O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

Z Wiki.Meteoritica.pl

Fragment o samorodkach żelaza z publikacji Staszica

Stanisław Staszic w swojej publikacji z 1815 roku^[1] wspomina o samorodkach żelaznych znajdowanych w pokładach rud miedzi w miejscowości Miedziana Góra koło Kielc. Staszic podejrzewał, że są to meteoryty, na co wskazuje powoływanie się przez niego na analogie z tzw. żelazem Pallasa - meteorytem Krasnojarsk.

Co pisze Staszic^[1] o znajdywanych bryłach żelaza

(pisownia oryginalna):

(...)

"W Miedzianei gorze jescze jedna bywa osobliwość: trafia się w jei kopalniach kawałkami żelazo samorodne. Długo było wątpliwością uczonych, aby się w naturze znaidowało samorodne żelazo. Pallas pierwszy przy Krasnojarsku znalazł i wywiozł wielką 60 funtów^[2] ważącą bryłę takiego żelaza. Poźniei rozbior chemiczny tei bryły żelaza, przez Pallasa znalezionei, przekonał, że to jest kamień meteorologiczny do tych podobien, jakie za naszych czasow z powietrzokręgu spadły, i analizowane były. Odtond zwiększone uwagi odkrywają gdzieniegdzie podobne rodowite żelaza, i w innych Eurpy krajach.

Ma tę rzadką własność Miedziana gora. Wykopano z niei takiego samorodnego, ciągłego żelaza, okolo dwoch cetnarów^[3]. Z tei bryły dostała się część uczonemu Carossi^[4]: dotond w moim zbiorze naturalnym znaiduje się z teiże bryły kawałek."

(...)

Los fragmentu za zbiorów Staszica i innych brył nie jest znany.^[5]

Bibliografia

Staszic Stanisław, O ziemiorodztwie Karpatów, i innych gór i równin Polski.

• Kosiński Janusz W., (2007), Meteoryt Miedziana Góra. Materiały, III Seminarium Meteorytowe, Olsztyn 21-22 kwietnia 2005, 2007, s. 55-58.

• Staszic Stanisław, (1815), O ziemiorodztwie Karpatów, i innych gór i równin Polski. 1815, s. 32-33. Tam o samorodkach żelaza. Plik PDF

Przypisy

1. ^ ^{a b} Staszic 1815
2. ^ zapewne chodzi o funt warszawski; 60 funtów = ~24 kg
3. ^ w tamtych czasach wyróżniano w Polsce dwa typy cetnarów: centnar warszawski (=160 funtów) = ~64,8 kg i zapewne o ten chodzi, oraz centnar lwowski (=128 funtów) = ~51,8 kg
4. ^ zapewne chodzi o Jana Filipa Carosi - geologa, górnika i dyrektora gabinetu historii naturalnej w Rzeczypospolitej w czasie panowania J.Poniatowskiego
5. ^ Kosiński 2007

Linki zewnętrzne

• Miedziana Góra - strona autorstwa Pawła Króla poświecona kopalni, regionowi i historii wydobycia
• Jagiellońska Biblioteka Cyfrowa - Staszic Stanisław, O ziemiorodztwie Karpatów i innych gór i równin Polski