O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

Z Wiki.Meteoritica.pl

Aktualna wersja na dzień 19:50, 15 gru 2024

Meteoryt czasów wojny

Skan niemieckiej gazety Stargarder Tageblatt (2 August 1941)^[1] z informacją o spadku meteorytu

Prawdopodobny spadek meteorytu 22 maja 1941 roku (czwartek) około godz. 20 w okolicy wsi Klępino niedaleko Stargardu Szczecińskiego. Informacje pochodzą od prof. Łukasza Karwowskiego.

W listopadzie 2011 roku Muzeum w Stargardzie Szczecińskim zwróciło się do prof. Łukasza Karwowskiego^[2] z Wydziału Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego z prośbą o pomoc w identyfikacji kamieni, które być może są meteorytami. W zbiorach tegoż muzeum znajduje się pudło z czterema kamieniami za śladami cięcia. Na jednym z nich jest nalepka Klempin. Trafiły one do zbiorów po wojnie. Dlaczego pracownicy Muzeum podejrzewali, że kamienie te są meteorytami? Otóż, razem z kamieniami do profesora został wysłany skan starej niemieckiej gazety Stargarder Tageblatt, 2 August 1941^[1] w której znajduje się zapis o rzekomym spadku kamieni z nieba w 1941 roku w okolicach wsi Klępino (niem. Klempin) niedaleko Stargardu Szczecińskiego^[3].

Oryginalna notatka o przekazaniu do zbiorów Muzeum (Heimatmuseum) meteorytu (Meteorstein)^[4]:

Neues vom Heimatmuseum!

Meteorstein, Münzen, altes Handwerksgerät.

Stargard, 2. August.

Unser Museum, das jetzt wieder zu den üblichen Zeiten geöffnet ist, hat in der letzten Zeit einige wichtige Neuerwerbungen zu verzeichnen.

Der Landrat hat ihm zwei wichtige Funde überwiesen. Da ist an erster Stelle zu nennen „Das jüngste Stück unserer Erde”, der 18 pfündige^[5] Meteorstein, der am 22. 5. 1941, um 20 Uhr bei Klempin niedergegangen ist und dabei den spielenden Kindern einen gewaltigen Schrecken eingesagt bat, weil sie ihn für eine englische Fliegerbombe hielten. (…)

Tłumaczenie:

Nowości w muzeum!

Meteoryt, monety, stare rękodzieło.

Stargard, 2 sierpnia.

Nasze muzeum, które znów otwarte jest w normalnych godzinach, może odnotować kilka nowych nabytków. Starosta przekazał do jego zbiorów dwa ważne znaleziska.

Na pierwszym miejscu należy wymienić „Najmłodszą część naszej ziemi” – ważący około 18 funtów^[5] meteoryt, który dnia 22 maja 1941 roku około godziny 20.00 spadł niedaleko Klempina. Meteoryt bardzo przestraszył bawiące się tam dzieci, które myślały, że to spadająca bomba. (…)

Pracownicy muzeum szukali w archiwach innych doniesień w lokalnej prasie z tamtego okresu. Jak na razie bez skutku. Zachowały się z tamtego okresu pojedyncze egzemplarze gazet. W czasie wojny w Stargardzie ukazywało się kilka(!) dzienników, ale po wojnie większość archiwów i zbiorów uległa zniszczeniu lub została wywieziona. Również zbiory tamtejszego Muzeum (Heimatmuseum) zostały wywiezione^[6][7] lub zagrabione, a do obecnego muzeum trafiły pojedyncze drobiazgi.

Kamienie, które badał prof. Karwowski nie były nigdy wystawiane i skatalogowane. Znajdowały się one w pudle bez etykiety. Na jednym okazie jest napis szwabachą – „Klempin”. Na drugim, również szwabachą – „Nr. 179”. Na pozostałych kamieniach znajdują się tylko współczesne numery i litery namalowane kiepskim pisakiem (nie udało się ustalić okoliczności ich powstania^[1]). Ważą one w sumie około 3 kilogramów.

Po oględzinach i badaniach, okazało się, że nie są to meteoryty. Okaz z etykietą „Klempin” okazał się naturalną skałą gabrową. Pozostałe są to jakieś „żużle”, które nie przypominają nawet meteorytów. Podobna historia towarzyszyła domniemanemu spadkowi meteorytów w 1897 roku w Brzegu na Dolnym Śląsku. Tam również opisywano spadek meteorytu, ale do zbiorów trafiły fragmenty, które później okazały się pseudometeorytami.

Co w takim razie stało się z 18 funtowym^[5] okazem (Meteorstein) przekazanym Muzeum przez Starostę? Czy rzeczywiście miał miejsce spadek meteoryt? Jeśli tak, to musiało być to w bliskim sąsiedztwie wsi, gdyż dzieci nie mogły bawić się zbyt daleko od zabudowań.

Apel: Profesor Łukasz Karwowski^[2] zwraca się z apelem do poszukiwaczy, by w razie znalezienia jakichkolwiek okazów meteorytu Klępino, przekazać jego fragment do badań i zbiorów muzeum.

Informacje z Muzeum w Stargardzie

Informacja uzyskana przez Redakcję portalu z Muzeum w Stargardzie Szczecińskim^[1] (treść nieznacznie przeredagowana):

Niemniej podzielam zdanie, że informacja o wojennym zdarzeniu w Klępinie jest nie tylko intrygująca, ale i wydaje się być – w kontekście zachowań ówczesnych władz i tego co wynika z tej krótkiej notki prasowej – zdarzeniem wskazującym na wyjątkowy charakter znaleziska.

Niestety archiwalia z okresu wojny są zaginione (jeśli nie zniszczone), więc szukanie w archiwach (miasta, powiatu itp.) niczego nie przyniesie. Jeśli fakt nie jest znany specjalistom zajmującym się meteorytami i jako taki nie został odnotowany w literaturze (a to nie dziwi z uwagi na trwająca wówczas wojnę) to zapewne wzmianka prasowa może być jedynym śladem. Notatka ta pochodzi ze Stargarder Tageblatt, 2 August 1941.

Zbiory dawnego Heimatmuseum w znacznej części zostały ewakuowane przez Niemców, a potem zabezpieczone i wywiezione przez Rosjan (prawdopodobnie, nie jest to jednak w pełni potwierdzone). Miejscem ewakuacji zbiorów muzealnych, podobnie jak i miejscem ewakuacji szczecińskich archiwaliów był zamek w Pęzinie. Zbiory Archiwum w Greifswaldzie^[7] są od lat sukcesywnie przeglądane przez naszych pracowników. W zasobie tym znajdują się wykazy obiektów ewakuowanych m.in. z Heimatmuseum Stargard. Na listach tych nie ma jakichkolwiek wzmianek, które moglibyśmy łączyć z interesującym nas tematem.

Niestety nie ma ksiąg inwentarzowych dawnego Muzeum, więc nie można sprawdzić co figurowało pod nazwami "Klempin" i "Nr. 179".

Ciekawostka: Na uniwersytecie w Greifswaldzie (Universität Greifswald) pod koniec XIX wieku działał znamy badacz meteorytów, mineralog i petrograf Emil Cohen. To na jego cześć, odkryty przez Ernsta Weinschenk w meteorycie Magura nowy minerał, został nazwany cohenit.

Lokalizacja

Wieś Klępino (niem. Klempin).

Spadek musiał mieć miejsce niedaleko wsi.

Niedaleko Stargardu Szczecińskiego spadł w 1715 roku meteoryt kamienny Schellin (Skalin).

Galerie

Pseudometeoryty Klępino ze zbiorów Muzeum w Stargardzie (fotografie dla portalu Wiki.Meteoritica.pl Jan Rusnok, Muzeum w Stargardzie)

Największy fragment z napisem Klempin

Bibliografia

• Stargarder Tageblatt, (1941), Neues vom Heimatmuseum!, 2 August 1941.

Przypisy

Zobacz również

• meteoryt Schellin (Skalin)
• doniesienia Brzeg 1897 i pseudometeoryt Brzeg

Linki zewnętrzne

• Muzeum w Stargardzie
• Polskie Towarzystwo Meteorytowe  ●  Uniwersytet Śląski, Wydział Nauk o Ziemi

• Universität Greifswald, Fachbereich Geowissenschaften der Ernst-Moritz-Arndt-Universität (Greifswald, Geol. Dept. Univ.) – [katalog → Cohen (1901, 1905), Hoppe (1975), Henning (2009)]

• Wikipedia – wieś Klępino  ●  Muzeum w Stargardzie Szczecińskim  ●  Pęzino

• Zachodniopomorska Biblioteka Cyfrowa Pomerania – wygląd budynków Stargarder Heimatmuseum około 1940 roku

Co jeszcze na stronę? (What else to supplement?) (poszukać, uzupełnić …)

• Stargarder Tageblatt