(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)
Niezidentyfikowane 1928
Z Wiki.Meteoritica.pl
Pustynna burza pyłowa nad Lwowem
„Wydarzenie” z 26 kwietnia (czwartek) i kilku dni następnych 1928 roku na terenie Polski.
W dniu 26 kwietnia 1928 roku w godzinach popołudniowych, w odległych (południowo-wschodnich) rejonach Polski opadom deszczu towarzyszył obfity spadek „czarnego błota” (fr. boue noire). W nocy z 26 na 27 deszcz dotarł do Lwowa, gdzie pył spadał również po deszczu. Następnego dnia rano niebo było zachmurzone, lecz światło Słońca miało swoisty wygląd. Rozproszone – bardzo osłabione i miało szczególny brudny, żółty kolor – przypominające to obserwowane podczas zaćmień Słońca. Dachy, podłogi i wszystkie obiekty w okolicy pokryte były warstwą brązowego pyłu, którego grubość sięgała kilku milimetrów. Spadek pyłu na miasto i województwo wywołało panikę oraz duże zainteresowanie charakterem i przyczyną zjawiska. Z dachu budynku Uniwersytetu Lwowskiego zebrano średnio 25 g „kurzu” (fr. poussière) z metra kwadratowego powierzchni. W Stanisławowie 31 g, w Rzeszowie 17 g, a w Drohobyczu i Sanoku tylko odpowiednio 5 i 2 g z m2. W Karpatach Wschodnich, np. w Worochcie (obwód lwowski), gdzie góry wciąż były pokryte śniegiem, nie zaobserwowano opadu pyłu.
Tego samego dnia, 27 kwietnia, przed południem obserwowano spadek pyłu w Kielcach. W dniu 28 kwietnia w Krakowie, Bydgoszczy i Aleksandrowie, a 29 w Wilnie obserwowano znaczne zamglenie (nieprzezroczystość) powietrza. Ani na Śląsku, ani w Poznaniu i na Pomorzu nie obserwowano tych zjawisk.
Henryk Arctowski[1] i Edward Stenz[2] za przyczynę całego zjawiska uznają specyficzny układ baryczny nad południową Ukrainą, Krymem i Morzem Czarnym. Według nich spadek pyłu został spowodowany transportem w wysokich warstwach atmosfery, osadów porwanych przez prądy powietrzne znad suchych rejonów Azji Mniejszej. Więcej szczegółów oraz wyniki analiz składu mineralnego pyły w artykułach Arctowskiego i Stenza (1928, 1929).
Wyjaśnienie Arctowskiego i Stenza pokrywa się z naszą obecną wiedzą o naturze tego typu zjawisk. Takie burze pyłowe np. znad Sahary często nawiedzają południową Europę, a czasami docierają nawet do Polski. Jeden z takich przypadków został opisany na portalu twojapogoda.pl:
(…) Mapa satelitarna pochodząca z 29 maja [2013] pokazuje jak gigantyczne ilości piasku i pyłu pochodzącego z pustyń północnej Afryki i Bliskiego Wschodu, gnane są wiatrem nad wody Morza Śródziemnego i dalej nad Włochy, Półwysep Bałkański i rejon Morza Czarnego.
Stamtąd piasek trafił w chmury frontów atmosferycznych, które zahaczały o Polskę. Piasek i pył z Libii, Egiptu i Izraela na dużej wysokości nad ziemią wymieszał się z kroplami wody zawartymi w chmurach, tworząc najprawdziwsze i zarazem najzwyczajniejsze błoto, w dość nietypowym żółto-pomarańczowym kolorze.
W nocy z 29 na 30 maja oraz w ciągu dnia 30 maja brudny deszcz zaczął opadać, brudząc wszystko na co spadł. Zabrudzone były szyby w oknach, karoserie samochodów, wywieszone na balkonach pranie oraz wszystkie jasne powierzchnie.
Jednak nie w Polsce lecz w krajach bałkańskich piasku w powietrzu było na tyle dużo, że deszcz przybrał tam kolor czerwony. To wyjaśnienie zagadkowych „krwawych deszczy”[3], które opisywał m.in. średniowieczny kronikarz Godfryd z Monmouth [Geoffrey z Monmouth].
Na początku lipca 2012 roku saharyjski piasek również unosił się nad Polską, tym razem nad regionami południowo-zachodnimi. Deszcz wówczas nie padał, a jedyną oznaką obecności pustynnego piasku i pyłu było lekko zamglone niebo, mimo, że nie było na nim chmur i powinno być błękitne. (…)
Zacytowany przypadek pokrywa się w opisie charakteru zjawiska z relacją Arctowskiego i Stenza.
- Nie znaleziono więcej informacji o tym wydarzeniu u innych autorów.
Bibliografia
- Arctowski Henryk, Stenz Edward, (1928), Sur la chute de poussière en Pologne du 26 au 28 avril 1928, Comptes rendus hebdomadaires des séances de l'Académie des Sciences, 186, 1928, s. 1639-1641. Plik DjVu.
- Arctowski Henryk, Stenz Edward, (1928), Étude des poussières tombées dans le midi de la Pologne du 26 au 28 avril 1928, Comptes rendus hebdomadaires des séances de l'Académie des Sciences, 186, 1928, s. 1858-1860. Plik DjVu.
- Arctowski Henryk, Stenz Edward, (1928), Sur la chute de poussière observée en Pologne. Du 26 au 28 avril 1928, Ciel et terre, 44, 1928, s. 265-268.[4] Plik PDF.
- Arctowski Henryk, Stenz Edward, (1929), Sur l’origine des poussières tommbées en Pologne du 26 au 29 avril 1928, Comptes rendus hebdomadaires des séances de l'Académie des Sciences, 188, 1929, s. 1052-1053. Plik DjVu.
Przypisy
Linki zewnętrzne
- Portal twojapogoda.pl – Na Polskę spadł tajemniczy deszcz
- Wikipedia – Henryk Arctowski ● Geoffrey z Monmouth
- Portal Wiedzy ONET – Stenz Edward
