PayPal-donate (Wiki).png
O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

Braunau

Z Wiki.Meteoritica.pl

(Różnice między wersjami)
m (→Braunau/Galerie)
 
(Nie pokazano 101 wersji pomiędzy niniejszymi.)
Linia 1: Linia 1:
-
__NOTOC__
 
== Heksaedryty spadają rzadko ==
== Heksaedryty spadają rzadko ==
 +
__NOTOC__
 +
{{VerifyLevel|level=1}}
{{InfoboxMeteorite
{{InfoboxMeteorite
  | nazwa = Braunau
  | nazwa = Braunau
-
  | grafika = Braunau_(NHM_Prague)_1.jpg
+
  | grafika = Braunau_(NHM_Prague)-TJ-m.jpg
-
  | opis = Meteoryt Braunau ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Pradze (Národí Muzeum Praha) (fot. Aubrey Whymark, ''za zgodą'')
+
  | opis = Meteoryt Braunau ze zbiorów [[Szablon:PragueNM|Muzeum Historii Naturalnej w Pradze]] (fot. Tomasz Jakubowski)
  | klasa = Spadek
  | klasa = Spadek
 +
| mbclass = fall
  | metbull = 5133
  | metbull = 5133
  | lokalizacja = Czechy
  | lokalizacja = Czechy
  | położenie = 50°36'N, 16°18'E
  | położenie = 50°36'N, 16°18'E
-
  | data = 14 lipca 1847 r., 03:45
+
  | data = 14 lipca 1847 r., 03:45 (środa)
-
  | typ = meteoryt żelazny, IIAB, heksaedryt
+
  | typ = meteoryt żelazny IIAB, heksaedryt
  | masa = 39 kg
  | masa = 39 kg
-
  | liczba = dwa okazy, 23,63 i 17,08 kg
+
  | liczba = dwa okazy 23,63 i 17,08 kg
  | synonimy = w NHM Cat: '''Broumov''', '''Hauptmannsdorf'''
  | synonimy = w NHM Cat: '''Broumov''', '''Hauptmannsdorf'''
}}
}}
-
Spadek meteorytu żelaznego 14 lipca 1847 roku w Czechach (IIAB heksaedryt, TKW 39 kg).
+
Spadek meteorytu żelaznego 14 lipca 1847 roku (środa) w [[Czechy|Czechach]] (typu IIAB heksaedryt, TKW 39 kg).
;Opis spadku
;Opis spadku
-
14 lipca 1847 r. rankiem około 03:45 pojawiła się mała chmurka pędząca szybko na południowy wschód wzdłuż Sudetów i zostawiająca długi ślad na niebie. Nagle w&nbsp;chmurce zajaśniał ogień i&nbsp;dwie ogniste smugi skierowały się ku ziemi. Jednocześnie usłyszano dwie potężne detonacje, a&nbsp;potem grzechot i&nbsp;świst. Huk był tak silny, że słyszano go w&nbsp;odległym o 75&nbsp;km Wrocławiu. [[:Image:Braunau_(Beinert_1848_tab3).jpg|Chmurka]] stała się popielato szara i&nbsp;powoli się rozpłynęła. Jedna ze smug trafiła w&nbsp;łąkę we wsi Hejtmánkovice i&nbsp;tam znaleziono wbity w&nbsp;ziemię czarny, gorący kamień<ref>miejsce spadku oznaczono na mapie J.&nbsp;Poláka z&nbsp;1840 roku literą&nbsp;'''A'''</ref>. Po wydobyciu okazało się, że to żelazo - ważyło 23,63&nbsp;kg<ref>42 funty 6&nbsp;łutów (chodzi o&nbsp;funt austriacki) = 23,63&nbsp;kg; wg katalogu Tučeka (1968) okaz ważył 27628&nbsp;g</ref>. Druga smuga trafiła w&nbsp;dom koło cegielni (''brickworks'') w&nbsp;dzielnicy (wówczas wsi) Křinice<ref>miejsce spadku oznaczono na mapie J.&nbsp;Poláka z&nbsp;1840 roku literą&nbsp;'''B'''</ref>. Kawał żelaza przebił dach, strop, łóżko i&nbsp;podłogę i&nbsp;zatrzymał się w&nbsp;piwnicy (wg materiałów z&nbsp;Muzeum w&nbsp;Broumovie meteoryt spadł na dom ceglarza). Ważył 17,08&nbsp;kg<ref>30 funtów 16&nbsp;łutów (chodzi o&nbsp;funt austriacki) = 17,08&nbsp;kg</ref> i&nbsp;do dziś jest w&nbsp;Muzeum Narodowym w&nbsp;Pradze (kopia tego okazu znajduje się w&nbsp;Muzeum Ziemi Broumovskiej w&nbsp;zespole klasztoru benedyktyńskiego w&nbsp;Broumovie). Większy okaz został pocięty na części, które trafiły do wielu kolekcji na świecie.
+
14 lipca 1847 roku (środa) rankiem około 03:45 pojawiła się mała chmurka pędząca szybko na południowy wschód wzdłuż Sudetów i&nbsp;zostawiająca długi ślad na niebie. Nagle w&nbsp;chmurce zajaśniał ogień i&nbsp;dwie ogniste smugi skierowały się ku ziemi. Jednocześnie usłyszano dwie potężne detonacje, a&nbsp;potem grzechot i&nbsp;świst. Huk był tak silny, że słyszano go w&nbsp;odległym o&nbsp;75&nbsp;km Wrocławiu. {{Txt2Img|Braunau_(Beinert_1848_tab3).jpg|Chmurka}} stała się popielato szara i&nbsp;powoli się rozpłynęła. Jedna ze smug trafiła w&nbsp;łąkę we wsi Hejtmánkovice i&nbsp;tam znaleziono wbity w&nbsp;ziemię czarny, gorący kamień<ref>miejsce spadku oznaczono na mapie J.&nbsp;Poláka z&nbsp;1840 roku literą&nbsp;'''A'''</ref>. Po wydobyciu okazało się, że to żelazo – ważył 23,63&nbsp;kg<ref>42 funty 6&nbsp;łutów (chodzi o&nbsp;funt austriacki) = 23,63&nbsp;kg; wg katalogu Tučeka (1968) okaz ważył 27628&nbsp;g</ref>.
-
To właśnie w tym meteorycie von Neumann zaobserwował, po wytrawieniu kwasem, liczne cienkie linie zwane teraz liniami Neumanna.
+
Druga smuga trafiła w&nbsp;dom koło cegielni (''brickworks'') w&nbsp;dzielnicy (wówczas wsi) Křinice<ref>miejsce spadku oznaczono na mapie J.&nbsp;Poláka z&nbsp;1840 roku literą&nbsp;'''B'''</ref> (wg materiałów z&nbsp;Muzeum w&nbsp;Broumovie meteoryt spadł na dom ceglarza). Kawał żelaza przebił dach, strop, łóżko (rozbił wezgłowie łóżka, na którym spało troje małych dzieci) i&nbsp;podłogę i&nbsp;zatrzymał się w&nbsp;piwnicy, gdzie został znaleziony podczas usuwania gruzu. Ważył 17,08&nbsp;kg<ref>30 funtów 16&nbsp;łutów (chodzi o&nbsp;funt austriacki) = 17,08&nbsp;kg</ref><ref>wg portalu [http://www.cesonline.cz/arl-ces/cs/detail-ces_us_cat-psb0000633-24-Sbirka-meteoritu/ CES on-line (Centrální evidence sbírek muzejní povahy)] mniejszy okaz waży 17,23&nbsp;kg (140×213×225&nbsp;mm)</ref> i&nbsp;do dziś jest w&nbsp;Muzeum Narodowym w&nbsp;Pradze ({{Txt2Img|Braunau_(Braunau_gablota)_1.jpg|kopia tego okazu}} znajduje się w&nbsp;Muzeum Ziemi Broumovskiej w&nbsp;zespole klasztoru benedyktyńskiego w&nbsp;Broumovie). Większy okaz został pocięty na części, które trafiły do wielu kolekcji na świecie.
 +
 
 +
{{Txt2Img|Braunau_(Šreinová_2012).jpg|Na zdjęciach mniejszego okazu}} z artykułu Šreinová et al. (2012), widać jego „tylną” powierzchnię, której wygląd wskazuje, że okaz jest orientowany.
 +
 
 +
Krótki opis na portalu: Astronomická mapa České republiky – [http://www.hvezdarna.cz/mapa/index.php?id=148 Broumov — meteorit].
 +
 
 +
 
 +
{{Sparse-b}}Ciekawostka{{Sparse-e}}: Carl Christian Beinert za swoje prace o meteorycie Braunau otrzymał tytuł doktora honoris causa Fakultetu Filozoficznego Uniwersytetu Wrocławskiego (Syniawa 2000).
 +
 
 +
 
 +
Meteoryt Braunau jest typu IIAB (heksaedryt).
 +
{{!Iron IIAB}}
 +
 
 +
=== Linie Neumanna ===
 +
 
 +
To właśnie w tym meteorycie po wytrawieniu wypolerowanej powierzchni kwasem, '''Johann G. Neumann''' (1850) zaobserwował i&nbsp;opisał liczne cienkie linie zwane teraz ''liniami Neumanna'' ({{Txt2Img|Neumann_(1850)_(Tafel_VI).jpg|oryginalna rycina}} z&nbsp;pracy Neumanna (1850)). Odkrycie to często błędnie przypisuje się innemu znanemu niemieckiemu krystalografowi Franz Ernst Neumannowi.
 +
 
 +
=== Czy meteoryty po spadku są jeszcze ciepłe? ===
 +
 
 +
W relacji o spadku meteorytu Braunau znajduje się informacja, że pierwszy okaz był, gdy go znaleziono, jeszcze gorący. Podobne obserwacje znajdują się w&nbsp;relacjach ze spadku innych meteorytów, np.:&nbsp;[[Grzempach (Grzempy)]], [[Tabor]], [[Tieschitz]], [[Zaborzika]], [[Zmenj]], że podjęte zaraz po spadku okazy były jeszcze ciepłe/gorące.
 +
 
 +
Wiarygodna opowieść o gorącym meteorycie znajduje się jeszcze w relacji ze spadku w&nbsp;marcu 1886 roku meteorytu {{Txt2Img|CabinCreek_(NHM_Vienna)-TJ21-2.jpg|Cabin Creek}}{{MBD-record|name=Cabin Creek}} w&nbsp;Arkansas w&nbsp;USA (źródło: AY&nbsp;Magazine). Świadkiem tego spadku była pani Shandy Christopher. Zobaczyła ona fontannę ziemi w&nbsp;pobliżu pobliskiego drzewa. Wspólnie z&nbsp;mężem w&nbsp;pobliżu podstawy drzewa znaleźli dużą dziurę otoczoną grubym pierścieniem świeżo naruszonej ziemi. Wspinając się do krateru, przekopali się na 3&nbsp;stopy (około 90&nbsp;cm) przez warstwę ciepłej, zwęglonej gleby i&nbsp;znaleźli meteoryt, wciąż zbyt gorący, by go dotknąć!
 +
 
 +
Obecnie okaz znajduje się w kolekcji [[Szablon:ViennaNHM|NHM w Wiedniu]]. Trafił on tam za sprawą austriackiego przemysłowca około 1890&nbsp;roku. Zanim tam się znalazł przechodził z&nbsp;rąk do rąk, za coraz wyższe kwoty. Miejscowy mężczyzna zapłacił Shandy 35&nbsp;dolarów amerykańskich za 107,5-funtowy okaz (~48,5&nbsp;kg; funt angielski) i&nbsp;sprzedał go dealerowi z&nbsp;Eureka Springs, który wystawiał go przez pewien czas, żądając od widzów 25&nbsp;centów za obejrzenie go. W&nbsp;1887 roku wybitny nowojorski kolekcjoner kupił kamień (nazywany {{Txt2Img|CabinCreek_(NHM_Vienna)-TJ21-3.jpg|„dziesiątym cudem świata”}}) za 500&nbsp;dolarów, ale nie udało mu się go sprzedać instytutowi Smithsonian. Trzy lata później austriacki przemysłowiec zapłacił za meteoryt 40000&nbsp;dolarów i&nbsp;przekazał go do Muzeum Wiedeńskiego (źródło: AY&nbsp;Magazine).<ref>patrz → [[Dawne jednostki miar i wag]]</ref>
 +
 
 +
== Kolekcje ==
 +
 
 +
Fragmenty meteorytu Braunau w&nbsp;największych kolekcjach:
 +
:{| {{Koblitz Repository}}
 +
! Zbiór !! waga fragmentów<br />(Koblitz&nbsp;MetBase) !! uwagi
 +
|-
 +
| [[Prague, Nat. Mus.]] || 18,2 kg || w&nbsp;tym kompletny mniejszy okaz
 +
|-
 +
| [[Vienna, Naturhist. Mus.]] || 2541 g ||
 +
|-
 +
| [[Berlin, Mus. Naturk., Humboldt Univ.]] || 1351&nbsp;g ||
 +
|-
 +
| [[Tübingen, Min.-Petrogr. Inst.]] || 916 g ||
 +
|-
 +
| [[London, Nat. Hist. Mus.]] || 646&nbsp;g ||
 +
|-
 +
| {{Wielokropek}}
 +
|-
 +
| [[Calcutta, Mus. Geol. Surv. India]] || 172 g || {{Txt2Img|Braunau_(GSI_Calcutta).jpg|płytka}} (Sen&nbsp;Gupta et&nbsp;al. 1982); negatywny przykład niewłaściwego traktowania okazów w&nbsp;muzeum!
 +
|-
 +
| '''[[Muzeum Mineralogiczne Uniwersytetu Wrocławskiego im. Kazimierza Maślankiewicza|Wroclaw, Dept. Min. Petrol., Univ.]]''' || '''{{Txt2Img|Braunau_(Muz_Min_Wroclaw).jpg|97&nbsp;g}}''' || {{Txt2Img|Braunau_(Muzeum_Mineralogiczne_UWr)_1.jpg|60,35&nbsp;ep}}, 24,76&nbsp;sc, 12,20&nbsp;fc (Pilski&nbsp;2001)
 +
|-
 +
| [[Hamburg, Mus. Min.-Petrogr. Inst.]] || 56,7 g || m.in. fragment {{Txt2Img|Braunau_(MMHH_Hamburg).jpg|12,65 g}}
 +
|}
 +
 
 +
<br clear="all"/>
== Źródła ==
== Źródła ==
Linia 26: Linia 78:
'''Beinert (1847)''' (s. 170-173)
'''Beinert (1847)''' (s. 170-173)
:{| style="width:800px"
:{| style="width:800px"
-
|[[Grafika:Braunau_(Beinert_1847).jpg|200px|thumb|left|Beinert (1847), s.&nbsp;170-173]]
+
|[[Grafika:Beinert_1847_(AnP_72_148).djvu|page=2|200px|thumb|left|Beinert (1847), s.&nbsp;170-173]]
|}
|}
'''Beinert (1848)'''
'''Beinert (1848)'''
-
{{AQuote-begin | max-width = 800px}}
+
{{AQuote-begin |max-width=800px}}
''Das in Hauptmannsdorf<ref name="Hauptmannsdorf">wieś Hejtmánkovice (niem. ''Hauptmannsdorf'')</ref> niedergefallene 42&nbsp;Pfund 6&nbsp;Loth schwere Meteoritenfragment.''
''Das in Hauptmannsdorf<ref name="Hauptmannsdorf">wieś Hejtmánkovice (niem. ''Hauptmannsdorf'')</ref> niedergefallene 42&nbsp;Pfund 6&nbsp;Loth schwere Meteoritenfragment.''
Linia 39: Linia 91:
'''Kesselmeyer (1861)''' (s. 368, 436)
'''Kesselmeyer (1861)''' (s. 368, 436)
-
:{| class="wikitable-MET-cite" style="max-width:1000px"
+
:{| {{Old sources}}
| 51. || 1847. || 14. || Juli || {{sparse-b}}Hauptmannsdorf{{sparse-e}}, NW. von Braunau, Kreis Königgrätz. – ''Eisen'' – ''Sp.-Gew.'':&nbsp;7,714.<ref>ciężar właściwy (niem. ''spezifische Gewicht'')</ref> || Böhmen || 50°36'N. || 16°19'O. || P.72.1847.170.<ref>powołanie na Beinert (1847) (wg klucza: '''P'''oggendorff, Bd.&nbsp;'''72''', rok '''1847''', s.&nbsp;'''170''')</ref> W.&nbsp;1860. S.&nbsp;1860.
| 51. || 1847. || 14. || Juli || {{sparse-b}}Hauptmannsdorf{{sparse-e}}, NW. von Braunau, Kreis Königgrätz. – ''Eisen'' – ''Sp.-Gew.'':&nbsp;7,714.<ref>ciężar właściwy (niem. ''spezifische Gewicht'')</ref> || Böhmen || 50°36'N. || 16°19'O. || P.72.1847.170.<ref>powołanie na Beinert (1847) (wg klucza: '''P'''oggendorff, Bd.&nbsp;'''72''', rok '''1847''', s.&nbsp;'''170''')</ref> W.&nbsp;1860. S.&nbsp;1860.
|}
|}
-
:{| class="wikitable-MET-cite" style="max-width:1000px"
+
:{| {{Old sources}}
-
| '''594.''' || 51 || 1847.&nbsp;14.&nbsp;Juli || {{sparse-b}}Hauptmannsdorf{{sparse-e}}, NW. von Braunau; Kreis Königgrätz || Böhmen || 50°36'N<br />16°19'O. || P.&nbsp;72.&nbsp;1847.&nbsp;170.<ref>Beinert (1847)</ref> || Unter 2 heftigen Detonationen aus einer zu einer Feuerkugel ergluhenden, vorher kleinen und schwarzen Wolke unter starkem Blitzen 2 {{sparse-b}}Eisenmassen{{sparse-e}} von 42 u. 30½&nbsp;''℔''.
+
| '''594.''' || 51 || 1847.&nbsp;14.&nbsp;Juli || {{sparse-b}}Hauptmannsdorf{{sparse-e}}, NW. von Braunau; Kreis Königgrätz || Böhmen || 50°36'N<br />16°19'O. || P.&nbsp;72.&nbsp;1847.&nbsp;170.<ref name="Beinert 1847">Beinert (1847)</ref> || Unter 2 heftigen Detonationen aus einer zu einer Feuerkugel ergluhenden, vorher kleinen und schwarzen Wolke unter starkem Blitzen 2 {{sparse-b}}Eisenmassen{{sparse-e}} von 42 u. 30½&nbsp;''℔''.
|}
|}
 +
 +
'''Buchner (1861)
 +
:{| {{Old sources}}
 +
|{{sparse-b}}Braunau{{sparse-e}} (Hauptmannsdorf), Böhmen 1847, Juli 14.<br />
 +
{{sparse-b}}Beinert{{sparse-e}} d. Met. von Braunau. Breslau 1848.<ref>Beinert (1848)</ref> {{sparse-b}}Humboldt{{sparse-e}} Cpt. rnd. '''25''', 627. Schles. Ztg. 1847, Nov. 24.<ref>Göppert (1847)</ref> {{sparse-b}}Weis{{sparse-e}} Berl. Ac. Ber. 1847, 391.<ref name="Bericht 1847">''Bericht{{Kropek}} zu Berlin'' (1847)</ref> Oestr. Bl. für Lit. 1848, 26.<ref>''Oesterreichische Blätter{{Kropek}}'' (1848)</ref> '''PhCtr.''' 1848, 196, 289.<ref name="doniesienie">doniesienie/streszczenie artykułów</ref> '''JbMin.''' 1848, 320, 825. 1857, 853.<ref name="doniesienie"></ref> '''J.''' 184<sup>7</sup>/<sub>8</sub>, 1300. Uebers. Arbeiten d. schles. Gesellsch. 1847, 36. '''PA. 71''', 170.<ref>błąd?</ref> {{sparse-b}}Duflos{{sparse-e}} u. {{sparse-b}}Fischer{{sparse-e}} ebd. '''72''', 475, 575.<ref>Duflos, Fischer (1847); Fischer (1847)</ref> {{sparse-b}}Haidinger{{sparse-e}} ebd. 680. '''73''', 590.<ref>Fischer (1848)</ref> {{sparse-b}}Rammelsberg{{sparse-e}} ebd. '''74''', 443.<ref>Rammelsberg (1848)</ref> {{sparse-b}}Göppert{{sparse-e}} u. {{sparse-b}}Boguslawski{{sparse-e}} EJ. '''42''', 428. {{sparse-b}}Beinert{{sparse-e}} ebd '''42''', 59. '''PA. 72''', 170.<ref name="Beinert 1847"></ref> {{sparse-b}}Partsch{{sparse-e}} Haid. Ber. '''3''', 378 (Abb.)<ref name="Haidinger 1848">Haidinger (1848)</ref> {{sparse-b}}Glocker{{sparse-e}} '''PA. 73''', 332.<ref>Glocker (1848a)</ref> Haid. Ber. '''3''', 302, 493.<ref>Haidinger (1848), Hauer (1848)</ref> '''4''', 86,<ref>Naumann (1848)</ref> 349.<ref name="Haidinger 1848"></ref> '''PAErgb. 4''', 120, 386.<ref>Boguslawski (1854), (1854a)</ref> '''SJ.''' (2) '''5''', 285,<ref>''American Journal of Science and Arts'', vol.&nbsp;5, ser.&nbsp;2, 1848</ref> 338.<ref>Duflos et&nbsp;al. (1848)</ref> (2) '''6''', 348.<ref>Shepard (1848)</ref> (2) '''7''', 171.<ref>dokończenie artykułu Shepard (1848)</ref> '''RbH Suppl. 4''', 151.<ref>Rammelsberg (1841)</ref> '''Clark''' 52 (Abb.).<ref>Clark (1852)</ref> '''Br.''' 118.<ref>Buchner (1859)</ref> '''Ha.''' 117.<ref>Harris (1859)</ref> '''MCh''', 904.<ref>Rammelsberg (1860)</ref> Berl. Ac. Ber. '''47''', 243, 391.<ref name="Bericht 1847"></ref>
 +
|}
 +
:Rozwinięcia skrótów → patrz [[Bibliografia/Buchner Otto]]
 +
 +
<br clear="all"/>
== Lokalizacja ==
== Lokalizacja ==
Linia 51: Linia 112:
{{GEFrame-begin}}
{{GEFrame-begin}}
{{GEMap
{{GEMap
-
| kml1 = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Poland_newIcons.kml
+
| htmlFileMap = wiki-Braunau.htm
-
| kml2 = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Czech-MM.kml
+
| kml1 = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Czech-MM.kml
 +
| kmlfit = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Braunau-fit.kml
| lat = 50.590
| lat = 50.590
| lon = 16.320
| lon = 16.320
Linia 62: Linia 124:
{{GEFrame-end}}
{{GEFrame-end}}
-
'''Broumov''' (niem. ''Braunau''), '''Hejtmánkovice''' (niem. ''Hauptmannsdorf'')
+
'''Broumov''' (niem. ''Braunau''), '''Hejtmánkovice''' (niem. ''Hauptmannsdorf'').
-
Na mapie J. Poláka z&nbsp;1840 roku zaznaczono miejsca spadku okazów. Okaz większy oznaczony literą&nbsp;'''A''' spadł w miejscu o współrzędnych 50°35.586'N, 16°19.273'E, okaz mniejszy, oznaczony literą&nbsp;'''B''' spadł na dach budynku cegielni (dom ceglarza) w&nbsp;miejscu 50°34.516'N, 16°19.672'E.<ref>współrzędne punktów wyznaczone na podstawie mapy J.&nbsp;Poláka z&nbsp;dokładnością ±25&nbsp;m</ref>
+
Na mapie J. Poláka z&nbsp;1840 roku zaznaczono miejsca spadku okazów. Okaz większy oznaczony literą&nbsp;'''A''' spadł w&nbsp;miejscu o&nbsp;współrzędnych 50°35.586'N, 16°19.273'E, okaz mniejszy, oznaczony literą&nbsp;'''B''' spadł na dach budynku cegielni (dom ceglarza) w&nbsp;miejscu 50°34.516'N, 16°19.672'E.<ref>współrzędne punktów wyznaczone na podstawie mapy J.&nbsp;Poláka z&nbsp;dokładnością ±25&nbsp;m</ref>
-
Większy okaz spadł "bliżej" w stosunku do kierunku lotu bolidu!
+
Większy okaz spadł „bliżej” w stosunku do kierunku lotu bolidu!
 +
 
 +
<br clear="all"/>
 +
 
 +
[[Image:Braunau_(Beinert_1848_map).jpg|thumb|450px|left|Plan okolic spadku meteorytów (Beinert&nbsp;1848)]]
 +
Mapa okolic ''Braunau'' i&nbsp;''Hauptmannsdorf'' z zaznaczonymi miejscami spadku meteorytów – oznaczonych na mapie literami '''A''' (większy okaz) i&nbsp;'''B''' (mniejszy) ('''''SITUATIONS-PLAN der Stadt BRAUNAU'''''; Beinert&nbsp;1848).
<br clear="all"/>
<br clear="all"/>
Linia 73: Linia 140:
<gallery caption="" widths="200px" heights="200px" perrow="3">
<gallery caption="" widths="200px" heights="200px" perrow="3">
-
File:Braunau_(Frantiskovo_1836-1852).jpg|Fragment mapy wojennej z&nbsp;tamtego okresu (źródło: oldmaps.geolab.cz)
+
File:Braunau_(II_Military_Survey).jpg|Fragment mapy wojennej z&nbsp;tamtego okresu (źródło: oldmaps.geolab.cz)
File:Braunau_(Polak_1840).jpg|Mapa katastralna J.&nbsp;Poláka z 1840 roku z zaznaczonymi miejscami spadku okazów meteorytu Braunau (oznaczonych na mapie literami '''A''' i&nbsp;'''B'''). Mapa znajduje się w&nbsp;Muzeum Ziemi Broumovskiej
File:Braunau_(Polak_1840).jpg|Mapa katastralna J.&nbsp;Poláka z 1840 roku z zaznaczonymi miejscami spadku okazów meteorytu Braunau (oznaczonych na mapie literami '''A''' i&nbsp;'''B'''). Mapa znajduje się w&nbsp;Muzeum Ziemi Broumovskiej
File:Braunau_(2012).jpg|Współczesny plan miasta Broumov (fot.&nbsp;Jan&nbsp;Woreczko)
File:Braunau_(2012).jpg|Współczesny plan miasta Broumov (fot.&nbsp;Jan&nbsp;Woreczko)
Linia 80: Linia 147:
<br clear="all"/>
<br clear="all"/>
-
== Galerie ==
+
== [[Braunau/Galerie]] ==
-
'''Meteoryt Braunau ze zbiorów [[Muzeum Mineralogiczne Instytutu Nauk Geologicznych UWr|Muzeum Mineralogicznego Instytutu Nauk Geologicznych UWr]]''' (dla&nbsp;{{SITENAME}} fot.&nbsp;Antoni Stryjewski)
+
'''Meteoryt Braunau ze zbiorów [[Muzeum Mineralogiczne Uniwersytetu Wrocławskiego im. Kazimierza Maślankiewicza|Muzeum Mineralogicznego Uniwersytetu Wrocławskiego]]''' (dla&nbsp;{{SITENAME}} fot.&nbsp;Antoni Stryjewski)
<gallery caption="" widths="210px" heights="140px" perrow="3">
<gallery caption="" widths="210px" heights="140px" perrow="3">
File:Braunau_(Muzeum_Mineralogiczne_UWr)_1.jpg|Okaz o wadze 60,35 g
File:Braunau_(Muzeum_Mineralogiczne_UWr)_1.jpg|Okaz o wadze 60,35 g
Linia 94: Linia 161:
'''Meteoryt Braunau (Broumov) w kolekcjach zagranicznych'''
'''Meteoryt Braunau (Broumov) w kolekcjach zagranicznych'''
<gallery caption="" widths="200px" heights="150px" perrow="3">
<gallery caption="" widths="200px" heights="150px" perrow="3">
-
File:Braunau_(NHM_Prague)_2.jpg|Mniejszy okaz i fragment meteorytu Braunau ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Pradze (fot.&nbsp;Aubrey&nbsp;Whymark, ''za zgodą'')
+
File:Braunau_(NHM_Prague)-TJ.jpg|Masa główna meteorytu Braunau (fot.&nbsp;Tomasz Jakubowski)
-
File:Braunau_(NHM_Prague)_3.jpg|Fragment meteorytu Braunau ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w&nbsp;Pradze (fot.&nbsp;Aubrey Whymark)
+
File:Braunau_(NHM_Prague)-TJ-1.jpg|(regmaglipty i&nbsp;''flow lines'') (fot.&nbsp;Tomasz Jakubowski)
-
File:Braunau_(NHM_Berlin).jpg|Meteoryt Braunau ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Berlinie (Museum für Naturkunde) (fot.&nbsp;Wadi&nbsp;&&nbsp;Jan&nbsp;Woreczko)
+
File:Braunau_(NHM_Prague)-TJ-m.jpg|(''piękna byłaby z niego [[Meteoryty (kopie)|kopia]]!'') (fot.&nbsp;Tomasz Jakubowski)
 +
File:Braunau_(NHM_Prague)-TJ-a.jpg|Fragmenty meteorytu Braunau (fot.&nbsp;Tomasz Jakubowski)
 +
File:Braunau_(NHM_Prague)-TJ-b.jpg|Fragmenty meteorytu Braunau (fot.&nbsp;Tomasz Jakubowski)
 +
File:Braunau_(NHM_Prague)-TJ-c.jpg|Fragmenty meteorytu Braunau (fot.&nbsp;Tomasz Jakubowski)
 +
File:Braunau_(NHM_Prague)_1.jpg|Meteoryt Braunau ze zbiorów [[Szablon:PragueNM|Muzeum Historii Naturalnej w&nbsp;Pradze]] (Národí Muzeum Praha) (fot.&nbsp;Aubrey&nbsp;Whymark)
 +
File:Braunau_(NHM_Prague)_2.jpg|Mniejszy okaz i fragment meteorytu Braunau ze zbiorów [[Szablon:PragueNM|Muzeum Historii Naturalnej w&nbsp;Pradze]] (fot.&nbsp;Aubrey&nbsp;Whymark)
 +
File:Braunau_(NHM_Prague)_3.jpg|Fragment meteorytu Braunau ze zbiorów [[Szablon:PragueNM|Muzeum Historii Naturalnej w&nbsp;Pradze]] (fot.&nbsp;Aubrey Whymark)
 +
File:Braunau_(Šreinová_2012).jpg|Mniejszy okaz meteorytu Braunau ze zbiorów [[Szablon:PragueNM|Muzeum Historii Naturalnej w&nbsp;Pradze]] (Šreinová et&nbsp;al. 2012)
 +
File:Braunau_(NHM_Berlin).jpg|Meteoryt Braunau ze zbiorów [[Szablon:BerlinMNHU|Muzeum Historii Naturalnej w&nbsp;Berlinie]] (Museum für Naturkunde) (fot.&nbsp;Wadi&nbsp;&&nbsp;Jan&nbsp;Woreczko)
 +
File:Braunau_(MMHH_Hamburg).jpg|Fragment meteorytu o&nbsp;wadze 12,65&nbsp;g ze zbiorów [[Szablon:HamburgMMHH|Muzeum Mineralogicznego Uniwersytetu w&nbsp;Hamburgu]]
 +
File:Braunau (NHM Vienna)-TJ21.jpg‎|Fragment meteorytu Braunau (2133,0&nbsp;g) ze zbiorów [[Szablon:ViennaNHM|Muzeum Historii Naturalne w&nbsp;Wiedniu]] (fot. Tomasz Jakubowski)
 +
File:Braunau_(GSI_Calcutta).jpg|Fragment meteorytu Braunau z&nbsp;kolekcji [[Szablon:CalcuttaGSI|Geological Survey of India, Calcutta]]; negatywny przykład niewłaściwego przechowywania meteorytów żelaznych!
</gallery>
</gallery>
-
'''Muzeum Ziemi Broumovskiej''' (2, 3 maja 2012 roku; fot. [[:Image:Braunau_(Braunau_gablota)_2.jpg|Wadi]] & [[:Image:Braunau_(Braunau_gablota)_3.jpg|Jan Woreczko]])
+
'''Muzeum Ziemi Broumovskiej''' (2, 3 maja 2012 roku; fot. {{Txt2Img|Braunau_(Braunau_gablota)_2.jpg|Wadi}} & {{Txt2Img|Braunau_(Braunau_gablota)_3.jpg|Jan Woreczko}})
<gallery caption="" widths="200px" heights="150px" perrow="3">
<gallery caption="" widths="200px" heights="150px" perrow="3">
File:Braunau_(Braunau_gablota)_1.jpg|Gablota poświęcona meteorytowi Braunau
File:Braunau_(Braunau_gablota)_1.jpg|Gablota poświęcona meteorytowi Braunau
-
File:Braunau_(Braunau_Beinert)_1.jpg|Kopia strony tytułowej publikacji Beinerta z 1848 roku
+
File:Braunau_(Braunau_Beinert)_1.jpg|Kopia strony tytułowej publikacji [[Beinert (1848)|Beinerta z&nbsp;1848 roku]]
-
File:Braunau_(Braunau_Beinert)_2.jpg|Strona z rysunkami okazów meteorytu Braunau (Beinert 1848)
+
File:Braunau_(Braunau_Beinert)_2.jpg|Strona z rysunkami okazów meteorytu Braunau ([[Beinert (1848)|Beinert 1848]])
-
File:Braunau_(Braunau_kopia)_1.jpg|Kopia mniejszego okazu meteorytu
+
File:Braunau_(Braunau_kopia)_1.jpg|Kopia mniejszego okazu meteorytu (patrz → [[Meteoryty (kopie)]])
-
File:Braunau_(Braunau_kopia)_2.jpg|Kopia meteorytu - widok z drugiej strony
+
File:Braunau_(Braunau_kopia)_2.jpg|Kopia meteorytu – widok z&nbsp;drugiej strony
-
File:Braunau_(Braunau_mapa).jpg|Mapa J. Poláka z 1848 roku
+
File:Braunau_(Braunau_mapa).jpg|Mapa J. Poláka z&nbsp;1848 roku
</gallery>
</gallery>
Linia 113: Linia 191:
;
;
<gallery caption="" widths="200px" heights="150px" perrow="3">
<gallery caption="" widths="200px" heights="150px" perrow="3">
-
File:Braunau_(Beinert_1848_tab1).jpg|a) większy okaz 42 funty 6 łutów, b)&nbsp;okaz mniejszy 30 funtów 16 łutów (Beinert&nbsp;1848, tab.&nbsp;I)
+
File:Braunau_(Beinert_1848_tab1).jpg|a) większy okaz 42&nbsp;funty 6&nbsp;łutów, b)&nbsp;okaz mniejszy 30&nbsp;funtów 16&nbsp;łutów ([[Beinert (1848)|Beinert&nbsp;1848]], tab.&nbsp;I)
-
File:Braunau_(Beinert_1848_tab3).jpg|Przekrój meteorytu i ślad na niebie pozostawiony przez bolid (Beinert 1848, tab. II i&nbsp;III) (fot.&nbsp;Jan&nbsp;Woreczko)
+
File:Braunau_(Beinert_1848_tab2).jpg|Przekrój meteorytu ([[Beinert (1848)|Beinert 1848]], tab.&nbsp;II)
-
File:Braunau_(catalog_Tucek_1968).jpg|Mniejszy (''brickworks''), orientowany okaz o rozmiarach 10,4×21,3×22,5&nbsp;cm (źródło:&nbsp;Tuček&nbsp;1968)
+
File:Braunau_(catalog_Tucek_1968).jpg|Mniejszy (''brickworks''), orientowany okaz o&nbsp;rozmiarach 14,0×21,3×22,5&nbsp;cm (źródło:&nbsp;Tuček&nbsp;1968)
File:Braunau_(fot_39_Tucek_1981).jpg|Okaz z Hejtmánkovic (źródło:&nbsp;Tuček&nbsp;1981)
File:Braunau_(fot_39_Tucek_1981).jpg|Okaz z Hejtmánkovic (źródło:&nbsp;Tuček&nbsp;1981)
File:Braunau_(fot_40_Tucek_1981).jpg|Okaz z Broumova (źródło:&nbsp;Tuček&nbsp;1981)
File:Braunau_(fot_40_Tucek_1981).jpg|Okaz z Broumova (źródło:&nbsp;Tuček&nbsp;1981)
 +
File:Bohumilitz_(Tucek_1964_mass3).jpg|Niżej okaz z Hejtmánkovic; powyżej kompletny okaz meteorytu [[Bohumilitz]] z&nbsp;Výškovic (źródło:&nbsp;Tuček&nbsp;1964)
</gallery>
</gallery>
-
'''Miasto Broumov i benedyktyński zespół klasztorny''' (2, 3 maja 2012 roku; fot. [[:Image:Braunau_(Hejtmankovice_Wadi).jpg|Wadi]] & [[:Image:Braunau_(Broumov_Woreczko).jpg|Jan Woreczko]])
+
;Patrz → [[Braunau/Galerie]]
 +
 
 +
 
 +
'''Miasto Broumov i benedyktyński zespół klasztorny''' (2, 3 maja 2012 roku; fot. {{Txt2Img|Braunau_(Hejtmankovice_Wadi).jpg|Wadi}} & {{Txt2Img|Braunau_(Broumov_Woreczko).jpg|Jan Woreczko}})
<gallery caption="" widths="200px" heights="150px" perrow="3">
<gallery caption="" widths="200px" heights="150px" perrow="3">
-
File:Braunau_(Broumov_rynek)_2.jpg|Centrum Broumova - Rynek Pokoju, na środku Kolumna Maryjna
+
File:Braunau_(Broumov_rynek)_2.jpg|Centrum Broumova – Rynek Pokoju, na środku Kolumna Maryjna
File:Braunau_(Broumov_rynek)_1.jpg|Widok z rynku na wieżę kościoła św. Wojciecha
File:Braunau_(Broumov_rynek)_1.jpg|Widok z rynku na wieżę kościoła św. Wojciecha
File:Braunau_(Broumov_rynek)_3.jpg|Detale Kolumny Maryjnej
File:Braunau_(Broumov_rynek)_3.jpg|Detale Kolumny Maryjnej
Linia 130: Linia 212:
File:Braunau_(Broumov_klasztor)_4.jpg|Zabudowania klasztorne
File:Braunau_(Broumov_klasztor)_4.jpg|Zabudowania klasztorne
</gallery>
</gallery>
 +
 +
;Patrz → [[Braunau/Galerie]]
 +
 +
<br clear="all"/>
== [[Bibliografia]] ==
== [[Bibliografia]] ==
-
* +Beinert Carl Christian, (1847), '''Meteoreisen-Fall bei [[Braunau]] in Böhmen am 14. Julo d. J.''' ''Annalen der Physik'', 72, Bd. 148, 1847, s. 170-173. Plik {{Djvu|Beinert_1847_(AnP_72_148).djvu|DjVu}}.
+
* ''American Journal of Science and Arts'', '''[[Braunau|Meteorite of July 14, 1847]]''', vol.&nbsp;5, ser.&nbsp;2, 1848, s.&nbsp;285.<ref>krótka informacja o&nbsp;spadku meteorytu [[Braunau]]</ref> Plik {{Link-BHL|item=89822}}.
-
* Beinert Carl Christian, (1848), '''Der Meteorit von [[Braunau]] am 14. Juli 1847. Actenmässige Darstellung, Beschreibung und Analyse, nebst Ansichten über die Natur der Meteoriten.''' Hierbei ein Situationsplan und drei Tafeln Abbildungen, Breslau 1848. Plik [http://www.bsb-muenchen-digital.de/~web/web1028/bsb10282942/images/index.html?digID=bsb10282942&pimage=1&v=pdf&nav=0&l=de PDF ].
+
* Beinert Carl Christian, (1847), '''Meteoreisen-Fall bei [[Braunau]] in Böhmen am 14. Juli d. J.''', ''Annalen der Physik'', 72, Bd. 148, 1847, s. 170-173. Plik {{Djvu|Beinert_1847_(AnP_72_148).djvu|DjVu}}.
-
* von Boguslawski Georg, (1847), '''Meteor-Eisen von [[Braunau]].''' ''Tagebl. Naturw. Ver. Breslau'', 1847, s. 36-42.
+
* {{Beinert (1848)}}
-
* von Boguslawski Georg, (1848), '''Über den Meteorsteinfall am 14. Juli d. J. zu [[Braunau]] in Böhmen.''' Breslau 1848. Ref.: ''Ann. K. k. naturhist. Hofmus.'', Wien, 24, (1910).
+
* ''{{!Ber.Akad.Wiss.Berlin}}'', 1847, s. 243, 391.<ref>krótkie komunikaty Poggendorffa, Weissa o&nbsp;spadku meteorytu [[Braunau]]</ref> Plik {{Link-BHL|item=41933}}.
-
* von Boguslawski Georg, (1849), '''Sur la chute d’un météorite en deux morceaux [[Braunau]] en  Bohemie le 14. juillet 1847.''' ''L’Institut J.'', 17, sec. 1, 1849, s. 15.
+
* Boguslawski Georg von, (1847), '''Meteor-Eisen von [[Braunau]]''', ''Tagebl. Naturw. Ver. Breslau'', 1847, s. 36-42.
-
* +Duflos A., Fischer N.W., (1847), '''Analyse des [[Braunau]]er Meteoreisen.''' ''Annalen der Physik'', 72, Bd. 148, 1847, s. 475-480. Plik {{Djvu|Duflos_1847_(AnP_72_148).djvu|DjVu}}.
+
* Boguslawski Georg von, (1848), '''Über den Meteorsteinfall am 14. Juli d. J. zu [[Braunau]] in Böhmen''', Breslau 1848. Ref.: ''Ann. K. k. naturhist. Hofmus.'', Wien, 24, (1910).
-
* +Fischer N.W., (1847), '''Fortsetzung der Untersuchung des Meteoreisens von [[Braunau]].''' ''Annalen der Physik'', 72, Bd. 148, 1847, s. 575-580. Plik {{Djvu|Fischer_1847_(AnP_72_148).djvu|DjVu}}.
+
* Boguslawski Georg von, (1849), '''Sur la chute d’un météorite en deux morceaux [[Braunau]] en  Bohemie le 14. juillet 1847''', ''L’Institut J.'', 17, sec. 1, 1849, s. 15.
-
* +Fischer N.W., (1848), '''Schluss der Untersuchung des [[Braunau]]er Meteoreisens.''' ''Annalen der Physik'', 73, Bd. 149, 1848, s. 590-594. Plik {{Djvu|Fischer_1848_(AnP_73_149).djvu|DjVu}}.
+
* {{Buchner (1861)}}
-
* +Göppert H.R., (1847), '''Über das [[Braunau|Braunauer]] und das [[Seeläsgen|Seeläsgen'sche]] Meteoreisen.''' ''Journal f. prakt. Chemie'', 42, 1847, s. 428-431.
+
* {{Buchner (1863)|page=176-178}}
-
* +von Haidinger Wilhelm Ritter, '''Ueber das Meteoreisen von [[Braunau]].''' ''Annalen der Physik'', 72, Bd. 148, 1847, s. 580-582. Plik {{Djvu|Haidinger_1847_(AnP_72_148).djvu|DjVu}}.
+
* {{Buchwald (1975)|page=340-342}} Plik {{Djvu|Buchwald_(340-342).djvu|DjVu}}.
-
* {{Kesselmeyer (1861) | page=368, 436}}
+
* {{Clark (1852)|page=52-55}}
 +
 
 +
* +Dimter Johann, (1890), '''Das Meteoreisen von [[Braunau]]''', ''Jahres-Bericht des öffentlichen Stifts-Obergymnasiums der Benedictiner in Braunau in Böhmen'', Braunau 1890, ss. 28.<ref>za Tuček (1981)</ref>
 +
 
 +
* Döll Eduard, (1882b), '''Form, Oberfläche, Rinde, physische und chemische Zusammensetzung der Meteoriten''', ''Monatsblätter des Wissenschaftlichen Club in Wien'', 1882, s. 41-44.<ref>w Koblitz MetBase rok 1881!</ref>.  Plik {{Djvu|Döll_1882b_(Monatsblätter_Wien).djvu|DjVu}}.
 +
 
 +
* Duflos Adolph Ferdinand, Fischer Nicolaus Wolfgang, (1847), '''Analyse des [[Braunau]]er Meteoreisen''', ''Annalen der Physik'', 72, Bd. 148, 1847, s. 475-480. Plik {{Djvu|Duflos_1847_(AnP_72_148).djvu|DjVu}}.
 +
 
 +
* Duflos&nbsp;Adolph Ferdinand, Fischer Nicolaus Wolfgang, (1848), '''Analysis of the Meteoric Iron that fell near [[Braunau]] in Bohemia, on the 14th of July, 1847''', ''American Journal of Science and Arts'', vol.&nbsp;5, ser.&nbsp;2, 1848, s.&nbsp;338-342.<ref>tłumaczenie artykułu Duflos et&nbsp;al. (1847)</ref> Plik {{Link-BHL|item=89822}}.
 +
 
 +
* Fischer Nicolaus Wolfgang, (1847), '''Fortsetzung der Untersuchung des Meteoreisens von [[Braunau]]''', ''Annalen der Physik'', 72, Bd. 148, 1847, s. 575-580. Plik {{Djvu|Fischer_1847_(AnP_72_148).djvu|DjVu}}.
 +
 
 +
* Fischer Nicolaus Wolfgang, (1848), '''Schluss der Untersuchung des [[Braunau]]er Meteoreisens''', ''Annalen der Physik'', 73, Bd. 149, 1848, s. 590-594. Plik {{Djvu|Fischer_1848_(AnP_73_149).djvu|DjVu}}.
 +
 
 +
* Fischer Nicolaus Wolfgang, (1849), '''Analysis of the [[Braunau]] Meteoric Iron''', ''American Journal of Science and Arts'', vol.&nbsp;7, ser.&nbsp;2, 1849, s.&nbsp;171-175.<ref>kontynuacja artykułu Duflos et&nbsp;al. (1848)</ref> Plik {{Link-BHL|item=88502}}.
 +
 
 +
* Glocker Ernst Friedrich<ref>niemiecki mineralog, geolog i paleontolog [http://de.wikipedia.org/wiki/Ernst_Friedrich_Glocker Glocker Ernst Friedrich]</ref>, (1848a), '''Ueber die krystallinishe Structur des Eisens''', ''{{!AnP}}'', 73, Bd.&nbsp;149, 1848, s.&nbsp;332-336. Plik {{Djvu|Glocker_1848a_(AnP_73_149).djvu|DjVu}}.
 +
 
 +
* Göppert Heinrich Robert, (1847a), '''Vermischte Notizen. 4. Meteorsteinfall''', ''Journal für praktische Chemie'', 42, 1847, s. 59-62.<ref>tam też powołanie na Göppert (1842) o&nbsp;meteorycie [[Grüneberg (Wilkanówko)]]</ref> Plik {{Djvu|Goppert_1847a_(JfPCh_42).djvu|DjVu}}.
 +
 
 +
* {{Göppert (1847)}}
 +
 
 +
* Göppert Heinrich Robert, (1847), ''Schles. Ztg.'', 24 Nov. 1847.<ref name="Clark">za Clark (1852)</ref>
 +
 
 +
* Haidinger Wilhelm Ritter von, (1847), '''Ueber das Meteoreisen von [[Braunau]]''', ''Annalen der Physik'', 72, Bd. 148, 1847, s. 580-582. Plik {{Djvu|Haidinger_1847_(AnP_72_148).djvu|DjVu}}.
 +
 
 +
* Haidinger Wilhelm Ritter von, (1848), '''Meteoreisen von [[Braunau]]''', ''Berichte über die Mitteilungen von Freunden der Naturwissenschaften in Wien'', III, nr 4-5, Wien 1848, s. 302-305, 378-380 (ilustracja). Plik {{Link-BHL|item=43212}}.
 +
 
 +
* Haidinger Wilhelm Ritter von, (1848), '''Meteorit von [[Braunau]]''', ''Berichte über die Mitteilungen von Freunden der Naturwissenschaften in Wien'', IV, nr 4, Wien 1848, s. 349-351. Plik {{Link-BHL|item=43105}}.
 +
 
 +
* {{Haidinger (1855)}}
 +
 
 +
* Hauer Franz Ritter von, (1848), '''Ueber das [[Braunau|Braunauer-Eisen]]''', ''Berichte über die Mitteilungen von Freunden der Naturwissenschaften in Wien'', III, 1848, s. 493-494. Plik {{Link-BHL|item=43212}}.
 +
 
 +
* {{Kesselmeyer (1861)|page=368, 436}}
 +
 
 +
* {{Koblitz MetBase}}
 +
 
 +
* {{Strąbski (1855)|page=154, 155}}
 +
 
 +
* ''Oesterreichische Blätter für Literatur, Kunst, Geschichte, Geographie, Statistik und Naturkunde'', nr 8, 1848, s. 26.<ref name="Clark"></ref> Plik {{Link-GB|id=vMxLAAAAcAAJ|text={{!GB}}}}.
 +
 
 +
* Neumann Johann Georg, (1848), '''Ueber die kristallinische Struktur des Meteoreisens von [[Braunau]]''', ''Berichte über die Mitteilungen von Freunden der Naturwissenschaften in Wien'', IV, 1848, s. 86-87.<ref name="Neumann lines">pierwsze (?) doniesienie o&nbsp;„liniach Neumanna” zaobserwowanych po raz pierwszy w&nbsp;meteorycie [[Braunau]] (właśnie przez Johanna G. Neumanna, często błędnie przypisuje się ich odkrycie innemu znanemu niemieckiemu krystalografowi Franzowi Ernstowi Neumannowi); więcej patrz → [[Szablon:Neumann (1850)|Neumann&nbsp;(1850)]]</ref> Plik {{Link-BHL|item=43105}}.
 +
 
 +
* {{Neumann (1850)}}
 +
 
 +
* {{Pilski (2001)}}
 +
 
 +
* Rammelsberg Karl Friedrich, (1848), '''Ueber die chemische Zusammensetzung des Meteoreisen von [[Seeläsgen (Przełazy)|Seeläsgen]]''', ''Annalen der Physik'', 74, Bd. 150, 1848, s. 443-448. Plik {{Djvu|Rammelsberg_1848_(AnP_74_150).djvu|DjVu}}.
 +
 
 +
* Shepard Charles Upham, (1848), '''Observations on Rammelsberg's Analysis of the Juvenas{{MBD-record |name=Juvinas}} Meteoric Stone, and on the Conclusion of Fisher's Examination of the [[Braunau]] Meteoric Iron''', ''American Journal of Science and Arts'', vol. 6, ser. 2, 1848, s. 346-349 (s. 348).<ref>zawiera m.in. streszczenie Duflos et al. (1847)</ref><ref>dokończenie artykułu Shepard (1848) w: ''American Journal of Science and Arts'', vol.&nbsp;7, ser.&nbsp;2, 1849, s.&nbsp;171-175. Plik {{Link-BHL |item=88502}}</ref> Plik {{Link-BHL|item=88506}}.
 +
 
 +
* {{Šreinová (2012)|page=18-19}}
 +
 
 +
* {{Syniawa (2000)|page=14}}
 +
 
 +
* {{Tuček (1964)}}
* {{Tuček (1968)}}
* {{Tuček (1968)}}
Linia 159: Linia 301:
* {{Tuček (1981)}}
* {{Tuček (1981)}}
 +
* Woreczko Jan, (2016), '''Doniesienia z Wiki. [[Braunau|Heksaedryty]] spadają rzadko''', ''Meteoryt'', 1, 2016, s. 27-28. Plik {{Link-Meteoryt |r=16 |n=1}}; plik {{Djvu|Braunau_(Meteoryt_1_16).djvu|DjVu}}.
 +
 +
* {{Woźniak (2021, ASMP)}}
 +
 +
{{Koblitz References|1=Two masses of about 22kg and 17kg fell at Hauptmannsdorf after detonations and appearance of a luminous cloud, C.C.Beinert, Ann. Phys., 1847, 72, p.70, M.H.Hey, Cat. Met., 1966, p.68. Structural description, N.A.Neumann, Haidinger's Naturwiss. Abhand. Wien, 1850, 3, (2), p.45. Analysis, E.Cohen, Meteoritenkunde, 1905, 3, p.207. Historical note, K.Tucek, Casopis Narod. Mus. Praha, 1947, 116, p.1 (M.A.10-398). The larger mass has been distributed, the smaller mass is preserved in Prague, Nat. Mus., M.H.Hey [loc. cit.]. Description, shock re-heating, V.F.Buchwald, Handbook of Iron Meteorites, Univ. of California, 1975, p.340, H.J.Axon, Min. Mag., 1968, 36, p.1139. Further analysis, 5.49% Ni, 61.5 ppm Ga, 183 ppm Ge, 12 ppm Ir, J.T.Wasson, GCA, 1969, 33, p.859. Be-10 data, cosmic-ray exposure age, C.Chang and H.Wänke, Meteorite Research, ed. P.M.Millman, D.Reidel, Dordrecht-Holland, 1969, p.397. Al-26 activity, H.Kammer, Meteoritics, 1973, 8, p.393 (abs.). Chemical analysis of metal and phosphide phases, K.P.Jochum et al., Z. Naturforsch., 1980, 35a, p.57. Sc abundance, M.Honda et al., Papers 10th Symp. Ant. Met., NIPR Tokyo, 1985, p.174; see also, Papers 12th Symp. Ant. Met., NIPR Tokyo, 1987, p.98 (abs.). Be-10 and Al-26 data, H.Nagai et al., GCA, 1993, 57, p.3705.}}
{{Przypisy}}
{{Przypisy}}
== Zobacz również ==
== Zobacz również ==
-
* dodatkowe [[Braunau/Pliki|źródła/pliki]]
+
* '''[[Braunau/Galerie]]'''
 +
* [[Szablon:PragueNM|Muzeum Historii Naturalnej w Pradze]]
 +
 
 +
* [[Dawne jednostki miar i wag]]
== Linki zewnętrzne ==
== Linki zewnętrzne ==
-
* '''Meteoritical Bulletin Database ([http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php MBD])''' - meteoryt [http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php?code=5133 Braunau]
+
* '''Meteoritical Bulletin Database ([http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php MBD])''' – meteoryt [http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php?code=5133 Braunau]
-
* '''Encyclopedia of Meteorites ([http://www.encyclopedia-of-meteorites.com/ EoM])''' - meteoryt [http://www.encyclopedia-of-meteorites.com/meteorite.aspx?id=5133 Braunau]
+
* '''Encyclopedia of Meteorites ([http://www.encyclopedia-of-meteorites.com/ EoM])''' – meteoryt [http://www.encyclopedia-of-meteorites.com/meteorite.aspx?id=5133 Braunau]
 +
 
 +
* {{PragueNM}}
 +
* {{ViennaNHM}}
 +
* {{BerlinMNHU}}
 +
* {{CalcuttaGSI}}
 +
 
 +
* Meteoryt Braunau w kolekcjach polskich – [http://www.ptmet.org.pl/old/kat-mz-IIA.htm#braunau katalog PTMet]
 +
 
 +
* Internet Archive – {{Link-IA|annalendesnaturh24natu|text=Annalen des Naturhistorischen Museums in Wien (1910)}}
 +
* [http://www.hvezdarna.cz/mapa/ Astronomická mapa České republiky]
 +
 
 +
* Wikipedia – [http://pl.wikipedia.org/wiki/Broumov Broumov]
 +
* Wikipedia – [http://pl.wikipedia.org/wiki/Franz_Ernst_Neumann Franz Ernst Neumann]
 +
* Wikipedia (CS) – [http://cs.wikipedia.org/wiki/Kostel_svatého_Vojtěcha_(Broumov) Kostel svatého Vojtěcha (Broumov)]
 +
* Wikipedia (EN) – [http://en.wikipedia.org/wiki/Neumann_lines Neumann lines]
 +
 
 +
* woreczko.pl – [http://www.woreczko.pl/meteorites/features/glossary-Widmanstatten.htm Figury, struktury Widmanstättena (''Widmanstätten pattern'')]
 +
 
 +
* AY Magazine – [https://www.aymag.com/meteorites-arkansas-backstories/ Arkansas Backstories: Meteorites] (inf. Derek Yoost, [https://www.facebook.com/groups/MTIEgroup/posts/5050147361775119 facebook])
 +
* {{MPOD|name=Braunau}}
 +
 
 +
* Portal regionu – http://www.broumovsko.cz
 +
 
 +
 
 +
{{Co jeszcze na stronę}}
-
* Wikipedia - [http://pl.wikipedia.org/wiki/Broumov Broumov]
+
* Buchner (1861)
-
* Wikipedia (CS) - [http://cs.wikipedia.org/wiki/Kostel_svatého_Vojtěcha_(Broumov) Kostel svatého Vojtěcha (Broumov)]
+
-
* Portal regionu - http://www.broumovsko.cz
+
-
* Muzeum Historii Naturalnej w Pradze (Národí Muzeum Praha; Prague Natural History Museum) - [http://www.nm.cz/expozice-detail.php?f_id=58 kolekcja meteorytów i tektytów]
+
-
* Muzeum Historii Naturalnej w Berlinie (Museum für Naturkunde) - [http://www.naturkundemuseum-berlin.de/index_english.html Museum für Naturkunde]
+
-
* Internet Archive - [http://www.archive.org/details/annalendesnaturh24natu Annalen des Naturhistorischen Museums in Wien (1910)]
+
[[Category:Poza granicami Polski]]
[[Category:Poza granicami Polski]]
[[Category:Czechy]]
[[Category:Czechy]]
 +
[[Category:Hammer]]
 +
[[Category:Meteoryty żelazne]]

Aktualna wersja na dzień 21:29, 22 sty 2024

Heksaedryty spadają rzadko

1
Braunau →
Braunau (NHM Prague)-TJ-m.jpg
Meteoryt Braunau ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Pradze (fot. Tomasz Jakubowski)
Spadek
Lokalizacja Czechy
Położenie[1] 50°36'N, 16°18'E
Data 14 lipca 1847 r., 03:45 (środa)
Charakterystyka
Typ meteoryt żelazny IIAB, heksaedryt
Masa 39 kg
Liczba okazów dwa okazy 23,63 i 17,08 kg
Meteoritical Bulletin Database
Synonimy →
w NHM Cat: Broumov, Hauptmannsdorf

Spadek meteorytu żelaznego 14 lipca 1847 roku (środa) w Czechach (typu IIAB heksaedryt, TKW 39 kg).

Opis spadku

14 lipca 1847 roku (środa) rankiem około 03:45 pojawiła się mała chmurka pędząca szybko na południowy wschód wzdłuż Sudetów i zostawiająca długi ślad na niebie. Nagle w chmurce zajaśniał ogień i dwie ogniste smugi skierowały się ku ziemi. Jednocześnie usłyszano dwie potężne detonacje, a potem grzechot i świst. Huk był tak silny, że słyszano go w odległym o 75 km Wrocławiu. Chmurka stała się popielato szara i powoli się rozpłynęła. Jedna ze smug trafiła w łąkę we wsi Hejtmánkovice i tam znaleziono wbity w ziemię czarny, gorący kamień[2]. Po wydobyciu okazało się, że to żelazo – ważył 23,63 kg[3].

Druga smuga trafiła w dom koło cegielni (brickworks) w dzielnicy (wówczas wsi) Křinice[4] (wg materiałów z Muzeum w Broumovie meteoryt spadł na dom ceglarza). Kawał żelaza przebił dach, strop, łóżko (rozbił wezgłowie łóżka, na którym spało troje małych dzieci) i podłogę i zatrzymał się w piwnicy, gdzie został znaleziony podczas usuwania gruzu. Ważył 17,08 kg[5][6] i do dziś jest w Muzeum Narodowym w Pradze (kopia tego okazu znajduje się w Muzeum Ziemi Broumovskiej w zespole klasztoru benedyktyńskiego w Broumovie). Większy okaz został pocięty na części, które trafiły do wielu kolekcji na świecie.

Na zdjęciach mniejszego okazu z artykułu Šreinová et al. (2012), widać jego „tylną” powierzchnię, której wygląd wskazuje, że okaz jest orientowany.

Krótki opis na portalu: Astronomická mapa České republiky – Broumov — meteorit.


Ciekawostka: Carl Christian Beinert za swoje prace o meteorycie Braunau otrzymał tytuł doktora honoris causa Fakultetu Filozoficznego Uniwersytetu Wrocławskiego (Syniawa 2000).


Meteoryt Braunau jest typu IIAB (heksaedryt).

Meteoryty żelazne typu IIAB

O meteorytach żelaznych typu IIAB (Woźniak 2021):

«

Grupa IIAB

Grupa IIAB – grupa ta powstała z połączenia dwóch wcześniej wyróżnianych grup IIA i IIB. Charakteryzują się one jedną z najniższych zawartości niklu spośród wszystkich meteorytów żelaznych[7], ale mają bardzo dużą zawartość galu i germanu w bardzo wąskim przedziale (wykres), przeciwnie niż zawarty w nich iryd występujący w zakresie niemal 4 rzędów wielkości (rys. 7)![8] Również w szerokim przedziale (3 rzędy wielkości) zawartości występuje pierwiastek ren (Re) (patrz Załącznik 2). Są to najczęściej heksaedryty (HEX) (grupa IIA) i oktaedryty bardzo gruboziarniste (Ogg) (grupa IIB).[9] W grupie tej znajduje się również ubogi w nikiel ataksyt (Ni-poor) Siratik. Zawartość pierwiastków śladowych sugeruje, że meteoryty grupy IIAB uformowały się z jądra zdyferencjonowanej planetoidy typu C rozbijanej w wielokrotnych zderzeniach. Średnie tempo stygnięcia wyznaczone z modeli wynosi dla tej grupy ~6-12 stopni ma milion lat (~6-12ºC/My).

Wielu członków grupy IIA to klasyczne „pojedyncze kryształy” kamacytu z widocznymi liniami Neumanna (fot 1) i euhedralnymi (dobrze wykształconymi, własnopostaciowymi kryształami, których wzrost nie był zakłócony przez inne kryształy) kryształami rhabdytu. Nodule siarczkowe są dość rzadkie i nigdy nie większe niż kilka milimetrów średnicy. W grupie IIA nodule i ziarna daubréelitu są wszechobecne. Obfitość w nich fosforków (schreibersyt) rośnie ze wzrostem zawartości niklu w grupie IIA i bardzo zauważalnie w IIB, tak, że w wysoko niklowych okazach obserwuje się centymetrowej wielkości „hieroglificzne wzory” schreibersytu. Cohenit i dwukrotnie obfitszy haxonit występują w nich w formie małych wytrąceń, które często rozpadły się do grafitu i nisko niklowego kamacytu. Ogólnie grafit w nich pochodzi wyłącznie z rozpadu węglików. Ziarna carlsbergitu są rzadkie. W okazach [10] (dawniej IIA, HEX) i [11] (dawniej IIA, HEX) zaobserwowano ziarna kosmochloru (dawniej ureyit, NaCr[Si2O6]) w towarzystwie daubréelitu (Scott et al. 1975; Wasson et al. 2009).

Nie zaobserwowano w nich inkluzji krzemianowych, ale w okazach meteorytów Sikhote-Alin i Sierra Gorda zdarzają się małe wtrącenia krzemianowe (Wasson et al. 2007).

Najbardziej znani przedstawiciele tej grupy to spadki: Sikhote-Alin[12] (IIB-an, obecnie IIAB, Ogg), Boguslavka[13] (dawniej IIA, HEX) (fot 1) i Braunau (dawniej IIA, HEX) oraz znaleziska Agoudal (HEX), Veevers (dawniej IIB, Ogg) i North Chile[14] (dawniej IIA, HEX).

»



Linie Neumanna

To właśnie w tym meteorycie po wytrawieniu wypolerowanej powierzchni kwasem, Johann G. Neumann (1850) zaobserwował i opisał liczne cienkie linie zwane teraz liniami Neumanna (oryginalna rycina z pracy Neumanna (1850)). Odkrycie to często błędnie przypisuje się innemu znanemu niemieckiemu krystalografowi Franz Ernst Neumannowi.

Czy meteoryty po spadku są jeszcze ciepłe?

W relacji o spadku meteorytu Braunau znajduje się informacja, że pierwszy okaz był, gdy go znaleziono, jeszcze gorący. Podobne obserwacje znajdują się w relacjach ze spadku innych meteorytów, np.: Grzempach (Grzempy), Tabor, Tieschitz, Zaborzika, Zmenj, że podjęte zaraz po spadku okazy były jeszcze ciepłe/gorące.

Wiarygodna opowieść o gorącym meteorycie znajduje się jeszcze w relacji ze spadku w marcu 1886 roku meteorytu Cabin Creek[15] w Arkansas w USA (źródło: AY Magazine). Świadkiem tego spadku była pani Shandy Christopher. Zobaczyła ona fontannę ziemi w pobliżu pobliskiego drzewa. Wspólnie z mężem w pobliżu podstawy drzewa znaleźli dużą dziurę otoczoną grubym pierścieniem świeżo naruszonej ziemi. Wspinając się do krateru, przekopali się na 3 stopy (około 90 cm) przez warstwę ciepłej, zwęglonej gleby i znaleźli meteoryt, wciąż zbyt gorący, by go dotknąć!

Obecnie okaz znajduje się w kolekcji NHM w Wiedniu. Trafił on tam za sprawą austriackiego przemysłowca około 1890 roku. Zanim tam się znalazł przechodził z rąk do rąk, za coraz wyższe kwoty. Miejscowy mężczyzna zapłacił Shandy 35 dolarów amerykańskich za 107,5-funtowy okaz (~48,5 kg; funt angielski) i sprzedał go dealerowi z Eureka Springs, który wystawiał go przez pewien czas, żądając od widzów 25 centów za obejrzenie go. W 1887 roku wybitny nowojorski kolekcjoner kupił kamień (nazywany „dziesiątym cudem świata”) za 500 dolarów, ale nie udało mu się go sprzedać instytutowi Smithsonian. Trzy lata później austriacki przemysłowiec zapłacił za meteoryt 40000 dolarów i przekazał go do Muzeum Wiedeńskiego (źródło: AY Magazine).[16]

Kolekcje

Fragmenty meteorytu Braunau w największych kolekcjach:

Zbiór waga fragmentów
(Koblitz MetBase) 		uwagi
Prague, Nat. Mus. 18,2 kg w tym kompletny mniejszy okaz
Vienna, Naturhist. Mus. 2541 g
Berlin, Mus. Naturk., Humboldt Univ. 1351 g
Tübingen, Min.-Petrogr. Inst. 916 g
London, Nat. Hist. Mus. 646 g
(…)
Calcutta, Mus. Geol. Surv. India 172 g płytka (Sen Gupta et al. 1982); negatywny przykład niewłaściwego traktowania okazów w muzeum!
Wroclaw, Dept. Min. Petrol., Univ. 97 g 60,35 ep, 24,76 sc, 12,20 fc (Pilski 2001)
Hamburg, Mus. Min.-Petrogr. Inst. 56,7 g m.in. fragment 12,65 g


Źródła

Beinert (1847) (s. 170-173)

Beinert (1847), s. 170-173


Beinert (1848)

«

Das in Hauptmannsdorf[17] niedergefallene 42 Pfund 6 Loth schwere Meteoritenfragment.

Das Ziegelschlager 30 Pfund 16 Loth wiegende Fragment, von dem das Dach und der Lehmestrich dew Dominicalhauses durchschlagen und dabei Stroh auf der Aussenfläche eingeknetet aufgenommen wurde.[18]

»


Kesselmeyer (1861) (s. 368, 436)

51. 1847. 14. Juli Hauptmannsdorf, NW. von Braunau, Kreis Königgrätz. – Eisen – Sp.-Gew.: 7,714.[19] Böhmen 50°36'N. 16°19'O. P.72.1847.170.[20] W. 1860. S. 1860.
594. 51 1847. 14. Juli Hauptmannsdorf, NW. von Braunau; Kreis Königgrätz Böhmen 50°36'N
16°19'O. 		P. 72. 1847. 170.[21] Unter 2 heftigen Detonationen aus einer zu einer Feuerkugel ergluhenden, vorher kleinen und schwarzen Wolke unter starkem Blitzen 2 Eisenmassen von 42 u. 30½ ℔.


Buchner (1861)

Braunau (Hauptmannsdorf), Böhmen 1847, Juli 14.

Beinert d. Met. von Braunau. Breslau 1848.[22] Humboldt Cpt. rnd. 25, 627. Schles. Ztg. 1847, Nov. 24.[23] Weis Berl. Ac. Ber. 1847, 391.[24] Oestr. Bl. für Lit. 1848, 26.[25] PhCtr. 1848, 196, 289.[26] JbMin. 1848, 320, 825. 1857, 853.[26] J. 1847/8, 1300. Uebers. Arbeiten d. schles. Gesellsch. 1847, 36. PA. 71, 170.[27] Duflos u. Fischer ebd. 72, 475, 575.[28] Haidinger ebd. 680. 73, 590.[29] Rammelsberg ebd. 74, 443.[30] Göppert u. Boguslawski EJ. 42, 428. Beinert ebd 42, 59. PA. 72, 170.[21] Partsch Haid. Ber. 3, 378 (Abb.)[31] Glocker PA. 73, 332.[32] Haid. Ber. 3, 302, 493.[33] 4, 86,[34] 349.[31] PAErgb. 4, 120, 386.[35] SJ. (2) 5, 285,[36] 338.[37] (2) 6, 348.[38] (2) 7, 171.[39] RbH Suppl. 4, 151.[40] Clark 52 (Abb.).[41] Br. 118.[42] Ha. 117.[43] MCh, 904.[44] Berl. Ac. Ber. 47, 243, 391.[24]

Rozwinięcia skrótów → patrz Bibliografia/Buchner Otto


Lokalizacja

miejsca spadku okazów

* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki

Broumov (niem. Braunau), Hejtmánkovice (niem. Hauptmannsdorf).

Na mapie J. Poláka z 1840 roku zaznaczono miejsca spadku okazów. Okaz większy oznaczony literą A spadł w miejscu o współrzędnych 50°35.586'N, 16°19.273'E, okaz mniejszy, oznaczony literą B spadł na dach budynku cegielni (dom ceglarza) w miejscu 50°34.516'N, 16°19.672'E.[45]

Większy okaz spadł „bliżej” w stosunku do kierunku lotu bolidu!


Plan okolic spadku meteorytów (Beinert 1848)

Mapa okolic Braunau i Hauptmannsdorf z zaznaczonymi miejscami spadku meteorytów – oznaczonych na mapie literami A (większy okaz) i B (mniejszy) (SITUATIONS-PLAN der Stadt BRAUNAU; Beinert 1848).


Mapy

Fragment mapy wojennej z tamtego okresu (źródło: oldmaps.geolab.cz)

Mapa katastralna J. Poláka z 1840 roku z zaznaczonymi miejscami spadku okazów meteorytu Braunau (oznaczonych na mapie literami A i B). Mapa znajduje się w Muzeum Ziemi Broumovskiej

Współczesny plan miasta Broumov (fot. Jan Woreczko)


Braunau/Galerie

Meteoryt Braunau ze zbiorów Muzeum Mineralogicznego Uniwersytetu Wrocławskiego (dla Wiki.Meteoritica.pl fot. Antoni Stryjewski)

Okaz o wadze 60,35 g

Skorupa obtopieniowa i stopione strużki metalu

Braunau (Muzeum Mineralogiczne UWr) 2.jpg
Braunau (Muzeum Mineralogiczne UWr) 3.jpg
Braunau (Muzeum Mineralogiczne UWr) 4.jpg


Meteoryt Braunau (Broumov) w kolekcjach zagranicznych

Masa główna meteorytu Braunau (fot. Tomasz Jakubowski)

(regmaglipty i flow lines) (fot. Tomasz Jakubowski)

(piękna byłaby z niego kopia!) (fot. Tomasz Jakubowski)

Fragmenty meteorytu Braunau (fot. Tomasz Jakubowski)

Fragmenty meteorytu Braunau (fot. Tomasz Jakubowski)

Fragmenty meteorytu Braunau (fot. Tomasz Jakubowski)

Meteoryt Braunau ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Pradze (Národí Muzeum Praha) (fot. Aubrey Whymark)

Mniejszy okaz i fragment meteorytu Braunau ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Pradze (fot. Aubrey Whymark)

Fragment meteorytu Braunau ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Pradze (fot. Aubrey Whymark)

Mniejszy okaz meteorytu Braunau ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Pradze (Šreinová et al. 2012)

Meteoryt Braunau ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Berlinie (Museum für Naturkunde) (fot. Wadi & Jan Woreczko)

Fragment meteorytu o wadze 12,65 g ze zbiorów Muzeum Mineralogicznego Uniwersytetu w Hamburgu

Fragment meteorytu Braunau (2133,0 g) ze zbiorów Muzeum Historii Naturalne w Wiedniu (fot. Tomasz Jakubowski)

Fragment meteorytu Braunau z kolekcji Geological Survey of India, Calcutta; negatywny przykład niewłaściwego przechowywania meteorytów żelaznych!


Muzeum Ziemi Broumovskiej (2, 3 maja 2012 roku; fot. Wadi & Jan Woreczko)

Gablota poświęcona meteorytowi Braunau

Kopia strony tytułowej publikacji Beinerta z 1848 roku

Strona z rysunkami okazów meteorytu Braunau (Beinert 1848)

Kopia mniejszego okazu meteorytu (patrz → Meteoryty (kopie))

Kopia meteorytu – widok z drugiej strony

Mapa J. Poláka z 1848 roku


a) większy okaz 42 funty 6 łutów, b) okaz mniejszy 30 funtów 16 łutów (Beinert 1848, tab. I)

Przekrój meteorytu (Beinert 1848, tab. II)

Mniejszy (brickworks), orientowany okaz o rozmiarach 14,0×21,3×22,5 cm (źródło: Tuček 1968)

Okaz z Hejtmánkovic (źródło: Tuček 1981)

Okaz z Broumova (źródło: Tuček 1981)

Niżej okaz z Hejtmánkovic; powyżej kompletny okaz meteorytu Bohumilitz z Výškovic (źródło: Tuček 1964)


Patrz → Braunau/Galerie


Miasto Broumov i benedyktyński zespół klasztorny (2, 3 maja 2012 roku; fot. Wadi & Jan Woreczko)

Centrum Broumova – Rynek Pokoju, na środku Kolumna Maryjna

Widok z rynku na wieżę kościoła św. Wojciecha

Detale Kolumny Maryjnej

Kościół pw. św. Wojciecha

Wewnętrzny dziedziniec zespołu klasztornego

Zabudowania klasztorne

Patrz → Braunau/Galerie


Bibliografia

  • American Journal of Science and Arts, Meteorite of July 14, 1847, vol. 5, ser. 2, 1848, s. 285.[46] Plik DjVu.
  • Beinert Carl Christian, (1847), Meteoreisen-Fall bei Braunau in Böhmen am 14. Juli d. J., Annalen der Physik, 72, Bd. 148, 1847, s. 170-173. Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    .
  • Beinert Carl Christian, (1848), Der Meteorit von Braunau am 14. Juli 1847. Actenmässige Darstellung, Beschreibung und Analyse, nebst Ansichten über die Natur der Meteoriten (Hierbei ein Situationsplan und drei Tafeln Abbildungen), Breslau 1848 (ilustracje).[47] Plik DjVu; plik doi.
  • Bericht über die zur Bekanntmachung geeigneten Verhandlungen der Konigl. Preuss. Akademie der Wissenschaften zu Berlin, 1847, s. 243, 391.[48] Plik DjVu.
  • Boguslawski Georg von, (1847), Meteor-Eisen von Braunau, Tagebl. Naturw. Ver. Breslau, 1847, s. 36-42.
  • Boguslawski Georg von, (1848), Über den Meteorsteinfall am 14. Juli d. J. zu Braunau in Böhmen, Breslau 1848. Ref.: Ann. K. k. naturhist. Hofmus., Wien, 24, (1910).
  • Boguslawski Georg von, (1849), Sur la chute d’un météorite en deux morceaux Braunau en Bohemie le 14. juillet 1847, L’Institut J., 17, sec. 1, 1849, s. 15.
  • Buchner Otto, (1861), Versuch eines Quellenverzeichnisses zur Literatur über Meteoriten, w: Broenner Heinrich L., Abhandlungen, herausegeben von der Senckenburgischen naturforschenden gesellschaft, Bd. 3, Frankfurt a.M. 1859-1861, s. 455-482. Plik PDF; plik DjVu.
  • Buchner Otto, (1863), Die Meteoriten in Sammlungen, ihre Geschichte, mineralogische und chemische Beschaffenheit, Leipzig 1863, ss. 202, (s. 176-178).[49][50][51] Plik hPDF; plik DjVu.
  • Buchwald Vagn Fabritius, (1975), Handbook of Iron Meteorites. Their History, Distribution, Composition, and Structure, University of California Press, Berkeley 1975, (s. 340-342). ISBN 0-520-02934-8.[52] Pliki PDF. Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    .
  • Clark Smith William, (1852), On Metallic Meteorites. An Inaugural Dissertation…, Göttingen 1852, ss. 112, (s. 52-55) (ilustracje).[53] Plik PDF.
  • +Dimter Johann, (1890), Das Meteoreisen von Braunau, Jahres-Bericht des öffentlichen Stifts-Obergymnasiums der Benedictiner in Braunau in Böhmen, Braunau 1890, ss. 28.[54]
  • Döll Eduard, (1882b), Form, Oberfläche, Rinde, physische und chemische Zusammensetzung der Meteoriten, Monatsblätter des Wissenschaftlichen Club in Wien, 1882, s. 41-44.[55]. Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    .
  • Duflos Adolph Ferdinand, Fischer Nicolaus Wolfgang, (1847), Analyse des Braunauer Meteoreisen, Annalen der Physik, 72, Bd. 148, 1847, s. 475-480. Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    .
  • Duflos Adolph Ferdinand, Fischer Nicolaus Wolfgang, (1848), Analysis of the Meteoric Iron that fell near Braunau in Bohemia, on the 14th of July, 1847, American Journal of Science and Arts, vol. 5, ser. 2, 1848, s. 338-342.[56] Plik DjVu.
  • Fischer Nicolaus Wolfgang, (1847), Fortsetzung der Untersuchung des Meteoreisens von Braunau, Annalen der Physik, 72, Bd. 148, 1847, s. 575-580. Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    .
  • Fischer Nicolaus Wolfgang, (1848), Schluss der Untersuchung des Braunauer Meteoreisens, Annalen der Physik, 73, Bd. 149, 1848, s. 590-594. Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    .
  • Fischer Nicolaus Wolfgang, (1849), Analysis of the Braunau Meteoric Iron, American Journal of Science and Arts, vol. 7, ser. 2, 1849, s. 171-175.[57] Plik DjVu.
  • Glocker Ernst Friedrich[58], (1848a), Ueber die krystallinishe Structur des Eisens, Annalen der Physik, 73, Bd. 149, 1848, s. 332-336. Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    .
  • Göppert Heinrich Robert, (1847a), Vermischte Notizen. 4. Meteorsteinfall, Journal für praktische Chemie, 42, 1847, s. 59-62.[59] Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    .
  • Göppert Heinrich Robert, (1847), Über das Braunauer und das Seeläsgen'sche Meteoreisen, Journal für praktische Chemie, 42, 1847, s. 428-431. Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    .
  • Göppert Heinrich Robert, (1847), Schles. Ztg., 24 Nov. 1847.[60]
  • Haidinger Wilhelm Ritter von, (1847), Ueber das Meteoreisen von Braunau, Annalen der Physik, 72, Bd. 148, 1847, s. 580-582. Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    .
  • Haidinger Wilhelm Ritter von, (1848), Meteoreisen von Braunau, Berichte über die Mitteilungen von Freunden der Naturwissenschaften in Wien, III, nr 4-5, Wien 1848, s. 302-305, 378-380 (ilustracja). Plik DjVu.
  • Haidinger Wilhelm Ritter von, (1848), Meteorit von Braunau, Berichte über die Mitteilungen von Freunden der Naturwissenschaften in Wien, IV, nr 4, Wien 1848, s. 349-351. Plik DjVu.
  • Haidinger Wilhelm Ritter von, (1855), Bemerkungen über die zuweilen im geschmeidigen Eisen entstandene krystallinische Struktur, verglichen mit jener des Meteoreisens, Sitzungsberichte der mathematisch-naturwissenschaftliche Classe der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften, 15, 1855, s. 354-360.[61] Plik PDF; plik DjVu.
  • Hauer Franz Ritter von, (1848), Ueber das Braunauer-Eisen, Berichte über die Mitteilungen von Freunden der Naturwissenschaften in Wien, III, 1848, s. 493-494. Plik DjVu.
  • Kesselmeyer Paul August, (1861), Ueber den Ursprung der Meteorsteine. Tafel XII-XIV., w: Broenner Heinrich L., Abhandlungen, herausegeben von der Senckenburgischen naturforschenden gesellschaft, Bd. 3, Frankfurt a.M. 1859-1861, s. 313-454, (s. 368, 436). Plik PDF; plik DjVu.
  • Koblitz Jörn, MetBase. Meteorite Data Retrieval Software, Version 7.3 (CD-ROM), Ritterhude, Germany 1994-2012. MetBase.
  • J. Ludwik[62], (1855), Meteorolity i massy meteoryczne żelaza, Stanisława Strąbskiego Kalendarz czyli Rocznik na rok przestępny 1856, 1855, s. 151-155, (s. 154, 155).[63] Plik ulLib.
  • Oesterreichische Blätter für Literatur, Kunst, Geschichte, Geographie, Statistik und Naturkunde, nr 8, 1848, s. 26.[60] Plik GoogleBooks.
  • Neumann Johann Georg, (1848), Ueber die kristallinische Struktur des Meteoreisens von Braunau, Berichte über die Mitteilungen von Freunden der Naturwissenschaften in Wien, IV, 1848, s. 86-87.[64] Plik DjVu.
  • Neumann Johann Georg[65], (1850), Ueber die kristallinische Struktur des Meteoreisens von Braunau, (Mit einer lithographirten Tafel), Naturwissenschaftliche Abhandlungen, Dritter Band in zwei abtheilungen, Wien 1850, s. 45-56.[64] Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    ; plik PDF.
  • Pilski Andrzej S., (2001), Meteoryty w zbiorach polskich, Olsztyn 2001.[66]
  • Rammelsberg Karl Friedrich, (1848), Ueber die chemische Zusammensetzung des Meteoreisen von Seeläsgen, Annalen der Physik, 74, Bd. 150, 1848, s. 443-448. Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    .
  • Shepard Charles Upham, (1848), Observations on Rammelsberg's Analysis of the Juvenas[67] Meteoric Stone, and on the Conclusion of Fisher's Examination of the Braunau Meteoric Iron, American Journal of Science and Arts, vol. 6, ser. 2, 1848, s. 346-349 (s. 348).[68][69] Plik DjVu.
  • Šreinová Blanka, Bukovanská Marcela, (2012), Meteority v České republice, Člověk ve svém pozemském a kosmickém prostředí, Bulletin referátů z konference, Úpice 2012, (s. 18-19).[70] Plik PDF.
  • Syniawa Mirosław, 2000, Biograficzny słownik przyrodników śląskich, część 1, Materiały Opracowania, tom 3, Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska, 2000, ss. 252, (s. 14). Plik sLib.
  • Tuček Karel, (1964), Katalog sbírky meteoritů Národního muzea v Praze (Catalogue of the Collection of Meteorites of the National Museum in Prague), Sborník Národního muzea v Praze,[71] vol. XX B, nr 1, 1964, s. 1-108.[72] Plik PDF.
  • Tuček Karel, (1968), Catalogue of the Collection of meteorites of the National Museum in Prague (Katalog sbírky meteoritů Národního muzea v Praze), National Museum, Prague, 1968, ss. 103.
  • Tuček Karel, (1981), Meteority a jejich výskyty v Československu (Meteorites and their occurrence in Czechoslovakia), Academia, Praha, 1981, ss. 269. Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
     (tablice
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    ).
  • Woreczko Jan, (2016), Doniesienia z Wiki. Heksaedryty spadają rzadko, Meteoryt, 1, 2016, s. 27-28. Plik PDF; plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    .
  • Woźniak Marek, (2021), Meteoryty żelazne – klasyfikacja w obrazach (Iron meteorites – classification in pictures), Acta Soc. Metheor. Polon., 12, 2021, s. 149-216 (abstrakt).[73] Plik ASMP; Książka abstraktów.


Przypisy

  1. ^ jeśli nie zaznaczono inaczej, podano współrzędne przyjęte w oficjalnej bazie meteorytów Meteoritical Bulletin Database
  2. ^ miejsce spadku oznaczono na mapie J. Poláka z 1840 roku literą A
  3. ^ 42 funty 6 łutów (chodzi o funt austriacki) = 23,63 kg; wg katalogu Tučeka (1968) okaz ważył 27628 g
  4. ^ miejsce spadku oznaczono na mapie J. Poláka z 1840 roku literą B
  5. ^ 30 funtów 16 łutów (chodzi o funt austriacki) = 17,08 kg
  6. ^ wg portalu CES on-line (Centrální evidence sbírek muzejní povahy) mniejszy okaz waży 17,23 kg (140×213×225 mm)
  7. ^ niższą ma grupa IIG składająca się tylko z heksaedrytów
  8. ^ zakres zawartości irydu w tej grupie jest równy zakresowi dla wszystkich znanych meteorytów żelaznych!
  9. ^ o umowności podziału na heksaedryty i oktaedryty bardzo gruboziarniste, patrz przypis w tabeli 1
  10. ^ meteoryt żelazny Coahuila (syn. Santa Rosa), znalezisko z 1837 roku w Meksyku; typ IIAB, TKW 2,1 tony
  11. ^ meteoryt żelazny Hex River Mountains, znalezisko z 1882 roku w Afryce Południowej; typ IIAB, TKW 60 kg; patrz → Brezina (1894)
  12. ^ spadek meteorytu Sikhote-Alin (Сихотэ-Алинский) 12 lutego 1947 roku w Rosji; żelazny typ IIAB, TKW 23 tony
  13. ^ spadek meteorytu Boguslavka (Богуславка) 18 października 1916 roku w Rosji; żelazny typ IIAB (heksaedryt), TKW 256 kg
  14. ^ meteoryt żelazny North Chile (syn. Filomena), znalezisko z 1875 roku w Chile; typ IIA, TKW 300 kg; meteoryt używany jako standard w pomiarach pierwiastków śladowych metodą ICP-MS (Inductively Coupled Plasma Mass Spectrometry)
  15. ^ spadek meteorytu Cabin Creek 27 marca 1886 roku w USA; żelazny typ IIIAB, TKW 48,5 kg; patrz → Cabin Creek
  16. ^ patrz → Dawne jednostki miar i wag
  17. ^ wieś Hejtmánkovice (niem. Hauptmannsdorf)
  18. ^ chodzi o funt austriacki; 1 Österreich Pfund = 32 Loth (łuty) = 0,560012 kg
  19. ^ ciężar właściwy (niem. spezifische Gewicht)
  20. ^ powołanie na Beinert (1847) (wg klucza: Poggendorff, Bd. 72, rok 1847, s. 170)
  21. ^ a b Beinert (1847)
  22. ^ Beinert (1848)
  23. ^ Göppert (1847)
  24. ^ a b Bericht… zu Berlin (1847)
  25. ^ Oesterreichische Blätter… (1848)
  26. ^ a b doniesienie/streszczenie artykułów
  27. ^ błąd?
  28. ^ Duflos, Fischer (1847); Fischer (1847)
  29. ^ Fischer (1848)
  30. ^ Rammelsberg (1848)
  31. ^ a b Haidinger (1848)
  32. ^ Glocker (1848a)
  33. ^ Haidinger (1848), Hauer (1848)
  34. ^ Naumann (1848)
  35. ^ Boguslawski (1854), (1854a)
  36. ^ American Journal of Science and Arts, vol. 5, ser. 2, 1848
  37. ^ Duflos et al. (1848)
  38. ^ Shepard (1848)
  39. ^ dokończenie artykułu Shepard (1848)
  40. ^ Rammelsberg (1841)
  41. ^ Clark (1852)
  42. ^ Buchner (1859)
  43. ^ Harris (1859)
  44. ^ Rammelsberg (1860)
  45. ^ współrzędne punktów wyznaczone na podstawie mapy J. Poláka z dokładnością ±25 m
  46. ^ krótka informacja o spadku meteorytu Braunau
  47. ^ zawiera trzy plansze i mapę z lokalizacją znalezionych okazów meteorytu Braunau
  48. ^ krótkie komunikaty Poggendorffa, Weissa o spadku meteorytu Braunau
  49. ^ bardzo szczegółowy katalog: kolekcje, historia, analizy chemiczne i mineralogiczne meteorytów; wyprzedzający o wiele lat słynny XIX-wieczny katalog kolekcji meteorytów Wülfinga (1897); zobacz również → Światowe kolekcje meteorytów
  50. ^ według Buchnera największymi muzealnymi kolekcjami meteorytów były wówczas zbiory w: Wiedniu, Londynie i Berlinie, zawierające odpowiednio: 194, 190 i 153 meteorytów; natomiast posiadaczami największych prywatnych kolekcji byli: R.P. Greg (Manczester, Wlk. Brytania), v. Reichenbach (Wiedeń, Austria) i Ch.U. Shepard (New Haven, USA), na które składało się odpowiednio: 191, 176 i 151 meteorytów
  51. ^ w katalogu są wymienione dwie „polskie” kolekcje: „Krakau, Universität (durch Herrn Professor Ritter v. Zepharovich)” zawierającą dwa meteoryty: Magura (162 g) i Elbogen (100 g) oraz kolekcję „Breslau, schles. Gesellsch.” w skład której wchodziły m.in. meteoryty: Grüneberg (160 g), Magura (172 g), Seeläsgen (1,812 kg); więcej o kolekcji wrocławskiej wg Buchnera przed 1863 rokiem, patrz → Muzeum Mineralogiczne Uniwersytetu Wrocławskiego
  52. ^ trzytomowe opracowanie (ponad 1400 stron), „biblia” meteorytów żelaznych (patrz → Woźniak (2021, ASMP)), znajduje się w zbiorach W&W
  53. ^ w swej pracy dyplomowej poświęconej meteorytom żelaznym opisuje Clark m.in. meteoryty: Bohumilitz, Brahin, Braunau, Elbogen, Hraschina, Lenarto, Magura, Seeläsgen, Schwetz, Steinbach; tam też kilka litografii przedstawiających przekroje meteorytów
  54. ^ za Tuček (1981)
  55. ^ w Koblitz MetBase rok 1881!
  56. ^ tłumaczenie artykułu Duflos et al. (1847)
  57. ^ kontynuacja artykułu Duflos et al. (1848)
  58. ^ niemiecki mineralog, geolog i paleontolog Glocker Ernst Friedrich
  59. ^ tam też powołanie na Göppert (1842) o meteorycie Grüneberg (Wilkanówko)
  60. ^ a b za Clark (1852)
  61. ^ plansza z rysunkami struktur meteorytów żelaznych, m.in. Bohumilitz, Braunau, Elbogen, Hraschina (Agram), Lenarto; prawdopodobnie są to odciski prawdziwych płytek meteorytów, a nie rysunki (litografie)?
  62. ^ autor nieznany; w Roczniku Strąbskiego na rok 1854 znajduje się artykuł tego autora pt. Gwiazdy spadające, s. 66-69. Plik ulLib
  63. ^ w artykule wyjaśnienie natury meteorytów; oraz m.in. historie meteorytów: Braunau (rysunek meteorytu), Seeläsgen (Przełazy) (rysunek masy głównej) i Stannern; opis spadku dziwnej substancji 2 sierpnia 1736 roku!
  64. ^ a b pierwsze (?) doniesienie o „liniach Neumanna” zaobserwowanych po raz pierwszy w meteorycie Braunau (właśnie przez Johanna G. Neumanna, często błędnie przypisuje się ich odkrycie innemu znanemu niemieckiemu krystalografowi Franzowi Ernstowi Neumannowi); więcej patrz → Neumann (1850)
  65. ^ Johann Georg Neumann (1813-1882) – całe życie pracował jako urzędnik, ale przejawiał wielkie zainteresowanie naukami przyrodniczymi; odkrywca „linii Neumanna” w heksaedrycie Braunau; samo pojęcie linie Neumanna pojawiło się w literaturze po raz pierwszy u Breziny (1885, s. 199), jako „Neumann'schen Figuren” (określenie „figury” nie przyjęło się) (Spencer 1930, Mineralogical Magazine); syn Karla Augusta Neumanna; zajmował się również bryłami żelaza znalezionymi przez ojca w 1844 roku w miejscowości Choceň (niem. Chotzen) (ale okazało się, że to nie meteoryty (Neumann, Neumann 1857)) (Biała 2017)
  66. ^ bardziej aktualna internetowa wersja katalogu znajduje się na stronach Polskiego Towarzystwa Meteorytowego – katalog PTMet; tam objaśnienie stosowanych skrótów (cs – complete specimen, hs – half specimen, ep – end piece, fc – fragment with crust, f – fragment, sc – slice with crust, s – slice, …); więcej → woreczko.pl – Oznaczenia okazów – skróty
  67. ^ spadek meteorytu Juvinas (syn. Libonnez) 15 lipca 1821 roku we Francji; achondryt, eukryt monomiktyczny EUC-mmict, TKW 91 kg
  68. ^ zawiera m.in. streszczenie Duflos et al. (1847)
  69. ^ dokończenie artykułu Shepard (1848) w: American Journal of Science and Arts, vol. 7, ser. 2, 1849, s. 171-175. Plik DjVu
  70. ^ najnowsze krótkie opracowanie na temat wszystkich czeskich meteorytów oraz starszych doniesień (np. Odranec)
  71. ^ patrz → Sborník Národního muzea v Praze
  72. ^ katalog zawiera również plansze z fotografiami meteorytów: Alt Bela, Bohumilitz, Braunau, Elbogen, Lenarto, Lissa, Magura, Sazovice, Stannern, Suchy Dul, Tabor, Teplá, Usti Nad Orlici
  73. ^ więcej → woreczko.pl – Meteoryty żelazne – klasyfikacja w obrazach (Iron meteorites – classification in pictures)

Zobacz również

Linki zewnętrzne

  • Meteoritical Bulletin Database (MBD) – meteoryt Braunau
  • Encyclopedia of Meteorites (EoM) – meteoryt Braunau


Ambox question orange.svg
 Co jeszcze na stronę? (What else to supplement?)
(poszukać, uzupełnić …)
  • Buchner (1861)
Źródło „http://meteoritica.pl/index.php5/Braunau”
Osobiste