Sparse-b}}Berzelius{{Sparse-e}} K. Vet. Ac. H. 1834.<ref>Berzelius (1834)</ref> {{Sparse-b}}Ditten{{Sparse-e}} '''EJ. 64''', 1855, H. 2.<ref>Ditten (1855)</ref> '''PA. 33''', 8.<ref>Berzelius (1834, ''AnP'')</ref> '''60''', 137.<ref>Rammelsberg (1843, ''AnP'')</ref> '''111''', 355, 356, 364, 370<ref>Reichenbach (1860, ''AnP'')</ref> (Abb.) Ergb. '''4''', 30.<ref>Boguslawski (1854, ''AnP'')</ref> '''Bnz. Stsch.''' 263.<ref>Benzenberg (1839)</ref> '''Pa.''' 65.<ref>Partsch (1843)</ref> '''RbH. 1''', 433. Suppl. '''2''', 92, 100. '''5''', 16.<ref>Rammelsberg (1841)</ref> '''MCh.''' 922.<ref>Rammelsberg (1860)</ref> '''Ha.''' 83.<ref>Harris (1859)</ref> '''Br.''' 90.<ref>Buchner (1859)</ref>
		+	|}
		+	:Rozwinięcia skrótów → patrz [[Bibliografia/Buchner Otto]]
		+
		+	== Lokalizacja ==
		+
		+	{{GEFrame-begin}}
		+	{{GEMap
		+	| htmlFileMap = wiki-Blansko.htm
		+	| kml1 = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Czech-MM.kml
		+	| kmlfit = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Blansko-fit.kml
		+	| lat = 49.307
		+	| lon = 16.65
		+	| zoom = 9
		+	| type = terrain
		+	}}
		+	{{GEIcon-PointRed}}
		+	(A) Austerlitz, (B) Blansko, (*) Boskovice, (L) Lipůvka, (Z)&nbsp;Závist
		+	{{GEIcon-Coord}}
		+	współrzędne wg Kesselmeyera (1861)
		+	{{GEFrame-end}}
		+
		+	'''Blansko''' (niem. ''Blanz''), '''Boskovice''' (niem. ''Boskowitz''), '''Lipůvka'''<ref>''Neues Jahrb. Min.'', 1834</ref>, '''Slavkov u Brna''' (niem. ''Austerlitz'', pol. Sławków), '''Závist'''.
		+
		+
		+	W wyniku poszukiwań zorganizowanych przez Reichenbacha znaleziono okazy, które spadły w&nbsp;okolicach wsi '''Závist''' około 5&nbsp;km na zachód od Blansko. Pierwszy okaz (''byl spálený čertem''<ref>Tuček (1981)</ref>) znalazł okoliczny chłop 11&nbsp;dni po spadku. W&nbsp;czasie kilkudniowych skoordynowanych poszukiwań brało udział kilkadziesiąt (do&nbsp;120) osób, w&nbsp;okolicach wsi znaleziono jeszcze dodatkowo 7&nbsp;sztuk. Znalezione okazy/fragmenty miały od 4 do 77&nbsp;gramów (Tuček 1981). Obszar spadku szacowano na 70-80&nbsp;mil kwadratowych (Benzenberg 1839).
		+
		+	33 lata po spadku w 1866 roku, H.&nbsp;Wänkel lekarz (z&nbsp;zainteresowań paleontolog, speleolog i&nbsp;archeolog) z&nbsp;huty w&nbsp;Blansko, znalazł okaz o&nbsp;wadze 8&nbsp;łutów<ref name="8loth"></ref>, który trafił do zbiorów muzeum w&nbsp;Brnie. Był on mocno zardzewiały, lecz miał jeszcze wyraźnie widoczną skorupę obtopieniową (Kopezky 1869; Wänkel 1867).
		+
		+
		+	W 1878 roku w odległości ok. 40&nbsp;km na wschód spadł meteoryt [[Tieschitz]].
		+
		+	<br clear="all"/>
		+
		+	== Galerie ==
		+
		+	<gallery caption="" widths="200px" heights="160px" perrow="3">
		+	File:Blansko_(Tucek_1981).jpg|Fragment meteorytu ze zbiorów muzeum w&nbsp;Brnie (Tuček&nbsp;1981)
		+	</gallery>
		+
		+
		+	== [[Bibliografia]] ==
		+
		+	* {{Anonymus (Elbogen, 1834)|page=28-30}}
		+
		+	* {{Benzenberg (1839)|page=263-264}}
		+
		+	* Berzelius Jöns Jacob, (1834), '''Om Meteorstenar''', ''Kungliga Svenska vetenskapsakademiens handlingar'', ser. 1b, 1834, s. 115-183.<ref>po szwedzku; tłumaczenie niemieckie ukazało się w ''Annalen der Physik''</ref> Plik {{Link-BHL|item=107337}}.
		+
		+	* Berzelius Jöns Jacob, (1834), '''Ueber Meteorsteine''', ''Annalen der Physik'', 33, Bd. 109, 1834, s. 1-32, 113-148.  Plik {{Djvu|Berzelius_1834_(AnP_33_109).djvu|DjVu}}.
		+
		+	* {{Buchner (1861)|page=459}}
		+
		+	* Ditten H.S., (1855), '''Analyse eines Meteorsteins''', ''Journal für praktische Chemie'', 64, Heft 2, 1855, s. 121-123. Plik {{Link-HDL|hdl=2027/umn.319510006333616}}.
		+
		+	* {{Greg (1861)}}
		+
		+	* Hoff Karl Ernst Adolf von, (1835), '''Neue Beiträge zu [[Chladni|Chladni's]] Verzeichnissen von Feuermeteoren und herabgefallenen Massen. Neunte Lieferung''', ''{{!AnP}}'', 34, Bd.&nbsp;110, 1835, s.&nbsp;339-370 (s. 343). Plik {{Djvu|Hoff_1835_(AnP_34_110).djvu|DjVu}}.
		+
		+	* {{Kesselmeyer (1861)|page=368, 432}}
		+
		+	* {{Koblitz MetBase}}
		+
		+	* Kopezky Benedikt, (1869), '''Ueber Steinfälle''', ''Schriften des Vereins zur Verbreitung naturwissenschaftlicher Kenntnisse Wien'', 9, 1869, s. 43-66 (s. 59-62). Plik [http://www.landesmuseum.at/pdf_frei_remote/SVVNWK_9_0043-0066.pdf PDF].
		+
		+	* ''Kurjer Warszawski'', (1834), nr '''14''' (15 stycznia 1834), s. 75. Plik {{Link-dLibra|eBUW|d|27854}}.
		+
		+	* {{Melion (1886)}}
		+
		+	* {{Melion (1887)}}
		+
		+	* ''Neues Jahrbuch für Mineralogie, Geognosie, Geologie und Petrefaktenkunde'', (1834), '''Meteorstein fall bei [[Blansko]] in Mähren''', Erste Heft, 1834, s. 125-126.<ref>za ''Allgemeine Zeitung''; Koblitz MetBase</ref> Plik {{Link-GB|id=CRw-AAAAcAAJ}}.
		+
		+	* Reichenbach Karl Freiherr von, (1835), '''Meteorsteinfall bei [[Blansko]] in Mähren am 25. November 1833''', ''Zeitschrift für Physik und verwandte Wissenschaften'', vol. 3, 1835, s. 73-77. Plik {{Link-HDL|hdl=2027/uc1.b3051253}}.
		+
		+	* Reichenbach Karl Freiherr von<ref name="Freiherr">tytuł '''''Freiherr''''' – niemiecki tytuł arystokratyczny, odpowiadający baronowi; pełne nazwisko von Reichenbacha brzmiało – [http://de.wikipedia.org/wiki/Karl_von_Reichenbach Karl Ludwig Friedrich Freiherr von Reichenbach]</ref>, (1865), '''Geschichte des Meteoriten von [[Blansko]], nebst Anleitung zu methodischer Aufsuchung frisch niedergefallener Meteoriten''', ''Annalen der Physik'', 124, Bd. 200, 1865, s. 213-234.  Plik {{Djvu|Reichenbach_1865_(AnP_124_200).djvu|DjVu}}.
		+	<!--Rose Gustav, (1865), '''Systematische Eintheilung der Meteoriten.''' ''Annalen der Physik'', 124, Bd. 200, 1865, s. 193-212.  Plik {{Djvu|Rose_1865_(AnP_124_200).djvu|DjVu}}.
		+	-->
		+
		+	* {{Šreinová (2012)|page=18}}
		+
		+	* {{Tuček (1968)|page=18}}
		+
		+	* {{Tuček (1981)|page=182-186, 227}}
		+
		+	* Wänkel Heinrich (Wankel Jindřich), (1867), '''Über den Meteoritenfall im Jahre 1833 in der Nähe von [[Blansko]]''', ''LOTOS. Zeitschrift für Naturwissenschaftlichen'', 17, Prag 1867, s. 73-77, 103-109. Plik {{Link-HDL|hdl=2027/coo.31924078195090}}.
		+
		+	* Woreczko Jan, (2015), '''Doniesienia z Wiki. [[Blansko|Deszcz meteorytów]], a&nbsp;znaleziono „tylko” kilka okazów!''', ''Meteoryt'', 3, 2015, s. 23. Plik {{Link-Meteoryt|r=15|n=3}}; plik {{Djvu|Blansko_(Meteoryt_3_15).djvu|DjVu}}.
		+
		+	{{Koblitz References |1=A shower of stones fell after appearance of a fireball and detonations, and eight pieces, weighing together 350g, were found some days later, F.von Reichenbach, Neues Jahrb. Min., 1834, p.125, Ann. Phys., 1865, 124, p.213, M.H.Hey, Cat. Met., 1966, p.59. Analysis, J.J.Berzelius, Ann. Phys., 1834, 33, p.8. Olivine Fa19, B.Mason, GCA, 1963, 27, p.1011. Another stone of about 120g was found in 1866, Ann. Phys., 136, p.446, M.H.Hey [loc. cit.]. Microprobe analysis of Ni-Cu alloy, E.Olsen, Meteoritics, 1973, 8, p.259. Spectral study, black chondrite, D.T.Britt and C.M.Pieters, Meteoritics, 1991, 26, p.279.}}
		+	{{Przypisy}}
		+
		+	== Zobacz również ==
		+
		+	* [[Szablon:PragueNM|Muzeum Historii Naturalnej w Pradze]]
		+
		+	* meteoryt [[Tieschitz]]
		+	* meteoryt [[Grüneberg (Wilkanówko)]]
		+	* [[Bibliografia/Reichenbach Karl Freiherr von]]
		+
		+	== Linki zewnętrzne ==
		+
		+	* '''Meteoritical Bulletin Database ([http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php MBD])''' – meteoryt [http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php?code=5072 Blansko]
		+	* '''Encyclopedia of Meteorites ([http://www.encyclopedia-of-meteorites.com/ EoM])''' – meteoryt [http://www.encyclopedia-of-meteorites.com/meteorite.aspx?id=5072 Blansko]
		+
		+	* {{TübingenMPI}}
		+	* {{ViennaNHM}}
		+	* {{PragueNM}}
		+	* {{WashingtonNMNH-SI}}
		+
		+	* [http://www.hvezdarna.cz/mapa/ Astronomická mapa České republiky]
		+
		+	* Wikipedia (CS) – [http://cs.wikipedia.org/wiki/Blansko Blansko] {{SeparatorBull}} [http://cs.wikipedia.org/wiki/Austerlitz Slavkov u Brna (Austerlitz)]
		+	* Wikipedia (DE) – [http://de.wikipedia.org/wiki/Karl_von_Reichenbach Karl Ludwig Friedrich Freiherr von Reichenbach] {{SeparatorBull}} [http://de.wikipedia.org/wiki/Heinrich_Wankel Heinrich Wankel]
		+
		+	[[Category:Poza granicami Polski]]
		+	[[Category:Czechy]]
		+	[[Category:Warto szukać]]

---

Aktualna wersja na dzień 16:01, 8 kwi 2024

Deszcz meteorytów, a znaleziono „tylko” kilka okazów!

Blansko →
Fragment meteorytu ze zbiorów muzeum w Pradze (fot. Tomasz Jakubowski)
Spadek
Lokalizacja	Czechy, Jihomoravsky, Brno
Położenie[1]	49°22'N, 16°38'E
Data	25 listopada 1833, 18:30 (poniedziałek)
Uwagi	deszcz meteorytów
Charakterystyka
Typ	chondryt zwyczajny H6
Masa	470 g
Liczba okazów	kilka małych okazów
Meteoritical Bulletin Database

25 listopada 1833 roku (poniedziałek) około 18:30 po południu w południowo-wschodnich Czechach obserwowano jasny bolid, po którym spadły w pobliżu miejscowości Blansko, niedaleko Brna, meteoryty. Według opisów bolidu i okoliczności spadku, prawdopodobnie spadło dużo kamieni (deszcz meteorytów), ale znaleziono tylko kilka małych okazów. Był to chondryt zwyczajny popularnego typu H6.

Opis bolidu i okoliczności spadku znalazł się m.in. w Kuryerze Warszawskim z 15 stycznia 1834 roku (pisownia oryginalna):

Bezpośrednio po spadku, w czasie poszukiwań zainicjowanych przez von Reichenbacha, znaleziono 8 kamieni o łącznej wadze około 350 g (20 łutów^[4]). W 1866 roku znaleziono jeszcze jeden okaz o wadze około 120 g^[5] (Koblitz MetBase). Całkowita masa wszystkich okazów (TKW, total known weight) wynosi tylko 470 g! Pierwsze analizy meteorytu wykonywał Berzelius (1834).

Opis znalezisk wg Kopezky (1869):

Krótki opis na portalu: Astronomická mapa České republiky – Blansko — meteorit.

Kolekcje

Największe fragmenty meteorytu znajdują się w zbiorach:

Zbiór	waga fragmentów (Koblitz MetBase)	uwagi
Brno, Min. Mus. Moravia	125 g
Tübingen, Min.-Petrogr. Inst.	76,4 g
Vienna, Naturhist. Mus.	69 g	w tym 55 gramowa połówka okazu (Brezina 1896); fotografia w Koblitz MetBase
Berlin, Mus. Naturk., Humboldt Univ.	26,4 g
Prague, Nat. Mus.	19,5 g	fragment 19,5 g (fc)[7]
(…)

Brak w zbiorach polskich.

W katalogu online zbiorów muzeum w Waszyngtonie (NMNH) znajdują się zdjęcia płytek cienkich (thin section) tego rzadkiego meteorytu.

Dziwi mała ilość znalezionych okazów i ich wielkość (Tuček 1981). Z opisu bolidu wynika, że był to deszcze meteorytów i powinno być ich więcej i większe!?

Karl (Carl) Ludwig Friedrich von Reichenbach

Związki barona von Reichenbach^[8] z meteorytem Blansko nie są przypadkowe. Ten urodzony w Stuttgarcie niemiecki chemik, geolog, metalurg, przedsiębiorca i filozof, trochę ekscentryk, wiele lat spędził w Blansko. Od 1821 roku pracował w tamtejszej hucie, gdzie zajmował się m.in. procesem produkcji i surowcami. Sporządził wówczas mapy geologiczne tego rejonu pod kątem złóż. Interesował się procesami destylacji substancji organicznych, miał kilka ważnych odkryć w tej dziedzinie. Pasjonował się chorobami układu nerwowego i „magnetyzmem zwierzęcym”. Późniejsze zbytnie zaangażowanie się w badania pozazmysłowe i o wpływie kosmosu na istoty żywe spowodowały, że inne jego osiągnięcia są trochę niedoceniane.

Spadek meteorytu Blansko 15 listopada 1833 roku skierował Reichenbacha do zainteresowania się meteorytami. Zgromadzony majątek pozwolił mu w późniejszych latach poświęcić się ich badaniom i kolekcjonowaniu. Opublikował wiele prac poświęconych meteorytom. Patrz → Bibliografia/Reichenbach Karl Freiherr von.

Źródła

Greg (1861)

Year.	Day of month.	Locality.	Size or weight.	Direction.	Duration; rate; hour;	Remarks, &c.
1833.*	Nov. 25	Blansko, Moravia	8 lbs.+	…	6½ P.M.	Stone-fall; meteor and detonations. Three stones fell. One loud detonation, like a report of a cannon, followed by the rattle of musketery: according to Reichenbach, 8 stones or fragments were found.

Kesselmeyer (1861) (s. 368, 432)

50.

1833

25.

Nov.

Blansko N. von Brunn und SSW. von Boskowitz. – Sp.-Gew.: 3,70.

Mahren

49°20'N.

16°38'O.

P.34.1835.343.[9] W. 1860. S. 1860.

533.

50

1833. 25. Nov.

Blansko, N. von Brunn und SSW. von Boskowitz.

Mahren

49°20'N. 16°38'O.

P.34.1835.343.[9]

Aus einem Feuermeteor unter anhaltendem Donnern 3 Steine.

Buchner (1861)

Blansko, Mahren, 1833, Nov. 25. IB. Schles. G. 1834, 10.[10] Berzelius K. Vet. Ac. H. 1834.[11] Ditten EJ. 64, 1855, H. 2.[12] PA. 33, 8.[13] 60, 137.[14] 111, 355, 356, 364, 370[15] (Abb.) Ergb. 4, 30.[16] Bnz. Stsch. 263.[17] Pa. 65.[18] RbH. 1, 433. Suppl. 2, 92, 100. 5, 16.[19] MCh. 922.[20] Ha. 83.[21] Br. 90.[22]

Rozwinięcia skrótów → patrz Bibliografia/Buchner Otto

Lokalizacja

Blansko (niem. Blanz), Boskovice (niem. Boskowitz), Lipůvka^[23], Slavkov u Brna (niem. Austerlitz, pol. Sławków), Závist.

W wyniku poszukiwań zorganizowanych przez Reichenbacha znaleziono okazy, które spadły w okolicach wsi Závist około 5 km na zachód od Blansko. Pierwszy okaz (byl spálený čertem^[24]) znalazł okoliczny chłop 11 dni po spadku. W czasie kilkudniowych skoordynowanych poszukiwań brało udział kilkadziesiąt (do 120) osób, w okolicach wsi znaleziono jeszcze dodatkowo 7 sztuk. Znalezione okazy/fragmenty miały od 4 do 77 gramów (Tuček 1981). Obszar spadku szacowano na 70-80 mil kwadratowych (Benzenberg 1839).

33 lata po spadku w 1866 roku, H. Wänkel lekarz (z zainteresowań paleontolog, speleolog i archeolog) z huty w Blansko, znalazł okaz o wadze 8 łutów^[6], który trafił do zbiorów muzeum w Brnie. Był on mocno zardzewiały, lecz miał jeszcze wyraźnie widoczną skorupę obtopieniową (Kopezky 1869; Wänkel 1867).

W 1878 roku w odległości ok. 40 km na wschód spadł meteoryt Tieschitz.

Galerie

Fragment meteorytu ze zbiorów muzeum w Brnie (Tuček 1981)

Bibliografia

• Anonymus^[25], (1834), Der verwünschte Burggraf von Elbogen. Ein Andenken an Elbogen für die P.T.^[26] Herren Carlsbader Brunnen-Güste, Gebr. Franieck, Carlsbad 1834, ss. 32, (s. 28-30).^[27][28] Plik PDF.

• Benzenberg Johann Friedrich, (1839), Die Sternschnuppen (Mit 9 Steintafeln.), Hamburg 1839, ss. 357, (s. 263-264) (ilustracje).^[29][30][31] Plik iDjVu; plik PDF; plik DjVu.

• Berzelius Jöns Jacob, (1834), Om Meteorstenar, Kungliga Svenska vetenskapsakademiens handlingar, ser. 1b, 1834, s. 115-183.^[32] Plik DjVu.

• Berzelius Jöns Jacob, (1834), Ueber Meteorsteine, Annalen der Physik, 33, Bd. 109, 1834, s. 1-32, 113-148. Plik DjVu
  Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
  .

• Buchner Otto, (1861), Versuch eines Quellenverzeichnisses zur Literatur über Meteoriten, w: Broenner Heinrich L., Abhandlungen, herausegeben von der Senckenburgischen naturforschenden gesellschaft, Bd. 3, Frankfurt a.M. 1859-1861, s. 455-482, (s. 459). Plik PDF; plik DjVu.

• Ditten H.S., (1855), Analyse eines Meteorsteins, Journal für praktische Chemie, 64, Heft 2, 1855, s. 121-123. Plik hPDF.

• Greg R. Philips, Esq., F.G.S., (1861), A Catalogue of Meteorites and Fireballs, from A.D. 2 to A.D. 1860^[33], Report of the British Association for the Advancement of Science (B.A.A.S.), 30th Meeting (1860), London 1861, s. 48-120.^[34] Źródło: MeteoriteHistory.info; plik DjVu; plik PDF; wersja full-HTML (h) (str. tytułowa).

• Hoff Karl Ernst Adolf von, (1835), Neue Beiträge zu Chladni's Verzeichnissen von Feuermeteoren und herabgefallenen Massen. Neunte Lieferung, Annalen der Physik, 34, Bd. 110, 1835, s. 339-370 (s. 343). Plik DjVu
  Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
  .

• Kesselmeyer Paul August, (1861), Ueber den Ursprung der Meteorsteine. Tafel XII-XIV., w: Broenner Heinrich L., Abhandlungen, herausegeben von der Senckenburgischen naturforschenden gesellschaft, Bd. 3, Frankfurt a.M. 1859-1861, s. 313-454, (s. 368, 432). Plik PDF; plik DjVu.

• Koblitz Jörn, MetBase. Meteorite Data Retrieval Software, Version 7.3 (CD-ROM), Ritterhude, Germany 1994-2012. MetBase.

• Kopezky Benedikt, (1869), Ueber Steinfälle, Schriften des Vereins zur Verbreitung naturwissenschaftlicher Kenntnisse Wien, 9, 1869, s. 43-66 (s. 59-62). Plik PDF.

• Kurjer Warszawski, (1834), nr 14 (15 stycznia 1834), s. 75. Plik eLib.

• Melion Josef Vincenc, (1886), Die Meteorsteinfälle in Mähren, Notizen-Blatt der historisch-statistischen Section der k.k. mährisch-schlesischen Gesellschaft zur Beförderung des Ackerbaues, der Natur- und Landeskunde, nr 5, Brünn 1886, s. 34-40.^[35][36][37] Plik PDF.

• Melion Josef Vincenc, (1887), Beiträge zur Meteoritenkunde Mährens, Brünn 1887, ss. 16.^[38][39] Plik DjVu
  Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
  .

• Neues Jahrbuch für Mineralogie, Geognosie, Geologie und Petrefaktenkunde, (1834), Meteorstein fall bei Blansko in Mähren, Erste Heft, 1834, s. 125-126.^[40] Plik PDF.

• Reichenbach Karl Freiherr von, (1835), Meteorsteinfall bei Blansko in Mähren am 25. November 1833, Zeitschrift für Physik und verwandte Wissenschaften, vol. 3, 1835, s. 73-77. Plik hPDF.

• Reichenbach Karl Freiherr von^[8], (1865), Geschichte des Meteoriten von Blansko, nebst Anleitung zu methodischer Aufsuchung frisch niedergefallener Meteoriten, Annalen der Physik, 124, Bd. 200, 1865, s. 213-234. Plik DjVu
  Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
  .

• Šreinová Blanka, Bukovanská Marcela, (2012), Meteority v České republice, Člověk ve svém pozemském a kosmickém prostředí, Bulletin referátů z konference, Úpice 2012, (s. 18).^[41] Plik PDF.

• Tuček Karel, (1968), Catalogue of the Collection of meteorites of the National Museum in Prague (Katalog sbírky meteoritů Národního muzea v Praze), National Museum, Prague, 1968, ss. 103, (s. 18).

• Tuček Karel, (1981), Meteority a jejich výskyty v Československu (Meteorites and their occurrence in Czechoslovakia), Academia, Praha, 1981, ss. 269, (s. 182-186, 227). Plik DjVu
  Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
  (tablice
  Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
  ).

• Wänkel Heinrich (Wankel Jindřich), (1867), Über den Meteoritenfall im Jahre 1833 in der Nähe von Blansko, LOTOS. Zeitschrift für Naturwissenschaftlichen, 17, Prag 1867, s. 73-77, 103-109. Plik hPDF.

• Woreczko Jan, (2015), Doniesienia z Wiki. Deszcz meteorytów, a znaleziono „tylko” kilka okazów!, Meteoryt, 3, 2015, s. 23. Plik PDF; plik DjVu
  Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
  .

Przypisy

Zobacz również

• Muzeum Historii Naturalnej w Pradze

• meteoryt Tieschitz
• meteoryt Grüneberg (Wilkanówko)
• Bibliografia/Reichenbach Karl Freiherr von

Linki zewnętrzne

• Meteoritical Bulletin Database (MBD) – meteoryt Blansko
• Encyclopedia of Meteorites (EoM) – meteoryt Blansko

• Kolekcja mineralogiczna uniwersytetu w Tybindze (Institut für Mineralogie, Petrologie und Geochemie der Eberhard-Karls Universität; Tübingen, Min.-Petrogr. Inst.) – Geschichte der Mineralogischen Sammlung
• Muzeum Historii Naturalnej w Wiedniu (Natural History Museum Vienna; Vienna, Naturhist. Mus.) – Naturhistorisches Museum Wien  ●  Die Meteoritensammlung  ●  Mineralogy & Petrography  ●  [katalogi → Partsch (1843); Brezina (1885); Brezina (1895); Brezina (1896); Berwerth (1903)]
• Muzeum Historii Naturalnej w Pradze (Prague Natural History Museum; Prague, Nat. Mus.) – Národí Muzeum Praha  ●  Sbírka meteoritů a Sbírka přírodních skel - tektitů  ●  Muzeum 3000: Rok od pádu čeljabinského meteoritu. Spadlo něco u nás?  ●  CES on-line: Sbírka meteoritů  ●  [katalog → Tuček (1981)]
• Narodowe Muzeum Historii Naturalnej w Waszyngtonie (National Museum of Natural History, Smithsonian Institution, Washington; Washington, Natl. Mus. Nat. Hist.) – Mineral Sciences  ●  [katalog → online]

• Astronomická mapa České republiky

• Wikipedia (CS) – Blansko  ●  Slavkov u Brna (Austerlitz)
• Wikipedia (DE) – Karl Ludwig Friedrich Freiherr von Reichenbach  ●  Heinrich Wankel