PayPal-donate (Wiki).png
O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)


Drelów/Badania

Z Wiki.Meteoritica.pl

< Drelów(Różnice między wersjami)
m
 
Linia 3: Linia 3:
{{VerifyLevel|level=1i}}
{{VerifyLevel|level=1i}}
 +
[[Image:SN20250218_(badania_Agnieszka_Mirek_Krzysztof_Szopa)-fb1.jpg|thumb|left|200px|Badacze z Uniwersytetu Śląskiego w&nbsp;Katowicach: Agnieszka Mirek i&nbsp;Krzysztof Szopa (UŚl)]]
 +
W kwietniu 2025 roku ukazał się artykuł badaczy z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach (Szopa et al. 2025) z wynikami analiz i klasyfikacją meteorytu [[Drelów]].
-
W 2025 roku ukazał się artykuł badaczy z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach (Szopa et al. 2025) z wynikami analiz i klasyfikacją meteorytu [[Drelów]].
+
== Badania i klasyfikacja ==
-
Streszczenie artykułu:
+
=== Spadek i poszukiwania ===
-
Spadek meteorytu został zarejestrowany i zlokalizowany przez sieć bolidową Skytinel.{{!Skytinel|}} Zjawisko zaobserwowano 18 lutego 2025 roku o godzinie 18:04 (UT+1). Obliczono orbitę meteoroidu, jego trajektorię w atmosferze oraz pole rozsiania fragmentów (''strefn fiels''). Do końca marca 2025 roku odnaleziono około 77 fragmentów o łącznej masie około 3917 g. Pierwszy fragment (92,8 g) został znaleziony cztery dni po spadku.
+
Spadek meteorytu został zarejestrowany i zlokalizowany przez sieć bolidową Skytinel.{{!Skytinel|}} Zjawisko zaobserwowano 18 lutego 2025 roku o godzinie 18:04 (UT+1). Obliczono orbitę meteoroidu, jego trajektorię w atmosferze oraz pole rozsiania fragmentów (ang. ''strewn field''). Do końca marca 2025 roku odnaleziono około 75 fragmentów o łącznej masie około 3917 g. Pierwszy fragment ({{Txt2Img|SN20250218_(93g_Maksymilian_Jakubczak)-SzK1.jpg|92,8 g}}) został znaleziony cztery dni po spadku. Dzień później znaleziono masę główną {{Txt2Img|SN20250218_(517g_Wiktor_Hajwos)-fb2.jpg|517,07 g}}.
 +
[[Image:SN20250218_(badania_Agnieszka_Mirek_Krzysztof_Szopa)-fb2.jpg|thumb|right|200px|Fragmenty meteorytu(3&nbsp;fragmenty, 23,73&nbsp;g) podarowane do badań przez Kryspina Kmieciaka (UŚl)]]
 +
Materiał do badań na Uniwersytecie Śląskim został przekazany przez Kryspina Kmieciaka. Były to {{Txt2Img|SN20250218_(badania_Agnieszka_Mirek_Krzysztof_Szopa)-fb2.jpg|3 fragmenty (w sumie 23,73 g)}} meteorytu pochodzące z jednego okazu o wadze {{Txt2Img|SN20250218_(77g_Kryspin_Kmieciak)-fb1.jpg|77 g}}. Okaz był znaleziony w lokalizacji mieszczącej się w przewidzianym przez wyliczenia Skytinel polu rozrzutu.
-
Skorupa obtopieniowa meteorytu jest czarna (zbudowana ze szklistego materiału z inkluzjami szkieletowych spine­li bogatych w żelazo). Chondry występują rzadko i nie przekraczają 1,5 mm średnicy (typowo mają do 0,8 mm). Występują różne typy chondr, z czego dominują: chondry porfirowe oliwinowe (PO, ''porphyritic olivine''), chondry belkowe (lamelkowe) oliwinowe (BO, ''barred olivine'') > chondry granularne (ziarniste) oliwinowo-piroksenowe (GOP, ''granular olivine-pyroxene'') > chondry promieniste piroksenowe (RP, ''radial pyroxene''). Większość chondr jest łatwo rozpoznawalna i zdeformowana. W niektórych fragmentach widoczne są czarne żyły szokowe (''shock veins'') (widoczne gołym okiem). Fazami metalicznymi są kamacyt, taenit i tetrataenit. W badanym meteorycie stwierdzono również obecność rodzimych ziaren miedzi (do 5 μm średnicy). Skład objętościowy meteorytu to (w % obj.): oliwin (Ol) – 35,5%, ortopiroksen (Opx) – 43%, klinopiroksen (Cpx) – 9,2%, plagioklaz (Pl) – 5,0%, troilit (Tro) – 3,5%, kamacyt (Kam) – 2,7%, merrillit + apatyt (Mer+Ap) – 0,4% i chromit (Chr) – 0,3%.
+
=== Własności fizyczne i mineralogia ===
 +
 
 +
Pierwsze oględziny znalezionych okazów wskazywały, że jest to chondryt zwyczajny typu&nbsp;L lub nawet LL, czyli o&nbsp;małej zawartości żelaza metalicznego – widać również, że okazy są {{Txt2Img|SN20250218_(257g_Krzysztof_Oleszczuk)-SzK1.jpg|„za duże”}}, jak na swoją wagę. Na {{Txt2Img|SN20250218_(104g_Piotr_Poćwierz)-fb2.jpg|przełamach}} nie widać chondr, więc jest on wysokiego typu petrograficznego. Widać też {{Txt2Img|SN20250218_(462g_Sylwester_Wojda)-fb1.jpg|żyłki szokowe}}. Okazy w&nbsp;całości są pokryte {{Txt2Img|SN20250218_(257g_Krzysztof_Oleszczuk)-SzK3.jpg|czarną}} i&nbsp;{{Txt2Img|SN20250218_(48g_Wojciech_Burzyński)-SzK4.jpg|brązową}}, matową skorupą obtopieniową. Widać też {{Txt2Img|SN20250218_(257g_Krzysztof_Oleszczuk)-SzK5.jpg|regmaglipty}}. Na okazie Maksymiliana Jakubczaka jest mały odsłonięty fragment powierzchni pokryty {{Txt2Img|SN20250218_(93g_Maksymilian_Jakubczak)-SzK3.jpg|skorupą drugiego rzędu}} (może to trzeciego rzędu?). Na okazie tym widać też {{Txt2Img|SN20250218_(93g_Maksymilian_Jakubczak)-SzK2.jpg|ślady uderzenia}} w&nbsp;twarde podłoże. Okazy są {{Txt2Img|SN20250218_(257g_Krzysztof_Oleszczuk)-SzK2.jpg|„kanciaste”}}, co sugeruje, że ulegały fragmentacji jeszcze na małych wysokościach, ale dobrze uformowana skorupa świadczy, że było to jeszcze w&nbsp;fazie jasnej przelotu bolidu. [[:Category:Warto szukać|Był to deszcz meteorytów]].
 +
 
 +
Pierwsze okazy zostały znalezione mniej niż cztery dni po spadku. {{Txt2Img|SN20250218_(48g_Wojciech_Burzyński)-SzK3.jpg|Nie widać na nich oznak wietrzenia}}, gdyż w&nbsp;rejonie spadku nie było w&nbsp;tym okresie opadów, a&nbsp;temperatura była ujemna.
 +
 
 +
Skorupa obtopieniowa meteorytu jest czarna (zbudowana ze szklistego materiału z inkluzjami szkieletowych spine­li bogatych w żelazo). Chondry występują rzadko i nie przekraczają 1,5 mm średnicy (typowo mają do 0,8 mm). Występują różne typy chondr, z czego dominują: chondry porfirowe oliwinowe (PO, ''porphyritic olivine''), chondry belkowe (lamelkowe) oliwinowe (BO, ''barred olivine'') > chondry granularne (ziarniste) oliwinowo-piroksenowe (GOP, ''granular olivine-pyroxene'') > chondry promieniste piroksenowe (RP, ''radial pyroxene''). Większość chondr jest łatwo rozpoznawalna i zdeformowana. W niektórych fragmentach widoczne są ciemne {{Txt2Img|SN20250218_(Marcin_Cimała)-fb2.jpg|żyły szokowe}} (ang. ''shock veins'') (widoczne gołym okiem). Fazami metalicznymi są kamacyt, taenit i tetrataenit. W badanym meteorycie stwierdzono również obecność ziaren miedzi rodzimej (do 5 μm średnicy). Skład objętościowy meteorytu to (w % obj.): oliwin (Ol) – 35,5%, ortopiroksen (Opx) – 43%, klinopiroksen (Cpx) – 9,2%, plagioklaz (Pl) – 5,0%, troilit (Tro) – 3,5%, kamacyt (Kam) – 2,7%, merrillit + apatyt (Mer+Ap) – 0,4% i chromit (Chr) – 0,3%.
Zawartość Fa, Fs i Te<ref>użyte skróty: Ab – albit, An – anortyt, Cn (Cs) – celsian (Ba-skalenie), Di – diopsyd, En – enstatyt (minerał), Fa – fajalit, Fo – forsteryt, Fs – ferrosilit, Fsp – skalenie, Ol – oliwiny, Or (lub Mi) – ortoklaz (K-skalenie), Pl – plagioklaz, Px – pirokseny, Tro – troilit, Wo – wollastonit</ref> w oliwinie (średnia; w % mol.) wynosi odpowiednio: 25,94, 73,35 i 0,55. Pirokseny niskowapniowe są jednorodne – zawartość Wo wynosi 1,65, Fs – 22,00, a En – 76,34 (w % mol.). Średnia zawartość Al₂O₃, MgO i TiO₂ w spine­lu chromowym wynosi odpowiednio: 5,6%, 2,36% i 2,73% wagowo. Troilit jest jednorodny, z minimalnym niedoborem siarki. Zawartość niklu i kobaltu w troilicie dochodzi odpowiednio do 0,04% i 0,11% wagowo. Fazami metalicznymi są kamacyt, taenit i tetrataenit. Kamacyt zawiera od 5,83 do 6,81% wag. niklu i od 0,39 do 0,56% wag. kobaltu. Tetrataenit charakteryzuje się zawartością niklu w zakresie 49,68–50,46% wag. i kobaltu do 0,05% wag. Wysokowapniowy piroksen monoklinowy, podobny do diopsydu, jest rzadki. Piroksen wraz z plagioklazem występuje w mezostazie. Skład skaleni (średni; N=37): Ab – 83,91%, Or – 5,78%, An – 10,31%, Cs – 0,03%. Ziarna skaleni występują także w matriksie i w pobliżu metamorfizowanych chondr. Ziarna skaleni mają do 200 μm długości. Minerały akcesoryczne to fosforany (chlorapatyt < merrillit) oraz miedź rodzima (zaw. Ni = 1,48% wag.).
Zawartość Fa, Fs i Te<ref>użyte skróty: Ab – albit, An – anortyt, Cn (Cs) – celsian (Ba-skalenie), Di – diopsyd, En – enstatyt (minerał), Fa – fajalit, Fo – forsteryt, Fs – ferrosilit, Fsp – skalenie, Ol – oliwiny, Or (lub Mi) – ortoklaz (K-skalenie), Pl – plagioklaz, Px – pirokseny, Tro – troilit, Wo – wollastonit</ref> w oliwinie (średnia; w % mol.) wynosi odpowiednio: 25,94, 73,35 i 0,55. Pirokseny niskowapniowe są jednorodne – zawartość Wo wynosi 1,65, Fs – 22,00, a En – 76,34 (w % mol.). Średnia zawartość Al₂O₃, MgO i TiO₂ w spine­lu chromowym wynosi odpowiednio: 5,6%, 2,36% i 2,73% wagowo. Troilit jest jednorodny, z minimalnym niedoborem siarki. Zawartość niklu i kobaltu w troilicie dochodzi odpowiednio do 0,04% i 0,11% wagowo. Fazami metalicznymi są kamacyt, taenit i tetrataenit. Kamacyt zawiera od 5,83 do 6,81% wag. niklu i od 0,39 do 0,56% wag. kobaltu. Tetrataenit charakteryzuje się zawartością niklu w zakresie 49,68–50,46% wag. i kobaltu do 0,05% wag. Wysokowapniowy piroksen monoklinowy, podobny do diopsydu, jest rzadki. Piroksen wraz z plagioklazem występuje w mezostazie. Skład skaleni (średni; N=37): Ab – 83,91%, Or – 5,78%, An – 10,31%, Cs – 0,03%. Ziarna skaleni występują także w matriksie i w pobliżu metamorfizowanych chondr. Ziarna skaleni mają do 200 μm długości. Minerały akcesoryczne to fosforany (chlorapatyt < merrillit) oraz miedź rodzima (zaw. Ni = 1,48% wag.).
-
Na podstawie klasycznej metody '''meteoryt Drelów sklasyfikowano jako chondryt zwyczajny typu L6''' (na podstawie składu oliwinu i piroksenów – Fa/Fs – oraz zawartości Co w kamacycie w odniesieniu do Fa w oliwinie), ze '''stopniem zwietrzenia W0''' i '''stopniem szokowym S3'''.
+
=== Klasyfikacja ===
 +
 
 +
Na podstawie klasycznej metody '''meteoryt Drelów sklasyfikowano jako chondryt zwyczajny typu L6''' (na podstawie składu oliwinu i piroksenów – Fa/Fs (fajalit/ferrosilit) – oraz zawartości kobaltu (Co) w kamacycie w odniesieniu do Fa w oliwinie), ze '''stopniem zwietrzenia''' (ang. ''weathering level'') '''W0''' i '''stopniem szokowym''' (ang. ''shock stage'') '''S3'''.
 +
Meteoryt Drelów został zgłoszony do bazy {{!MBD}} w celu rejestracji.
== Galerie ==
== Galerie ==

Aktualna wersja na dzień 22:12, 4 maj 2025

1i
Badacze z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach: Agnieszka Mirek i Krzysztof Szopa (UŚl)

W kwietniu 2025 roku ukazał się artykuł badaczy z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach (Szopa et al. 2025) z wynikami analiz i klasyfikacją meteorytu Drelów.

Badania i klasyfikacja

Spadek i poszukiwania

Spadek meteorytu został zarejestrowany i zlokalizowany przez sieć bolidową Skytinel.[1] Zjawisko zaobserwowano 18 lutego 2025 roku o godzinie 18:04 (UT+1). Obliczono orbitę meteoroidu, jego trajektorię w atmosferze oraz pole rozsiania fragmentów (ang. strewn field). Do końca marca 2025 roku odnaleziono około 75 fragmentów o łącznej masie około 3917 g. Pierwszy fragment (92,8 g) został znaleziony cztery dni po spadku. Dzień później znaleziono masę główną 517,07 g.

Fragmenty meteorytu(3 fragmenty, 23,73 g) podarowane do badań przez Kryspina Kmieciaka (UŚl)

Materiał do badań na Uniwersytecie Śląskim został przekazany przez Kryspina Kmieciaka. Były to 3 fragmenty (w sumie 23,73 g) meteorytu pochodzące z jednego okazu o wadze 77 g. Okaz był znaleziony w lokalizacji mieszczącej się w przewidzianym przez wyliczenia Skytinel polu rozrzutu.

Własności fizyczne i mineralogia

Pierwsze oględziny znalezionych okazów wskazywały, że jest to chondryt zwyczajny typu L lub nawet LL, czyli o małej zawartości żelaza metalicznego – widać również, że okazy są „za duże”, jak na swoją wagę. Na przełamach nie widać chondr, więc jest on wysokiego typu petrograficznego. Widać też żyłki szokowe. Okazy w całości są pokryte czarnąbrązową, matową skorupą obtopieniową. Widać też regmaglipty. Na okazie Maksymiliana Jakubczaka jest mały odsłonięty fragment powierzchni pokryty skorupą drugiego rzędu (może to trzeciego rzędu?). Na okazie tym widać też ślady uderzenia w twarde podłoże. Okazy są „kanciaste”, co sugeruje, że ulegały fragmentacji jeszcze na małych wysokościach, ale dobrze uformowana skorupa świadczy, że było to jeszcze w fazie jasnej przelotu bolidu. Był to deszcz meteorytów.

Pierwsze okazy zostały znalezione mniej niż cztery dni po spadku. Nie widać na nich oznak wietrzenia, gdyż w rejonie spadku nie było w tym okresie opadów, a temperatura była ujemna.

Skorupa obtopieniowa meteorytu jest czarna (zbudowana ze szklistego materiału z inkluzjami szkieletowych spine­li bogatych w żelazo). Chondry występują rzadko i nie przekraczają 1,5 mm średnicy (typowo mają do 0,8 mm). Występują różne typy chondr, z czego dominują: chondry porfirowe oliwinowe (PO, porphyritic olivine), chondry belkowe (lamelkowe) oliwinowe (BO, barred olivine) > chondry granularne (ziarniste) oliwinowo-piroksenowe (GOP, granular olivine-pyroxene) > chondry promieniste piroksenowe (RP, radial pyroxene). Większość chondr jest łatwo rozpoznawalna i zdeformowana. W niektórych fragmentach widoczne są ciemne żyły szokowe (ang. shock veins) (widoczne gołym okiem). Fazami metalicznymi są kamacyt, taenit i tetrataenit. W badanym meteorycie stwierdzono również obecność ziaren miedzi rodzimej (do 5 μm średnicy). Skład objętościowy meteorytu to (w % obj.): oliwin (Ol) – 35,5%, ortopiroksen (Opx) – 43%, klinopiroksen (Cpx) – 9,2%, plagioklaz (Pl) – 5,0%, troilit (Tro) – 3,5%, kamacyt (Kam) – 2,7%, merrillit + apatyt (Mer+Ap) – 0,4% i chromit (Chr) – 0,3%.

Zawartość Fa, Fs i Te[2] w oliwinie (średnia; w % mol.) wynosi odpowiednio: 25,94, 73,35 i 0,55. Pirokseny niskowapniowe są jednorodne – zawartość Wo wynosi 1,65, Fs – 22,00, a En – 76,34 (w % mol.). Średnia zawartość Al₂O₃, MgO i TiO₂ w spine­lu chromowym wynosi odpowiednio: 5,6%, 2,36% i 2,73% wagowo. Troilit jest jednorodny, z minimalnym niedoborem siarki. Zawartość niklu i kobaltu w troilicie dochodzi odpowiednio do 0,04% i 0,11% wagowo. Fazami metalicznymi są kamacyt, taenit i tetrataenit. Kamacyt zawiera od 5,83 do 6,81% wag. niklu i od 0,39 do 0,56% wag. kobaltu. Tetrataenit charakteryzuje się zawartością niklu w zakresie 49,68–50,46% wag. i kobaltu do 0,05% wag. Wysokowapniowy piroksen monoklinowy, podobny do diopsydu, jest rzadki. Piroksen wraz z plagioklazem występuje w mezostazie. Skład skaleni (średni; N=37): Ab – 83,91%, Or – 5,78%, An – 10,31%, Cs – 0,03%. Ziarna skaleni występują także w matriksie i w pobliżu metamorfizowanych chondr. Ziarna skaleni mają do 200 μm długości. Minerały akcesoryczne to fosforany (chlorapatyt < merrillit) oraz miedź rodzima (zaw. Ni = 1,48% wag.).

Klasyfikacja

Na podstawie klasycznej metody meteoryt Drelów sklasyfikowano jako chondryt zwyczajny typu L6 (na podstawie składu oliwinu i piroksenów – Fa/Fs (fajalit/ferrosilit) – oraz zawartości kobaltu (Co) w kamacycie w odniesieniu do Fa w oliwinie), ze stopniem zwietrzenia (ang. weathering level) W0 i stopniem szokowym (ang. shock stage) S3.

Meteoryt Drelów został zgłoszony do bazy Meteoritical Bulletin Database w celu rejestracji.

Galerie

Okaz [46] (fot. Marcin Cimała)


Meteorite DRELÓW fall from 18-02-2025 in Poland 93 grams oriented


Cechy

Wstępne wyniki pomiarów widma mössbauerowskiego meteorytu Drelów, wskazuję, że jest w nim więcej fazy metalicznej (stop Fe-Ni) niż w meteorycie Sołtmany



Bibliografia

  • Szopa Krzysztof, Mirek Agnieszka, Żmija Mateusz, Kmieciak Kryspin, Krzykawski Tomasz, (2025), Nowy Polski meteoryt z Drelowa: charakterystyka geochemiczna, mineralogiczna i petrologiczna (New Polish meteorite from Drelów: geochemical, mineralogical and petrological investigation), Acta Soc. Metheor. Polon., 16, 2025, s. 51-66 (abstrakt). Plik ASMP.

Przypisy

  1. ^ Skytinel — dynamicznie rozwijająca się sieć stacji bolidowych Skytinel; projekt zainicjowany wiosną 2024 roku i prowadzony przez Mateusza Żmiję; rozmieszczone na terenie Polski ponad 37 stacji z kamerami all-sky i kierunkowymi (stan: marzec 2025 r.), rejestruje jasne meteory i bolidy; sieć ma już swoje sukcesy: obserwacja bolidu z którego spadł meteoryt Haag i rokujący bolid SN20241025 (Grzebsk).
    W lutym 2025 roku znaleziono okazy meteorytu Drelów spadłe z zaobserwowanego przez sieć Skytinel bolidu SN20250218!
  2. ^ użyte skróty: Ab – albit, An – anortyt, Cn (Cs) – celsian (Ba-skalenie), Di – diopsyd, En – enstatyt (minerał), Fa – fajalit, Fo – forsteryt, Fs – ferrosilit, Fsp – skalenie, Ol – oliwiny, Or (lub Mi) – ortoklaz (K-skalenie), Pl – plagioklaz, Px – pirokseny, Tro – troilit, Wo – wollastonit
  3. ^ za Wikipedią: iryzacja (ang. iridescence) – zjawisko optyczne polegające na powstawaniu tęczowych barw w wyniku interferencji światła białego odbitego od przezroczystych lub półprzezroczystych powierzchni składających się z wielu warstw substancji o różnych własnościach optycznych; zjawisko obserwowane na powierzchni minerałów, macicy perłowej, plamach cieczy oraz świeżych żużlach wulkanicznych
  4. ^ za woreczko.pl: halit (NaCl) – popularna sól kuchenna. W meteorytach występuje w przerostach z sylwinem (KCl). Znaleziony w chondrytach węglistych i aubrytach. W meteorycie Zag występują liczne kryształki halitu (wielkości 0,5–3 mm, niekiedy prawidłowo wykształcone) o barwie ciemnoniebieskiej lub purpurowej. Minerał bardzo łatwo rozpuszczalny w wodzie, stąd późno zidentyfikowany w meteorytach – płytki i szlify z meteorytów przygotowuję się niemal zawsze z użyciem wody, która wypłukuje halit z próbki! Często kryształy halitu mają zabarwienie spowodowane niedoskonałością sieci krystalicznej (defekty) wywołane naturalną promieniotwórczością sąsiednich minerałów i promieniowaniem kosmicznym

Zobacz również

Linki zewnętrzne

Osobiste