O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

Z Wiki.Meteoritica.pl

Wersja z 11:29, 7 maj 2025

Strona w budowie (Site under construction) Jeszcze to chwilę potrwa (It will take a while)

Badacze z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach: Agnieszka Mirek i Krzysztof Szopa (UŚl)

W kwietniu 2025 roku ukazał się artykuł badaczy z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach (Szopa et al. 2025) z wynikami analiz i klasyfikacją meteorytu Drelów.

Badania i klasyfikacja

Spadek i poszukiwania

Spadek meteorytu został zarejestrowany i zlokalizowany przez sieć bolidową Skytinel.^[1] Zjawisko zaobserwowano 18 lutego 2025 roku o godzinie 18:04 (UT+1). Obliczono orbitę meteoroidu, jego trajektorię w atmosferze oraz pole rozsiania fragmentów (ang. strewn field). Do końca marca 2025 roku odnaleziono około 75 fragmentów o łącznej masie około 3917 g. Pierwszy fragment (92,8 g) został znaleziony cztery dni po spadku. Dzień później znaleziono masę główną 517,07 g.

Fragmenty meteorytu(3 fragmenty, 23,73 g) podarowane do badań przez Kryspina Kmieciaka (UŚl)

Materiał do badań na Uniwersytecie Śląskim został przekazany przez Kryspina Kmieciaka. Były to 3 fragmenty (w sumie 23,73 g) meteorytu pochodzące z jednego okazu o wadze 77 g. Okaz był znaleziony w lokalizacji mieszczącej się w przewidzianym przez wyliczenia Skytinel polu rozrzutu.

Własności fizyczne i mineralogia

Pierwsze oględziny znalezionych okazów wskazywały, że jest to chondryt zwyczajny typu L lub nawet LL, czyli o małej zawartości żelaza metalicznego – widać również, że okazy są „za duże”, jak na swoją wagę. Na przełamach nie widać chondr, więc jest on wysokiego typu petrograficznego. Widać też żyłki szokowe. Okazy w całości są pokryte czarną i brązową, matową skorupą obtopieniową. Widać też regmaglipty. Na okazie Maksymiliana Jakubczaka jest mały odsłonięty fragment powierzchni pokryty skorupą drugiego rzędu (może to trzeciego rzędu?). Na okazie tym widać też ślady uderzenia w twarde podłoże. Okazy są „kanciaste”, co sugeruje, że ulegały fragmentacji jeszcze na małych wysokościach, ale dobrze uformowana skorupa świadczy, że było to jeszcze w fazie jasnej przelotu bolidu. Był to deszcz meteorytów.

Pierwsze okazy zostały znalezione mniej niż cztery dni po spadku. Nie widać na nich oznak wietrzenia, gdyż w rejonie spadku nie było w tym okresie opadów, a temperatura była ujemna.

Skorupa obtopieniowa meteorytu jest czarna (zbudowana ze szklistego materiału z inkluzjami szkieletowych spine­li bogatych w żelazo). Chondry występują rzadko i nie przekraczają 1,5 mm średnicy (typowo mają do 0,8 mm). Występują różne typy chondr, z czego dominują: chondry porfirowe oliwinowe (PO, porphyritic olivine), chondry belkowe (lamelkowe) oliwinowe (BO, barred olivine) > chondry granularne (ziarniste) oliwinowo-piroksenowe (GOP, granular olivine-pyroxene) > chondry promieniste piroksenowe (RP, radial pyroxene). Większość chondr jest łatwo rozpoznawalna i zdeformowana. W niektórych fragmentach widoczne są ciemne żyły szokowe (ang. shock veins) (widoczne gołym okiem). Fazami metalicznymi są kamacyt, taenit i tetrataenit. W badanym meteorycie stwierdzono również obecność ziaren miedzi rodzimej (do 5 μm średnicy). Skład objętościowy meteorytu to (w % obj.): oliwin (Ol) – 35,5%, ortopiroksen (Opx) – 43%, klinopiroksen (Cpx) – 9,2%, plagioklaz (Pl) – 5,0%, troilit (Tro) – 3,5%, kamacyt (Kam) – 2,7%, merrillit + apatyt (Mer+Ap) – 0,4% i chromit (Chr) – 0,3%.

Zawartość Fa, Fs i Te^[2] w oliwinie (średnia; w % mol.) wynosi odpowiednio: 25,94, 73,35 i 0,55. Pirokseny niskowapniowe są jednorodne – zawartość Wo wynosi 1,65, Fs – 22,00, a En – 76,34 (w % mol.). Średnia zawartość Al₂O₃, MgO i TiO₂ w spine­lu chromowym wynosi odpowiednio: 5,6%, 2,36% i 2,73% wagowo. Troilit jest jednorodny, z minimalnym niedoborem siarki. Zawartość niklu i kobaltu w troilicie dochodzi odpowiednio do 0,04% i 0,11% wagowo. Fazami metalicznymi są kamacyt, taenit i tetrataenit. Kamacyt zawiera od 5,83 do 6,81% wag. niklu i od 0,39 do 0,56% wag. kobaltu. Tetrataenit charakteryzuje się zawartością niklu w zakresie 49,68–50,46% wag. i kobaltu do 0,05% wag. Wysokowapniowy piroksen monoklinowy, podobny do diopsydu, jest rzadki. Piroksen wraz z plagioklazem występuje w mezostazie. Skład skaleni (średni; N=37): Ab – 83,91%, Or – 5,78%, An – 10,31%, Cs – 0,03%. Ziarna skaleni występują także w matriksie i w pobliżu metamorfizowanych chondr. Ziarna skaleni mają do 200 μm długości. Minerały akcesoryczne to fosforany (chlorapatyt < merrillit) oraz miedź rodzima (zaw. Ni = 1,48% wag.).

Klasyfikacja

Na podstawie klasycznej metody meteoryt Drelów sklasyfikowano jako chondryt zwyczajny typu L6 (na podstawie składu oliwinu i piroksenów – Fa/Fs (fajalit/ferrosilit) – oraz zawartości kobaltu (Co) w kamacycie w odniesieniu do Fa w oliwinie), ze stopniem zwietrzenia (ang. weathering level) W0 i stopniem szokowym (ang. shock stage) S3.

Meteoryt Drelów został zgłoszony do bazy Meteoritical Bulletin Database w celu rejestracji.

Galerie

Cechy fizyczne

Wstępne wyniki pomiarów widma mössbauerowskiego meteorytu Drelów, wskazuję, że jest w nim więcej fazy metalicznej (stop Fe-Ni) niż w meteorycie Sołtmany

Porównanie meteorytów Sołtmany 0,57 g (z lewej strony) i Drelów 0,60 g (z prawej strony) (fot. Szymon Kozłowski)

Widoczne duże ziarna metalu (piętka 5,1 g) (fot. Andrzej Owczarzak)

Płytka (2,7 g); widoczne żyłki szokowe (ang. shock veins) i ziarna metalu (fot. Tomasz Kubalczak)

Skorupa obtopieniowa (ang. fusion crust) i wewnętrzna budowa (fot. Andrzej Owczarzak). W prawym dolnym rogu obrazu widać ciemnoniebieski obiekt! Nie udało się go zidentyfikować, ale być może jest to kryształ halitu (NaCl)?![3]

Płytki meteorytu Drelów. Widać nieliczne zachowane chondry, liczne ziarna stopu Fe-Ni oraz pierwsze oznaki wietrzenia (fot. Tomasz „Aurora” Żywczak)

Płytka (2,97 g) pełen przekrój (full slice) z widocznymi żyłkami szokowymi, ziarnami stopu Fe-Ni i nielicznymi chondrami (fot. Jan Woreczko)

Okaz [46] i szczegóły jego wyglądu (fot. Marcin Cimała)

Orientowany okaz 93 g [46]; znalazca Filip Nikodem	Trzy rodzaje powierzchni okazu pokryte skorupą obtopieniową (ang. fusion crust); regmaglipty; środkowe zdjęcie przedstawia powierzchnię pokrytą skorupą obtopieniową drugiego rzędu	Widoczne na skorupie obszary iryzacji (ang. iridescence)[4]
Orientowany okaz chondrytu węglistego Aguas Zarcas (fot. ASU); cała tylna powierzchnia okazu wykazuje iryzację (ang. iridescence)	Na krawędzi dwóch płaszczyzn powierzchni okazu widoczne, tzw. roll-over lip, charakterystyczne dla okazów orientowanych; powierzchnie te różnią się też grubością skorupy obtopieniowej	Wewnętrzna budowa meteorytu; widać małe, błyszczące ziarna stopu żelazo-niklu (Fe-Ni), nieregularne ziarenka troilitu (FeS) i delikatne żyłki szokowe (ang. shock veins)
Okaz [20]; żyłki szokowe (ang. shock veins) z widocznymi oznakami wietrzenia; widać połyskujące ziarna stopu żelazo-niklu i nieliczne potrzaskane chondry

Meteorite DRELÓW fall from 18-02-2025 in Poland 93 grams oriented

Bibliografia

• Szopa Krzysztof, Mirek Agnieszka, Żmija Mateusz, Kmieciak Kryspin, Krzykawski Tomasz, (2025), Nowy Polski meteoryt z Drelowa: charakterystyka geochemiczna, mineralogiczna i petrologiczna (New Polish meteorite from Drelów: geochemical, mineralogical and petrological investigation), Acta Soc. Metheor. Polon., 16, 2025, s. 51-66 (abstrakt). Plik ASMP.

Przypisy

Zobacz również

• Drelów/Galerie

Linki zewnętrzne

• Wikipedia – Iryzacja

• woreczko.pl – Skorupa obtopieniowa (Fusion crust, fusion rind)  ●  Minerały w meteorytach (Meteorite minerals)  ●  Halit (halite)