Drelów/Badania

Z Wiki.Meteoritica.pl

(Różnice między wersjami)

Wersja z 20:23, 4 maj 2025

1i

W 2025 roku ukazał się artykuł badaczy z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach (Szopa et al. 2025) z wynikami analiz i klasyfikacją meteorytu Drelów.

Streszczenie artykułu:

Spadek meteorytu został zarejestrowany i zlokalizowany przez sieć bolidową Skytinel.^[1] Zjawisko zaobserwowano 18 lutego 2025 roku o godzinie 18:04 (UT+1). Obliczono orbitę meteoroidu, jego trajektorię w atmosferze oraz pole rozsiania fragmentów (strefn fiels). Do końca marca 2025 roku odnaleziono około 77 fragmentów o łącznej masie około 3917 g. Pierwszy fragment (92,8 g) został znaleziony cztery dni po spadku.

Skorupa obtopieniowa meteorytu jest czarna (zbudowana ze szklistego materiału z inkluzjami szkieletowych spineli bogatych w żelazo). Chondry występują rzadko i nie przekraczają 1,5 mm średnicy (typowo mają do 0,8 mm). Występują różne typy chondr, z czego dominują: chondry porfirowe oliwinowe (PO, porphyritic olivine), chondry belkowe (lamelkowe) oliwinowe (BO, barred olivine) > chondry granularne (ziarniste) oliwinowo-piroksenowe (GOP, granular olivine-pyroxene) > chondry promieniste piroksenowe (RP, radial pyroxene). Większość chondr jest łatwo rozpoznawalna i zdeformowana. W niektórych fragmentach widoczne są czarne żyły szokowe (shock veins) (widoczne gołym okiem). Fazami metalicznymi są kamacyt, taenit i tetrataenit. W badanym meteorycie stwierdzono również obecność rodzimych ziaren miedzi (do 5 μm średnicy). Skład objętościowy meteorytu to (w % obj.): oliwin (Ol) – 35,5%, ortopiroksen (Opx) – 43%, klinopiroksen (Cpx) – 9,2%, plagioklaz (Pl) – 5,0%, troilit (Tro) – 3,5%, kamacyt (Kam) – 2,7%, merrillit + apatyt (Mer+Ap) – 0,4% i chromit (Chr) – 0,3%.

Zawartość Fa, Fs i Te^[2] w oliwinie (średnia; w % mol.) wynosi odpowiednio: 25,94, 73,35 i 0,55. Pirokseny niskowapniowe są jednorodne – zawartość Wo wynosi 1,65, Fs – 22,00, a En – 76,34 (w % mol.). Średnia zawartość Al₂O₃, MgO i TiO₂ w spinelu chromowym wynosi odpowiednio: 5,6%, 2,36% i 2,73% wagowo. Troilit jest jednorodny, z minimalnym niedoborem siarki. Zawartość niklu i kobaltu w troilicie dochodzi odpowiednio do 0,04% i 0,11% wagowo. Fazami metalicznymi są kamacyt, taenit i tetrataenit. Kamacyt zawiera od 5,83 do 6,81% wag. niklu i od 0,39 do 0,56% wag. kobaltu. Tetrataenit charakteryzuje się zawartością niklu w zakresie 49,68–50,46% wag. i kobaltu do 0,05% wag. Wysokowapniowy piroksen monoklinowy, podobny do diopsydu, jest rzadki. Piroksen wraz z plagioklazem występuje w mezostazie. Skład skaleni (średni; N=37): Ab – 83,91%, Or – 5,78%, An – 10,31%, Cs – 0,03%. Ziarna skaleni występują także w matriksie i w pobliżu metamorfizowanych chondr. Ziarna skaleni mają do 200 μm długości. Minerały akcesoryczne to fosforany (chlorapatyt < merrillit) oraz miedź rodzima (zaw. Ni = 1,48% wag.).

Na podstawie klasycznej metody meteoryt Drelów sklasyfikowano jako chondryt zwyczajny typu L6 (na podstawie składu oliwinu i piroksenów – Fa/Fs – oraz zawartości Co w kamacycie w odniesieniu do Fa w oliwinie), ze stopniem zwietrzenia W0 i stopniem szokowym S3.

Galerie

Okaz [46] (fot. Marcin Cimała)

Orientowany okaz 93 g [46]; znalazca Filip Nikodem	Trzy rodzaje powierzchni okazu pokryte skorupą obtopieniową (ang. fusion crust); regmaglipty; środkowe zdjęcie przedstawia powierzchnię pokrytą skorupą obtopieniową drugiego rzędu	Widoczne na skorupie obszary iryzacji (ang. iridescence)^[3]
Orientowany okaz chondrytu węglistego Aguas Zarcas (fot. ASU); cała tylna powierzchnia okazu wykazuje iryzację (ang. iridescence)	Na krawędzi dwóch płaszczyzn powierzchni okazu widoczne, tzw. roll-over lip, charakterystyczne dla okazów orientowanych; powierzchnie te różnią się też grubością skorupy obtopieniowej	Wewnętrzna budowa meteorytu; widać małe, błyszczące ziarna stopu żelazo-niklu (Fe-Ni), nieregularne ziarenka troilitu (FeS) i delikatne żyłki szokowe (ang. shock veins)
Okaz [20]; żyłki szokowe (ang. shock veins) z widocznymi oznakami wietrzenia; widać połyskujące ziarna stopu żelazo-niklu i nieliczne potrzaskane chondry

Meteorite DRELÓW fall from 18-02-2025 in Poland 93 grams oriented

Cechy

Wstępne wyniki pomiarów widma mössbauerowskiego meteorytu Drelów, wskazuję, że jest w nim więcej fazy metalicznej (stop Fe-Ni) niż w meteorycie Sołtmany

Porównanie meteorytów Sołtmany 0,57 g (z lewej strony) i Drelów 0,60 g (z prawej strony) (fot. Szymon Kozłowski)

Widoczne duże ziarna metalu (piętka 5,1 g) (fot. Andrzej Owczarzak)

Płytka (2,7 g); widoczne żyłki szokowe (ang. shock veins) i ziarna metalu (fot. Tomasz Kubalczak)

Skorupa obtopieniowa (ang. fusion crust) i wewnętrzna budowa (fot. Andrzej Owczarzak). W prawym dolnym rogu obrazu widać ciemnoniebieski obiekt! Nie udało się go zidentyfikować, ale być może jest to kryształ halitu (NaCl)?!^[4]

Płytki meteorytu Drelów. Widać nieliczne zachowane chondry, liczne ziarna stopu Fe-Ni oraz pierwsze oznaki wietrzenia (fot. Tomasz „Aurora” Żywczak)

Płytka (2,97 g) pełen przekrój (full slice) z widocznymi żyłkami szokowymi, ziarnami stopu Fe-Ni i nielicznymi chondrami (fot. Jan Woreczko)

Bibliografia

Szopa Krzysztof, Mirek Agnieszka, Żmija Mateusz, Kmieciak Kryspin, Krzykawski Tomasz, (2025), Nowy Polski meteoryt z Drelowa: charakterystyka geochemiczna, mineralogiczna i petrologiczna (New Polish meteorite from Drelów: geochemical, mineralogical and petrological investigation), Acta Soc. Metheor. Polon., 16, 2025, s. 51-66 (abstrakt). Plik ASMP.

Przypisy

^ Skytinel — dynamicznie rozwijająca się sieć stacji bolidowych Skytinel; projekt zainicjowany wiosną 2024 roku i prowadzony przez Mateusza Żmiję; rozmieszczone na terenie Polski ponad 37 stacji z kamerami all-sky i kierunkowymi (stan: marzec 2025 r.), rejestruje jasne meteory i bolidy; sieć ma już swoje sukcesy: obserwacja bolidu z którego spadł meteoryt Haag i rokujący bolid SN20241025 (Grzebsk).
W lutym 2025 roku znaleziono okazy meteorytu Drelów spadłe z zaobserwowanego przez sieć Skytinel bolidu SN20250218!
^ użyte skróty: Ab – albit, An – anortyt, Cn (Cs) – celsian (Ba-skalenie), Di – diopsyd, En – enstatyt (minerał), Fa – fajalit, Fo – forsteryt, Fs – ferrosilit, Fsp – skalenie, Ol – oliwiny, Or (lub Mi) – ortoklaz (K-skalenie), Pl – plagioklaz, Px – pirokseny, Tro – troilit, Wo – wollastonit
^ za Wikipedią: iryzacja (ang. iridescence) – zjawisko optyczne polegające na powstawaniu tęczowych barw w wyniku interferencji światła białego odbitego od przezroczystych lub półprzezroczystych powierzchni składających się z wielu warstw substancji o różnych własnościach optycznych; zjawisko obserwowane na powierzchni minerałów, macicy perłowej, plamach cieczy oraz świeżych żużlach wulkanicznych
^ za woreczko.pl: halit (NaCl) – popularna sól kuchenna. W meteorytach występuje w przerostach z sylwinem (KCl). Znaleziony w chondrytach węglistych i aubrytach. W meteorycie Zag występują liczne kryształki halitu (wielkości 0,5–3 mm, niekiedy prawidłowo wykształcone) o barwie ciemnoniebieskiej lub purpurowej. Minerał bardzo łatwo rozpuszczalny w wodzie, stąd późno zidentyfikowany w meteorytach – płytki i szlify z meteorytów przygotowuję się niemal zawsze z użyciem wody, która wypłukuje halit z próbki! Często kryształy halitu mają zabarwienie spowodowane niedoskonałością sieci krystalicznej (defekty) wywołane naturalną promieniotwórczością sąsiednich minerałów i promieniowaniem kosmicznym

Zobacz również

Drelów/Galerie

Linki zewnętrzne

Wikipedia – Iryzacja

woreczko.pl – Skorupa obtopieniowa (Fusion crust, fusion rind) ● Halit (halite)

[Skytinel-0] Skytinel — dynamicznie rozwijająca się sieć stacji bolidowych Skytinel; projekt zainicjowany wiosną 2024 roku i prowadzony przez Mateusza Żmiję; rozmieszczone na terenie Polski ponad 37 stacji z kamerami all-sky i kierunkowymi (stan: marzec 2025 r.), rejestruje jasne meteory i bolidy; sieć ma już swoje sukcesy: obserwacja bolidu z którego spadł meteoryt Haag i rokujący bolid SN20241025 (Grzebsk).
W lutym 2025 roku znaleziono okazy meteorytu Drelów spadłe z zaobserwowanego przez sieć Skytinel bolidu SN20250218!

[1] użyte skróty: Ab – albit, An – anortyt, Cn (Cs) – celsian (Ba-skalenie), Di – diopsyd, En – enstatyt (minerał), Fa – fajalit, Fo – forsteryt, Fs – ferrosilit, Fsp – skalenie, Ol – oliwiny, Or (lub Mi) – ortoklaz (K-skalenie), Pl – plagioklaz, Px – pirokseny, Tro – troilit, Wo – wollastonit

[2] za Wikipedią: iryzacja (ang. iridescence) – zjawisko optyczne polegające na powstawaniu tęczowych barw w wyniku interferencji światła białego odbitego od przezroczystych lub półprzezroczystych powierzchni składających się z wielu warstw substancji o różnych własnościach optycznych; zjawisko obserwowane na powierzchni minerałów, macicy perłowej, plamach cieczy oraz świeżych żużlach wulkanicznych

[3] za woreczko.pl: halit (NaCl) – popularna sól kuchenna. W meteorytach występuje w przerostach z sylwinem (KCl). Znaleziony w chondrytach węglistych i aubrytach. W meteorycie Zag występują liczne kryształki halitu (wielkości 0,5–3 mm, niekiedy prawidłowo wykształcone) o barwie ciemnoniebieskiej lub purpurowej. Minerał bardzo łatwo rozpuszczalny w wodzie, stąd późno zidentyfikowany w meteorytach – płytki i szlify z meteorytów przygotowuję się niemal zawsze z użyciem wody, która wypłukuje halit z próbki! Często kryształy halitu mają zabarwienie spowodowane niedoskonałością sieci krystalicznej (defekty) wywołane naturalną promieniotwórczością sąsiednich minerałów i promieniowaniem kosmicznym

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ Linia 4: / Linia 4: @@
-W 2025 roku ukazał się artykuł (Szopa et al. 2025) badaczy z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach z wynikami analiz i klasyfikacji meteorytu [[Drelów]].
+W 2025 roku ukazał się artykuł badaczy z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach (Szopa et al. 2025) z wynikami analiz i klasyfikacją meteorytu [[Drelów]].
-Abstrakt artykułu:
+Streszczenie artykułu:
-{{BQuote-begin |max-width=800px}}
-Spadek meteorytu został zarejestrowany i zlokalizowany przez sieć bolidową Skytinel. Zjawisko zaobserwowano 18 lutego 2025 roku o godzinie 18:04 (UT+1). Obliczono orbitę meteoroidu, jego trajektorię w atmosferze oraz pole rozsiania odłamków. Do końca marca 2025 roku odnaleziono około 60 fragmentów o łącznej masie około 3700 g. Pierwszy fragment (93 g) został znaleziony cztery dni po upadku. Skorupa obtopieniowa meteorytu jest czarna (zbudowana ze szklistego materiału z inkluzjami szkieletowych spineli bogatych w żelazo). Chondry występują rzadko i nie przekraczają 1,5 mm średnicy; typowo mają do 0,8 mm. Występują różne typy chondr, z czego dominują: chondry porfirowe oliwinowe (PO), chondry belkowe oliwinowe (BO) > chondry ZIARNISTE oliwinowo-piroksenowe (GOP) > chondry promieniste piroksenowe (RP). Większość chondr jest łatwo rozpoznawalna i zdeformowana. W niektórych fragmentach widoczne są czarne żyły szokowe (widoczne gołym okiem). Fazami metalicznymi są kamacyt, taenit i tetrataenit. W badanym meteorycie stwierdzono również obecność rodzimych ziaren miedzi (do 5 mm średnicy). Skład objętościowy meteorytu to (w % obj.): oliwin (Ol) – 35,5%, ortopiroksen (Opx) – 43%, klinopiroksen (Cpx) – 9,2%, plagioklaz (Pl) – 5,0%, troilit (Tr) – 3,5%, kamacyt (Kam) – 2,7%, merrillit + apatyt (Mer+Ap) – 0,4% i chromit (Chr) – 0,3%.
-Zawartość Fa, Fs i Te w oliwinie (średnia; w % mol.) wynosi odpowiednio: 25,94, 73,35 i 0,55. Pirokseny niskowapniowe są jednorodne – zawartość Wo wynosi 1,65, Fs – 22,00, a En – 76,34 (w % mol.). Średnia zawartość Al₂O₃, MgO i TiO₂ w spinelu chromowym wynosi odpowiednio: 5,6%, 2,36% i 2,73% wagowo. Troilit jest jednorodny, z minimalnym niedoborem siarki. Zawartość niklu i kobaltu w troilicie dochodzi odpowiednio do 0,04% i 0,11% wagowo. Fazami metalicznymi są kamacyt, taenit i tetrataenit. Kamacyt zawiera od 5,83 do 6,81% wag. niklu i od 0,39 do 0,56% wag. kobaltu. Tetrataenit charakteryzuje się zawartością niklu w zakresie 49,68–50,46% wag. i kobaltu do 0,05% wag. Wysokowapniowy piroksen monoklinowy, podobny do diopsydu, jest rzadki. Piroksen wraz z plagioklazem występuje w mezostazie. Skład skaleni (średni; N=37): Ab – 83,91%, Or – 5,78%, An – 10,31%, Cs – 0,03%. Ziarna skaleni występują także w matriksie i w pobliżu metamorfizowanych chondrul. Ziarna skaleni mają do 200 μm długości. Minerały akcesoryczne to fosforany (chlorapatyt < merrillit) oraz miedź rodzima (zaw. Ni = 1,48% wag.).
+Spadek meteorytu został zarejestrowany i zlokalizowany przez sieć bolidową Skytinel.{{!Skytinel|}} Zjawisko zaobserwowano 18 lutego 2025 roku o godzinie 18:04 (UT+1). Obliczono orbitę meteoroidu, jego trajektorię w atmosferze oraz pole rozsiania fragmentów (''strefn fiels''). Do końca marca 2025 roku odnaleziono około 77 fragmentów o łącznej masie około 3917 g. Pierwszy fragment (92,8 g) został znaleziony cztery dni po spadku.
-Na podstawie klasycznej metody meteoryt sklasyfikowano jako chondryt zwyczajny typu L6 (na podstawie składu oliwinu i piroksenów – Fa/Fs – oraz zawartości Co w kamacycie w odniesieniu do Fa w oliwinie), z klasą zwietrzenia W0 i typem metamorfizmu S3.
+Skorupa obtopieniowa meteorytu jest czarna (zbudowana ze szklistego materiału z inkluzjami szkieletowych spineli bogatych w żelazo). Chondry występują rzadko i nie przekraczają 1,5 mm średnicy (typowo mają do 0,8 mm). Występują różne typy chondr, z czego dominują: chondry porfirowe oliwinowe (PO, ''porphyritic olivine''), chondry belkowe (lamelkowe) oliwinowe (BO, ''barred olivine'') > chondry granularne (ziarniste) oliwinowo-piroksenowe (GOP, ''granular olivine-pyroxene'') > chondry promieniste piroksenowe (RP, ''radial pyroxene''). Większość chondr jest łatwo rozpoznawalna i zdeformowana. W niektórych fragmentach widoczne są czarne żyły szokowe (''shock veins'') (widoczne gołym okiem). Fazami metalicznymi są kamacyt, taenit i tetrataenit. W badanym meteorycie stwierdzono również obecność rodzimych ziaren miedzi (do 5 μm średnicy). Skład objętościowy meteorytu to (w % obj.): oliwin (Ol) – 35,5%, ortopiroksen (Opx) – 43%, klinopiroksen (Cpx) – 9,2%, plagioklaz (Pl) – 5,0%, troilit (Tro) – 3,5%, kamacyt (Kam) – 2,7%, merrillit + apatyt (Mer+Ap) – 0,4% i chromit (Chr) – 0,3%.
-{{BQuote-end}}
+Zawartość Fa, Fs i Te<ref>użyte skróty: Ab – albit, An – anortyt, Cn (Cs) – celsian (Ba-skalenie), Di – diopsyd, En – enstatyt (minerał), Fa – fajalit, Fo – forsteryt, Fs – ferrosilit, Fsp – skalenie, Ol – oliwiny, Or (lub Mi) – ortoklaz (K-skalenie), Pl – plagioklaz, Px – pirokseny, Tro – troilit, Wo – wollastonit</ref> w oliwinie (średnia; w % mol.) wynosi odpowiednio: 25,94, 73,35 i 0,55. Pirokseny niskowapniowe są jednorodne – zawartość Wo wynosi 1,65, Fs – 22,00, a En – 76,34 (w % mol.). Średnia zawartość Al₂O₃, MgO i TiO₂ w spinelu chromowym wynosi odpowiednio: 5,6%, 2,36% i 2,73% wagowo. Troilit jest jednorodny, z minimalnym niedoborem siarki. Zawartość niklu i kobaltu w troilicie dochodzi odpowiednio do 0,04% i 0,11% wagowo. Fazami metalicznymi są kamacyt, taenit i tetrataenit. Kamacyt zawiera od 5,83 do 6,81% wag. niklu i od 0,39 do 0,56% wag. kobaltu. Tetrataenit charakteryzuje się zawartością niklu w zakresie 49,68–50,46% wag. i kobaltu do 0,05% wag. Wysokowapniowy piroksen monoklinowy, podobny do diopsydu, jest rzadki. Piroksen wraz z plagioklazem występuje w mezostazie. Skład skaleni (średni; N=37): Ab – 83,91%, Or – 5,78%, An – 10,31%, Cs – 0,03%. Ziarna skaleni występują także w matriksie i w pobliżu metamorfizowanych chondr. Ziarna skaleni mają do 200 μm długości. Minerały akcesoryczne to fosforany (chlorapatyt < merrillit) oraz miedź rodzima (zaw. Ni = 1,48% wag.).
+Na podstawie klasycznej metody '''meteoryt Drelów sklasyfikowano jako chondryt zwyczajny typu L6''' (na podstawie składu oliwinu i piroksenów – Fa/Fs – oraz zawartości Co w kamacycie w odniesieniu do Fa w oliwinie), ze '''stopniem zwietrzenia W0''' i '''stopniem szokowym S3'''.
+== Galerie ==
 Okaz '''[46]''' (fot. Marcin Cimała)
@@ Linia 54: / Linia 57: @@
 * {{Szopa (2025)}}
-* {{Żmija (2025, ASMP)}}
 {{Przypisy}}

Drelów/Badania

Z Wiki.Meteoritica.pl

Wersja z 20:23, 4 maj 2025

Galerie

Cechy

Bibliografia

Przypisy

Zobacz również

Linki zewnętrzne

Widok

Osobiste

Nawigacja

wiki.meteoritica.pl

Szukaj

Narzędzia