|
|
| Linia 1: |
Linia 1: |
| - | {{VerifyLevel |level=0}}
| |
| - | == Meteoryt Pułtusk w ówczesnej prasie ==
| |
| - | {{TOC My |max-width=320px}}
| |
| | | | |
| - | Po spadku meteorytu Pułtusk w ówczesnej prasie na bieżąco relacjonowano to wydarzenie. Informowano czytelników o okolicznościach spadku, o znajdowanych okazach i wynikach wstępnych analiz. Różni specjaliści wyjaśniali na łamach prasy istotę tego zjawiska i przedstawiali hipotezy dotyczące pochodzenia meteorytów. W późniejszych dniach relacjonowano również napływające z kraju i zza granicy doniesienia o obserwacjach.
| |
| - |
| |
| - |
| |
| - | ;Kopie czasopism z roku 1868 (i późniejsze) z doniesieniami o meteorycie [[Pultusk (Pułtusk)]].
| |
| - |
| |
| - | Zreprodukowano całe szpalty gazet (kolorem wyróżniono jedynie informacje dotyczące meteorytu), aby dać również wyobrażenie o czym wtedy pisano, czym żył kraj, jakie wieści napływały zza granicy, jakie problemy nurtowały czytelników i na co kładziono nacisk. Lektura gazet z tamtych lat jest bardzo interesująca i pouczająca.
| |
| - |
| |
| - | Listę czasopism sporządzono m.in. na podstawie wykazu zamieszczonego w ''Bibliografii meteorytyki polskiej'' (Biała et al. 2011).<ref name="korekta"></ref>
| |
| - |
| |
| - | Część materiałów dla {{SITENAME}} użyczył [[Bibliografia/Kosiński Janusz Witold|Janusz W. Kosiński]] ('''Janusz W. Kosiński © 2009''')<ref name="korekta">korekty pojawiających się w niektórych bibliografiach błędnych numerów i dat wydań dokonała ''[[Redakcja]]''</ref>. Wszystkie daty według kalendarza gregoriańskiego.
| |
| - |
| |
| - |
| |
| - | === ''Biblioteka Warszawska'' ===
| |
| - |
| |
| - | * ''Biblioteka Warszawska'', (1868), '''''Wiadomości bieżące i rozmaitości''''', 3, 1868, s. 342. Informacja o wydaniu broszury [[:Szablon:Babczyński (1868)|Babczyński et al. (1868)]] o meteorycie [[Pultusk (Pułtusk)|Pułtusk]]. Plik {{Link-dLibra|SBC|d|91274}}.
| |
| - |
| |
| - | * {{Kowalczyk (1868)}}
| |
| - |
| |
| - | {{WhiteSpace}}
| |
| - |
| |
| - | === ''Breslauer Zeitung'' ===
| |
| - |
| |
| - | Numer '''''Breslauer Zeitung''''' w którym ukazała się informacje o wystawie we Wrocławiu meteorytów z kolekcji [[Pułtusk/Wawrzecki Ignacy|Ignacego Wawrzeckiego]] z Pułtuska.<ref name="Wawrzecki">'''[[Pułtusk/Wawrzecki Ignacy|Ignacy Wawrzecki z Pułtuska]]''' wystawiał swoje meteoryty w Krakowie w marcu 1870 roku ({{Txt2Img|Pułtusk_(Gazeta_Warszawska_66_1870).jpg|''Gazeta Warszawska''}} z marca), we Lwowie w maju ({{Txt2Img|Pułtusk_(KŁOSY_253_1870).jpg|''KŁOSY''}} z maja) i w lipcu we Wrocławiu ({{Txt2Img|Pułtusk_(Breslauer_Zeitung_311_1870).jpg|''Breslauer Zeitung''}} z lipca); patrz → [[Pułtusk]] – „Ile spadło okazów?”</ref> Według gazety na wystawie zgromadzono 1600 okazów meteorytu [[Pułtusk]]!
| |
| - | * Galle [Johann Gottfried], '''Meteorstein • Sammlung von dem Falle dei Pultusk am 30. Januar 1868''', ''Breslauer Zeitung'', nr 311, 1870, s. 2164.<ref name="BUWr">skany otrzymane z Biblioteki Uniwersyteckiej Uniwersytetu Wrocławskiego</ref>
| |
| - | <gallery caption="" widths="200px" heights="140px" perrow="5">
| |
| - | File:Pułtusk_(Breslauer_Zeitung_311_1870).jpg|''Breslauer Zeitung'', '''311''' (8 lipca 1870) (źródło: [[W&W]])
| |
| - | </gallery>
| |
| - |
| |
| - | {{WhiteSpace}}
| |
| - |
| |
| - | === ''Dziennik Poznański'' ===
| |
| - |
| |
| - | Numery '''''Dziennika Poznańskiego''''' w których ukazały się informacje o meteorycie [[Pułtusk]]:
| |
| - | * nr '''27''' (2 lutego 1868), s. 4, '''Z pod Witkowa'''. Plik {{Link-dLibra|WBC|d|153601}}.
| |
| - | * nr '''35''' (12 lutego 1868), s. 3, '''Aërolit'''. Plik {{Link-dLibra|WBC|d|153609}}.
| |
| - | * nr '''40''' (18 lutego 1868), s. 3, '''O zjawisku napowietrzném'''. Plik {{Link-dLibra|WBC|d|153614}}.
| |
| - |
| |
| - |
| |
| - | <gallery caption="" widths="150px" heights="200px" perrow="5">
| |
| - | File:Pułtusk_(Dziennik_Poznański_27_1868).jpg|''Dziennik Poznański'', '''27''' (2 lutego 1868), s. 4
| |
| - | File:Pułtusk_(Dziennik_Poznański_35_1868).jpg|''Dziennik Poznański'', '''35''' (12 lutego 1868), s. 3
| |
| - | File:Pułtusk_(Dziennik_Poznański_40_1868).jpg|''Dziennik Poznański'', '''40''' (18 lutego 1868), s. 3
| |
| - | </gallery>
| |
| - |
| |
| - |
| |
| - | Wybrane fragmenty doniesień<ref name="pisownia oryginalna">pisownia i wyróżnienia w tekście zgodnie z oryginałem</ref>:
| |
| - |
| |
| - | ''Dziennik Poznański'', 2 lutego 1868 roku:
| |
| - | {{AQuote-begin |max-width=800px}}
| |
| - | (j). '''Z pod Witkowa''', 31 stycznia. W dniu 30 b. m. o ¾7 widziano w okolicy naszej {{sparse-b}}ogniste zjawisko napowietrzne{{sparse-e}} nadzwyczajnych rozmiarów. Referent, który się w tym czasie znajdował na polu, gdzie bez przeszkód mógł całą wschodnią stronę świata okiem objąć, uderzony ztamtąd nagłem światłem oświecającem jak najdokładniej całą okolicę, widział na niebie, wówczas zupełnie wypogodzonem, ogromną kolumnę światła, której moc równała się blaskowi światła magnetycznego. Górna jej część zaczynała się mniej więcej pod kątem 35° skąd dążąc z małem nachyleniem północnem ku horyzontowi i rozszerzywszy się w jego pobliżu znacznie, przedstawiała ogromny ostrosłup, górą w poziomym kierunku ucięty, dołem zaś zaokrąglony. Tuż nad horyzontem urywa się dolny, grubszy koniec w kształt kuli, za którą na tle ciemnem posypały się dwie mniejsze ciemno-czerwone bryły kuliste. Cały fenomen trwał jedno mgnienie oka, nie zostawiając ani w kierunku siebie zajmowanym, ani też po bokach najmniejszego śladu światła.
| |
| - | {{AQuote-end}}
| |
| - |
| |
| - |
| |
| - | ''Dziennik Poznański'', 18 lutego 1868 roku:
| |
| - | {{AQuote-begin |max-width=800px}}
| |
| - | {{Wielokropek}} Włościanie w tym majątku, ciągle podburzani przez komisarza włościańskiego, liczne szkody robili w lasach właścicielki! Po tym wypadku przyszli do niej z płaczem, przepraszając za krzywdy, jakie jéj wyrządzili, prosząc o przebaczenie, bo powiadają, Bóg ukarał ich i przestrzegł deszczem ognistym i kamienym.
| |
| - | {{AQuote-end}}
| |
| - |
| |
| - |
| |
| - | Zobacz również → [[Dziennik Poznański/Artykuły]]
| |
| - |
| |
| - | <br clear="all"/>
| |
| - |
| |
| - | === ''Dziennik Warszawski'' ===
| |
| - |
| |
| - | Numery '''''Dziennika Warszawskiego''''' w których ukazały się doniesienia o meteorycie (wg Pokrzywnicki 1964):
| |
| - |
| |
| - | * (1868) nr '''16''', nr '''18''', nr '''19''', nr '''20''', nr '''21''', nr '''27''', nr '''28''', nr '''29''', nr '''31''', nr '''36'''<ref>w materiałach przekazanych ''[[Redakcja|Redakcji]]'' przez Janusza W. Kosińskiego są tylko daty; ale udało się powiązać daty z numerami dziennika</ref>.
| |
| - |
| |
| - | * nr '''199''' (22 września 1870), s. 2076-2077, '''''Kilka słów o meteorze'''''. Plik {{Link-dLibra|eBUW|d|123772}}. Patrz → [[Pułtusk/Wawrzecki Ignacy]].
| |
| - |
| |
| - |
| |
| - | <gallery caption="" widths="150px" heights="200px" perrow="4">
| |
| - | File:Pułtusk_(Dziennik_Warszawski_16_1868).jpg|''Dziennik Warszawski'', '''16''' (1 lutego 1868 r.), s. [2]
| |
| - | File:Pułtusk_(Dziennik_Warszawski_18_1868).jpg|''Dziennik Warszawski'', '''18''' (3 lutego 1868 r.), s. [3]
| |
| - | File:Pułtusk_(Dziennik_Warszawski_19_1868).jpg|''Dziennik Warszawski'', '''19''' (4 lutego 1868 r.), s. [2]
| |
| - | File:Pułtusk_(Dziennik_Warszawski_20_1868).jpg|''Dziennik Warszawski'', '''20''' (5 lutego 1868 r.), s. [2]
| |
| - | File:Pułtusk_(Dziennik_Warszawski_21_1868)_1.jpg|''Dziennik Warszawski'', '''21''' (6 lutego 1868 r.) (cz.1), s. [2]
| |
| - | File:Pułtusk_(Dziennik_Warszawski_21_1868)_2.jpg|''Dziennik Warszawski'', '''21''' (6 lutego 1868 r.) (cz.2), s. [3]
| |
| - | File:Pułtusk_(Dziennik_Warszawski_27_1868).jpg|''Dziennik Warszawski'', '''27''' (14 lutego 1868 r.), s. [3]
| |
| - | File:Pułtusk_(Dziennik_Warszawski_28_1868).jpg|''Dziennik Warszawski'', '''28''' (15 lutego 1868 r.), s. [3]
| |
| - | File:Pułtusk_(Dziennik_Warszawski_29_1868).jpg|''Dziennik Warszawski'', '''29''' (16 lutego 1868 r.), s. [2-3]
| |
| - | File:Pułtusk_(Dziennik_Warszawski_31_1868).jpg|''Dziennik Warszawski'', '''31''' (18 lutego 1868 r.), s. [4]
| |
| - | File:Pułtusk_(Dziennik_Warszawski_36_1868).jpg|''Dziennik Warszawski'', '''36''' (25 lutego 1868 r.), s. [4]
| |
| - | File:Pułtusk_(Dziennik_Warszawski_199_1870).jpg|''Dziennik Warszawski'', '''199''' (22 września 1870)
| |
| - | </gallery>
| |
| - |
| |
| - | Wybrane fragmenty doniesień<ref name="pisownia oryginalna"></ref>:
| |
| - |
| |
| - | ''Dziennik Warszawski'', 14 lutego 1868 roku:
| |
| - | {{AQuote-begin |max-width=800px}}
| |
| - | {{Wielokropek}} Dziś przyjechał ztamtąd p. M., i przywiózł z sobą odszczypek od kawałka tego straszydła. Odszczypek ten ma ciężkość rudy. Kolor jego w złomie szaropopielaty, w niektórych miejscach błyszczący jakby metaliczny. a w innych matowy; zewnętrzna zaś strona czarna z złotemi punktami. Składu jego nie mogliśmy oznaczyć. {{Wielokropek}}
| |
| - | {{AQuote-end}}
| |
| - |
| |
| - | ''Dziennik Warszawski'', 15 lutego 1868 roku:
| |
| - | {{AQuote-begin |max-width=800px}}
| |
| - | {{Wielokropek}} „Aby wiadomości dostarczane z różnych miejscowości, o szczegółach towarzyszących ukazaniu się aerolitu, mogły stanowić materjał dla badań naukowych i dokładnych wywodów, niezbędnie konieczną jest ścisłość matematyczna w doniesieniach: o czasie ukazania się na horyzoncie i kierunku biegu tego ciała świecącego, liczbie sekund od ukazania się światła do szumu, o widzialnej wielkości i kolorze. Niewątpliwie, że tylko badacz z obserwatorjum astronomicznego lub na otwartem polu, z ściśle uregulowanym zegarkiem w rękach, może zaznaczyć te okoliczności. Z uwagi na ważność nauki, nie można przy opisywaniu podobnego rodzaju zjawisk, zamieszczać tego, co komu wpojone zostało przez przestrach lub wyobraźnię i w każdym razie wszelkie błędne doniesienia w tym wzglądzie są nieprzebaczalnym grzechem. {{Wielokropek}}
| |
| - |
| |
| - | {{Wielokropek}} „Dnia 18-go stycznia,” – powiada ksiądz Górski, – „jechałem do Pułtuska i około godziny 7-ej zatrzymałem się we wsi Gostyninie, o wiorst blizko 20 od Pułtuska, żeby popaść konie. W tej samej chwili na południowo-zachodniej stronie horyzontu ukazało się światło, prawie takie jak przy wschodzie słońca (<sup>1</sup>).
| |
| - | :(<sup>1</sup>) Natenczas stangret mój mówił do mnie: „Panie! Spójrz pan, oto wschodzi słońce,” i w istocie zaczęły rozjaśniać się w odległości wsie, lasy, łąki, jak w piękny letni poranek.
| |
| - | {{AQuote-end}}
| |
| - |
| |
| - |
| |
| - | Wikipedia – [http://pl.wikipedia.org/wiki/Dziennik_Warszawski Dziennik Warszawski]
| |
| - |
| |
| - | <br clear="all"/>
| |
| - |
| |
| - | === ''Gazeta Lekarska'' ===
| |
| - |
| |
| - | '''''Gazeta Lekarska''''', nr '''6''', t. 5, 1868, s. 94-96, '''O meteorycie z okolic [[Pułtusk]]a.''' Plik {{Link-dLibra|PdBC|d|16393}}.
| |
| - |
| |
| - | <br clear="all"/>
| |
| - |
| |
| - | === ''Gazeta Narodowa'' ===
| |
| - |
| |
| - | Numery '''''Gazety Narodowej''''' w których ukazały się informacje o meteorycie [[Pułtusk]] ([[Pułtusk/Wawrzecki Ignacy]]):
| |
| - | * nr '''93''' (6 kwietnia 1870), s. 2, '''Wystawa meteorytów'''. Plik {{Link-dLibra|JBC|d|57499}}.
| |
| - |
| |
| - | <gallery caption="" widths="150px" heights="200px" perrow="5">
| |
| - | File:Pułtusk_(Gazeta_Narodowa_93_1870).jpg|''Gazeta Narodowa'', '''93''' (6 kwietnia 1870), s. 2
| |
| - | </gallery>
| |
| - |
| |
| - | <br clear="all"/>
| |
| - |
| |
| - | === ''Gazeta Polska'' ===
| |
| - |
| |
| - | Numery '''''Gazety Polskiej''''' w których ukazały się informacje o spadku (Pokrzywnicki 1964; Biała et al. 2011; własne [[W&W]]):
| |
| - | * nr '''26''' (3 lutego 1868), s. 2, '''Meteor'''. Plik {{Link-dLibra|eBUW|d|220315}}.
| |
| - | * nr '''27''' (4 lutego 1868), s. 2, '''Meteor'''.<ref name="Biała brak"></ref><ref>informacja o znalezieniu 10 funtowego okazu (!); „''Ze wsi Czerwonka, przysłano do Pułtuska kilka znaczniejszych odłamów, które złożono w biurze miejscowego naczelnika powiatu''”</ref> Plik {{Link-dLibra|eBUW|d|220316}}.
| |
| - | * nr '''28''' (5 lutego 1868), s. 1, '''Rektor Szkoły Głównej'''; '''Aerolit'''. Plik {{Link-dLibra|eBUW|d|220317}}.
| |
| - | * nr '''30''' (7 lutego 1868), s. 2, '''Aerolit'''; '''Meteor'''. Plik {{Link-dLibra|eBUW|d|220319}}.
| |
| - | * nr '''32''' (10 lutego 1868)<ref name="Biała brak">brak tego numeru w ''Bibliografii'' (Biała et al. 2011)</ref>, s. 2, '''Jeszcze meteor'''. Plik {{Link-dLibra|eBUW|d|220321}}.
| |
| - | * nr '''33''' (11 lutego 1868), s. 2, Milkuszyc K., '''Czy Meteor widziany w d. 30 stycznia r. b. można uważać za Aerolit'''. Plik {{Link-dLibra|eBUW|d|220322}}.
| |
| - | * nr '''36''' (14 lutego 1868), s. 2, '''Aerolit'''. ''Babczyński''{{Babczyński_T-biogram|}} i ''Dejke''{{Deike_K-biogram|}} przywieźli spod Pułtuska około 120 okazów! Plik {{Link-dLibra|eBUW|d|220325}}.
| |
| - | * nr '''39''' (18 lutego 1868), s. 2, '''Meteor'''.<ref>domniemany spadek meteorytu 30 stycznia w okolicach Baden-Baden „''na dziedzińcu pensyonatu Witticha, żarzyła się jeszcze kwadrans''”</ref> Plik {{Link-dLibra|eBUW|d|220328}}.
| |
| - | * nr '''44''' (24 lutego 1868), s. 2-3, W.S., '''Teorja świata Laplace'a w stosunku do aerolitów'''. Plik {{Link-dLibra|eBUW|d|220333}}.
| |
| - | * nr '''50''' (3 marca 1868), s. 3-4, '''Korrespondencja Gazety Polskiej. ''Z nad Czarnej Hańczy dnia 8 lutego 1868 r'''''.<ref name="Biała brak"></ref><ref>autorem korespondencji jest ''A.O.'' – Aleksander Osipowicz (wg: Dawidowicz Iwona, (2000), '''Korespondencje Aleksandra Osipowicza jako źródło do badań nad przeszłością ziemi suwalskiej''', ''Białostocczyzna'', 1, 2000, s. 51-60. Plik {{Link-dLibra|PdBC|d|39334}})</ref> Plik {{Link-dLibra|eBUW|d|220339}}.
| |
| - | * nr '''58''' (13 marca 1868), s. 1, '''Meteor z 30 stycznia'''. Plik {{Link-dLibra|eBUW|d|220347}}.
| |
| - | * nr '''69''' (27 marca 1868), s. 2. Plik {{Link-dLibra|eBUW|d|220358}}.
| |
| - | * nr 78 (7 kwietnia 1868), s. 2, (kuriozalna korespondencja). Plik {{Link-dLibra|eBUW|d|220367}}.
| |
| - | * nr '''210''' (25 września 1868), s. 2-3. Plik {{Link-dLibra|eBUW|d|220499}}.
| |
| - |
| |
| - |
| |
| - | <gallery caption="" widths="120px" heights="180px" perrow="5">
| |
| - | File:Pułtusk_(Gazeta_Polska_26_1868).jpg|''Gazeta Polska'', '''26''' (3 lutego 1868 r.), s. 2
| |
| - | File:Pułtusk_(Gazeta_Polska_27_1868).jpg|''Gazeta Polska'', '''27''' (4 lutego 1868 r.), s. 2
| |
| - | File:Pułtusk_(Gazeta_Polska_28_1868).jpg|''Gazeta Polska'', '''28''' (5 lutego 1868 r.), s. 1
| |
| - | File:Pułtusk_(Gazeta_Polska_30_1868).jpg|''Gazeta Polska'', '''30''' (7 lutego 1868 r.), s. 2
| |
| - | File:Pułtusk_(Gazeta_Polska_32_1868).jpg|''Gazeta Polska'', '''32''' (10 lutego 1868 r.), s. 2
| |
| - | File:Pułtusk_(Gazeta_Polska_33_1868).jpg|''Gazeta Polska'', '''33''' (11 lutego 1868 r.), s. 2
| |
| - | File:Pułtusk_(Gazeta_Polska_36_1868).jpg|''Gazeta Polska'', '''36''' (14 lutego 1868 r.), s. 2
| |
| - | File:Pułtusk_(Gazeta_Polska_39_1868).jpg|''Gazeta Polska'', '''39''' (18 lutego 1868 r.), s. 2
| |
| - | File:Pułtusk_(Gazeta_Polska_44_1868).jpg|''Gazeta Polska'', '''44''' (24 lutego 1868 r.), s. 2-3
| |
| - | File:Pułtusk_(Gazeta_Polska_50_1868).jpg|''Gazeta Polska'', '''50''' (3 marca 1868 r.), s. 3-4
| |
| - | File:Pułtusk_(Gazeta_Polska_58_1868).jpg|''Gazeta Polska'', '''58''' (13 marca 1868 r.), s. 1
| |
| - | File:Pułtusk_(Gazeta_Polska_69_1868).jpg|''Gazeta Polska'', '''69''' (27 marca 1868 r.), s. 2
| |
| - | File:Pułtusk_(Gazeta_Polska_210_1868).jpg|''Gazeta Polska'', '''210''' (25 września 1868 r.), s. 2-3
| |
| - | </gallery>
| |
| - |
| |
| - |
| |
| - | Wybrane fragmenty doniesień<ref name="pisownia oryginalna"></ref>:
| |
| - |
| |
| - | Nr '''26''' (3 lutego 1868) (''pisownia oryginalna''):
| |
| - | {{AQuote-begin |max-width=800px}}
| |
| - | – '''Meteor'''. ''Kurjer Codz.'' mówi, że podług otrzymanego przez redakcję tego pisma zawiadomienia z Dąbrowy za Miłosną, o wiorst 22 od Warszawy na trakcie lubelskim, "kula ognista spadła tamże zarywszy się w śniegu i pozostawiwszy ten jedyny tylko ślad po sobie". Doniesienie to najzupełniej obrane za ścisłości, zdaje się być na wiatr rzucone. Boć trzeba powiedzieć jakiej obszerności jest ten ślad, jak się przedstawia dla oka, jak głęboko zachodzi; dalej: czy się tylko ogranicza do śniegu, czy szukano pod śniegiem i t. d. Wiadomo przecież że takie meteory są to aerolity, to jest ciała spadające i w biegu przez atmosferę płonące. Więc coś więcej po nich musi zostać tam gdzie padną, niż sam ślad tylko. Taki aerolit nie odbija się od ziemi jak kula działowa, bo linja jego biegu inna niż linja biegu kuli; gdzie więc aerolit dotknie ziemi, tam na niej zostaje, zarywszy się do pewnej głębokości, albo rozucając swe części rozpryśnięte. W każdym razie coś więcej jak ślad pozostać musi. Nie było to zaś widoczne jakieś światło elektryczne – bo ono się nigdy dotąd jeszcze w takich warunkach nie pokazywało w jakich się przedstawił meteor o którym mowa. {{Wielokropek}}
| |
| - | {{AQuote-end}}
| |
| - |
| |
| - |
| |
| - | Oraz nr '''210''', s. 2-3 z 25 września 1868 roku (plik {{Link-dLibra|eBUW|d|220499}}; plik {{Link-dLibra|POLONA|d|14775866}}) z ciekawą historyjką (''pisownia oryginalna''):
| |
| - | {{AQuote-begin |max-width=800px}}
| |
| - | {{Wielokropek}} Zakończymy niniejszą pogadankę opisaniem oryginalnej w swoim rodzaju spekulacji, jaka niedawno temu miała tu miejsce. Rozgłośną stała się powtórzona we wszystkich pismach publicznych wiadomość o spadłym w końcu miesiąca stycznia r. b. pod miastem Pułtuskiem meteorze. Fakt ten spowodował zapotrzebowania aerolitów, nietylko dla całego świata naukowego, ale nadto nawet dla osób niekoniecznie fachowych, które bądźto do zbiorku swych osobliwości, bądź przez samą tylko ciekawość pragnęliby jakąś cząstkę aerolitu posiadać. Prawie nie ma domu w Pułtusku, a nawet w okolicznych miastach, wsiach i folwarkach, któryby z różnych miejscowości nie był mocno zobowiązany do nadesłania aerolitów dla kilku lub kilkunastu znajomych. Zrazu garncami zbierano odłamy aerolitów, lecz wkrótce zapotrzebowaniom niepodobna było uczynić zadosyć; odłamy aerolitu wyczerpały się tak dalece, iż częstokroć za dostarczanie ich dosyć hojnie wynagradzano. Zdarzyło się, iż pewien żydek z tutejszych okolic, handlujący w przenośnej skrzynce bursztynami i drobnemi towarami, snadź wędrując od wsi do wsi, znalazł dosyć spory kamień z rodzaju mięszaniny kwarcu i węglika, a ztąd w odłamie podobny do aerolitu. Kamień ten potłukł na kawałki, boki gładsze drobnych otrzymanych cząstek przydymił za pomocą dmuchawki jubilerskiej, i fałszywe te aerolity w czasach swych handlowych wycieczek, sprzedawał odleglejszym mieszkańcom po kilka i kilkanaście groszy. Mieliśmy sposobność poznać i samego fabrykanta i jego fabrykaty, wprawdzie nieźle naśladowane, chociaż bardzo różniące się od prawdziwych ciężkością gatunkową. Strofowany przez nas ów alchemik o dopuszczanie się nadużycia, naiwnie odpowiedział: że żadne prawo nie oznacza kary za ''fałszowanie aerolitów!''
| |
| - |
| |
| - | Któżby kiedy pomyślał o niedokładności pod tym względem kodeksów karnych!{{Kropek}}
| |
| - |
| |
| - | :::''Krup.''
| |
| - | {{AQuote-end}}
| |
| - |
| |
| - | <br clear="all"/>
| |
| - |
| |
| - | === ''Gazeta Warszawska'' ===
| |
| - |
| |
| - | Numery '''''Gazety Warszawskiej''''' w których ukazały się informacje o meteorycie [[Pułtusk]]:
| |
| - | * <del>nr 23 (30 stycznia 1868)</del><ref name="brak informacji">w tym numerze nie ma informacji na temat bolidu i/lub meteorytu pułtuskiego! (wg Pokrzywnickiego (1964) również: ''23 (1 lutego 1868)''; błąd, gdyż nr 23 ukazał się 30 stycznia jeszcze przed spadkiem meteorytu!)</ref>,
| |
| - | * nr '''24''' (31 stycznia 1868), s. 1. Plik {{Link-dLibra|eBUW|d|83166}}.
| |
| - | * nr '''25''' (1 lutego 1868), s. 1, '''''Aerolit'''''. Plik {{Link-dLibra|eBUW|d|83167}}.
| |
| - | * nr '''26''' (3 lutego 1868), s. 4, '''''Pleszew 1 lutego'''''. Plik {{Link-dLibra|eBUW|d|83168}}.
| |
| - | * nr '''27''' (4 lutego 1868), s. 2, '''''Aerolit'''''. Plik {{Link-dLibra|eBUW|d|83169}}.
| |
| - | * nr '''28''' (5 lutego 1868), s. 3-4, '''Aerolit'''. Plik {{Link-dLibra|eBUW|d|83170}}.
| |
| - | * nr '''29''' (6 lutego 1868), s. 1, 3, '''Aerolit'''. Plik {{Link-dLibra|eBUW|d|83171}}.
| |
| - | * nr '''30''' (7 lutego 1868), s. 1-2, '''''Aerolit'''''. Plik {{Link-dLibra|eBUW|d|83172}}.
| |
| - | * nr '''33''' (11 lutego 1868), s. 2, '''''Korespondencya Gazety Warszawskiéj'''''. Plik {{Link-dLibra|eBUW|d|83175}}.
| |
| - | * nr '''35''' (13 lutego 1868), s. 1, '''''Aerolit'''''. Plik {{Link-dLibra|eBUW|d|83177}}.
| |
| - | * nr '''37''' (15 lutego 1868), s. 1. Plik {{Link-dLibra|eBUW|d|83179}}.
| |
| - | * nr '''38''' (17 lutego 1868), s. 1, '''''O zjawisku natury z dnia 30 stycznia r. b. i smutnych jego skutkach'''''. Plik {{Link-dLibra|eBUW|d|83180}}.
| |
| - | * nr '''40''' (19 lutego 1868), s. 2, '''''Meteor.-Śnieg słony'''''. Plik {{Link-dLibra|eBUW|d|83182}}.
| |
| - | * nr '''41''' (20 lutego 1868), s. 1-2, '''''Aerolit'''''. Plik {{Link-dLibra|eBUW|d|83183}}.
| |
| - | * nr '''60''' (16 marca 1868), s. 1, '''''Meteor'''''. Plik {{Link-dLibra|eBUW|d|83202}}.
| |
| - | * nr '''69''' (27 marca 1868), s. 3-4, Trzebiecki Michał, '''Aerolit. (Rozbiór chemiczny aerolitu spadłego w d. 30 stycznia r. b.)'''. Plik {{Link-dLibra|eBUW|d|83211}}.
| |
| - | * nr '''121''' (3 czerwca 1868), s. 2, '''''Aereolit'''''. Plik {{Link-dLibra|eBUW|d|83263}}.
| |
| - | * nr '''161''' (23 lipca 1868), s. 1, '''''Szkoła Główna Warszawska'''''. Informacja o rozesłaniu broszury Szkoły Głównej wraz z fragmentami meteorytu do muzeów i uniwersytetów oraz co bardziej znamienitych naukowców. Plik {{Link-dLibra|eBUW|d|83303}}.
| |
| - |
| |
| - |
| |
| - | <gallery caption="" widths="120px" heights="180px" perrow="5">
| |
| - | File:Pułtusk_(Gazeta_Warszawska_24_1868).jpg|''Gazeta Warszawska'', '''24''' (31 stycznia 1868), s. 1
| |
| - | File:Pułtusk_(Gazeta_Warszawska_25_1868).jpg|''Gazeta Warszawska'', '''25''' (1 lutego 1868), s. 1
| |
| - | File:Pułtusk_(Gazeta_Warszawska_26_1868).jpg|''Gazeta Warszawska'', '''26''' (3 lutego 1868), s. 4
| |
| - | File:Pułtusk_(Gazeta_Warszawska_27_1868).jpg|''Gazeta Warszawska'', '''27''' (4 lutego 1868), s. 2
| |
| - | File:Pułtusk_(Gazeta_Warszawska_28_1868)_1.jpg|''Gazeta Warszawska'', '''28''' (5 lutego 1868), s. 3-4 (cz. 1)
| |
| - | File:Pułtusk_(Gazeta_Warszawska_28_1868)_2.jpg|''Gazeta Warszawska'', '''28''' (5 lutego 1868), s. 3-4 (cz. 2)
| |
| - | File:Pułtusk_(Gazeta_Warszawska_29_1868)_1.jpg|''Gazeta Warszawska'', '''29''' (6 lutego 1868), s. 1, 3 (cz. 1)
| |
| - | File:Pułtusk_(Gazeta_Warszawska_29_1868)_2.jpg|''Gazeta Warszawska'', '''29''' (6 lutego 1868), s. 1, 3 (cz. 2)
| |
| - | File:Pułtusk_(Gazeta_Warszawska_30_1868)_1.jpg|''Gazeta Warszawska'', '''30''' (7 lutego 1868), s. 1-2 (cz. 1)
| |
| - | File:Pułtusk_(Gazeta_Warszawska_30_1868)_2.jpg|''Gazeta Warszawska'', '''30''' (7 lutego 1868), s. 1-2 (cz. 2)
| |
| - | File:Pułtusk_(Gazeta_Warszawska_33_1868).jpg|''Gazeta Warszawska'', '''33''' (11 lutego 1868), s. 2
| |
| - | File:Pułtusk_(Gazeta_Warszawska_35_1868).jpg|''Gazeta Warszawska'', '''35''' (13 lutego 1868), s. 1
| |
| - | File:Pułtusk_(Gazeta_Warszawska_37_1868).jpg|''Gazeta Warszawska'', '''37''' (15 lutego 1868), s. 1
| |
| - | File:Pułtusk_(Gazeta_Warszawska_38_1868).jpg|''Gazeta Warszawska'', '''38''' (17 lutego 1868), s. 1
| |
| - | File:Pułtusk_(Gazeta_Warszawska_40_1868).jpg|''Gazeta Warszawska'', '''40''' (19 lutego 1868), s. 2
| |
| - | File:Pułtusk_(Gazeta_Warszawska_41_1868)_1.jpg|''Gazeta Warszawska'', '''41''' (20 lutego 1868), s. 1-2 (cz. 1)
| |
| - | File:Pułtusk_(Gazeta_Warszawska_41_1868)_2.jpg|''Gazeta Warszawska'', '''41''' (20 lutego 1868), s. 1-2 (cz. 2)
| |
| - | File:Pułtusk_(Gazeta_Warszawska_60_1868).jpg|''Gazeta Warszawska'', '''60''' (16 marca 1868), s. 1
| |
| - | File:Pułtusk_(Gazeta_Warszawska_69_1868)_1.jpg|''Gazeta Warszawska'', '''69''' (27 marca 1868), s. 3-4 (cz. 1)
| |
| - | File:Pułtusk_(Gazeta_Warszawska_69_1868)_2.jpg|''Gazeta Warszawska'', '''69''' (27 marca 1868), s. 3-4 (cz. 2)
| |
| - | File:Pułtusk_(Gazeta_Warszawska_121_1868).jpg|''Gazeta Warszawska'', '''121''' (3 czerwca 1868), s. 2
| |
| - | File:Pułtusk_(Gazeta_Warszawska_161_1868).jpg|''Gazeta Warszawska'', '''161''' (23 lipca 1868), s. 1
| |
| - | </gallery>
| |
| - |
| |
| - |
| |
| - | Wybrane fragmenty doniesień<ref name="pisownia oryginalna"></ref>:
| |
| - |
| |
| - | ''Gazeta Warszawska'', 19 lutego 1868 roku:
| |
| - | {{AQuote-begin |max-width=800px}}
| |
| - | – '''Meteor.-Śnieg słony.''' Z Sünnyöda (w Węgrzech) piszą do gazety ''Magyar Ujsag:'' Dnia 30-go stycznia, pomiędzy godziną 7 i 8 wieczorem, byliśmy świadkami ciekawego zjawiska. Na południo-zachodzie firmamentu ukazały się dwa meteory, które jaśniały blaskiem w ciągu 25 sekund, poczém przesunęły się szybko ku północy i znikły z nadzwyczajnym łoskotem. Téjże nocy napadało śniegu na 5 cali. Włościanie, pędząc nazajutrz z rana bydło do wody, spostrzegli, że bydło, wiedzione instynktem, padło do łąki dominialnéj i lizało żarłocznie śnieg. Okazało się, że śnieg miał smak bardzo słony. Następnie włościanie wzięli się do zbierania tego śniegu, i po wygotowaniu go otrzymywali czystą sól. Właściciel majątku, na polu którego znajdował się ten śnieg, zabronił zbierać takowy, i podzieliwszy całą przestrzeń (1,600 sążni kwadr.) na 10 równych części, sprzedał je za bezcen. Powiadają, że w ten sposób wiele osób zaopatrzyło się w sól na kilka lat.<ref>więcej o dziwnych substancjach spadających z nieba → patrz doniesienia: [[Bojanowo 1803]] i [[Rauden 1686]]; oraz Chladni (1819)</ref><br />''(Dz. W.)''
| |
| - | {{AQuote-end}}
| |
| - |
| |
| - | ==== 1000 rubli srebrem za 18 funtowy okaz meteorytu ====
| |
| - |
| |
| - | ''Gazeta Warszawska'', 3 czerwca 1868 roku:
| |
| - | {{AQuote-begin |max-width=800px}}
| |
| - | {{Wielokropek}} Znaleziony został jeden odłamek aereolitu z d. 30 stycznia r. b. ważący funtów 18<ref>bez względu na to jaki dokładnie stosowano wówczas przelicznik funta wagi na kilogramy (1 funt = ~0,4-0,5 kg) – artykuł mówi o okazie ponad 7 kg! Tak dużych okazów meteorytu zachowało się w muzeach tylko pięć (Londyn, [[PAN Muzeum Ziemi w Warszawie|Muzeum Ziemi w Warszawie]], {{Txt2Img|Pultusk_(NHM_Berlin).jpg|Berlin}}, Chicago, Wiedeń). Ciekawe jaki był dalszy los tego okazu?</ref>; na odłamek ten znaleźli się podobno amatorowie, którzy zań ofiarować byli gotowi rs. 1,000 {{Wielokropek}}
| |
| - | {{AQuote-end}}
| |
| - |
| |
| - | Przytoczona w artykule z 3 czerwca cena za meteoryt – '''1000 rs. (rubli srebrem)''' była bardzo wysoka. Ówczesne zarobki kształtowały się na poziomie kilkuset kopiejek dziennie: robotnik zarabiał 100-200 kopiejek, porucznik ~3 rubli, prezydent Warszawy ~10 rubli, natomiast surdut kosztował około 3 ruble srebrem (rs.), a korzec (128 l) pszenicy 4 rs.
| |
| - |
| |
| - | Kosiński (2007-2008, z. 2) wylicza: ''Dla przykładu bochenek chleba kosztował 12 kopiejek, skrzynka ziemniaków o pojemności 26 litrów kosztowała 3 ruble 99 kopiejek, 12,3 litra wódki można było kupić za 4 ruble 31 kopiejek a średniej wielkości świnię za 35 rubli. Gazeta codzienna kosztowała 7,5 kopiejki, a frank szwajcarski 1 rubla i 29 kopiejek. Posługując się tym ostatnim przykładem, można obliczyć, że za znaleziony okaz proponowano ok. 775 franków – dzisiaj byłaby to równowartość ok. 1700 zł. Niejeden z dzisiejszych kolekcjonerów chętnie cofnąłby się w czasie{{Kropek}}''
| |
| - |
| |
| - |
| |
| - | Wyobrażenie o sile nabywczej kwoty '''1000 rs.''' może nam dać jej porównanie z zarobkami kadry nauczycielskiej Szkoły Głównej na początku drugiej połowy XIX wieku. Informacje te oraz inne ciekawe przyczynki o ówczesnej pracy naukowej znajdujemy w Szperl (1913):
| |
| - | {{AQuote-begin |max-width=800px}}
| |
| - | '''Roman Wawnikiewicz'''{{Wawnikiewicz_R-biogram|}} {{Wielokropek}} mianowano go od dnia 1 sierpnia 1869 r. {{Wielokropek}} p. o. docenta na katedrze chemii technicznej z płacą 700 rb. [rocznie] Gdy z biegiem czasu zmienił język wykładowy, otrzymał w maju roku następnego całą pensyę etatem oznaczoną, to jest 1200 rb. [rocznie] {{Wielokropek}}
| |
| - | :{{Wielokropek}}
| |
| - | '''Erazm Langer'''<ref>'''Erazm Langer''' (1839-1877) – chemik, profesor Szkoły Głównej; w Wikipedii błędnie podano jego nazwisko ''Langner''!</ref> {{Wielokropek}} Dnia 22 lutego 1858 r. minister oświecenia pozwolił korzystać ''Langerowi'' przez dwa lata ze stypendyum rządowego w ilości 500 rb. rocznie na wyjazd za granicę. {{Wielokropek}} Za powrotem do kraju, dzięki poparciu ''Natansona''<ref>'''Jakub Natanson''' (1832-1884) – chemik i finansista, profesor Szkoły Głównej; Wikipedia – [http://pl.wikipedia.org/wiki/Jakub_Natanson Jakub Natanson]</ref> uzyskał miejsce preparatora przy katedrze chemii w Szkole Głównej z płacą roczną 450 rubli. Objął obowiązki z dniem 1 października 1862 r. {{Wielokropek}} (24 listopada 1867 r.) mianowano go nareszcie adjunktem chemii z płacą 700 rb. rocznie. {{Wielokropek}} To też, gdy na wniosek Dziekana Wydziału, którego z dwóch adjunktów chemii (''Wawnikiewicza'' i ''Langera'') przedstawić do zatwierdzenia władzy na profesora nadzwyczajnego, to Rada Wydziału sześcioma głosami przeciwko dwom, a Rada Ogólna dziesięcioma przeciwko jednemu, oświadczyła się za ''Langerem''. Na taką decyzyę wpłynęła zdaje się krytyka analizy meteorytu [[Pułtusk]]iego, wykonanej przez ''Wawnikiewicza''.<ref>wyniki analizy opublikowano w [[:Szablon:Babczyński_(1868)|Babczyński et al. (1868)]]</ref> Nominacya na p. o. profesora nadzwyczajnego chemii z płacą 1000 rb. rocznie nadeszła 14 września 1868 r.
| |
| - |
| |
| - | Z przekształceniem Szkoły na uniwersytet pozostawiono ''Langera'' na zajmowanem stanowisku pod warunkiem zdobycia stopnia magistra. Gdy w roku 1870 zaczął wykładać po rosyjsku udzielono mu całej pensyi etatem oznaczonej to jest 2000 rb. Ponieważ w oznaczonym czasie wymaganego stopnia naukowego nie uzyskał, dnia 25 sierpnia 1872 r. został uwolniony. {{Wielokropek}}
| |
| - | {{AQuote-end}}
| |
| - |
| |
| - |
| |
| - | Drugi ciekawy wątek dotyczy utworzonego przy Szkole Głównej [[Obserwatorium Astronomiczne UW|Obserwatorium Astronomicznego]] i jego budżetu (Wróblewski 2016):
| |
| - | {{BQuote-begin |max-width=800px}}
| |
| - | {{Wielokropek}} [Jan] Baranowski<ref>'''Jan Baranowski''' (1800-1879) – przyrodnik i astronom, profesor, dyrektor (1848–1869) Obserwatorium Astronomicznego Szkoły Głównej; Wikipedia – [http://pl.wikipedia.org/wiki/Jan_Baranowski_(naukowiec) Jan Baranowski]</ref> angażował się też na rzecz poprawy wyposażenia obserwatorium, chociaż budżet, jakim dysponował, tego nie ułatwiał. Za jego kadencji [1848-1869] rocznie placówka otrzymywała 3000 rubli, z której to sumy 1050 rubli stanowiła pensja dyrektora, 800 i 500 rubli szło na pobory, odpowiednio, starszego adiunkta i młodszego adiunkta, pozostałe 650 rubli należało przeznaczyć na opłacenie dwóch woźnych, opał, oświetlenie, materiały piśmiennicze, książki itp. {{Wielokropek}}
| |
| - | {{BQuote-end}}
| |
| - |
| |
| - | Czyli za opisany w ''Gazecie Warszawskiej'' okaz oferowano niemal równowartość rocznej pensji „''p.o. profesora nadzwyczajnego chemii''” lub dyrektora obserwatorium astronomicznego w Szkole Głównej! '''Czyli niemało!!'''
| |
| - |
| |
| - |
| |
| - | {{Sparse-b}}Ciekawostka{{Sparse-e}}: Jak pisze Kosiński (1999): „{{Wielokropek}} W kronice Wanda Zambrzycka zapisała: ''Prababcia nasza, matka Zygmunta i Adolfa Zambrzyckich sprzedała wiele meteorytów za niebagatelną wówczas sumę 14 tysięcy rubli.'' Ponoć w ten sposób spłaciła wszystkie swoje długi.” Więcej patrz → [[Pułtusk/Zambrzyccy]].
| |
| - |
| |
| - |
| |
| - | ;Późniejsze informacje o meteorycie [[Pułtusk]]
| |
| - |
| |
| - | * nr '''66''' (26 marca 1870), s. 1. O wystawie [[Pułtusk/Wawrzecki Ignacy|Ignacego Wawrzeckiego]]<ref name="Wawrzecki"></ref>. Plik {{Link-dLibra|eBUW|d|84095}}.
| |
| - | * nr '''154''' (1880), s. 3. Informacja Akademii Umiejętności w Krakowie, m.in. o darach na jej rzecz: ''{{Wielokropek}} tudzież [[Pultusk (Pułtusk)|meteoryty spadłe koło Pułtuska w r. 1868]], od p. Czaputowicza {{Wielokropek}}''.<ref name="Czaputowicz"></ref> Plik {{Link-dLibra|eBUW|d|87232}}.
| |
| - | * nr '''24''' (27 stycznia 1888), s. 2, '''Pieczęć z meteoru pułtuskiego'''. Plik {{Link-dLibra|eBUW|d|89098}}.
| |
| - |
| |
| - |
| |
| - | <gallery caption="" widths="150px" heights="200px" perrow="4">
| |
| - | File:Pułtusk_(Gazeta_Warszawska_66_1870).jpg|''Gazeta Warszawska'', '''66''' (26 marca 1870), s. 1
| |
| - | File:Pułtusk_(Gazeta_Warszawska_24_1888).jpg|''Gazeta Warszawska'', '''24''' (27 stycznia 1888), s. 2
| |
| - | </gallery>
| |
| - |
| |
| - |
| |
| - | Wybrane fragmenty doniesień<ref name="pisownia oryginalna"></ref>:
| |
| - |
| |
| - | ''Gazeta Warszawska'', 26 marca 1870 roku:
| |
| - | {{AQuote-begin |max-width=800px}}
| |
| - | – Piszą z '''Krakowa:''' Rzadki co do ilości zbiór aerolitów, jakiego żaden gabinet nie posiada, znajduje się obecnie w Krakowie i wystawiony jest dla publiczności. Pan [[Pułtusk/Wawrzecki Ignacy|Ignacy Wawrzecki]] z Pułtuska zebrał bowiem 1,700 okazów różnéj wielkości, kształtu i odmian aerolitu spadłego w owéj okolicy dnia 30-go stycznia 1868 roku. Pan Wawrzecki zajął się zbieraniem odłamków aerolitu i nagromadził ogromną ilość takowych, począwszy od małych aż do kilkofuntowych. Rozłożone są one systematycznie pod względem wielkości i formy przełamu. Pan Wawrzecki oznaczył ich miejscowość, co wielkie rzuca światło na przebieg kamienistego fenomenu. Największe kawały pochodzą z Rzewnia, Boruty, Sielc; daléj idą zebrane w Rozdziałach, Rowie, najmniejsze znów w Gostkowie, Ciołkowie i Obrytach; najmniejsze pochodzą z Wielkolasu.<ref name="Wawrzecki"></ref>
| |
| - | {{AQuote-end}}
| |
| - |
| |
| - |
| |
| - | Zobacz również → ''[[Gazeta Warszawska/Artykuły]]'' {{SeparatorBull}} [[Pułtusk/Wawrzecki Ignacy]] {{SeparatorBull}} [[Pułtusk/Zambrzyccy]].
| |
| - |
| |
| - | <br clear="all"/>
| |
| - |
| |
| - | === ''KŁOSY. Czasopismo Illustrowane Tygodniowe'' ===
| |
| - |
| |
| - | * numer '''137''' z 13 lutego 1868 roku: {{Kramsztyk (1868a)}}
| |
| - |
| |
| - | * w numerze '''138''' ukazała się druga część artykułu: {{Kramsztyk (1868b)}}
| |
| - |
| |
| - | * oraz nr '''253''' (5 maja 1870), s. 275. Plik {{Link-dLibra|WBC|d|127825}}.
| |
| - |
| |
| - | {| style="width:700px"
| |
| - | |-
| |
| - | |<gallery caption="" widths="150px" heights="200px" perrow="5">
| |
| - | File:Pułtusk_(KŁOSY_137_1868).jpg|'''[[Pultusk (Pułtusk)|O Aerolitach]]''', ''KŁOSY'', '''137''' (13 lutego 1868)
| |
| - | File:Pułtusk_(KŁOSY_253_1870).jpg|''KŁOSY'', '''253''' (5 maja 1870), s. 275
| |
| - | </gallery>
| |
| - | |}
| |
| - |
| |
| - | Artykuł w numerze '''253''' wspomina o olbrzymiej kolekcji okazów meteorytu [[Pułtusk]] [[Pułtusk/Wawrzecki Ignacy|p. Wawrzeckiego]]<ref name="Wawrzecki"></ref>.
| |
| - |
| |
| - | <br clear="all"/>
| |
| - |
| |
| - | === ''Kurjer Codzienny'' ===
| |
| - |
| |
| - | Numery '''''Kurjera Codziennego''''' w których zamieszczono informacje o spadku – nr '''24''' (31 stycznia 1868), nr '''25''' (1 lutego 1868), nr '''26''' (3 lutego 1868), nr '''27''' (4 lutego 1868), nr '''28''' (5 lutego 1868), nr '''29''' (6 lutego 1868), nr '''31''' (8 lutego 1868)<ref>w Biała et al. (2011) jest: nr '''32''' z 9 lutego, ale to była niedziela, a w niedzielę gazeta się nie ukazywała</ref>, nr 35, nr 36, nr '''73''' (1 kwietnia 1868), nr '''85''' (17 kwietnia 1868), nr '''114''' (25 maja 1868).
| |
| - |
| |
| - | <gallery caption="" widths="200px" heights="138px" perrow="3">
| |
| - | File:Pułtusk_(Kurjer_Codzienny_31_styczeń_1868)_1.jpg|''Kurjer Codzienny'', '''24''' (31 stycznia 1868) (cz.1)
| |
| - | File:Pułtusk_(Kurjer_Codzienny_31_styczeń_1868)_2.jpg|''Kurjer Codzienny'', '''24''' (31 stycznia 1868) (cz.2)
| |
| - | File:Pułtusk_(Kurjer_Codzienny_1_luty_1868).jpg|''Kurjer Codzienny'', '''25''' (1 lutego 1868)
| |
| - | File:Pułtusk_(Kurjer_Codzienny_3_luty_1868).jpg|''Kurjer Codzienny'', '''26''' (3 lutego 1868)
| |
| - | File:Pułtusk_(Kurjer_Codzienny_4_luty_1868)_1.jpg|''Kurjer Codzienny'', '''27''' (4 lutego 1868) (cz.1)
| |
| - | File:Pułtusk_(Kurjer_Codzienny_4_luty_1868)_2.jpg|''Kurjer Codzienny'', '''27''' (4 lutego 1868) (cz.2)
| |
| - | File:Pułtusk_(Kurjer_Codzienny_5_luty_1868).jpg|''Kurjer Codzienny'', '''28''' (5 lutego 1868)
| |
| - | File:Pułtusk_(Kurjer_Codzienny_6_luty_1868)_1.jpg|''Kurjer Codzienny'', '''29''' (6 lutego 1868) (cz.1)
| |
| - | File:Pułtusk_(Kurjer_Codzienny_6_luty_1868)_2.jpg|''Kurjer Codzienny'', '''29''' (6 lutego 1868) (cz.2)
| |
| - | File:Pułtusk_(Kurjer_Codzienny_8_luty_1868)_1.jpg|''Kurjer Codzienny'', '''31''' (8 lutego 1868) (cz.1)
| |
| - | File:Pułtusk_(Kurjer_Codzienny_8_luty_1868)_2.jpg|''Kurjer Codzienny'', '''31''' (8 lutego 1868) (cz.2)
| |
| - | File:Pułtusk_(Kurjer_Codzienny_1_kwiecień_1868).jpg|''Kurjer Codzienny'', '''73''' (1 kwietnia 1868)
| |
| - | File:Pułtusk_(Kurjer_Codzienny_17_kwiecień_1868).jpg|''Kurjer Codzienny'', '''85''' (17 kwietnia 1868)
| |
| - | File:Pułtusk_(Kurjer_Codzienny_25_maj_1868)_1.jpg|''Kurjer Codzienny'', '''114''' (25 maja 1868) (cz.1)
| |
| - | File:Pułtusk_(Kurjer_Codzienny_25_maj_1868)_2.jpg|''Kurjer Codzienny'', '''114''' (25 maja 1868) (cz.2)
| |
| - | </gallery>
| |
| - |
| |
| - | W numerze '''85''' ''Kurjera Codziennego'' znajduje się informacja o znalezieniu okazu o wadze 20 funtów (~9 kg), być może chodzi o okaz 9095 g, który znajduje się w zbiorach Muzeum Historii Naturalnej w Londynie?
| |
| - |
| |
| - | Wybrane fragmenty doniesień<ref name="pisownia oryginalna"></ref>:
| |
| - |
| |
| - | Nr '''26''' (3 lutego 1868) (''pisownia oryginalna''):
| |
| - | {{AQuote-begin |max-width=800px}}
| |
| - | {{Wielokropek}} Nadto jeszcze: „W okolicy Pułtuska spadł deszcz kamienisty dnia 30 b. m. We wsi Sielcu o 2 mile od Pułtuska w majętności p. Gąsowskiego,–część ogrodu pokrytą została drobnemi odłamkami kamieni,–Oprócz tego, ze wsi Czerwonki przysłano do Pułtuska kilka znaczniejszych odłamów, które złożono w biurze miejscowego Naczelnika powiatu.
| |
| - | {{AQuote-end}}
| |
| - |
| |
| - | Nr '''27''' (4 lutego 1868) (''pisownia oryginalna''):
| |
| - | {{AQuote-begin |max-width=800px}}
| |
| - | {{Wielokropek}} Dodać tu także należy, iż według Gazety Szląskiej, część aerolitu tego spadła we wsi Biskupicach pod Miłosławiem w W. Ks. Poznańskiem.
| |
| - | {{AQuote-end}}
| |
| - | Wikipedia – [http://pl.wikipedia.org/wiki/Kurier_Codzienny Kurier Codzienny]
| |
| - |
| |
| - | <br clear="all"/>
| |
| - |
| |
| - | === ''Kurjer Warszawski'' ===
| |
| - |
| |
| - | Numery '''''Kurjera Warszawskiego''''' w których ukazały się informacja o meteorycie [[Pułtusk]]:
| |
| - | * nr '''24''' (31 stycznia 1868), s. 1-2. Plik {{Link-dLibra|eBUW|d|45511}}.
| |
| - | * nr '''26''' (3 lutego 1868), s. 3-4, 5. Plik {{Link-dLibra|eBUW|d|45513}}.
| |
| - | * nr '''27''' (4 lutego 1868), s. 2-3. Plik {{Link-dLibra|eBUW|d|45514}}.
| |
| - | * nr '''28''' (5 lutego 1868), s. 1. Plik {{Link-dLibra|eBUW|d|45515}}.
| |
| - | * nr '''29''' (6 lutego 1868), s. 2, 3. Plik {{Link-dLibra|eBUW|d|45516}}.
| |
| - | * nr '''30''' (7 lutego 1868), s. 3, 5. Plik {{Link-dLibra|eBUW|d|45517}}.
| |
| - | * nr '''31''' (8 lutego 1868), s. 4. Plik {{Link-dLibra|eBUW|d|45518}}.
| |
| - | * nr '''35''' (13 lutego 1868), s. 2, 3. Plik {{Link-dLibra|eBUW|d|45522}}.
| |
| - | * nr '''36''' (14 lutego 1868), s. 1, 3 ({{Txt2Img|Pułtusk_(Kurjer_Warszawski_36_1868)_mapa.jpg|mapa}}). Plik {{Link-dLibra|eBUW|d|45523}}.
| |
| - | * <del>nr 37 (15 lutego 1868)</del><ref>w tym numerze nie ma informacji na temat bolidu i/lub meteorytu pułtuskiego. Jest tylko na s. 2 krótka notatka: ''- Dzisiejszej nocy, pokazały się na niebie trzy słupy jasne i trzy gwiazdy pomiędzy słupami''</ref>
| |
| - | * nr '''38''' (17 lutego 1868), s. 3-4. Plik {{Link-dLibra|eBUW|d|45525}}.
| |
| - | * nr '''40''' (19 lutego 1868), s. 3. Plik {{Link-dLibra|eBUW|d|45527}}.
| |
| - | * nr '''50''' (3 marca 1868), s. 6. Plik {{Link-dLibra|eBUW|d|45537}}.
| |
| - | * nr '''65''' (21 marca 1868), s. 4-5. Plik {{Link-dLibra|eBUW|d|45552}}.
| |
| - | * nr '''69''' (27 marca 1868), s. 3. Plik {{Link-dLibra|eBUW|d|45556}}.
| |
| - | * nr '''159''' (21 lipca 1868), s. 2. Plik {{Link-dLibra|eBUW|d|45009}}.
| |
| - | * nr '''160''' (22 lipca 1868), s. 4. Plik {{Link-dLibra|eBUW|d|45010}}.
| |
| - |
| |
| - | * nr '''5''' (8 stycznia 1869), s. 4. Plik {{Link-dLibra|eBUW|d|45144}}.
| |
| - | * nr '''14''' (20 stycznia 1869), s. 3. Plik {{Link-dLibra|eBUW|d|45153}}.
| |
| - |
| |
| - | * nr '''109''' (22 maja 1875), s. 2. Plik {{Link-dLibra|eBUW|d|46840}}.
| |
| - | * nr '''125''' (11 czerwca 1875), s. 2. Plik {{Link-dLibra|eBUW|d|46856}}.
| |
| - |
| |
| - | * nr '''149''' (1 czerwca 1935), s. 5, '''Największy zbiór meteorytów'''. O zbiorach w Londynie oraz wzmianka, że znajduje się tam 18,316 kg okazów meteorytu [[Pułtusk]]. Plik {{Link-dLibra|eBUW|d|213581}}.
| |
| - |
| |
| - |
| |
| - | <gallery caption="" widths="200px" heights="138px" perrow="3">
| |
| - | File:Pułtusk_(Kurjer_Warszawski_24_1868)_1.jpg|''Kurjer Warszawski'', '''24''' (31 stycznia 1868), s. 1-2 (cz. 1)
| |
| - | File:Pułtusk_(Kurjer_Warszawski_24_1868)_2.jpg|''Kurjer Warszawski'', '''24''' (31 stycznia 1868), s. 1-2 (cz. 2)
| |
| - | File:Pułtusk_(Kurjer_Warszawski_26_1868)_1.jpg|''Kurjer Warszawski'', '''26''' (3 lutego 1868), s. 3-4, 5 (cz. 1)
| |
| - | File:Pułtusk_(Kurjer_Warszawski_26_1868)_2.jpg|''Kurjer Warszawski'', '''26''' (3 lutego 1868), s. 3-4, 5 (cz. 2)
| |
| - | File:Pułtusk_(Kurjer_Warszawski_27_1868).jpg|''Kurjer Warszawski'', '''27''' (4 lutego 1868), s. 2-3
| |
| - | File:Pułtusk_(Kurjer_Warszawski_28_1868).jpg|''Kurjer Warszawski'', '''28''' (5 lutego 1868), s. 1
| |
| - | File:Pułtusk_(Kurjer_Warszawski_29_1868).jpg|''Kurjer Warszawski'', '''29''' (6 lutego 1868), s. 2, 3
| |
| - | File:Pułtusk_(Kurjer_Warszawski_30_1868).jpg|''Kurjer Warszawski'', '''30''' (7 lutego 1868), s. 3, 5
| |
| - | File:Pułtusk_(Kurjer_Warszawski_31_1868).jpg|''Kurjer Warszawski'', '''31''' (8 lutego 1868), s. 4
| |
| - | File:Pułtusk_(Kurjer_Warszawski_35_1868).jpg|''Kurjer Warszawski'', '''35''' (13 lutego 1868), s. 2, 3
| |
| - | File:Pułtusk_(Kurjer_Warszawski_36_1868).jpg|''Kurjer Warszawski'', '''36''' (14 lutego 1868), s. 1, 3
| |
| - | File:Pułtusk_(Kurjer_Warszawski_36_1868)_mapa.jpg|''Kurjer Warszawski'', '''36''' (14 lutego 1868), s. 1 (mapa)
| |
| - | File:Pułtusk_(Kurjer_Warszawski_38_1868)_1.jpg|''Kurjer Warszawski'', '''38''' (17 lutego 1868), s. 3-4 (cz. 1)
| |
| - | File:Pułtusk_(Kurjer_Warszawski_38_1868)_2.jpg|''Kurjer Warszawski'', '''38''' (17 lutego 1868), s. 3-4 (cz. 2)
| |
| - | File:Pułtusk_(Kurjer_Warszawski_40_1868).jpg|''Kurjer Warszawski'', '''40''' (19 lutego 1868), s. 3
| |
| - | File:Pułtusk_(Kurjer_Warszawski_50_1868).jpg|''Kurjer Warszawski'', '''50''' (3 marca 1868), s. 6
| |
| - | File:Pułtusk_(Kurjer_Warszawski_65_1868).jpg|''Kurjer Warszawski'', '''65''' (21 marca 1868), s. 4-5
| |
| - | File:Pułtusk_(Kurjer_Warszawski_69_1868).jpg|''Kurjer Warszawski'', '''69''' (27 marca 1868), s. 3
| |
| - | File:Pułtusk_(Kurjer_Warszawski_159_1868).jpg|''Kurjer Warszawski'', '''159''' (21 lipca 1868), s. 2
| |
| - | File:Pułtusk_(Kurjer_Warszawski_160_1868).jpg|''Kurjer Warszawski'', '''160''' (22 lipca 1868), s. 4
| |
| - | File:Pułtusk_(Kurjer_Warszawski_5_1869).jpg|''Kurjer Warszawski'', '''5''' (8 stycznia 1869), s. 4
| |
| - | File:Pułtusk_(Kurjer_Warszawski_14_1869).jpg|''Kurjer Warszawski'', '''14''' (20 stycznia 1869), s. 3
| |
| - | File:Pułtusk_(Kurjer_Warszawski_109_1875).jpg|''Kurjer Warszawski'', '''109''' (22 maja 1875), s. 2
| |
| - | File:Pułtusk_(Kurjer_Warszawski_125_1875).jpg|''Kurjer Warszawski'', '''125''' (11 czerwca 1875), s. 2
| |
| - | </gallery>
| |
| - |
| |
| - |
| |
| - | Wybrane fragmenty doniesień<ref name="pisownia oryginalna"></ref>:
| |
| - |
| |
| - | ''Kurjer Warszawski'', 6 lutego 1868 roku:
| |
| - | {{AQuote-begin|max-width=800px}}
| |
| - | – Dowiadujemy się, że wydelegowany został ze Szkoły Głównej Prof. Babczyński, na grunt do wsi Gostkowa w Powiecie Pułtuskim, dla zebrania szczątków bolidu, który tam spadł w ogromnej ilości, tak, że szczątki mają zawierać kilka fur.
| |
| - | {{AQuote-end}}
| |
| - |
| |
| - |
| |
| - | ''Kurjer Warszawski'', 17 lutego 1868 roku:
| |
| - | {{AQuote-begin|max-width=800px}}
| |
| - | {{Wielokropek}} Przy „Modlitwie konającej matki”, już przy końcu tejże kompozycji, raptem od zachodniej strony Kościoła, ukazały się cienie szczytów dachów, a piękny fioletowy kolor oświetlił kompletnie cały Kościół. Krzyk mglejącej kobiety rozległ się po Kościele; niektórzy zabobonni uwierzyli w wzywanie duchów muzyką, inni myśląc, że się w blizkości pali, uciekali z Kościoła. Schody wązkie, spadziste, wcale nie oświecone, nic zatem dziwnego, że kilka osób spadło. Jedna staruszka złamała sobie prawą nogę, troje dzieci powywijało sobie nogi, kilka osób, niewidząc słupa na zakręcie, porozraniali sobie głowy, – dosyć, że pięć osób jest mocno, a sześć mniej uszkodzonych. Na przyszłość radzilibyśmy P. Jankiewiczowi, kazać przy podobnych koncertach, Kościół, ''a przedewszystkiem schody'', dobrze oświecić. Meteor ten spadł ćwierć mili za miasteczkiem Szlawenczyc (na Szlązku). {{Wielokropek}} w miejscu gdzie spadł, wyparzył trzy łokciowy obwód w śniegu.–''A.M. Profesor z Wrocławia''.
| |
| - | {{AQuote-end}}
| |
| - |
| |
| - |
| |
| - | ''Kurjer Warszawski'', 8 stycznia 1869 roku:
| |
| - | {{AQuote-begin|max-width=800px}}
| |
| - | – Zmarły w tych dniach w Warszawie ś. p. Kazimierz ''Sumiński'', b. bibljotekarz Bibljoteki Głównej, pierwszy opisał i nadesłał do Warszawy kilka części aerolitu, spadłego w dniu 30 stycznia r. z. we wsi Sielce (powiat pułtuski, gubernja płocka), gdyż ś. p. Sumiński w powyżej wyrażonym czasie, znajdował się właśnie w Sielcu.
| |
| - | {{AQuote-end}}
| |
| - |
| |
| - |
| |
| - | ''Kurjer Warszawski'', 22 maja 1875 roku:
| |
| - | {{AQuote-begin|max-width=800px}}
| |
| - | — Przesyłam Szanownej Redakcji dwa aerolity, jedne z tych, jakie w dniu 30 stycznia 1868 r., spadły w okolicach Pułtuska. Osiągniętą ze spieniężenia ich kwotę przeznaczam na fundusz, mający posłużyć do odnowienia grobowca Staszica na Bielanach.<ref>Stanisław Staszic pochowany został (w 1826 roku) na terenie Wyższego Metropolitalnego Seminarium Duchownego kościoła pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny (dawny kościół Kamedułów), znajdującego się na warszawskich Bielanach przy ul. Dewajtis 3</ref> ''A. G.''
| |
| - | {{AQuote-end}}
| |
| - | :W ''Kurjerze Warszawskim'' z 11 czerwca 1875 roku znajduje się informacja, że te dwa okazy meteorytu [[Pułtusk]] nabył za 2 ruble srebrem „professor An: W. naturalista”.
| |
| - |
| |
| - |
| |
| - | Zobacz również → [[Kurjer Warszawski/Artykuły]]
| |
| - |
| |
| - | <br clear="all"/>
| |
| - |
| |
| - | === ''Łowiczanin'' ===
| |
| - | ''Łowiczanin: tygodnik społeczno-ekonomiczny i polityczny poświęcony sprawom Łowicza i okolicy. Wychodzi w każdy piątek''.
| |
| - |
| |
| - | * nr '''10''' (7 marca 1913), s. 2, '''W jakim celu tworzymy Muzeum w Łowiczu?'''. Plik {{Link-dLibra|RZLBC|d|19429}}.
| |
| - |
| |
| - |
| |
| - | (''Pisownia oryginalna'')
| |
| - | {{AQuote-begin|max-width=800px}}
| |
| - | {{Wielokropek}} Starzy ludzie pamiętają, że w 1867 [1868] roku, przeleciała nad Łowiczem niezwykła kula niebieska, która dawała nadzwyczaj silne światło. Kula ta przebiegła i nad Warszawą, aż wreszcie wśród huku, spowodowanego własnym pękaniem, spadła pod Pułtuskiem (gub. Warszawska), odległego od Warszawy o 8 mil. Otóż kawałki tej kuli, tak zwane „meteoryty pułtuskie“ – dar pań Mierzejewskich z Pułtuska, znajdują się w Muzeum w Łowiczu. Z przybyszem ze stron tak dalekich, bo oderwanym od jakiejś gwiazdy, warto zapoznać się. Meteoryty pułtuskie w dużych rozmiarach zabrali ludzie uczeni do Muzeów w Niemczech i Anglji, a nasze Muzea poszukują je, – prawdopodobnie napróżno. Meteoryt i parę tablic astronomicznych – oto wszysto co dotychczas w dziale tym Muzeum posiada. {{Wielokropek}}
| |
| - | {{AQuote-end}}
| |
| - |
| |
| - | <br clear="all"/>
| |
| - |
| |
| - | === ''Opiekun Domowy'' ===
| |
| - |
| |
| - | * nr '''6''' (12 lutego 1868), s. 46-47, ''Rzemieślnik z Mostowej ulicy'', '''Pogadanka o meteorach'''. Plik {{Link-dLibra|eBUW|d|6815}}.
| |
| - | * nr '''10''' (11 marca 1868), s. 76-78, ''Rzemieślnik z Mostowej ulicy'', '''Pogadanka o meteorach. II'''. Plik {{Link-dLibra|eBUW|d|6819}}.
| |
| - |
| |
| - | <br clear="all"/>
| |
| - |
| |
| - | === ''Pamiętnik Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego'' ===
| |
| - |
| |
| - | * zeszyt '''3''' (marzec 1868), s. [2]. Plik [http://dlibra.wum.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=451 PDF].
| |
| - |
| |
| - | {{AQuote-begin |max-width=800px}}
| |
| - | W dniu 30. o godzinie 7. minucie 0. wieczorem, przy niebie zupełnie pogodném, ponad poziomem Warszawy przebiegła kula ognista (aerolit) w kierunku od południo-zachodu ku północo-wschodowi, która zniżywszy się na 10° do poziomu pękła i rozprysła się na drobne części w kształcie iskier ku ziemi biegnących. Kula ta z początku podobna do gwiazdy 1. wielkości, biegnąc zaczęła się powiększać i pozostawiać za sobą świetną smugę światła blado-niebieskiego koloru; światło zaś saméj kuli było czerwonawe. Średnica pozorna kuli wynosiła około 20 minut łuku, długość świetnej smugi od 9° do 10° stopni, a szerokość jej około 2° stopnie. Przebieg trwał 4 sekundy. Po upływie 3½ minut, dał się słyszeć trzykrotny huk podobny do odległych wystrzałów z działa. Pęknięcie nastąpiło ponad linią łączącą wsie: Sielc i Gostków nad Narwią, w okolicy miasta [[Pułtusk]]a położone, a spadłe rozłamy aerolitu rozrzucone były na przestrzeni mającej do sześciu wiorst długości, a dwie wiorsty szerokości.
| |
| - | {{AQuote-end}}
| |
| - |
| |
| - | <br clear="all"/>
| |
| - |
| |
| - | === ''Polska Zbrojna'' ===
| |
| - | * nr '''337''' (8 grudnia 1936), s. 5, dr W.L., '''Kamienny deszcz'''. Plik {{Link-dLibra|POLONA|d|21590453/4}}.
| |
| - |
| |
| - | <br clear="all"/>
| |
| - |
| |
| - | === ''Przegląd Lekarski'' ===
| |
| - | Przegląd Lekarski: wydawany staraniem Oddziału Nauk Przyrodniczych i Lekarskich C. K. Towarzystwa Naukowego Krakowskiego.
| |
| - |
| |
| - | Źródła: {{Link-dLibra|JBC|p|255463|text={{!JBC}}}}.
| |
| - |
| |
| - | * t. '''VII''', 1868, s. 116. Plik {{Link-dLibra|JBC|d|246383}}.
| |
| - |
| |
| - | :Fragment informacji z posiedzenia towarzystwa (patrz → [[Indeks nazwisk]]):
| |
| - | {{AQuote-begin |max-width=800px}}
| |
| - | {{Wielokropek}} V. Prof. {{Sparse-b}}Karliński{{Sparse-e}} okazał odłamki z {{Sparse-b}}aerolitu{{Sparse-e}} spadłego w okolicach [[Pułtusk]]a dnia 30 stycznia rb. Największy z przesłanych do Krakowa otrzymał w darze dr. {{Sparse-b}}Dietl{{Sparse-e}} od jednego ze swych dawniejszych uczniów dra {{Sparse-b}}Gawełkiewicza{{Sparse-e}}. O tém zjawisku podał prof. K. niektóre szczegóły udzielone z różnych stron głównie zaś z Wrocławia i z Warszawy. Z tego ostatniego miasta opisał rzecz w liście p. Dejke{{Deike_K-biogram|}} adjunkt przy obserwatoryum, z którego prof. K. niektóre ustępy odczytał. {{Wielokropek}}.
| |
| - | {{AQuote-end}}
| |
| - |
| |
| - | <br clear="all"/>
| |
| - |
| |
| - | === ''Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego Akademii Umiejętności'' ===
| |
| - |
| |
| - | * tom '''VII''', 1880, s. XLIV. Informacja o darze S. Czaputowicza: „''{{Wielokropek}} 13) meteoryty spadłe w okolicy [[Pułtusk]]a w r. 1868 (wraz z opisem tego zjawiska) od p. {{SmallCaps-begin}}S. Czaputowicza{{SmallCaps-end}}; Nr. 11—13 za przewodnictwem p. {{SmallCaps-begin}}G. Ossowskiego{{SmallCaps-end}}<ref>'''Gotfryd Ossowski''' – członek Komisji Antropologicznej, Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego, Akademii Umiejętności w Krakowie (''Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego{{Kropek}}'', 1881); Wikipedia – [http://pl.wikipedia.org/wiki/Gotfryd_Ossowski Gotfryd Ossowski]</ref>''”.<ref name="Czaputowicz">prawdopodobnie z tym darem związany jest stary {{Txt2Img|Pułtusk_(Czaputowicz_1880_rękopis).jpg|rękopis}} z 1880 roku (patrz → [[:Szablon:Czaputowicz_(1880)|Czaputowicz (1880)]])?</ref> Plik {{Link-dLibra|WBC|d|154654}}.
| |
| - |
| |
| - | * tom '''VIII''', 1881, s. XXV. Informacja o opisie spadku meteorytów [[Pułtusk]] przekazanym przez S. Czaputowicza: „''{{Wielokropek}} 2) Opis opadu meteorolitów w r. 1868 w okolicy Pułtuska przez S. {{SmallCaps-begin}}Czaputowicza{{SmallCaps-end}}, 3) Spis owadów {{Wielokropek}}''”.<ref name="Czaputowicz"></ref> Plik {{Link-dLibra|WBC|d|160143}}.
| |
| - |
| |
| - | <br clear="all"/>
| |
| - |
| |
| - | === ''Rübezahl'' ===
| |
| - |
| |
| - | Krótka informacja we wrocławskim czasopiśmie '''''Rübezahl'''''<ref>czasopismo wydawane we Wrocławiu było kontynuacją ''Schlesische Provinzialblätter''</ref> (po polsku „Duch Gór”, „Liczyrzepa”) o wystawie meteorytów [[Pułtusk]] ze zbioru [[Pułtusk/Wawrzecki Ignacy|Ignacego Wawrzeckiego]].<ref name="Wawrzecki"></ref> Opisywany tam zbiór zawierał 1600 okazów meteorytu w tym jeden 7 funtowy!
| |
| - |
| |
| - | * nr '''74''' (Neuen Folge Jg. 9), Heft 8, 1870, s. 413. Plik {{Link-dLibra|SBC|d|24281}}.
| |
| - |
| |
| - | <gallery caption="" widths="150px" heights="200px" perrow="3">
| |
| - | File:Pultusk_(Rübezahl_1870).jpg|''Rübezahl'', '''74''' (Neuen Folge Jg. 9), Heft 8, 1870, s. 413
| |
| - | </gallery>
| |
| - |
| |
| - |
| |
| - | {{AQuote-begin |max-width=480px}}
| |
| - | {{Wielokropek}} Auf kurze Zeit zeigte Herr Ign. Wawrzecki im mineral. Museum e. Samml. von 1600 Meteorsteinstücken, bis 7 Pfd. schwer, von dem 1868 i. Polen gefall. Steinregen (f. Bd. VII. S. 469)<ref>powołanie na krótką notkę Gallego (1868c) o spadku meteorytów pod Pułtuskiem, zamieszczoną w ''Rübezahl'', '''72''' (Neuen Folge Jg. 7), Heft 10, 1868, s. 469-470; plik {{Link-dLibra|SBC|d|27550}}</ref>.{{Wielokropek}}
| |
| - | {{AQuote-end}}
| |
| - |
| |
| - | <br clear="all"/>
| |
| - |
| |
| - | === ''Tygodnik Ilustrowany'' ===
| |
| - |
| |
| - | Numery '''''Tygodnika Ilustrowanego''''' (oryg. tytuł ''Tygodnik Illustrowany'') w których zamieszczono doniesienia o meteorycie [[Pultusk (Pułtusk)|Pułtusk]]:
| |
| - | * nr '''5''' (1 lutego 1868), s. 50-51. Plik {{Link-dLibra|POLONA|d|7994053}}.
| |
| - | * nr '''6''' (8 lutego 1868), s. 62. Plik {{Link-dLibra|BCUL|d|1211}}.
| |
| - | * nr '''7''' (15 lutego 1868), s. 89-90. Plik {{Link-dLibra|POLONA|d|7994055}}.
| |
| - | * nr '''13''' (28 marca 1868), s. 157, (ciekawostka/kuriozum!). Plik {{Link-dLibra|BCUL|d|1211}}.
| |
| - | oraz
| |
| - | * nr '''255''' (19 listopada 1887), s. 326, 328-329, '''Skład Szkoły Głównej''', {{Txt2Img|Profesorowie_Szkoły_Głównej_(Tygodnik_Ilustrowany_255_1887).jpg|plansza}} ''Profesorowie b. Szkoły Głównej''. Plik {{Link-dLibra|BCUL|d|1181}} ({{Link-dLibra|MzBC|d|59241}}).
| |
| - | * nr '''256''' (26 listopada 1887), s. 341. {{Txt2Img|Profesorowie_Szkoły_Głównej_(Tygodnik_Ilustrowany_256_1887).jpg|Plansza}} ''Profesorowie b. Szkoły Głównej''. Plik {{Link-dLibra|BCUL|d|1181}}.
| |
| - |
| |
| - |
| |
| - | <gallery caption="" widths="200px" heights="160px" perrow="3">
| |
| - | File:Pułtusk_(Tygodnik_Ilustrowany_5_1868).jpg|''Tygodnik Ilustrowany'', '''5''' (1 lutego 1868), s. 50-51
| |
| - | File:Pułtusk_(Tygodnik_Ilustrowany_6_1868).jpg|''Tygodnik Ilustrowany'', '''6''' (8 lutego 1868), s. 62
| |
| - | File:Pułtusk_(Tygodnik_Ilustrowany_7_1868).jpg|''Tygodnik Ilustrowany'', '''7''' (15 lutego 1868), s. 89-90
| |
| - | File:Pułtusk_(Tygodnik_Ilustrowany_7_1868)_ilustracje.jpg|''Tygodnik Ilustrowany'', '''7''' (15 lutego 1868), s. 90<ref>historię tej ilustracji opisano w publikacji Jackiewicz Danuta, '''Monumenta Universitatis Varsoviensis 1816-2016. ''Uniwersytet Warszawski i fotografia 1839-1921''''' (s. 52): «{{Wielokropek}} Z kolei Grzegorz Sachowicz sfotografował w atelier „[[Pultusk (Pułtusk)|odłamek aerolitu spadłego w dniu 30 stycznia 1868 we wsi Sielce nad Narwią]] w wielkości naturalnej”. Okaz, który trafił najpierw do redakcji „Kuriera Codziennego”, został przekazany do specjalistycznych badań w pracowni chemicznej Szkoły Głównej. Zamówioną u Sachowicza fotografię meteorytu opublikowano następnie w formie drzeworytu w „Tygodniku Ilustrowanym” {{Wielokropek}}»</ref>
| |
| - | File:Pułtusk_(Tygodnik_Ilustrowany_13_1868).jpg|''Tygodnik Ilustrowany'', '''13''' (28 marca 1868), s. 157
| |
| - | File:Profesorowie_Szkoły_Głównej_(Tygodnik_Ilustrowany_255_1887).jpg|Profesorowie Szkoły Głównej (Tytus Babczyński{{Babczyński_T-biogram|}} (nr 9), Jerzy Aleksandrowicz{{Aleksandrowicz_J-biogram|}} (nr 8), Roman Wawnikiewicz{{Wawnikiewicz_R-biogram|}} (nr 30)), Karol Jurkiewicz (nr 57)
| |
| - | File:Profesorowie_Szkoły_Głównej_(Tygodnik_Ilustrowany_256_1887).jpg|Profesorowie Szkoły Głównej (Karol Deike{{Deike_K-biogram|}} (nr 84))
| |
| - | </gallery>
| |
| - |
| |
| - | Okaz z drzeworytu w ''Tygodniku Ilustrowanym'' ważył ponad 2 funty i 1 łut czyli blisko 1 kg.
| |
| - |
| |
| - | Ciekawostka/kuriozum<ref name="pisownia oryginalna"></ref>:<br />
| |
| - | ''Tygodnik Ilustrowany'', 28 marca 1868 roku:
| |
| - | {{AQuote-begin |max-width=800px}}
| |
| - | {{Wielokropek}} Rok to najobfitszy w nekrologie, równie przynajmniéj jak w atmosferyczne zjawiska nadzwyczajne. Po Niemczech dzielą się okruszynami pułtuskiego aerolitu, jak gdzieindziéj najwytworniejszym przysmakiem.
| |
| - | {{AQuote-end}}
| |
| - |
| |
| - | Zobacz również → [[Tygodnik Ilustrowany/Artykuły]]
| |
| - |
| |
| - | <br clear="all"/>
| |
| - |
| |
| - | === ''Tygodnik Lekarski'' ===
| |
| - |
| |
| - | * nr '''10''', 1868, s. 74. Informacja o spadku. Plik {{Link-dLibra|eBUW|d|55770}}.
| |
| - |
| |
| - | <br clear="all"/>
| |
| - |
| |
| - | === ''Urania'' ===
| |
| - |
| |
| - | * ''Urania'', (1954), '''Kronika P.T.M.A.''', 5, 1954, s. 144-152. Plik {{Link-Urania|r=1954|n=5}}.
| |
| - | :Zawiera ciekawą informację (s. 151):
| |
| - | {{AQuote-begin |max-width=800px}}
| |
| - | {{Wielokropek}} 5. Koło w Warszawie, przystępując do stworzenia zbioru meteorytów, otrzymało w czasowy depozyt 560 meteorytów [[Pultusk (Pułtusk)|pułtuskch]] i kilka sztuk z innych spadków oraz sporządziło mapę plastyczną terenu spadku meteorytu pułtuskiego. {{Wielokropek}}
| |
| - | {{AQuote-end}}
| |
| - |
| |
| - | Zapewne były to okazy (330+230 szt.), które pozostały po wystawie „Budowa Wszechświata” zorganizowanej w 1953 roku w Warszawie ([[Urania (1955)|''Urania'', 1955]])? Nie wiadomo co się z nimi stało, gdyż obecnie PTMA nie posiada kolekcji meteorytów!
| |
| - |
| |
| - | <br clear="all"/>
| |
| - |
| |
| - | === ''Wędrowiec'' ===
| |
| - |
| |
| - | * nr '''292''', 1868, s. 95-96. Informacja o broszurze wydanej przez Szkołę Główną o meteorycie [[Pułtusk]]. Plik {{Link-dLibra|POLONA|d|14623401/7}}.
| |
| - |
| |
| - | <br clear="all"/>
| |
| - |
| |
| - | === ''Wiadomości Muzeum Ziemi'' ===
| |
| - |
| |
| - | * nr '''2-3''', 1938, s. 72-80, '''Rzut oka na dotychczasową działalność Towarzystwa Muzeum Ziemi'''.<ref>na stronie 73 o okazach meteorytów [[Łowicz]] i [[Pultusk (Pułtusk)]] w zbiorach Muzeum</ref>
| |
| - |
| |
| - | {{AQuote-begin |max-width=800px}}
| |
| - | {{Wielokropek}} 2. Meteoryty [[Łowicz|Łowickie]] (spadłe w r. 1935) zostały zgromadzone dzięki inicjatywie Prof. Romana Kozłowskiego w liczbie 50 sztuk (wagi 17 kg) przez pp. Dra Z. Różyckiego i M. Kobyłeckiego. Jest to największa kolekcja tych meteorytów.<br />
| |
| - | (Por. S. Z. Różycki i M. Kobyłecki. Meteoryty Łowickie. Zabytki Przyrody Nieożywionej Ziem R. P. zesz. III s. 181).<ref>Różycki et al. (1936)</ref>
| |
| - |
| |
| - | 3. Meteoryty [[Pultusk (Pułtusk)|Pułtuskie]] (spadłe w r. 1868) ofiarowane przez Prof. J. Samsonowicza{{Samsonowicz J-biogram}} w liczbie 18 okazów (wagi około 10 kg). Kolekcja ta wraz z kolekcją meteorytów łowickich stanowi największy w Polsce zbiór meteorytów krajowych. {{Wielokropek}}
| |
| - | {{AQuote-end}}
| |
| - |
| |
| - |
| |
| - | * nr '''4''', 1938, s. 142, '''Kronika. ''Sprzedaż za granicę wielkiego zbioru meteorytów pułtuskich'''''.
| |
| - |
| |
| - | {{AQuote-begin |max-width=800px}}
| |
| - | {{Wielokropek}} SPRZEDAŻ ZA GRANICĘ WIELKIEGO ZBIORU METEORYTÓW PUŁTUSKICH. – Dowiadujemy się, że bardzo duży, gdyż składający się z 40 okazów, zbiór meteorytów pułtuskich, będący w posiadaniu prywatnym, a pochodzący z kolekcji Bisiera w Warszawie<ref>chodzi o warszawskiego kolekcjonera i antykwariusza '''Gustawa Soubise-Bisier''' (właściwie Bisier) (1849–1937); iPSB – [http://www.ipsb.nina.gov.pl/index.php/a/gustaw-wilhelm-ludwik-soubise-bisier Gustaw Wilhelm Ludwik Soubise-Bisier]</ref>, został sprzedany za granicę. Zbiór ten nabyła firma F. Krantz w Bonn<ref name="Krantz"></ref>, płacąc więcej jakoby niż pragnący go nabyć jeden z instytutów naukowych w kraju. – Właściciel zapewne czuł się zmuszony warunkami materialnymi do takiej tranzakcji, a nie dosyć był uświadomiony, że sprzedaje coś, co powinno było zostać w kraju.
| |
| - |
| |
| - | Czy, gdyby Polska posiadała dobrze zorganizowane muzeum geologiczne, byłby do pomyślenia fakt, że słynne meteoryty pułtuskie (których wspaniałe kolekcje zdobią muzea zagraniczne a w kraju reprezentowane są stosunkowo bardzo skromnie) wywożone są „hurtowo“ za granicę, jak w czasach politycznej niewoli?{{Kropek}}
| |
| - |
| |
| - | Należy z naciskiem zaznaczyć, że meteoryty podlegać winny ochronie, jako zabytki przyrody i wolny ich wywóz za granicę powinien być bezwzględnie zakazany.
| |
| - | {{AQuote-end}}
| |
| - |
| |
| - | <br clear="all"/>
| |
| - |
| |
| - | === ''Wszechświat'' ===
| |
| - |
| |
| - | Numer '''2''', 1888, s. 29-30 – T.R., '''Pieczęć z meteorytu [[Pułtusk]]iego.''' Plik {{Link-dLibra|RBC|d|10021}}.
| |
| - |
| |
| - | <gallery caption="" widths="160px" heights="200px" perrow="3">
| |
| - | File:Pułtusk_(Wszechświat_2_1888)_pieczęć.jpg|Pieczęć z meteorytu pułtuskiego, ''Wszechświat'', '''2''' (8 stycznia 1888) (źródło: RBC)
| |
| - | </gallery>
| |
| - |
| |
| - |
| |
| - | W 1890 roku ukazał się ''Kalendarz [[Wiek/Artykuły|„Wieku”]] Illustrowany na rok zwyczajny 1890''<ref>''Kalendarz [[Wiek/Artykuły|„Wieku”]] Illustrowany na rok zwyczajny 1890'', Warszawa 1890, s. 99-100. Plik {{Link-dLibra|MzBC|d|34778}}</ref>, w którym znajdujemy okoliczności powstania i opis pieczęci (''pisownia oryginalna''):
| |
| - | {{AQuote-begin |max-width=800px}}
| |
| - | {{Wielokropek}} Tutaj należy przytoczyć dziwną historyję jednego z licznych odłamków meteorytu pułtuskiego, spadłego d. 30 stycznia 1868 roku.
| |
| - |
| |
| - | Z odłamka tego zrobiono pieczęć dla króla{{Kropek}} Anamu.<ref>'''Annam''' (Đại Nam) – były francuski protektorat leżący na terenie dzisiejszego środkowego Wietnamu</ref> Król Anamu podlegał Chinom i jako oznakę swej władzy, otrzymywał pieczęć od cesarza chińskiego, gdy zaś na skutek interwencyi francuzkiej w Tonkinie<ref>'''Tonkin''' – były francuski protektorat leżący na terenie dzisiejszego północnego Wietnamu</ref> królestwo Anamu przeszło pod władzę rzeczypospolitej, owóż dla utrzymania tradycyi, postanowił rząd francuzki posłać pieczęć królowi Anamu. Chodziło o wybór materyału z którego pieczęć ma być zrobioną. Zapytano o radę p. Meunier<ref>'''Stanislas-Étienne Meunier''' – francuski geolog; związany z ''Muséum national d'histoire naturelle'' w Paryżu</ref> znakomitego mineraloga, ten doradził, iż królowi Anamu, który się nważa [uważa] za syna nieba, wypada ofiarować cacko, także z nieba pochodzące.<ref>podobny „kosmiczny” prezent otrzymał Simón Bolívar, przywódca walk o wyzwolenie Ameryki Południowej spod władzy Hiszpanów, była to szabla z żelaza meteorytowego! (''encyklopedia'' Sikorskiego, 1890, tom 1, s. 195)</ref>
| |
| - |
| |
| - | Zakrzątnięto się około wyszukiwania aerolitu i zualeziono [znaleziono] odpowiedni kawałek w Wiedniu, który też nabyto za 400 franków, pochodził on właśnie z owego aerolitu spadłego pod Pułtuskiem. Wiemy iż pp. Babczyński{{Babczyński_T-biogram|}} i Dejke{{Deike_K-biogram|}}<ref>naukowcy Babczyński Tytus i Deike Karol, prawdopodobnie autorzy broszury ''Notice sur la météorite tombée le 30 Janvier 1868 aux environs de la ville de Pułtusk publiée par la Haute Ecole de Varsovie''</ref> sprowadzili liczne odłamki tego gościa z przestworzy do Warszawy, ówczesna Szkoła Główna przesłała znaczną ich część do zbiorów europejskich, zkąd atoli ów aerolit zawędrował do kupca wiedeńskiego, dociec trudno. Pieczęć wygląda nader ładnie, na spiralnie wytoczonym trzonku, wspiera się owalny nagłówek, pieczęć zaś sama ze złota, naokoło dziwnie cudackiego napisu anamskiego<ref>prawdopodobnie jest to stylizowane imię cesarza zapisane po chińsku – 同慶 i nazwa cesarstwa – 安南; rzeczywiście cudaczne</ref>, który ma oznaczać cyfrę króla, ma napis francuzki: ''Le gouvernement de la Republique Française a. s. m. Dong Khonk roi d'Annam''.<ref>cesarz Annamu '''Đồng Khánh Đế''' (同慶帝) – panował trzy lata między 1885-1889 r.; na {{Txt2Img|Pułtusk_(Wszechświat_2_1888)_pieczęć.jpg|ilustracji}} przedstawiającej pieczęć jest: '''a S.M DONG KHANH ROI D'ANNAM'''</ref> {{Wielokropek}}
| |
| - | {{AQuote-end}}
| |
| - |
| |
| - | Pieczęć powstała zapewne pomiędzy rokiem 1884, kiedy Francja przejęła kontrolę nad Annamem, a rokiem 1888, kiedy Meunier (1888)<ref>Meunier Stanislas, (1888), '''Sceau en météorite du roi d'Annam''', ''La Nature'', 758, 1888, s. 32. Plik [http://cnum.cnam.fr/CGI/fpage.cgi?4KY28.30/36/100/432/0/0 DjVu]</ref> opisał ją w ''La Nature''.<ref>Kramsztyk (1899, s. 92-93) podaje, za ''encyklopedią'' Sikorskiego, datę przekazania daru 1887 rok</ref> Z dostępnych ilustracji trudno wywnioskować, jak była ona wielka, ale zapewne, jako pieczęć cesarska, nie mogła być niepozorna?<ref>Kramsztyk (1899) tak opisuje wymagania dotyczące okazu: „''{{Wielokropek}} Po wielu wszakże dopiero poszukiwaniach we Francyi i zagranicą okaz odpowiedni, nieposiadający żadnej szczeliny, dogodną postać i dostateczną wielkość, napotkano u pewnego handlarza minerałów {{Wielokropek}}''”.<br />W ''encyklopedii'' Sikorskiego (1890, tom 1, s. 195) znajduje się {{Txt2Img|Pułtusk_(encyklopedia_Sikorski)-sigil.jpg|ilustracja przedstawiająca pieczęć w skali 1:1}}, wynika z niej, że pieczęć miała wysokość ok. 85 mm i ~37 mm średnicy</ref> Z informacji zamieszczonej w ''Kalendarzu [[Wiek/Artykuły|„Wieku”]]'' wynika również, że okaz meteorytu [[Pułtusk]], z którego wykonano pieczęć, nie pochodził ze [[Pultusk_(Pułtusk)#Kolekcje|zbiorów muzeum w Paryżu]], które wówczas posiadało kilkadziesiąt kilogramów tego meteorytu (Meunier 1898), ale został zakupiony w Wiedniu. Być może sprzedawcom był znany handlarz meteorytów niejaki Krantz<ref name="Krantz">{{!Krantz Bonn}}</ref> z Bonn?
| |
| - |
| |
| - | Nie są znane dalsze losy tego [[Artefakt|artefaktu]]. Jest bardzo prawdopodobne, że znajduje się on obecnie w jakiś zbiorach muzealnych w Wietnamie.
| |
| - |
| |
| - | O cesarzu Đồng Khánh i darze rządu francuskiego można przeczytać na stronie tinmời.vn – [http://www.tinmoi.vn/bat-mi-chuyen-la-ve-vua-dong-khanh-01589509.html Bật mí 'chuyện lạ' về vua Đồng Khánh] (tam też rysunek pieczęci) i w publikacji Meunier (1888, ''La Nature'').
| |
| - |
| |
| - | <br clear="all"/>
| |
| - |
| |
| - | === ''Ziemia'' ===
| |
| - |
| |
| - | * nr '''19''', 1929, s. 344-347, '''Wystawa regjonalna w Pułtusku'''. Plik {{Link-dLibra|RBC|d|26981}}.
| |
| - | Zawiera informację o prezentowanym na wystawie etnograficznej w Pułtusku w 1929 roku 7-kilogramowym okazie meteorytu:
| |
| - | {{AQuote-begin |max-width=800px}}
| |
| - | {{Wielokropek}} Z przyrody martwej: głazy narzutowe, przekrój studni w Wyszkowie, bursztyny,
| |
| - | meteoryt, który spadł pod [[Pułtusk]]iem w r. 1868, ważący zgórą 7 klg. {{Wielokropek}}
| |
| - | {{AQuote-end}}
| |
| - |
| |
| - | <br clear="all"/>
| |
| - |
| |
| - | === Inne ===
| |
| - |
| |
| - | <br clear="all"/>
| |
| - |
| |
| - | === Pisma zagraniczne ===
| |
| - |
| |
| - | Również w prasie zagranicznej ukazało się wówczas wiele artykułów i notatek dotyczących spadku pod Pułtuskiem. Wybrano kilka z nich.
| |
| - |
| |
| - | <gallery caption="" widths="200px" heights="200px" perrow="3">
| |
| - | File:Pultusk_(Journal_des_debats_03-06-1868).jpg|Francuski ''Journal des débats politiques et littéraires'' (3 czerwca 1868), s. [4]. Plik {{Link-Gallica |ark=ark:/12148/bpt6k4568920 |pg=4}} (inf. Pierre-Marie Pelé)
| |
| - | File:Pultusk_(Le_Siecle_19-09-1868).jpg|Francuskie ''Le Siècle: journal politique, littéraire et d'économie sociale'' (19 września 1868), s. [3-4]. Plik {{Link-Gallica |ark=ark:/12148/bpt6k731378s |pg=3}} (inf. Pierre-Marie Pelé)
| |
| - | </gallery>
| |
| - |
| |
| - | <br clear="all"/>
| |
| - |
| |
| - | == [[Bibliografia]] ==
| |
| - |
| |
| - | * {{Biała, Manecki (2011)}}
| |
| - |
| |
| - | * {{Kosiński (2007-BiblPultusk)}}
| |
| - |
| |
| - | * {{Pokrzywnicki (1964)}}
| |
| - |
| |
| - | * '''[[Pułtusk/Bibliografia]]'''
| |
| - |
| |
| - | * {{Szperl (1913) |page=40, 43-44, 47}}
| |
| - |
| |
| - | * {{MUV (Wróblewski) |page=26}}
| |
| - |
| |
| - | {{Przypisy}}
| |
| - |
| |
| - | == Zobacz również ==
| |
| - |
| |
| - | * '''meteoryt [[Pultusk (Pułtusk)]]'''
| |
| - | * [[Pułtusk/Wawrzecki Ignacy]]
| |
| - |
| |
| - | * meteoryt [[Łowicz/Czasopisma|Łowicz]] w ówczesnej prasie
| |
| - | * meteoryt [[Ratyń/Czasopisma|Ratyń]] w ówczesnej prasie
| |
| - | * czasopisma → [[Czasopisma/Artykuły]]
| |
| - | * [[Indeks nazwisk]]
| |
| - |
| |
| - | == Linki zewnętrzne ==
| |
| - |
| |
| - | * Biblioteki cyfrowe: {{Link-dLibra|eBUW|l|}} {{SeparatorBull}} {{Link-dLibra|RBC|l|}} {{SeparatorBull}} {{Link-dLibra|WBC|l|}}
| |
| - | * Wikipedia – [http://pl.wikipedia.org/wiki/Kategoria:Czasopisma_w_Polsce Czasopisma w Polsce]
| |
| - |
| |
| - | {{Co jeszcze na stronę |smalltext=powiązać daty z numerami czasopism...}}
| |
| - |
| |
| - | * powiązać daty z numerami czasopism...
| |
| - |
| |
| - | [[Category:Czasopisma|+Pułtusk/Czasopisma]]
| |
