PayPal-donate (Wiki).png
O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)


Kłodawa

Z Wiki.Meteoritica.pl

Wersja Wiki woreczko (dyskusja | edycje) z dnia 18:51, 29 mar 2021
(różn.) ← poprzednia wersja | przejdź do aktualnej wersji (różn.) | następna wersja → (różn.)
2i

Pseudo-(paleo)-meteoryt?

Rdzeń wiertniczy zawierający fragmenty metalicznego żelaza wydobyty z głębokości kilkuset metrów podczas wykonywania odwiertów. Początkowo był on uważany za meteoryt! Ale meteorytem nie jest.


Fragment publikacji Doktór et at. (1986), o astroblemie Kościerzyny, dotyczący okoliczności znalezienia „meteorytu Kłodawa”:

«

(…) W trakcie realizacji prac wiertniczych w rejonie Kłodawy (otwór Kłodawa 5-kt) dokonano sensacyjnego odkrycia. W dniu 29.10.1986 r. w trakcie głębienia otworu natrafiono na meteoryt, co doprowadziło do urwania przewodu wiertniczego. Otwór Kłodawa jest zlokalizowany na południowym skraju pierścieniowej struktury Kościerzyny (ryc. 2). W trakcie dalszych prac wiertniczych wydobyto ok. 6 kg substancji meteorytowej, ale przypuszcza się, że znajdujący się w głębi meteoryt lub jego fragment ma znaczne rozmiary i dużą masę – rzędu kilkunastu lub więcej ton (6)[1]. Meteoryt nawiercono na głębokości ok. 240 m, pod mułkami oligoceńskimi. Badania laboratoryjne wykazały, że należy go zaliczyć do grupy meteorytów żelazisto-kamiennych (6)[1](…)

»


Informacja z portalu PSM:[2]

«

(…) Na Wydziale Górnictwa i Geologii Politechniki Śląskiej w Gliwicach (ul. Akademicka 2) znajduje się niewielkie muzeum minerałów. W jednej z gablot umieszczono skromną kolekcję meteorytów. Można zobaczyć tu meteoryty żelazno-kamienne – Quedlinburg (okaz całkowity), Brenham[3] (płytka), meteoryty żelazne – Zacatecas[4] (połówka z przekrojem), [Xiquipilce][5] (płytka), [Spreewald][6] (płytka), Canyon Diablo[7] (duża płytka), meteoryty kamienne – Pułtusk (3 okazy całkowite), tektyty Indochinity (2 okazy). W gablocie znajduje się również żelazna, szlifowana płytka podpisana jako Koronowo k. Bydgoszczy – jest to pseudometeoryt, prawdopodobnie zwany również Kłodawa – z wyglądu idealnie przypomina oktaedryt bardzo gruboziarnisty, ale ma zbyt mało niklu jak na meteoryt. Ten kawałek żelaza został przypadkiem wydobyty z głębokości kilkuset metrów podczas wykonywania odwiertów. Wstępne badania wykluczają jego pochodzenie kosmiczne, ale kto wie (…)

»


Kwartalnik Meteoryt

W Meteorycie nr 1 z 2003 roku, Andrzej S. Pilski (w komentarzu do artykułu Leśniakiewicza) wspominając o pseudometeorycie Kłodawa, zwraca uwagę, że w pewnych jego częściach zawartość niklu była jednak większa i zbliżona do zawartości w prawdziwych meteorytach.

O pseudometeorycie Kłodawa jest jeszcze krótka wzmianka w kwartalniku Meteoryt nr 4 z 1993 roku.

Jednak nie meteoryt

Analizy przeprowadzone na wydobytym rdzeniu (Starnawska et al. 2008) rozwiewają nadzieje na meteorytowe pochodzenie wydobytej bryły. Okoliczności jej wydobycia oraz wyniki badań jednoznacznie wskazują, że wyglądająca na meteoryt substancja, jest pochodzenia antropogenicznego. Fragmenty wniosków końcowych (Starnawska et al. 2008):

«

(…) Jeśli weźmiemy pod uwagę zapis, jaki znajduje się w dzienniku wiercenia 5Kł z 29.10.1986 r. (za Kasińskim i in., 1987), informujący, iż w trakcie wiercenia otwór został skrzywiony i że nastąpiła awaria związana z urwaniem się narzędzia wiertniczego, w wyniku czego otwór przewiercano ponownie, stosując dwie średnice koronki 132 mm i 93 mm, wysoce prawdopodobne jest, że w rdzeniu znajduje się złom pochodzący ze zwiercanego aparatu wiertniczego oraz innych elementów metalowych, które się tam znalazły.

Uzasadnieniem antropogenicznego pochodzenia badanej materii jest obecność znacznej ilość różnej wielkości wiórów wśród elementów widocznych w przekroju rdzenia. Jak wynika z badań w mikroobszarze, ich skład chemiczny jest zróżnicowany, co świadczy o tym, że znajdują się w nim fragmenty skorodowanej stali oraz żeliwa. W żadnym wypadku skład ten nie odpowiada składom meteorytów żelaznych czy też żelazno-kamiennych. Jednoznacznie potwierdza taką genezę wynik porównania składu chemicznego badanego fragmentu rdzenia i żeliw oraz stali narzędziowych. Wskazuje on na znaczne podobieństwo. Obserwacje struktur związanych z obróbką, struktur korozyjnych oraz struktur trawienia także taki wniosek potwierdzają.

(…) W związku z tym tzw. meteoryt Kłodawa powinien zostać wykreślony z muzealnego wykazu meteorytów. Będzie on jednak nadal przechowywany jako świadectwo procesów, które mogą zachodzić w trakcie wiercenia.

»


Gdyby pseudometeoryt Kłodawa okazał się meteorytem, należało by wtedy zaliczyć go do grupy paleometeorytów, do tzw. meteorytów reliktowych (relict meteorite) lub meteorytów kopalnych (fossil meteorite). Więcej o tego typu meteorytach w opisie paleometeorytów.


Mniej znane okoliczności zdarzenia opisał Marek Żbik w swej najnowszej książce (Żbik 2020) (pisownia oryginalna):

«

(…) Szczęście uśmiechnęło się dla autora, który dla wyjaśnienia zagadki dotarł do źródeł zdarzenia. Cała ta tajemnicza historia okazałą się prozaicznie prosta. Tego dnia, kiedy prowadzono wiercenia, pogoda na wiertni była niemiernie upalna, a w miejscowym sklepie GS-u zabrakło napojów orzeźwiających. Jedynym płynem mogącym ugasić pragnienie załogi był radziecki szampan. Nic więc dziwnego, że po spożyciu tego typu orzeźwiającego płynu i przy chwili nieuwagi bogata w diamenty koronka wiertnicza została zwiercona i roztopiona w wyniku tarcia obracającego się przewodu wiertniczego. Wypadek, rzecz jasna, pozostał tajemnicą, a następujące po nim wiercenie wykazało występowanie egzotycznego składu masy tajemniczego meteorytu. (…)

»



Lokalizacja

Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
© Jan Woreczko & Wadi

(K) Kłodawa, Kościerzyna

lokalizacja otworu Kł-5

Orientacyjna lokalizacja struktury Kościerzyny[8]

* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki

Kłodawa w powiecie chojnickim (53°44'45″N, 17°38'09″E).

Koronowo k. Bydgoszczy.


Galerie

Rdzeń z fragmentami pseudometeorytu Kłodawa (źródło: Starnawska et al. 2008)


Bibliografia

  • Doktór Stanisław, Graniczny Marek, Kucharski Robert, (1989), Astroblem Kościerzyny, Przegląd Geol., 37(11), 1989, s. 571-574. Plik pgF; plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    .
  • Dziennik Łódzki, (1987), Meteoryt z Kłodawy, nr 2, 1987, s. 3. Plik lLib.
  • Karwowski Łukasz, (1996), Czy rzeczywiście „coś” spadło z nieba w Kłodawie koło Chojnic?, Mat. Konf. XVI Terenowa Szkoła Geologów Uniwersytetu Śląskiego, Morsko 1996, s. 50-51.
  • Kasiński Jacek R., Piwocki Marcin, Przeniosło Stanisław, (1987), Odkrycie meteorytu w Kłodawie koło Chojnic, Przegląd Geol., 35(1), 1987, s. 1-2. Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    .
  • Leśniakiewicz Robert K., (2003), Paleometeoryty ze śmietnika, Meteoryt, 1, 2003, s. 23–24.[9] Plik PDf.
  • Pilski Andrzej S., (1993), Meteoryty w polskich kolekcjach – grudzień 1993, Meteoryt, 4, 1993, s. 20-24. Plik PDf.
  • Starnawska Ewa, Mizerski Włodzimierz, Karwowski Łukasz, (2008), Meteoryt Kłodawa – gość z Kosmosu czy obiekt pochodzenia ziemskiego, Przegląd Geol., 56(1), 2008, s. 53-57. Plik PDF.
  • Stępniewski Marian, (2001), Meteoryty kopalne, streszczenie referatu, I Seminarium Meteorytowe, 26-27 kwietnia, Olsztyn 2001, Wyd. PIG, 2001, s. 47-48.
  • Żbik Marek, (2020), Meteory i meteoryty, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2020, ss. 212 (s. 75). ISBN 978-83-01-20792-2.

Przypisy

  1. ^ a b Kasiński et al. (1987)
  2. ^ Polski Serwis Meteorytów – Wystawa w Gliwicach
  3. ^ meteoryt żelazno-kamienny Brenham, znalezisko z 1882 roku w USA; pallasyt PMG-an, TKW 4,3 tony
  4. ^ meteoryt żelazny Zacatecas (1792), znalezisko z 1792 roku w Meksyku; typ Iron-ung, TKW 1 tona; patrz → Brezina (1896)
  5. ^ meteoryt żelazny Toluca (syn. Ocatitlan, Xiquipilco), znalezisko z 1776 roku w Meksyku; typ IAB-sLL, TKW 3 tony; patrz → Brezina (1896)
  6. ^ nie udało się zidentyfikować co to za meteoryt!?
  7. ^ meteoryt żelazny Canyon Diablo, znalezisko z 1891 roku w USA; typ IAB-MG, TKW 30 ton; powiązany z kraterem Barringer (Meteor Crater)
  8. ^ Doktór et al. (1989)
  9. ^ o sensowności poszukiwania meteorytów w kopalnianych odpadach; o pseudometeorytach; o strukturze impaktowej niedaleko pokładów soli w Kłodawie

Zobacz również

Linki zewnętrzne


  • co to jest meteoryt Spreewald
  • Dziennik Łódzki
Osobiste