O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

Z Wiki.Meteoritica.pl

Heksaedryt z fragmentami ataksytu (!?)

Opava →
Fragment meteorytu w zbiorach Muzeum Historii Naturalnej w Pradze (Národí Muzeum Praha) (źródło: Šreinová et al. 2012)
Znalezisko
Lokalizacja	Czechy
Położenie[1]	49°58'N, 17°54'E
Data	3 lipca 1925 r.
Charakterystyka
Typ	meteoryt żelazny, iron, heksaedryt
Masa	21 kg
Liczba okazów	kilka okazów
Meteoritical Bulletin Database
Synonimy →
w NHM Cat: Kylesovice, Troppau; po czesku: Kylešovice

Podczas wydobywania gliny na cegły na północnym stoku wzgórza Kylešovickiego – stanowiska archeologicznego, kopca kultury paleolitycznej^[2] – odkryto 3 lipca 1925 roku cztery żelazne bryły: 7,39, 5,79, 1,15 i 0,11 kg (łącznie 14,44 kg; wg Bayer et al. (1929) znaleziono wówczas trzy bryły o łącznej wadze 14,33 kg). Później znaleziono jeszcze trzy inne (5,43, 0,67 i 0,47 kg), więc całkowita masa znalezisk przekroczyła 21,12 kg (inne źródła podają 23,27 kg; wg Bayer et al. (1929) waga 8 brył wynosiła 25,623 kg). W literaturze znajduje się wiele rozbieżnych informacji na temat ilości znalezionych fragmentów i ich wag.

Ponad wszelką wątpliwość żaden z meteorytów nie został znaleziony w miejscu swojego pierwotnego spadku. Wszystkie były prawdopodobnie przyniesione do paleolitycznej osady. Zapewne również przez długi czas służył one jako ściana okalająca ognisko. Publikacja Bayer et al. (1929) szczegółowo opisuje wyniki prac archeologicznych, odkryte artefakty, skamieniałości i narzędzia paleolityczne oraz znalezione okazy meteorytu Opava. O części okazów, które opisuje Bayer et al. (1929), brak jakichkolwiek informacji w innych późniejszych źródłach.

Największy okaz 10,6 kg („szczęśliwie odnaleziony” w zbiorach w Opawie (Tuček 1981))^[3] jest nadal przechowywany w Muzeum Śląskim w Opawie, inne mniejsze fragmenty są jeszcze tylko w kilku zbiorach w Pradze.

Znaleziska dokonano w pobliżu linii kolejowej, na obecnej ulicy Dolní schody (49°55'53"N, 17°54'45"E).

Krótki opis na portalu: Astronomická mapa České republiky – Kylešovice u Opavy — meteorit.

Abstrakt publikacji Františeka Drahný (1926) zamieszczony w Mineralogical Abstracts, vol. 3, 1928, s. 254:

Several pieces of meteoritic iron were found on July 3, 1925, at a depth of about 80 cm. in loess on the Kylešovský hill at Opava, the capital of Czech Silesia. They are irregular in shape, and the weights of the pieces that have been kept and preserved in the county museum are 7·39, 5·79, 1·15, and 0·11 kg. (total 14·44 kg). A flint implement was found near by, and it is presumed that the iron had been transported by palaeolithic man.

Ataksyt?

Polerowana płytka (407 g) meteorytu Opava (Tuček 1981)

W literaturze można znaleźć informację, że okazy meteorytu Opava mają we fragmentach skład ataksytu(!?). Średnia zawartość niklu w meteorycie Opava wynosi ok. 5,5-5,6% (Tuček 1981). Definiuje się, że średnia zawartość niklu w heksaedrytach nie przekracza 6,4%, a dla ataksytów wynosi ona powyżej 16% (woreczko.pl).

W katalogu Tuček (1968) znajduje się informacja (wyróżnienia w tekście Redakcja):

Iron. Hexahedrite (partial ataxite according to F. Slavík). Several masses, four at least, were found of total known weight of about 14.94 kg, the largest weighing 7.79 kg.
(…)
376. One slice, one side polished, with small noduls of troilite, 95×52×29 mm, 407 grams.

Meteoryty żelazne typu Iron

O meteorytach żelaznych typu Iron (Woźniak 2021):

Grupa Iron

W Meteoritical Bulletin Database wydzielono jeszcze grupę Iron. Znajdują się w niej tak egzotyczne meteoryt, jak te znalezione na Marsie (Aeolis Mons #, Aeolis Palus #, Gusev Crater #, Meridiani Planum #).^[4] Do tej grupy zaliczono również polskie artefakty z żelaza meteorytowego Wietrzno-Bobrka i Czestochowa Rakow I i II oraz zaginiony meteoryt Krzadka.

Kolekcje

Fragmenty meteorytu Opava znajdują się tylko w czterech kolekcjach:

Zbiór	waga fragmentów (Koblitz MetBase)	uwagi
Dejvice, Praha Polytechnic. Univ.		main mass
Opava, Slezské Mus.	3,2 kg[5] [min. weight]
Prague, Nat. Mus.	611 g	wg Tuček (1968) cztery fragmenty: 407, 112, 68 i 24 g
Prague, Chem. Tech. School	131 g

Brak fragmentów tego meteorytu w innych kolekcjach poza Czechami.

Lokalizacja

Opava (niem. Troppau, pol. Opawa) i Kylešovice (niem. Gilschwitz).

Mapy

Na niemieckich mapach Opava to Troppau. Fragment arkusza 6073 Troppau mapy Messtischblatt z 1941 roku (źródło: MAPSTER)

Galerie

Okazy meteorytu Opava (Bayer et al. 1929)

Taf. XIV. Okazy: (1) 7,39, (2) 5,79 i (3) 1,15 kg	Taf. XV. Okaz 5,435 kg	Taf. XVI. Okazy: (1) 0,67, (2) 0,473, (3) 2,465 i (4) 2,25 kg
Opis plansz	Opis i wagi znalezionych okazów	Szkic miejsca znalezienia okazów

Jeden z okazów meteorytu Opava prezentowany na wystawie w Ostrawie w 2010 roku (okaz pochodził prawdopodobnie z Pragi?) (fot. Marcin Cimała)

Fragmenty meteorytu w zbiorach Muzeum Historii Naturalnej w Pradze (fot. Tomasz Jakubowski)

Fragment 68 g (źródło: Buchwald 1975)

Bibliografia

• Bayer Josef, Stumpf Gustav, (1929), Die altsteinzeitlichen Stationen auf dem Gilschwitzer Berg in Troppau, Eiszeit und Urgeschichte, Bd. 6, 1929, s. 101-135.^[6] Plik PDF.

• Buchwald Vagn Fabritius, (1975), Handbook of Iron Meteorites. Their History, Distribution, Composition, and Structure, University of California Press, Berkeley 1975, (s. 947). ISBN 0-520-02934-8.^[7] Pliki PDF.^[8]

• +Drahný František, (1926), Nový nález meteorického železa u Opavy (New find of meteoric iron near Opava). (Preliminary report), Vĕda Přírodní, vol. 7, 1926, s. 139-144.

• +Drahný František, (1926), Nález meteorického železa u Opavy, Věstnik Matice Opavské, 31, 32, 1926, s. 118-125.

• +Kašpar Jan, Pospíšil Rudolf, (1952), Opavská meteorická železa, Časopis Slezského musea v Opavě, 1952, s. 54-62.

• Koblitz Jörn, MetBase. Meteorite Data Retrieval Software, Version 7.3 (CD-ROM), Ritterhude, Germany 1994-2012. MetBase.

• Рост Рудольф (Rost Rudolf), (1955), Гексаэдрит из Опавы (Цехословацкая Республика) (A hexahedrite from Opava (Czechoslovakia)), Метеоритика (Meteoritika), vol. XII, 1955, s. 54-61. Plik PDF.

• Šreinová Blanka, Bukovanská Marcela, (2012), Meteority v České republice, Člověk ve svém pozemském a kosmickém prostředí, Bulletin referátů z konference, Úpice 2012, (s. 11-12).^[9] Plik PDF.

• Tuček Karel, (1968), Catalogue of the Collection of meteorites of the National Museum in Prague (Katalog sbírky meteoritů Národního muzea v Praze), National Museum, Prague, 1968, ss. 103, (s. 57).

• Tuček Karel, (1981), Meteority a jejich výskyty v Československu (Meteorites and their occurrence in Czechoslovakia), Academia, Praha, 1981, ss. 269, (s. 207-211). Plik DjVu
  Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
  (tablice
  Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
  ).

• Woźniak Marek, (2021), Meteoryty żelazne – klasyfikacja w obrazach (Iron meteorites – classification in pictures), Acta Soc. Metheor. Polon., 12, 2021, s. 149-216 (abstrakt).^[10] Plik ASMP; Książka abstraktów.

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Meteoritical Bulletin Database (MBD) – meteoryt Opava
• Encyclopedia of Meteorites (EoM) – meteoryt Opava

• Muzeum Historii Naturalnej w Pradze (Prague Natural History Museum; Prague, Nat. Mus.) – Národí Muzeum Praha  ●  Sbírka meteoritů a Sbírka přírodních skel - tektitů  ●  Muzeum 3000: Rok od pádu čeljabinského meteoritu. Spadlo něco u nás?  ●  CES on-line: Sbírka meteoritů  ●  [katalog → Tuček (1981)]

• Astronomická mapa České republiky
• Facebook – Události Ostrava: Policisté přivezli meteority (5 listopada 2021 r.)

• Wikipedia (CS) – Opava (meteorit)

• woreczko.pl – Figury, struktury Widmanstättena (Widmanstätten pattern; Widmanstatten)

• [meteorite-list] – Marcin Cimała – Opava meteorite – iron from Czech Republic
• ČT24 (czeska telewizja) – V Opavě jsou k vidění světové unikáty